Πράσινο Βουλής για αυτόματη εγγραφή στους εκλογικούς καταλόγους-Για «ιστορική μέρα» κάνει λόγο ο ΠτΔ

Σημαντικές αλλαγές στο εκλογικό σύστημα της Κυπριακής Δημοκρατίας επιφέρει η ψήφιση από τη Βουλή των Αντιπροσώπων σειράς νομοσχεδίων και προτάσεων νόμου, που στόχο έχουν τη διεύρυνση της συμμετοχής στις εκλογές και τον εκσυγχρονισμό της σχετικής νομοθεσίας. Το πακέτο των εκλογικών αυτών νομοσχεδίων ψηφίστηκε ομόφωνα και αφορά, μεταξύ άλλων, δικαίωμα ψήφου από τα 17 χρόνια, αυτόματη εγγραφή στους εκλογικούς καταλόγους κ.ά. με καθολική εφαρμογή στις προεδρικές του 2028.

Πρόκειται για μια από τις μεγαλύτερες μεταρρυθμίσεις του εκλογικού πλαισίου των τελευταίων δεκαετιών, με έμφαση, όπως τονίστηκε και από βουλευτές, στην ενίσχυση της δημοκρατικής συμμετοχής, κυρίως των νέων ανθρώπων, τη διαφάνεια και τη διευκόλυνση των εκλογέων.

Μεταξύ των βασικών μεταρρυθμίσεων περιλαμβάνεται η μείωση του ηλικιακού ορίου για την άσκηση του δικαιώματος του εκλέγειν στα 17 έτη, η αυτόματη εγγραφή των εκλογέων στους εκλογικούς καταλόγους βάσει των στοιχείων του αρχείου πληθυσμού, καθώς και η κατάργηση του εκλογικού βιβλιαρίου, με την ταυτότητα ή την άδεια οδήγησης να αποτελούν πλέον αποδεκτά μέσα ταυτοποίησης κατά τις εκλογές.

Παράλληλα, θεσπίζεται διαδικασία εκκαθάρισης του εκλογικού καταλόγου με διαγραφή προσώπων που έχουν υπερβεί τα 100 έτη και δεν διαθέτουν εν ισχύι δελτίο ταυτότητας ή δεν λαμβάνουν κρατική σύνταξη, εφόσον δεν έχει δηλωθεί ο θάνατός τους.

Το νέο νομοθετικό πλαίσιο θα εφαρμοστεί καθολικά για πρώτη φορά στις προεδρικές εκλογές που θα διεξαχθούν το 2028 και θα τεθεί σε ισχύ την 1η Ιουλίου 2027.

Οι αλλαγές αυτές επηρεάζουν το σύνολο της εκλογικής νομοθεσίας δηλαδή Προεδρικές, Βουλευτικές και Ευρωεκλογές, Τοπική Αυτοδιοίκηση, Εκπροσώπηση Θρησκευτικών Ομάδων, Δημοψηφίσματα, Εκλογές υπηκόων άλλων κρατών-μελών ΕΕ και Εκλογική συμμετοχή Τουρκοκυπρίων που διαμένουν σε ελεύθερες περιοχές.

Οι περισσότερες αλλαγές βασίστηκαν σε κυβερνητικά νομοσχέδια, ωστόσο υιοθετήθηκαν και τροποποιήσεις που προήλθαν από προτάσεις νόμου κομμάτων και βουλευτών.

«Ιστορική μέρα για την Κύπρο»

Με ανάρτησή του ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Νίκος Χριστοδουλίδης έκανε λόγο για «ιστορική μέρα για την Κύπρο», επισημαίνοντας πως «ορόκειται για σημαντική μεταρρύθμιση για την απρόσκοπτη συμμετοχή των πολιτών στις δημοκρατικές διαδικασίες στη χώρα μας»

Πρόνοια για προσβασιμότητα ατόμων με αναπηρία 

Ομόφωνα εγκρίθηκαν, επίσης, σχετικές προτάσεις νόμου, που κατέθεσε η κοινοβουλευτική ομάδα του ΑΚΕΛ, που αφορούν ζητήματα κατανομής των βουλευτικών εδρών, διαφάνειας στη χρηματοδότηση κομμάτων, προσβασιμότητας για άτομα με αναπηρίες, καθώς και τη διόρθωση λαθών στις υποψηφιότητες.

