Τι είναι το πρόγραμμα SAFE για την άμυνα που ενέκρινε η Ε.Ε.-Τι ισχύει για τρίτες χώρες που θέλουν να συμμετέχουν

Την επομένη από τη δημοσίευσή του στην επίσημη εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δηλαδή στις 29 Μαΐου, θα τεθεί ο κανονισμός SAFE. Το SAFE (Δράση για την Ασφάλεια της Ευρώπης), που πρότεινε τον περασμένο Μάρτιο η Κομισιόν, εγκρίθηκε πριν από λίγο από το Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων, στις Βρυξέλλες.

Αποτελεί μέρος του προγράμματος Επανεξοπλισμού της Ευρώπης - Ετοιμότητα 2030 (ReArm Europe- Readiness 2030) συνολικών δαπανών 800 δισ. ευρώ για την επόμενη πενταετία.

Στο επίσημο κείμενο του ευρωπαϊκού Συμβουλίου αναφέρεται:

«Το Συμβούλιο ενέκρινε σήμερα κανονισμό για τη θέσπιση του μέσου Δράσης για την Ασφάλεια για την Ευρώπη (SAFE). Το SAFE είναι ένα νέο χρηματοδοτικό μέσο της ΕΕ που θα στηρίξει εκείνα τα κράτη-μέλη που επιθυμούν να επενδύσουν στην αμυντική βιομηχανική παραγωγή μέσω κοινών προμηθειών, εστιάζοντας σε δυνατότητες προτεραιότητας.

Η SAFE θα χρηματοδοτήσει επείγουσες και μεγάλης κλίμακας επενδύσεις στην ευρωπαϊκή αμυντική τεχνολογική και βιομηχανική βάση (EDTIB). Στόχος είναι να ενισχυθεί η παραγωγική ικανότητα, να διασφαλιστεί ότι ο αμυντικός εξοπλισμός είναι διαθέσιμος όταν χρειάζεται και να αντιμετωπιστούν τα υφιστάμενα κενά ικανότητας - εν τέλει ενισχύοντας τη συνολική αμυντική ετοιμότητα της ΕΕ.

Επιπλέον, το SAFE θα επιτρέψει στην ΕΕ να υποστηρίξει περαιτέρω την Ουκρανία συνδέοντας εξαρχής την αμυντική της βιομηχανία με το μέσο.

Λειτουργία SAFE

Μέσω του SAFE, η ΕΕ θα παράσχει έως και 150 δισεκατομμύρια ευρώ που θα εκταμιευθούν στα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη κατόπιν αιτήματος και βάσει εθνικών σχεδίων. Οι εκταμιεύσεις θα λάβουν τη μορφή δανείων μακράς διάρκειας σε ανταγωνιστικές τιμές, τα οποία θα αποπληρωθούν από τα δικαιούχα κράτη μέλη.

Για να εξασφαλιστούν οικονομίες κλίμακας και διαλειτουργικότητας και να μειωθεί ο πιθανός κατακερματισμός του EDTIB, τα δικαιούχα κράτη μέλη θα πρέπει να προβούν, κατ' αρχήν, σε κοινές προμήθειες στις οποίες θα συμμετέχουν τουλάχιστον δύο συμμετέχουσες χώρες για να πληρούν τις προϋποθέσεις για τα δάνεια.

Ως απάντηση στην τρέχουσα γεωπολιτική κατάσταση και την επείγουσα ανάγκη για μαζικές επενδύσεις σε αμυντικό εξοπλισμό, το SAFE θα επιτρέψει επίσης προμήθειες που αφορούν μόνο ένα κράτος μέλος για περιορισμένο χρονικό διάστημα.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Πράσινο φως για το πακέτο SAFE για €150 δισεκατομμύρια στην αμυντική βιομηχανία-Ψήφισε αποχή η Ουγγαρία

Συμμετοχή τρίτων χωρών

Το SAFE ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο στη συνεργασία με τρίτες χώρες. Η Ουκρανία και οι χώρες Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου - Ευρωπαϊκής Ζώνης Ελευθέρων Συναλλαγών (ΕΟΧ-ΕΖΕΣ) θα αντιμετωπίζονται με τους ίδιους όρους με τα κράτη-μέλη. Όχι μόνο θα μπορούν να συμμετάσχουν σε κοινές προμήθειες, αλλά θα μπορούν επίσης να αγοράζουν από τις βιομηχανίες τους.

Το SAFE θα επιτρέψει επίσης στις υπό ένταξη χώρες, στις υποψήφιες χώρες, στις πιθανές υποψήφιες χώρες και στις χώρες που έχουν υπογράψει εταιρικές σχέσεις ασφάλειας και άμυνας με την ΕΕ, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, να συμμετάσχουν σε κοινές προμήθειες.

Επιπλέον, το SAFE προσφέρει τη δυνατότητα σύναψης πρόσθετης διμερούς ή πολυμερούς συμφωνίας με αυτά τα τρίτα κράτη, βάσει της οποίας θα μπορούσαν να ανοίξουν οι όροι επιλεξιμότητας.

