«Είναι ο λυγμός της μάνας που κοίταζε το άδειο δωμάτιο του παιδιού της»-Τιμήθηκαν οι ήρωες του Παλαίκυθρου

Τους ήρωες πεσόντες και αγνοούμενους του Παλαίκυθρου, που έχασαν τη ζωή τους κατά την βάρβαρη τουρκική εισβολή του 1974, τίμησαν Πολιτεία και κοινωνία, σε μία σεμνή τελετή που πραγματοποιήθηκε στο Δημοτικό Θέατρο Λατσιών. Η εκδήλωση τελούσε υπό την αιγίδα της Επικεφαλής Ανθρωπιστικών Θεμάτων Αγνοουμένων και Εγκλωβισμένων και Γενικής Διευθύντριας του Υπουργείου Άμυνας, Άννας Αριστοτέλους, η οποία στην ομιλία της επεσήμανε πως το Παλαίκυθρο, για τους περισσότερους που βρέθηκαν στην εκδήλωση, είναι ο ορισμός της θυσίας, του μαρτυρίου, του πόνου και ταυτόχρονα της αξιοπρέπειας.

Πρόκειται για τους αγνοούμενους:

-Παπαγεώργιο Αθανασίου

-Αντζουλή Γιασουμή

-Αντζουλή Ανδρέα

-Γιαννάκη Γαβριήλ

-Πέτρο Ταρπούκκα

-Θεόδουλο Θεοδούλου

-Χριστάκη Λοΐζου

-Γεώργιο Λοΐζου

-Βαρνάβα Μέλιου

-Βασίλη Μηλικούρη

-Ανδρέα Πετρασίτη

-Παναγιώτη Τουρουρού

-Γεώργιο Τουρουρού

-Κυριάκο Φώτη

-Ανδρέα Βύρα

-Θέκλα Σουππουρή

-Ορθοδοξία Σουππουρή

Ο κατάλογος των πεσόντων περιλαμβάνει τους:

-Ιωάννη Μιχαήλ

-Χριστίνα Μιχαήλ

-Μιχάλης Μιχαήλ

-Μαργαρίτα Λιασή

-Ελένη Λιασή

-Ιλιάδα Λιασή

-Λούλας Λιασής

-Σωτήρα Ιωάννου

-Μαρία Ιωάννου

-Γιαννάκης Ιωάννου

Όπως ανέφερε η κα. Αριστοτέλους στην ομιλία της «με σεβασμό, συγκίνηση και δέος βρίσκομαι σήμερα ανάμεσά σας, σε αυτήν την ιερή μνήμη που μας ενώνει όλους εδώ, σε αυτήν την ξεχωριστή εκδήλωση τιμής, μνήμης και χρέους προς τους ήρωές μας, πεσόντες και αγνοούμενους του Παλαίκυθρου. Μιας Κοινότητας που πλήρωσε βαρύτατο τίμημα κατά τη δεύτερη φάση της τουρκικής εισβολής τον Αύγουστο του 1974. Σε αυτούς που πότισαν με το αίμα τους τα χώματα αυτού του τόπου, σε αυτούς που χάθηκαν χωρίς να προλάβουν να δουν τα όνειρά τους να ανθίζουν, σε αυτούς που ακόμα αγνοούνται, αφήνοντας πίσω τους οικογένειες να παλεύουν με το αβάσταχτο βάρος της αναμονής και της αγωνίας».

Αναφερόμενη στο χωριό που απαριθμεί τόσους ήρωες, η κα. Αριστοτέλους επεσήμανε πως «για τους περισσότερους που βρίσκονται εδώ σήμερα το Παλαίκυθρο δεν είναι απλά ένας τόπος, ένα ακόμα χωριό. Είναι ο ορισμός της θυσίας, του μαρτυρίου, του πόνου και ταυτόχρονα της αξιοπρέπειας. Ένα σύμβολο σκληρής μνήμης. Είναι ο ήχος των εκτελέσεων στην αυλή του Ανδρέα και της Αρετής Σουππουρή, από τα δάκρυα των παιδιών τους, των μικρών, μόλις έντεκα χρονών Πέτρου και του μόλις οκτώ χρονών Κώστα, που γλίτωσαν, αντίθετα με τα αδέρφια τους, του εννιάχρονου Γιάννη, του μόλις πέντε χρονών Δημήτρη και της μόλις τριών χρονών Ιουλίας που εκτελέστηκαν εν ψυχρώ. Είναι ο λυγμός της μάνας που έμεινε να κοιτάζει το άδειο δωμάτιο του παιδιού της και το βουβό δάκρυ του παιδιού που έμεινε ορφανό».