Μεταξύ άλλων περιλαμβάνεται η τροποποίηση της διαδικασίας κατανομής των βουλευτικών εδρών ανά εκλογική περιφέρεια, ώστε να βασίζεται στον επικαιροποιημένο εκλογικό κατάλογο, περιλαμβανομένων των προσθηκών της 2ας Οκτωβρίου του προηγούμενου έτους των εκλογών. Επίσης, παρατείνεται κατά έναν μήνα (σε τέσσερις μήνες συνολικά) η προθεσμία υποβολής των οικονομικών καταστάσεων των πολιτικών κομμάτων για την προεκλογική περίοδο.

Προνοείται επίσης ενίσχυση της συμμετοχής ατόμων με αναπηρία, με πρόνοια για διάθεση τεχνολογίας και εξοπλισμού, που θα επιτρέπουν την αυτόνομη άσκηση του εκλογικού δικαιώματος.

Παράλληλα, θεσμοθετείται η δυνατότητα διορθωτικών ενεργειών από υποψήφιους σε περίπτωση που κριθεί βάσιμη ένσταση εις βάρος τους, με στόχο την αποφυγή αποκλεισμών λόγω τυπικών λαθών.

Στο πλαίσιο της ψήφισης ενός πακέτου εκλογικών μεταρρυθμίσεων από την Ολομέλεια της Βουλής, οι βουλευτές τοποθετήθηκαν εκτενώς για το περιεχόμενο και τη σημασία των προτάσεων νόμου, που κατατέθηκαν από την κοινοβουλευτική ομάδα του ΑΚΕΛ και εγκρίθηκαν ομόφωνα. Στις τοποθετήσεις τους, ανέδειξαν τόσο τον τεχνικό όσο και τον θεσμικό χαρακτήρα των αλλαγών, κάνοντας λόγο για ενίσχυση της διαφάνειας και της συμμετοχικής δημοκρατίας.

Εκπαίδευση νέων, σύνδεση με ενηλικίωση και εκκρεμείς ρυθμίσεις στο επίκεντρο των παρεμβάσεων

Στις τοποθετήσεις τους βουλευτές σημείωσαν την ανάγκη συνοδευτικών μεταρρυθμίσεων, ιδιαίτερα στην εκπαίδευση, ώστε να ενισχυθεί η πολιτική συνείδηση των νέων. Εκφράστηκαν επίσης προβληματισμοί για σύνδεση εκλογικών δικαιωμάτων με την ενηλικίωση, ενώ επισημάνθηκε ότι περαιτέρω εκλογικές ρυθμίσεις εκκρεμούν με προτάσεις νόμου που βρίσκονται ήδη στην αρμόδια Επιτροπή.

Ο Πρόεδρος της Επιτροπής Εσωτερικών, Βουλευτής του ΑΚΕΛ Άριστος Δαμιανού ανέφερε πως για μήνες διεξήχθη ενδελεχής εξέταση των νομοσχεδίων και των προτάσεων νόμου από την Επιτροπή, δίνοντας έμφαση στο ότι πρόκειται για εκλογική νομοθεσία, γι' αυτό και επιδιώχθηκε η μέγιστη δυνατή συναίνεση μεταξύ κομμάτων και βουλευτών. Τόνισε πως πρόκειται για μια συλλογική προσπάθεια ενίσχυσης της δημοκρατίας, με στόχο «περισσότερη διαφάνεια και μια πιο συμπεριληπτική δημοκρατία». Αναφέρθηκε επίσης στις τροπολογίες, που αφορούν την ψήφο των 17χρονων, λέγοντας πως η εφαρμογή της έγινε δυνατή λόγω αμοιβαίων υποχωρήσεων και για αυτό θα εφαρμοστούν από το 2028, παρά το γεγονός ότι σύμφωνα με το Υπουργείο Εσωτερικών, υπάρχει ήδη η δυνατότητα άμεσης εφαρμογής. Αναφέρθηκε επίσης στις δυσκολίες εφαρμογής των διευκολύνσεων της ψήφου για άτομα με αναπηρία, υπογραμμίζοντας ωστόσο ότι η Πολιτεία οφείλει να τηρήσει τις δεσμεύσεις της.