Επιλέξιμη δράση

Οι επιλέξιμες δραστηριότητες που χρηματοδοτούνται μέσω του SAFE θα σχετίζονται με τον πρώτο κατάλογο τομέων προτεραιότητας που προσδιορίστηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 6 Μαρτίου 2025 και θα χωριστούν σε δύο κατηγορίες αμυντικών προϊόντων:

1. πυρομαχικά και πυραύλους, συστήματα πυροβολικού, συμπεριλαμβανομένων δυνατοτήτων κρούσης βαθιάς ακρίβειας, τις δυνατότητες επίγειας μάχης και τα συστήματα υποστήριξής τους, συμπεριλαμβανομένου του εξοπλισμού στρατιωτών και των όπλων πεζικού, προστασία υποδομής ζωτικής σημασίας, στρατιωτική κινητικότητα
2. συστήματα εναέριας και πυραυλικής άμυνας, θαλάσσιες επιφανειακές και υποβρύχιες δυνατότητες, drones και συστήματα anti-drone, στρατηγικές δυνατότητες όπως ενδεικτικά η στρατηγική αερομεταφορά, ο ανεφοδιασμός αέρα-αέρος και τα συστήματα C4ISTAR, καθώς και διαστημικά μέσα και υπηρεσίες, προστασία διαστημικών περιουσιακών στοιχείων, τεχνητή νοημοσύνη και ηλεκτρονικός πόλεμος.

Τα αμυντικά προϊόντα που ανήκουν στην κατηγορία 2 θα υπόκεινται σε αυστηρότερους όρους επιλεξιμότητας, που απαιτούν από τους ανάδοχους να έχουν τη δυνατότητα να αποφασίζουν για τον ορισμό, την προσαρμογή και την εξέλιξη του σχεδιασμού του αμυντικού προϊόντος που προμηθεύεται.

Και για τις δύο κατηγορίες προϊόντων, οι συμβάσεις προμηθειών θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι το κόστος των εξαρτημάτων προέλευσης εκτός της ΕΕ, των κρατών ΕΟΧ-ΕΖΕΣ και της Ουκρανίας δεν υπερβαίνει το 35 % του εκτιμώμενου κόστους των εξαρτημάτων του τελικού προϊόντος.

Η ΕΕ έχει δεσμευτεί να ενισχύσει περαιτέρω και να εμβαθύνει τη διατλαντική συνεργασία και δέσμευση για την ασφάλεια και την άμυνα, καθώς και τη συμπληρωματικότητα με το ΝΑΤΟ.

Σε αυτό το πλαίσιο, η SAFE θα προσπαθήσει να ενισχύσει τη διαλειτουργικότητα, να συνεχίσει τη βιομηχανική συνεργασία και να εξασφαλίσει αμοιβαία πρόσβαση σε τεχνολογίες αιχμής με αξιόπιστους εταίρους.

Το SAFE θα τεθεί σε ισχύ την επόμενη ημέρα από τη δημοσίευσή του στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δηλαδή στις 29 Μαΐου 2025.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Στήριξη Κύπρου στον μηχανισμό SAFE-«Αδιανόητο να επωφεληθούν χώρες που δεν σέβονται την ασφάλεια»

Τι προηγήθηκε

Στα συμπεράσματά του της 6ης Μαρτίου 2025, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τόνισε ότι η Ευρώπη πρέπει να γίνει πιο κυρίαρχη και πιο υπεύθυνη για την άμυνά της και καλύτερα εξοπλισμένη για να ενεργεί και να αντιμετωπίζει αυτόνομα τις άμεσες και μελλοντικές προκλήσεις και απειλές.

Σε εκείνο το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο όλα τα κράτη μέλη δεσμεύτηκαν να ενισχύσουν τη συνολική αμυντική τους ετοιμότητα, μειώνοντας τις στρατηγικές εξαρτήσεις, αντιμετωπίζοντας παράλληλα κρίσιμα κενά ικανότητας και ενισχύοντας ανάλογα το EDTIB, ώστε η ΕΕ να είναι σε θέση να προμηθεύει καλύτερα εξοπλισμό στις ποσότητες και με τον επιταχυνόμενο ρυθμό που απαιτείται.

Το SAFE είναι ο πρώτος πυλώνας του Σχεδίου ReArm Europe/Readiness 2030 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το οποίο προτείνει τη μόχλευση άνω των 800 δισεκατομμυρίων ευρώ σε αμυντικές δαπάνες.

Οι άλλοι πυλώνες είναι:

1. ενίσχυση της εθνικής αμυντικής χρηματοδότησης με την ενεργοποίηση της εθνικής ρήτρας διαφυγής του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης
2. να καταστούν πιο ευέλικτα τα μέσα της ΕΕ, όπως τα ταμεία συνοχής, ώστε να επιτραπούν μεγαλύτερες αμυντικές επενδύσεις
3. συμπλήρωση της δημόσιας χρηματοδότησης με συνεισφορές από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων
4. κινητοποίηση ιδιωτικού κεφαλαίου

Πηγή: skai.gr