Η αθέατη πτυχή της κυπριακής τραγωδίας… Τα παιδιά των εγκλωβισμένων που για δεκαετίες ζούσαν μόνα

Είναι η αθέατη πτυχή της κυπριακής τραγωδίας. Είναι τα πολλαπλά θύματα, που μαρτυρούν για ακόμη μία φορά, τη βαρβαρότητα των Τούρκων εισβολέων. Είναι εκείνα τα παιδιά που αναγκάστηκαν να μεγαλώσουν μόνα, ενώ ήξεραν ότι οι γονείς τους ήταν μερικές ώρες μακριά. Στην Κύπρο, αλλά δεν ήταν ελεύθεροι. Η εισβολή ανάγκασε δεκάδες παιδιά να αναγκαστούν να λάβουν αποφάσεις από μικρή ηλικία. Είναι τα παιδιά των εγκλωβισμένων, που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τους γονείς τους στα κατεχόμενα, για να έρθουν μόνα στις ελεύθερες περιοχές, για να μπορούν να λάβουν μόρφωση.

Η πτυχή των παιδιών των εγκλωβισμένων και οι δυσκολίες που πέρασαν, αφού υποχρεώθηκαν να έρθουν στις ελεύθερες περιοχές για να συνεχίσουν το σχολείο, αλλά και όσα ήθελαν να σπουδάσουν, δυστυχώς έχει περάσει σε δεύτερη μοίρα. Η ΠΟΓΟ, με μία εκδήλωση που πραγματοποίησε την προηγούμενη εβδομάδα έχει ανοίξει το εν λόγω κεφάλαιο, σε μία προσπάθεια να ακουστούν οι μαρτυρίες εκείνων των παιδιών, που πλέον έχουν μεγαλώσει, ώστε να δείξουν πτυχές της κυπριακής τραγωδίας, που ακόμη και σήμερα παραμένουν άγνωστες.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: «Μικρά παιδιά έμαθαν να κρύβουν τα δάκρυά τους στο μαξιλάρι ενός ξένου δωματίου, να γίνονται μεγάλοι πριν την ώρα τους»

Μπορεί αρκετοί να γνωρίζουν ότι τα παιδιά των εγκλωβισμένων είχαν αναγκαστεί να έρθουν στις ελεύθερες περιοχές για να συνεχίσουν τη φοίτησή τους στα σχολεία, ωστόσο είναι ελάχιστοι εκείνοι που ξέρουν τον αντίκτυπο που είχε ο χωρισμός τους από τους γονείς τους και το γεγονός ότι δεν ήξεραν πότε θα τους ξαναδούν. Αυτές τις πτυχές θέλησε να φέρει στην επιφάνεια και η ΠΟΓΟ με την εκδήλωση που πραγματοποίησε.

«Από το 1974 μέχρι σήμερα, η λέξη “εγκλωβισμένοι” κουβαλάει μέσα της πόνο, αντοχή, αξιοπρέπεια. Αναφέρεται στους Ελληνοκύπριους και Μαρωνίτες, που μετά την τουρκική εισβολή παρέμειναν στα κατεχόμενα χωριά τους, κυρίως στην Καρπασία, την Αγία Τριάδα, το Ριζοκάρπασο και τα Μαρωνίτικα χωριά. Μέσα σ’ αυτή τη σιωπηλή αντίσταση, ξετυλίχθηκε και μια άλλη ιστορία: εκείνη των παιδιών που γεννήθηκαν και μεγάλωσαν υπό καθεστώς κατοχής, αποκομμένα από το υπόλοιπο νησί, μέσα σε μια καθημερινότητα γεμάτη περιορισμούς, φόβο, αλλά και δύναμη ψυχής. Αυτά τα παιδιά δεν έμαθαν απλώς να ζουν με τη στέρηση· έμαθαν να αντιστέκονται με το βλέμμα, με τη σιωπή, με το να πηγαίνουν σχολείο υπό την επιτήρηση στρατιωτών, με το να τραγουδούν ελληνικά τραγούδια με χαμηλή φωνή για να μην προκαλέσουν», εξήγησε η γενική γραμματέας της ΠΟΓΟ, Σκεύη Κουκουμά.