Ο βουλευτής του Κινήματος Οικολόγων Χαράλαμπος Θεοπέμπτου επισήμανε ότι παρότι θεσμοθετείται η αυτόματη εγγραφή στους εκλογικούς καταλόγους, το μέτρο δεν θα λειτουργήσει εάν δεν είναι έτοιμο το λογισμικό του κράτους. Υπογράμμισε την ανάγκη εκσυγχρονισμού του λογισμικού του Τμήματος Αρχείου Πληθυσμού.

Από την πλευρά του, ο Πρόεδρος του Κινήματος Οικολόγων, Σταύρος Παπαδούρης, χαρακτήρισε τις νομοθεσίες «σημαντική θεσμική εξέλιξη» που ενισχύουν τη δίκαιη και συμπεριληπτική δημοκρατία. Υποστήριξε πως οι αλλαγές έχουν πολιτική, κοινωνική και παιδαγωγική διάσταση και πρέπει να συνοδευτούν από σοβαρή εκπαιδευτική μεταρρύθμιση για την ανάπτυξη της κριτικής σκέψης των νέων. Σημείωσε επίσης τη στήριξη του κόμματος στην πρόνοια για την αυτόνομη και ανεμπόδιστη ψήφο ατόμων με αναπηρία. Αναφερόμενος σε προτάσεις νόμου που εκκρεμούν δήλωσε υπέρ της θεσμοθέτησης της οριζόντιας ψηφοφορίας, που, όπως είπε, θα οδηγήσει σε μια «πιο διευρυμένη δημοκρατία».

Ο Βουλευτής της ΔΗΠΑ, Μαρίνος Μουσιούττας, αναφέρθηκε σε προτάσεις νόμου που εκκρεμούν, μεταξύ των οποίων προτάσεις που στηρίζει το κόμμα του όπως η επιστολική ψήφος, η αλλαγή κατανομής εδρών, η οριζόντια ψηφοφορία, το θέμα των θητειών και το ασυμβίβαστο επαγγελματικής δραστηριότητας για τους βουλευτές, σημειώνοντας πως «είναι προς τη σωστή κατεύθυνση» και έχουν παραπεμφθεί για συζήτηση μετά τις θερινές διακοπές. Για την πρόταση της ΔΗΠΑ περί ορίου στις βουλευτικές θητείες, ανέφερε ότι, αν και η πρόταση ήταν διαλλακτική και μπορούσε να τροποποιηθεί, δεν υπήρξε πολιτική βούληση να φτάσει στην Ολομέλεια, παρά το γεγονός ότι κόμματα συμπεριέλαβαν ήδη στα καταστατικά του τον περιορισμό των θητειών βουλευτών. Διαβεβαίωσε πως το κόμμα του θα υπερψηφίσει τα νομοσχέδια που ήρθαν στην Ολομέλεια, με τη σημείωση ότι η αυτόματη εγγραφή και η ψήφος στα 17 θα έπρεπε να ισχύσουν από τις επόμενες βουλευτικές εκλογές του 2026.

Ο Βουλευτής του ΔΗΣΥ Αβέρωφ Νεοφύτου χαρακτήρισε την ψήφο στα 17 ως ένα ισχυρό πολιτικό μήνυμα εμπιστοσύνης προς τη νέα γενιά, σε μια εποχή που, όπως είπε, η νεολαία αμφισβητεί. Τόνισε πως «η Βουλή σήμερα κάνει την εμπιστοσύνη πράξη», χαιρετίζοντας την ομόφωνη στάση του Σώματος.

Ο Πρόεδρος της ΕΔΕΚ Μαρίνος Σιζόπουλος επεσήμανε ότι παρά τις επιμέρους διαφωνίες και διαφοροποιήσεις που υπήρξαν ανάμεσα στα κόμματα, η κατεύθυνση των προτάσεων είναι θετική. Τόνισε ότι η πορεία των γεγονότων θα δείξει αν θα χρειαστούν τροποποιήσεις στο μέλλον και ανέφερε πως η αυτόματη εγγραφή θα μπορούσε τεχνικά να εφαρμοστεί άμεσα, παρότι έγινε αποδεκτό να συνδυαστεί με την ψήφο στα 17. Διαβεβαίωσε ότι η ΕΔΕΚ θα υπερψηφίσει το πακέτο των νομοσχεδίων.