Η ιστορία των ηρώων

Στη συνέχεια, η Επικεφαλής Ανθρωπιστικών Θεμάτων Αγνοουμένων και Εγκλωβισμένων αναφέρθηκε στην ιστορία των ηρώων. Όπως υπέδειξε, το Παλαίκυθρο μετρά 14 αγνοούμενους, από τους οποίους οι δέκα έχουν ταυτοποιηθεί, σημείωσε η Άννα Αριστοτέλους. «Μετρά 19 πεσόντες, από τους οποίους οι 16 ταυτοποιήθηκαν, με τον μεγαλύτερο να είναι 77 χρονών και τον μικρότερο 10 μηνών. Ανάμεσά τους ηλικιωμένοι, οικογενειάρχες, στρατιώτες, άοπλοι πολίτες, παιδιά, βρέφη. Ανάμεσά τους ο ιερέας Παπαγεώργιος Αθανασίου, ο οποίος όταν τον συμβούλεψαν να εγκαταλείψει το χωριό του, απάντησε «είμαι ιερέας, δεν μπορώ να εγκαταλείψω το ποίμνιό μου». Κακοποιήθηκε βάναυσα, ενώ οι Τούρκοι επιχείρησαν να τον ταπεινώσουν, κόβοντάς του δημόσια τη γενειάδα και τα μαλλιά του. Κτυπήθηκε με υποκόπανα και παρά τη βαρβαρότητα που υπέστη, στάθηκε όρθιος, παρέμεινε πιστός στις αξίες του, την πίστη του και τη μεγάλη αγάπη για την πατρίδα. Λίγες ημέρες αργότερα, στις 5 Σεπτεμβρίου του 1974, απεβίωσε».

Σημείωσε πως το Παλαίκυθρο είναι ο Αντζουλής Γιακουμής, νέος, αρραβωνιασμένος, πελεκάνος στο επάγγελμα, που χάθηκε στα φυλάκια του τουρκοκυπριακού χωριού Τζιάος. Είναι ο Αντζουλής Ανδρέας που τον οδήγησαν στη Βώνη και έκτοτε αγνοείται. Είναι ο Γιαννάκης Γαβριήλ που δεν γνώρισε ποτέ το παιδί του που κυοφορούσε η σύζυγός του το καλοκαίρι του 1974. Είναι ο σύγαμπρός του Πέτρος Ταρπούκκας που οδηγήθηκε στην Αφάνεια και βρέθηκε δεκαετίες αργότερα σε ομαδικό τάφο. Είναι ο πιστός στο καθήκον στρατιώτης Θεόδουλος Θεοδούλου που πρόλαβε να στείλει γράμμα στους γονείς του στις 12 Αυγούστου, δύο μέρες πριν χαθούν τα ίχνη του. Είναι ο Χριστάκης Λοΐζου, παιδί πέντε χρονών, που τραυματίστηκε στο πόδι από τουρκικά πυρά και χάθηκε σε τουρκικό νοσοκομείο, χωρίς να τον ξαναδεί ποτέ η μάνα του, η ηρωική Μυροφόρα. Είναι ο πατέρας του Χριστάκη, ο σύζυγος της Μυροφόρας, ο Γεώργιος Λοΐζου, ο οποίος ακόμα αγνοείται.