Το θέμα ήρθε στην επιφάνεια μετά τις επαφές που είχε η ΠΟΓΟ με παιδιά εγκλωβισμένων, που είχαν αναγκαστεί να έρθουν στις ελεύθερες περιοχές, όντας ακόμη ανήλικα, ενώ διαπιστώθηκε πως το Γραφείο Ευημερίας που λειτουργούσε τότε δεν διατηρούσε κάποιο αρχείο γι’ αυτό τον αριθμό εκείνων των παιδιών. Ωστόσο, από μία πρόχειρη καταγραφή που έγινε τότες, παρουσιάζει γύρω στα 100 παιδιά να διέμεναν με συγγενείς ή μεγαλύτερα αδέλφια τους, 40 κορίτσια να είχαν τοποθετηθεί σε Οικοτροφείο και 27 αγόρια να διέμεναν στον Εφηβικό Ξενώνα.

«Ίσως να είχαν τη στήριξη στις καθημερινές τους ανάγκες για επιβίωση, χώρο διαμονής, τροφή, φροντίδα για την καθημερινότητα τους, όμως πέραν από κάποιες εξαιρέσεις δεν είχαν εκείνη την ψυχοκοινωνική στήριξη από όλους όσους ήταν εντεταλμένοι για τη φροντίδα και προστασία τους. Πρέπει να απαιτήσουμε την επίσημη καταγραφή και ανάδειξη της εμπειρίας των εγκλωβισμένων παιδιών μέσω της παιδείας και της έρευνας, τη δημιουργία δομών στήριξης για όσους και όσες ακόμη φέρουν τα τραύματα αυτής της μακροχρόνιας απομόνωσης, την αποκατάσταση των δικαιωμάτων τους ως εγκλωβισμένοι αφού ήρθαν στις ελεύθερες περιοχές χωρίς πραγματικά τη θέληση τους, την αποκατάσταση της ιστορικής τους ταυτότητας μέσα από ντοκιμαντέρ, μαρτυρίες, μουσεία, αλλά και μέσα από τα σχολικά βιβλία».

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Θετικό πρόσημο στις ενέργειες για τους εγκλωβισμένους-Άλυτο πρόβλημα οι βεβαιώσεις Αστυνομίας για τις διελεύσεις

Στην τελική ευθεία η κατάρτιση μητρώου εγκλωβισμένων

Στο μεταξύ, το θέμα των εγκλωβισμένων παιδιών, αλλά και γενικά των εγκλωβισμένων που διατηρούν ζωντανά τα χωριά στη χερσόνησο της Καρπασίας και τα Μαρωνίτικα χωριά, απασχολεί ιδιαίτερα και την Επιτροπή Προσφύγων, Εγκλωβισμένων, Αγνοουμένων και Παθόντων, η οποία έχει εντοπίσει διάφορα ζητήματα γύρω από το εν λόγω κεφάλαιο, δεδομένου ότι δεν υπήρχε από τη μία πολιτική από πλευράς των κυβερνήσεων στο παρελθόν και από την άλλη, επειδή και οι ίδιοι οι παθόντες, με το φόβο των επιπτώσεων από τις κατοχικές «αρχές» δεν τα είχαν αναφέρει ποτέ.

«Πολλά από αυτά τα παιδιά μεγάλωσαν σε ανάδοχες οικογένειες ή σε οικοτροφεία, για να μπορέσουν να ολοκληρώσουν το σχολείο, μακριά από τις οικογένειές τους και ήταν σε μειονεκτικότερες θέσεις, έναντι των άλλων παιδιών, που φοιτούσαν στα δημόσια σχολεία ή τα δημόσια πανεπιστήμια. Αυτή τη στιγμή, στην Επιτροπή Προσφύγων έχουμε ολοκληρώσει την κατ’ άρθρο συζήτηση για το μητρώο εγκλωβισμένων, στο οποίο θα καταγράφονται και οι πρώτοι εγκλωβισμένοι στη βάση της Συμφωνίας της τρίτης Βιέννης, αλλά και τα παιδιά τους, που αναγκάστηκαν να φύγουν από τις κατεχόμενες περιοχές μετά το 1974», επεσήμανε στον REPORTER ο πρόεδρος της Επιτροπής Προσφύγων και βουλευτής του ΑΚΕΛ, Νίκος Κέττηρος.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Με πρωτοβουλία Αριστοτέλους αυξάνεται το επίδομα σε εγκλωβισμένους και επανεγκατασταθέντες

Ουσιαστικά, στο μητρώο εγκλωβισμένων αναμένεται να καταγράφεται αυτή η αθέατη ιστορία της τραγωδίας της Κύπρου. Σημειώνεται πως η Νομική Υπηρεσία είχε καταγράψει κάποιες αδυναμίες, στην αρχική πρόταση που κατατέθηκε και αναπτύχθηκε μία πρωτοβουλία και οι βουλευτές της Επιτροπής έλαβαν κάποιες εισηγήσεις, για να μπορέσει να ολοκληρωθεί η συζήτηση.