Ο Βουλευτής του ΕΛΑΜ Σωτήρης Ιωάννου υπογράμμισε πως τα ζητήματα της αυτόματης εγγραφής και της ψήφου στα 17 δεν είναι τεχνικής, αλλά πολιτικής φύσεως. Όπως είπε, η νέα γενιά διαθέτει κρίση και πολιτική αντίληψη, και από τη στιγμή που της αναγνωρίζονται ευθύνες, έχει και το δικαίωμα να επιλέξει ποιος θα την κυβερνά. Υπενθύμισε ότι η πρόνοια για αυτόματη εγγραφή είχε αναπεμφθεί από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας σε παλαιότερη φάση, αν και ήδη εφαρμόζεται στην περίπτωση των Τουρκοκυπρίων, ενώ το Υπουργείο Εσωτερικών διαβεβαίωσε ότι η τεχνική υλοποίηση είναι εφικτή. Άφησε αιχμές για πολιτική σκοπιμότητα και καθυστέρηση εφαρμογής, λέγοντας πως «κάποιοι φοβούνται την ψήφο και τη φωνή των νέων». Ανέφερε ότι το ΕΛΑΜ θα υπερψηφίσει τις αλλαγές.

Ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του ΔΗΣΥ, Βουλευτής Νίκος Τορναρίτης, χαρακτήρισε τη μέρα «πολύ σημαντική» για το Κοινοβούλιο, σημειώνοντας την ομόφωνη στήριξη στα μεταρρυθμιστικά νομοσχέδια. Ανέφερε πως το κόμμα του ήδη ενσωμάτωσε το δικαίωμα ψήφου στα 17 στο καταστατικό του. Σχολιάζοντας τις προτάσεις Μουσιούττα, σημείωσε πως εξετάστηκαν εντός της Επιτροπής, παρά τον περιορισμένο χρόνο. Για την πρόταση περί ορίου τριών θητειών, επισήμανε ότι ο ΔΗΣΥ την εφαρμόζει ήδη χωρίς εξαιρέσεις, παρότι όπως είπε, τέτοια διάταξη δεν συναντάται σε καμία άλλη χώρα. Εκτίμησε ότι «στο εγγύς μέλλον θα επανεξεταστεί». Τέλος, για το ασυμβίβαστο βουλευτικής ιδιότητας με επαγγελματική δραστηριότητα, υποστήριξε πως πρόκειται για σοβαρό ζήτημα που απαιτεί σε βάθος συζήτηση. «Ας κρατήσουμε τα μεγάλα και τα σοβαρά», κατέληξε, σημειώνοντας πως η Βουλή προχωρά σήμερα σε ένα μεγάλο, συλλογικό βήμα προς τα εμπρός.

Ο Βουλευτής Λεμεσού, Ανδρέας Θεμιστοκλέους, ευχήθηκε με τη ψήφο στα 17 να μην επεκταθεί το ενήλικο καθεστώς από αυτή την ηλικία. Αναφερόμενος σε προτάσεις νόμου που είναι ακόμα υπό συζήτηση χαρακτήρισε την οριζόντια ψηφοφορία, «δολοφονική και δόλια ιστορία», ενώ είπε ότι δεν μπορεί να συνυπάρξει με την απλή αναλογική. Υποστήριξε ότι τέτοια συστήματα ευνοούν τους συνασπισμούς και εκλέγονται πάντα τα ίδια πρόσωπα, που δεν θα είναι υπόλογα στα κόμματά τους, με αποτέλεσμα την αποδυνάμωση των πολιτικών σχηματισμών με τα μεγάλα κόμματα όπως το ΔΗΣΥ και το ΑΚΕΛ να μπορούν να επιλέγουν τους βουλευτές όλων των κομμάτων. Αναφέρθηκε επίσης στο ζήτημα της προσφυγικής ιδιότητας, επικρίνοντας την πρόταση να ψηφίζουν στις προσφυγικές επαρχίες και οι εκ μητρογονίας και πατρογονίας πρόσφυγες, λέγοντας ότι «θα γελοιοποιηθούμε, γιατί σε κάποια φάση όλο τον πληθυσμό θα τον βαφτίσουμε πρόσφυγες».