Είναι ο Βαρνάβας Μέλιου, πατέρας επτά παιδιών που έψαχνε δρόμο διαφυγής για την οικογένειά του και χάθηκε καθοδόν για την Αγκαστίνα. Είναι ο Βασίλης Μηλικούρης που επέζησε από την πρώτη σύλληψη, αλλά δεν γύρισε από τη δεύτερη. Είναι ο Ανδρέας Πετρασίτης που αρνήθηκε να εγκαταλείψει το σπίτι του. Είναι ο Παναγιώτης Τουρουρού, στρατιώτης του 12ου ΤΣ, που παραδόθηκε αιχμάλωτος μαζί με άλλους 36 στρατιώτες. Και είναι ο πατέρας του ο Γεώργιος Τουρουρού, πατέρας δέκα παιδιών, βοσκός στο επάγγελμα, που χάθηκε στη Βώνη μαζί με άλλους γέροντες· άνθρωποι της γης που δεν ήξεραν από πολέμους.

Είναι ο Κυριάκος Φώτη, πατέρας έξι παιδιών, που αρνήθηκε να εγκαταλείψει το κοπάδι του. Είναι ο Ανδρέας Βύρας, πατέρας του αγνοούμενου παιδιού του Βάσου, που έμεινε μόνος στην Κυθρέα γιατί δεν ήθελε να αφήσει το σπίτι του. Είναι οι πεσούσες, Θέκλα Σουππουρή, 53 χρονών και Ορθοδοξία Σουππουρή, 56 χρονών, αδελφές του πεσόντα Ανδρέα Σουππουρή.

Οι πεσόντες Ιωάννης Μιχαήλ, 77 χρονών, η σύζυγός του Χριστίνα Μιχαήλ, 70 χρόνων, ο γιος τους Μιχάλης Μιχαήλ, 40 χρόνων και η κόρη τους Μαργαρίτα Λιασή, 48 χρόνων, με τις τρεις κόρες της, Χριστίνα Λιασή, 23 χρονών, Ελένη Λιασή, 25 χρονών, Ιλιάδα Λιασή, 18 χρονών, και ο μικρός Λούκας, μόλις δύο χρονών, οι οποίοι δολοφονήθηκαν άνανδρα και τα οστά τους εντοπίστηκαν σε ομαδικό τάφο στην περιοχή του Παλαίκυθρου. Η Γιαννούλα Λιασή, 26 χρονών, μητέρα του μικρού Λούκα και ο αδελφός της τραυματίστηκαν από τους πυροβολισμούς και είναι οι μόνοι επιζώντες της πολυμελούς οικογένειας Λιασή.

Οι πεσόντες Σωτήρα Ιωάννου, 39 χρονών, η κόρη της Μαρία, 7 χρονών και ο γιός της Γιαννάκης μόλις 10 μηνών. Τα λείψανά τους εντοπίστηκαν σε ομαδικό τάφο στην περιοχή του Παλαίκυθρου. Η πεσούσα Νικόλα Κυπριανή,η οποία παρέμεινε στο σπίτι της και, σύμφωνα με μαρτυρία του γιου της, την δολοφόνησαν οι Τούρκοι εισβολείς, ενώ βρισκόταν κλινήρης στο κρεβάτι της και ακολούθως την πέταξαν σε διπλανό λάκκο.  

«Κάθε μια από αυτές τις ιστορίες είναι μια κραυγή. Μια μαχαιριά. Ένα βάρος που μας συντρίβει, αλλά και μια φλόγα που μας φωτίζει. Είναι η αδιάσειστη απόδειξη ότι πίσω από κάθε αριθμό, πίσω από κάθε λέξη “αγνοούμενος” ή “πεσόντας” κρύβεται μια ζωή γεμάτη όνειρα, κόπους, παιδικά γέλια, προσδοκίες, ελπίδες. Είναι η απόδειξη ότι η βαρβαρότητα δεν έχει όρια. Ότι το μίσος μπορεί να φτάσει μέχρι την εκτέλεση παιδιών, την ταπείνωση ιερέων, τη συντριβή οικογενειών. Την απόλυτη παραβίαση κάθε αρχής του Διεθνούς Ανθρωπιστικού Δικαίου. Κι όμως, αυτοί οι άνθρωποι, αυτοί οι ήρωες, στέκονται σήμερα ανάμεσά μας. Σιωπηλοί, αλλά δυνατοί. Φωνάζουν χωρίς φωνή. Ζητούν δικαίωση. Ζητούν να μην ξεχαστούν. Ζητούν να παραμείνουν για πάντα χαραγμένοι στην εθνική μνήμη ως φάροι ευθύνης, ως παρακαταθήκη Ιστορίας για εμάς, για την Πολιτεία, για τις επόμενες γενιές».