«Υπάρχουν και θέματα που αφορούν στα παιδιά που σήμερα είναι εγκλωβισμένα στο Ριζοκάρπασο και στα Μαρωνίτικα παιδιά. Και αυτά τα παιδιά μειονεκτούν, όσον αφορά στην εκπαίδευσή τους και θα πρέπει να αναβαθμιστεί η παροχή εκπαίδευσης, για να είναι στο ίδιο επίπεδο με τα παιδιά που είναι στις ελεύθερες περιοχές. Υπάρχει το παράδειγμα μίας κοπέλας που πέρασε στο Πανεπιστήμιο και είχε πει ότι το πρόβλημα ήταν να ανταπεξέλθει έναντι των συμφοιτητών της που είχαν φοιτήσει σε σχολεία στις ελεύθερες περιοχές».

Εκτός από την αναβάθμιση της παρεχόμενης εκπαίδευσης, για το οποίο οι βουλευτές θα προβούν σε συναντήσεις με την υπουργό Παιδείας, ώστε να προωθήσουν αλλαγές εκεί και όπου μπορούν, δεδομένου ότι υπάρχουν αντικειμενικές δυσκολίες, λόγω των ελέγχων στους οποίους προβαίνουν οι κατακτητές και των περιορισμών που επιβάλλουν, η Επιτροπή Προσφύγων έχει εντοπίσει ένα ακόμη ζήτημα και έχει τροχοδρομήσει κάποιες συναντήσεις με τους αρμόδιους.

«Πρόκειται για ένα ζήτημα που αφορά τη διαμονή των παιδιών αυτών. Το επίδομα ενοικίου που λαμβάνουν, που ανέρχεται στα 150 ευρώ, είναι ελάχιστο, ειδικά όταν τα ενοίκια είναι 600-700 ευρώ και πιο ψηλά στη Λεμεσό. Χρειάζεται να συμβάλει και το επίδομα εγκλωβισμένου σε αυτές τις ανάγκες και αν φτάσει. Δεν μιλούμε για μεγάλους αριθμούς, είναι περίπου 10-12 παιδιά», τόνισε ο κ. Κέττηρος.

«Θύματα κατάφωρης παραβίασης των δικαιωμάτων τους τα παιδιά εγκλωβισμένων»

Πάντως, η τέως Επίτροπος Προστασίας Δικαιωμάτων του Παιδιού και αντιπρόεδρος Β’ του Κυπριακού Ερυθρού Σταυρού, Λήδα Κουρσουμπά, είχε αναγνωρίσει πως παραβιάζονταν τα δικαιώματα των παιδιών, λόγω του καθεστώτος στο οποίο διέμεναν, που δεν είχαν ελευθερία κίνησης και φοβούνταν, ενώ όσον αφορά στην πολιτική που ακολουθήθηκε από τις εκάστοτε Κυβερνήσεις, διαπιστώθηκε πως το εκπαίδευσης που λάμβαναν ήταν υποδεέστερο, ενώ δεν είχαν δυνατότητα κοινωνικοποίησης και διάδρασης με άλλα παιδιά.

«Δεν θα ξεχάσω ποτέ τα λόγια μιας φοιτήτριας, 18 ετών, στο Πανεπιστήμιο Κύπρου που μου είπε “όταν μας είπαν ότι θα έχουμε προνομιακή εισδοχή στο Πανεπιστήμιο χαρήκαμε. Τώρα που ήρθα κατάλαβα, ότι ήταν δώρον άδωρο. Δεν μπορούμε να παρακολουθήσουμε, δεν έχουμε διδαχτεί όσα διδάσκονται οι συνομήλικοι μας στις ελεύθερες περιοχές”. Είχα την άποψη και εξακολουθώ να πιστεύω ότι στο βωμό μιας πολιτικής, θυσιάσαμε τα παιδιά αυτά», επεσήμανε η κα. Κουρσουμπά.