Σχετικά με το ασυμβίβαστο της επαγγελματικής ιδιότητας των βουλευτών, ανέφερε ότι ο ίδιος εφάρμοσε στην πράξη το «απόλυτο ασυμβίβαστο», ωστόσο προειδοποίησε ότι μια τέτοια πρόβλεψη θα οδηγήσει σε μια Βουλή γεμάτη από «ανεπάγγελτους βουλευτές», αφού οι άριστοι επιχειρηματίες, γιατροί, μηχανικοί, εκπαιδευτικοί, δικηγόροι, δεν θα εγκαταλείψουν το επάγγελμά τους για να εισέλθουν στην πολιτική. Εξέφρασε την αντίθεσή του και στη μείωση του αριθμού θητειών, λέγοντας πως με αυτό τον τρόπο επιβάλλεται «ποινή» και στερείται από την κοινωνία το δικαίωμα να επιλέγει τους φυσικούς της ηγέτες. «Είναι αντισυνταγματική η πρόταση αυτή», είπε. Όσον αφορά τις αλλαγές που ήρθαν στην Ολομέλεια τις χαρακτήρισε «πάρα πολύ σημαντικές» και δήλωσε ότι «θα αποκαταστήσουν το τρωθέν κύρος της Δημοκρατίας μας».

Η Βουλευτής Λευκωσίας, Αλεξάνδρα Ατταλίδου, αναφέρθηκε στην πρότασή της για αυτόματη εγγραφή στους εκλογικούς καταλόγους. Τόνισε πως η συμμετοχή στις εκλογές είναι δικαίωμα και το κράτος οφείλει να διευκολύνει τους πολίτες του στα έπακρο. Επεσήμανε ότι η ψήφος στα 17 είναι «ένα μεγάλο άλμα», το οποίο όμως πρέπει να συνοδευτεί από ευρύτερες δράσεις, όπως η μεταρρύθμιση της παιδείας, που να διδάσκει δεξιότητες και την πολιτότητα. Έθεσε και τον προβληματισμό της για ενδεχόμενες αντιφάσεις, όπως το γεγονός ότι δίνεται δικαίωμα ψήφου στα 17, αλλά δεν επιτρέπεται η οδήγηση στην ίδια ηλικία. Τάχθηκε υπέρ της απάλειψης των ηλικιακών διακρίσεων στους εκλογικούς καταλόγους, σημειώνοντας πως είναι καιρός «να μην διαγράφουμε ανθρώπους λόγω ηλικίας αλλά λόγω του θανάτου τους».

Ο Βουλευτής της ΕΔΕΚ, Ανδρέας Αποστόλου, εξέφρασε την ικανοποίησή του για την υιοθέτηση από την Κυβέρνηση της πρότασής του περί αυτόματης εγγραφής στους εκλογικούς καταλόγους. Όπως είπε, θα μπορούσε να εφαρμοστεί από τις βουλευτικές εκλογές, ενώ δήλωσε ότι προσωπικά τάσσεται υπέρ της εφαρμογής της «οριζόντιας ψηφοφορίας».