Η Επικεφαλής Ανθρωπιστικών Θεμάτων Αγνοουμένων και Εγκλωβισμένων σημείωσε, δε, ότι «γι’ αυτό είμαστε εδώ σήμερα. Για να υποσχεθούμε ότι δεν θα αφήσουμε αυτές τις πληγές να κλείσουν χωρίς δικαιοσύνη. Ότι δεν θα αφήσουμε τις οικογένειες να μαραζώνουν στη σιωπή. Ότι θα απαιτούμε πάντα την αποκάλυψη της αλήθειας, τον εντοπισμό των πεσόντων μας, τη διακρίβωση της τύχης και του τελευταίου αγνοουμένου μας».

Αυτά τα γεγονότα, τόνισε η Άννα Αριστοτέλους και πρόσθεσε πως «όσα θα δούμε στη συνέχεια, είναι η ζώσα μνήμη της Κύπρου. Είναι οι πληγές που ακόμα αιμορραγούν. Είναι οι απώλειες που δεν δικαιώθηκαν. Είναι οι οικογένειες που δεν έλαβαν ποτέ απαντήσεις. Είναι το βλέμμα εκείνων που ψάχνουν επί δεκαετίες τα ίχνη των δικών τους σε φωτογραφίες, σε αρχεία, σε οστά. Σήμερα στεκόμαστε μπροστά σε αυτήν τη μνήμη με δέος και ευθύνη. Διότι η τιμή προς τους πεσόντες και τους αγνοούμενους δεν εξαντλείται σε επετειακές αναφορές. Είναι ευθύνη διαρκής: για τη διακρίβωση της τύχης και του τελευταίου αγνοούμενού μας, για τον εντοπισμό των πεσόντων μας, για την προστασία της ιστορικής αλήθειας, για την απόδοση δικαιοσύνης, έστω και καθυστερημένα».

Η κα. Αριστοτέλους πρόσθεσε ότι «η Πολιτεία έχει χρέος. Έχουμε χρέος όλοι μας. Να στηρίξουμε τους συγγενείς των αγνοουμένων και πεσόντων μας, να ενισχύσουμε τις προσπάθειες ταυτοποίησης, να απαιτήσουμε πρόσβαση σε κρίσιμες πληροφορίες, να διατηρήσουμε ζωντανή τη μνήμη τους στις καρδιές και στα σχολεία μας, στην πολιτική μας, στην τέχνη μας, όπως με την ταινία που προβάλλεται απόψε ή την έκθεση που ανασύρει στιγμές από τη συλλογική μνήμη του Παλαίκυθρου».

Στις προτεραιότητες της Κυβέρνησης το ζήτημα των αγνοουμένων

Η Άννα Αριστοτέλους υπέδειξε πως «ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας κ. Νίκος Χριστοδουλίδης έχει θέσει τα θέματα των αγνοουμένων μας, των πεσόντων, των συγγενών τους, των αιχμαλώτων, των αναπήρων πολέμου, των εκτοπισμένων, των εγκλωβισμένων, των επανεγκατασταθέντων μας στις ύψιστες προτεραιότητές του. Στο πλαίσιο αυτό, έχουμε ήδη αναλάβει συγκεκριμένες ενέργειες και επιφέρει σημαντικά και καθοριστικά αποτελέσματα μέσα από το πρόγραμμα της Κυπριακής Δημοκρατίας. Γιατί η διερεύνηση της τύχης των αγνοουμένων μας αποτελεί πράξη ευθύνης, πράξη τιμής, πράξη ανθρωπιάς για τους συγγενείς τους».