Σημειώνεται πως τα τελευταία χρόνια, η Άννα Αριστοτέλους, ως Επικεφαλής Ανθρωπιστικών Θεμάτων Αγνοουμένων και Εγκλωβισμένων, από την αρχή της ανάληψης των καθηκόντων της, είχε διοργανώσει διάφορες δράσεις, όπως η μεταφορά των εγκλωβισμένων παιδιών στις ελεύθερες περιοχές, για να παρακολουθήσουν θεατρικές παραστάσεις στον ΘΟΚ, αλλά και να συμμετέχουν σε εκδηλώσεις σε χώρους εκπαίδευσης, όπως και όλα τα παιδιά της ηλικίας τους, που διαμένουν στις ελεύθερες περιοχές.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: «Ταξίδεψαν» στο διάστημα και γέμισαν εμπειρίες οι εγκλωβισμένοι μαθητές-Έστειλαν σημαντικά μηνύματα

Οι υπηρεσίες που παρέχει στους εγκλωβισμένους ο Ερυθρός Σταυρός

Στο μεταξύ, η κα. Κουρσουμπά αναφέρθηκε και στις υπηρεσίες που παρείχε ο Κυπριακός Ερυθρός Σταυρός στα παιδιά και τις οικογένειές τους, αφού είχε αναλάβει την μεταφορά τους στις ελεύθερεες περιοχές, ενώ σε συνεργασία με τις κρατικές υπηρεσίες, φρόντισε για την τοποθέτησή τους σε οικοτροφεία, ανάδοχες οικογένειες ή συγγενικά σπίτια.

«Η αποστολή του Κυπριακού Ερυθρού Σταυρού όμως, δεν περιορίστηκε μόνο στη μεταφορά. Παρείχαμε ανθρωπιστική βοήθεια σε είδος, (όπως ρουχισμό, τρόφιμα, σχολικά και προσωπικά είδη), καθώς και ιατρική φροντίδα και ψυχοκοινωνική στήριξη, προσπαθώντας να απαλύνουμε τον πόνο της απομάκρυνσης και της απομόνωσης και να ενισχυθεί η προσαρμογή των παιδιών στο νέο περιβάλλον, με αξιοπρέπεια και φροντίδα».

Σημειώνεται πως ο Κυπριακός Ερυθρός Σταυρός βρίσκεται δίπλα στους εγκλωβισμένους μέχρι και σήμερα, αφού τους παρέχει στήριξη και βοήθεια. Συγκεκριμένα, παρέχει:

1. Κάθε Παρασκευή, υπηρεσίες μεταφοράς από το οδόφραγμα του Λήδρα Πάλας προς νοσοκομεία, κλινικές, κυβερνητικές Υπηρεσίες, συγγενείς και άλλα σημεία.
2. Διευκολύνσεις και παραχώρηση χώρων του Κυπριακού Ερυθρού Σταυρού, γευμάτων και άλλων υπηρεσιών για εκδηλώσεις, ιατρικές εξετάσεις και ελέγχους.
3. Μεταφορά παιδιών και μαθητών των σχολείων Ριζοκαρπάσου σε περιπτώσεις ιατρικών εξετάσεων ή επισκέψεων.
4. Διευκολύνσεις στην αποστολή δώρων προς τα παιδιά τα Χριστούγεννα.
5. Έκδοση βεβαιώσεων εγκλωβισμένων, όπου απαιτείται.
6. Πληρωμή της ασφάλειας για τα κυβερνητικά ασθενοφόρα και οχήματα διασώσεως που διακινούνται στα κατεχόμενα.
7. Εξασφάλιση και αποστολή φαρμάκων (βάσει ιατρικών συνταγών), φιαλών και συσκευών οξυγόνου, ιατρικών αναλωσίμων, γυαλιών οράσεως, τροχοκαθισμάτων και άλλων βοηθημάτων κινητικότητας, σε καθημερινή βάση.
8. Διευκολύνσεις και κάλυψη της δαπάνης για μεταφορά νεκρών και την τέλεση κηδειών στα κατεχόμενα.