Ο Βουλευτής του ΔΗΚΟ, Πανίκος Λεωνίδου, εξέφρασε επιφυλάξεις για τη μείωση του εκλογικού ορίου ηλικίας στα 17, τονίζοντας πως πρόκειται για ένα δικαίωμα που επηρεάζει πολλές πτυχές της ζωής του ανθρώπου. Εξέφρασε προβληματισμούς για το δικαίωμα του εκλέγεσθαι και για το θέμα της δικαιοπρακτικής ικανότητας. Σύμφωνα με τον ίδιο, η Κυβέρνηση όφειλε να παρουσιάσει μια ολοκληρωμένη πρόταση για όλες τις εκφάνσεις της ζωής του νέου ανθρώπου, κάνοντας αναφορά και σε άλλα σημαντικά ζητήματα, όπως το πότε μπορεί να τελεστεί γάμος. Αναφέρθηκε ακόμα στην αδυναμία του κράτους να ενισχύσει την πολιτική αγωγή στην εκπαίδευση, λέγοντας πως καμιά κυβέρνηση δεν ευαισθητοποιήθηκε γιατί φοβήθηκε ότι θα μειώνοντας οι ώρες διδασκαλίες άλλων καθηγητών. Αν και ανέφερε ότι οι νέοι έχουν την ωριμότητα, σημείωσε ότι το κράτος πρέπει να αυξήσει τις ώρες διδασκαλίας για την εμπέδωση της λειτουργίας των θεσμών της Δημοκρατίας. Σχετικά με την αυτόματη εγγραφή, υπογράμμισε την ανάγκη «ιδιαίτερης προσοχής» για αποφυγή λαθών, οπότε η εφαρμογή της θα πρέπει να μετατεθεί για αργότερα.

Ο Βουλευτής του ΔΗΚΟ, Ζαχαρίας Κουλίας, χαρακτήρισε τη ρύθμιση για ψήφο στα 17 ως «πολύ ριζοσπαστικό μέτρο», δεδομένου ότι το έτος ενηλικίωσης είναι το 18ο. Όπως είπε, πολλές νομοθεσίες συνδέονται με το όριο ενηλικίωσης και θεωρεί αντιφατικό το να εμπιστευόμαστε έναν 17χρονο να ψηφίζει, αλλά όχι να του αναγνωρίζουμε άλλα δικαιώματα. Πρότεινε να ακολουθηθεί το παράδειγμα της Εθνικής Φρουράς, που επιτρέπει κατάταξη στα 17 και να επιτραπεί η απόκτηση άδειας οδήγησης στα 17. Κατέληξε με ιστορικό παράδειγμα, λέγοντας πως ο Μέγας Αλέξανδρος στα 18 του πήγε να πάρει την Περσία.

Η Βουλευτής του ΔΗΣΥ, Ρίτα Σούπερμαν, αναφέρθηκε στο ζήτημα των «εκ μητρογονίας» προσφύγων, και υποστήριξε ότι η πρόταση χρήζει περαιτέρω συζήτησης και επεξήγησης και πρότεινε να εξεταστεί αφού ολοκληρωθεί η ψήφιση των παρόντων νομοσχεδίων. Επέμεινε στην ανάγκη να «ξεπεράσουμε αναχρονιστικές αντιλήψεις» περί αστάθειας των εδρών ή ότι «σε 20 χρόνια θα είμαστε όλοι πρόσφυγες».

Ο Βουλευτής του ΔΗΣΥ, Νίκος Σύκας, χαρακτήρισε τη συνεδρίαση ως την πρώτη πράξη μιας συνολικής προσπάθειας που ξεκίνησε και πρέπει να συνεχιστεί. Εξήρε τη συμβολή του ΔΗΣΥ, λέγοντας ότι «ο ΔΗΣΥ πρωταγωνιστεί στις μεταρρυθμίσεις, που διαχρονικά έχει ανάγκη ο τόπος». Υπενθύμισε ότι η πρόταση για την ψήφο στα 17 κατατέθηκε από τον Αβέρωφ Νεοφύτου πριν από τρία χρόνια, ενώ η Πρόεδρος του κόμματος είχε καταθέσει και την πρόταση για την αυτόματη εγγραφή. Ανέφερε επίσης ότι ο ΔΗΣΥ έχει ακόμα τρεις προτάσεις νόμου που αναμένεται να εξεταστούν. Σε σχέση με την ψήφο των 17χρονων, σημείωσε πως το κόμμα ήταν έτοιμο να προχωρήσει άμεσα, αλλά για λόγους συναίνεσης δέχθηκε να συζητηθεί σε μεταγενέστερη φάση. Τόνισε επίσης τη σημασία της προσβασιμότητας των ΑμεΑ και του δικαιώματος να ψηφίζει κάποιος ακόμα και με την άδεια οδήγησης.

Πηγή: ΚΥΠΕ

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Ομόφωνο ναι της Ολομέλειας για δικαίωμα ψήφου από τα 17-Σε ισχύ από τις Προεδρικές του 2028