Στη συνέχεια, η κα. Αριστοτέλους τόνισε πως «σήμερα στεκόμαστε μπροστά στη μνήμη του Παλαίκυθρου με ταπεινότητα, με σεβασμό, με θάρρος. Με πίστη στο καθήκον, με πίστη στη δικαιοσύνη. Και διακηρύττουμε, με όλη τη δύναμη της ψυχής μας, ότι δεν θα αφήσουμε κανέναν να ξεχαστεί. Δεν θα αφήσουμε καμία οικογένεια χωρίς απαντήσεις. Δεν θα επιτρέψουμε σε κανέναν να αλλοιώσει την αλήθεια. Γιατί η μνήμη είναι όπλο, η δικαιοσύνη χρέος και η ελευθερία η πιο ιερή μας αποστολή. Είναι καθήκον μας και είναι η αποστολή μας όχι μόνο απέναντι στο παρελθόν, αλλά και απέναντι στο μέλλον αυτού του τόπου. Θα συνεχίσουμε να παλεύουμε. Θα συνεχίσουμε να θυμόμαστε. Θα συνεχίσουμε να αναζητάμε. Δεν ξεχνάμε, δεν σιωπούμε και δεν υποχωρούμε. Μέχρι την τελευταία οικογένεια να βρει τα οστά του δικού της ανθρώπου, μέχρι ο τελευταίος ήρωας του Παλαικύθρου να αναπαυθεί στη γη που τον γέννησε».

Η Επικεφαλής Ανθρωπιστικών Θεμάτων Αγνοουμένων και Εγκλωβισμένων θέλησε να εκφράσει τις ευχαριστίες της «για την τιμητική πρόσκληση να παρευρεθώ στη σημερινή εκδήλωση. Και να συγχαρώ ολόψυχα το Κοινοτικό Συμβούλιο Παλαικύθρου για την άρτια διοργάνωση αυτής της συγκινητικής τελετής μνήμης και τιμής. Η μνήμη δεν είναι απλώς μια αναδρομή στο παρελθόν, είναι χρέος και αποτελεί ευθύνη που φωτίζει τον δρόμο προς το μέλλον. Γιατί όσο υπάρχει μνήμη, υπάρχει και ελπίδα. Η ελπίδα που φωτίζει και ενδυναμώνει τον αγώνα και τις προσπάθειες για επανένωση της πατρίδας μας».

Πρόσθεσε, δε, ότι «είναι ακριβώς σε αυτό το πλαίσιο που ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας κ. Νίκος Χριστοδουλίδης διεξάγει με συνέπεια και υπευθυνότητα τον δικό μας αγώνα για επίλυση του εθνικού μας ζητήματος και για απελευθέρωση και επανένωση του τόπου μας. Προσπαθεί και αξιοποιεί με κάθε δυνατό μέσο και ευκαιρία, για να επαναρχίσει ο διάλογος για εξεύρεση μιας λύσης βασισμένης στο συμφωνημένο πλαίσιο και στα Ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών (ΗΕ) και των αρχών και αξιών της Ευρωπαϊκή Ένωσης (ΕΕ). Οι πρόσφατες εξελίξεις, όπως ο διορισμός ειδικών απεσταλμένων για το Κυπριακό από τα ΗΕ και, για πρώτη φορά, από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αποδεικνύουν και επιβεβαιώνουν τη σωστή κατεύθυνση των επιδιώξεων και στρατηγικών μας».

Καταλήγοντας, η Άννα Αριστοτέλους σημείωσε πως «εις πείσμα πολλών και παρά την αντίθεση της κατοχικής Τουρκίας, κατάφερε μετά από συντονισμένες προσπάθειες να δημιουργηθεί και πάλι κινητικότητα. Τα πενήντα χρόνια είναι πολλά, όχι όμως αρκετά, για να μας απομακρύνουν από τον στόχο μας και ούτε να δαμάσουν την ελπίδα και θέλησή μας μέχρι την τελική δικαίωση, μέχρι την επιστροφή στους τόπους που μας γέννησαν».

Στη συνέχεια έγινε επίδοση τιμητικών πλακετών στις οικογένειες των ηρώων, ανάμεσά τους και η ηρωική μητέρα, Μυροφόρα Γεωργίου.