Ψυχοκοινωνική στήριξη: Μια πράξη ανθρωπιάς σε έναν κόσμο που αλλάζει

Η Ευρωπαϊκή Εβδομάδα Ψυχικής Υγείας (19-25 Μαΐου) προσφέρει μια ουσιαστική ευκαιρία για να αναδείξουμε τη σημασία της φροντίδας της ψυχικής υγείας και της κοινωνικής ευημερίας των συνανθρώπων μας, ειδικά σε μια εποχή που χαρακτηρίζεται από συνεχείς προκλήσεις και πολυεπίπεδες κρίσεις.

Ο Κυπριακός Ερυθρός Σταυρός (Κ.Ε.Σ.) προσεγγίζει την ψυχική υγεία όχι απλώς ως ένα θεωρητικό ζήτημα, αλλά ως μια ουσιαστική καθημερινή πράξη φροντίδας και υποστήριξης. Μέσα από την Υπηρεσία Ψυχοκοινωνικής Στήριξης που προσφέρει σε ευάλωτα άτομα και ομάδες της κοινωνίας μας, εκφράζεται έμπρακτα η ανθρωπιστική του αποστολή.

Αξίζει να σημειώσουμε ότι με τον όρο «ψυχοκοινωνική στήριξη» αναφερόμαστε σε ένα σύνολο παρεμβάσεων που στοχεύουν στην ενίσχυση της ψυχικής και κοινωνικής ανθεκτικότητας. Οι παρεμβάσεις αυτές απευθύνονται είτε σε άτομα είτε σε ομάδες, είτε ακόμη και σε μια ολόκληρη κοινότητα και περιλαμβάνουν παροχή συμβουλευτικής και ψυχοθεραπείας καθώς και τη διοργάνωση εκπαιδευτικών δράσεων και κοινοτικών παρεμβάσεων. Η παροχή ψυχοκοινωνικής στήριξης είναι ιδιαίτερα σημαντική σε περιόδους κρίσεων, όπως φυσικές καταστροφές, ένοπλες συγκρούσεις, μαζικές μεταναστευτικές ροές και οικονομικές κρίσεις.

Τα προγράμματα και οι κοινωνικές παρεμβάσεις που προσφέρει ο Κυπριακός Ερυθρός Σταυρός καλύπτουν βασικές ανάγκες ατόμων που βιώνουν δύσκολες καταστάσεις όπως:

• Η ψυχολογική στήριξη μέσω της παροχής ψυχοθεραπευτικών συνεδριών.
• Η κοινωνική ένταξη και στήριξη ευάλωτων ατόμων, με στόχο τη μείωση του αισθήματος της μοναξιάς και της κοινωνικής απομόνωσης μέσα από την ενίσχυση της ψυχικής ανθεκτικότητας.
• Η εκπαίδευση, μέσα από δράσεις και πρωτοβουλίες της Υπηρεσίας όπου γίνεται προσπάθεια για την ενίσχυση και ευαισθητοποίηση γύρω από θέματα όπως η μετανάστευση, ο κοινωνικός αποκλεισμός, η ψυχική υγεία και οι ψυχολογικές Πρώτες Βοήθειες.

H Υπηρεσία Ψυχοκοινωνικής Στήριξης προσφέρει, μεταξύ άλλων, τα ακόλουθα προγράμματα:

• «ΣΤΗΡΙΞΗ», το οποίο παρέχει δωρεάν ψυχοθεραπευτικές συνεδρίες χωρίς οποιαδήποτε διάκριση.
• «ΑΣ ΜΙΛΗΣΟΥΜΕ», το οποίο προσφέρει τηλεφωνική συντροφιά σε άτομα τρίτης ηλικίας που βιώνουν αισθήματα μοναξιάς ή απομόνωσης.

Παράλληλα, δράσεις που προσφέρουν τα προγράμματα «ΜΕΤΑΒΑΣΗ» και ο «ΑΙΝΕΙΑΣ» στοχεύουν στην παροχή ψυχοκοινωνικών δημιουργικών δραστηριοτήτων σε μετανάστες και κρατούμενους, ενώ το πρόγραμμα «ΕΛΠΙΔΑ» περιλαμβάνει δραστηριότητες όπως μουσική, κηπουρική, ζωγραφική, επιτραπέζια παιχνίδια και παιχνίδια νοητικής ενδυνάμωσης για άτομα που διαμένουν σε κοινοτικούς οίκους ευγηρίας στην επαρχία Λευκωσίας.

Ανταποκρινόμενη στις σύγχρονες κοινωνικές προκλήσεις η Υπηρεσία ανέπτυξε επίσης εξειδικευμένα εργαλεία όπως:

• Η σειρά εκπαιδευτικών βιβλίων «Λίνος και Φλώρα», η οποία δημιουργήθηκε από το προσωπικό και τους εθελοντές της Υπηρεσίας. Μέσα από τη χρήση του Παγκόσμιου Χάρτη και διάφορων αποδημητικών πουλιών εξηγείται το φαινόμενο της μετανάστευσης ενώ προωθούνται οι ιδέες της ειρηνικής συνύπαρξης.
• Το βιβλίο «Μια μικρή Εισαγωγή στις Ψυχολογικές Πρώτες Βοήθειες».
• Το υλικό για τη «Διαχείριση του Ψυχικού Τραύματος», μεταφρασμένο σε 19 γλώσσες.

Η Υπηρεσία Ψυχοκοινωνικής Στήριξης του Κ.Ε.Σ. δεν λειτουργεί απομονωμένα. Άλλωστε η Ψυχοκοινωνική Στήριξη αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της ευρύτερης αποστολής του Οργανισμού για την προάσπιση των δικαιωμάτων και την κάλυψη των αναγκών των ευάλωτων ομάδων. Μέσα από συνέργειες με άλλα τμήματα, καθώς και με εξωτερικούς συνεργάτες, ακαδημαϊκά ιδρύματα, ανταποκρίνεται ολιστικά στις ανάγκες της κυπριακής κοινωνίας.

Ωστόσο, στην εποχή μας οι σοβαρές προκλήσεις είναι μεγάλες. Η ψυχική υγεία παραμένει σε μεγάλο βαθμό ταμπού, αποτρέποντας τους ανθρώπους να αναζητήσουν βοήθεια. Η μοναξιά εξαπλώνεται, οι παραδοσιακές δομές καταρρέουν και η κοινωνική ζωή ψηφιοποιείται ολοένα και περισσότερο. Οι κοινωνικοοικονομικές ανισότητες διευρύνονται, ενώ η κλιματική αλλαγή έχει ήδη ψυχικές επιπτώσεις.

Σε έναν κόσμο που αλλάζει ραγδαία, η Υπηρεσία Ψυχοκοινωνικής Στήριξης επιλέγει να εμβαθύνει στο έργο της, στηρίζοντας κάθε άνθρωπο που βρίσκεται στο περιθώριο ή νιώθει μόνος, ενισχύοντας την ανθεκτικότητα και την κοινωνική συνοχή, με γνώμονα την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Η ψυχική υγεία αποτελεί δικαίωμα για κάθε άνθρωπο. Και στον Κυπριακό Ερυθρό Σταυρό θα συνεχίσουμε να στεκόμαστε δίπλα σε όσους το έχουν ανάγκη, παρέχοντας υπηρεσίες στη βάση των θεμελιωδών Αρχών του κινήματος του Ερυθρού Σταυρού.

*Νίκος Παπαδόπουλος, Λειτουργού Ψυχοκοινωνικής Στήριξης Κυπριακού Ερυθρού Σταυρού