Υψηλοί τόνοι στην Επιτροπή Θεσμών για την συζήτηση για ΜΚΟ-«Ντροπή σας, έλεος κάθε φορά... Δική σας ντροπή»

Η ανάγκη θέσπισης νομικού πλαισίου για τον έλεγχο των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων (ΜΚΟ) στην Κύπρο τέθηκε ενώπιον της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Θεσμών, σε μια συνεδρία με έντονες αντιπαραθέσεις και φραστικά επεισόδια μεταξύ βουλευτών.

Αφορμή για την αυτεπάγγελτη εξέταση του ρόλου της κοινωνίας των πολιτών στην καταπολέμηση της διαφθοράς αποτέλεσε η υπόθεση 66χρονης προέδρου ΜΚΟ, εναντίον της οποίας το Υπουργείο Υγείας υπέβαλε καταγγελία για προσκόμιση παραποιημένων τιμολογίων.

Κατά τη διάρκεια της συνεδρίας, βουλευτές της Επιτροπής εξέφρασαν έντονη ανησυχία για την απουσία επαρκούς λογοδοσίας όσον αφορά τη διαχείριση των οικονομικών πόρων από τις ΜΚΟ, καθώς δεν υφίσταται συγκεκριμένο νομοθετικό πλαίσιο με αποτέλεσμα, πολλές από αυτές κατοχυρώνονται ως σωματεία ή ιδρύματα, γεγονός που περιπλέκει τον έλεγχό τους.

Ο Γενικός Ελεγκτής, Ανδρέας Παπακωνσταντίνου κατά την τοποθέτησή του ενώπιον της Επιτροπής, ανέφερε πως η Ελεγκτική Υπηρεσία δίνει ιδιαίτερη έμφαση στη συνεργασία με ΜΚΟ, κυρίως σε θέματα περιβάλλοντος και μεταναστευτικού. Έκανε, επίσης, αναφορά σε πρόσφατη επίσκεψη στον Ακάμα για έλεγχο των εργασιών που πραγματοποιούνται στην περιοχή. Όπως δήλωσε, «η σχετική έρευνα είχε ζητηθεί από την αρμόδια υπουργό, αλλά καθυστέρησε η αποστολή της, με αποτέλεσμα η Υπηρεσία να προβεί σε δική της αυτεπάγγελτη έρευνα. Κατά την επίσκεψη πραγματοποιήθηκαν επαφές με ΜΚΟ της περιοχής, οι οποίες εξέφρασαν τις απόψεις και τους προβληματισμούς τους, με την Υπηρεσία να ετοιμάζει σχετική έκθεση».

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Αναβολή στην απαγγελία των κατηγοριών στην πρόεδρο του ΚΥΦΑ-Τροποποιήσεις στο κατηγορητήριο

Ο κ. Παπακωνσταντίνου υπογράμμισε πως «οποιαδήποτε οργάνωση ή σωματείο πρέπει να ρυθμίζεται μέσω κάποιου μηχανισμού, ώστε να διεξάγεται ο σωστός έλεγχος, ειδικά σε θέματα δαπανών και εσόδων». Πρόσθεσε, επίσης, πως η Ελεγκτική Υπηρεσία ετοιμάζεται να εφαρμόσει ένα νέο λογισμικό σύστημα, το οποίο θα επιτρέπει την ανώνυμη υποβολή καταγγελιών από πολίτες. «Είναι ένας μηχανισμός που διασφαλίζει την ανωνυμία και θα τεθεί σε εφαρμογή εντός του επόμενου μήνα», δήλωσε.

Εκπρόσωπος του Υπουργείου Εσωτερικών ανέφερε πως το Υπουργείο τηρεί το μητρώο των σωματείων και ομοσπονδιών, τα οποία στην πλειοψηφία τους είναι ΜΚΟ. Ωστόσο, οι εξουσίες του Υπουργείου όσον αφορά τον οικονομικό έλεγχο των σωματείων είναι περιορισμένες, παρότι έχουν την υποχρέωση να υποβάλλουν τις οικονομικές τους καταστάσεις.

Όπως τόνισε, οι έλεγχοι είναι αναγκαίοι και ενισχύονται, καθώς υπάρχουν δεσμεύσεις έναντι του Συμβουλίου της Ευρώπης για την αντιμετώπιση του ξεπλύματος βρόμικου χρήματος και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας. Ανέφερε πως υπάρχουν καταγγελίες, για παράδειγμα για φοροδιαφυγή, οι οποίες διαβιβάζονται στις αρμόδιες αρχές ανάλογα με τη φύση τους.

Επισήμανε ότι «η αξιολόγηση κινδύνου από τη Moneyval διαπίστωσε εξαιρετικά χαμηλό κίνδυνο χρηματοδότησης τρομοκρατίας και ξεπλύματος χρημάτων για τις ΜΚΟ, τουλάχιστον για τα μισά εγγεγραμμένα σωματεία». Σημείωσε, ωστόσο, πως σε σωματεία υψηλού κινδύνου πραγματοποιούνται εντατικοί έλεγχοι σε ετήσια βάση.

Ο ίδιος εκπρόσωπος υπογράμμισε πως μεγάλο μέρος των ΜΚΟ στην Κύπρο λειτουργεί στην πράξη ως εταιρείες. Το Υπουργείο, όπως ανέφερε, «προσανατολίζεται σε τροποποίηση της νομοθεσίας προς δύο κατευθύνσεις πρώτον, να θεσπιστούν ευνοϊκότερες ρυθμίσεις για σωματεία και ιδρύματα ώστε να διευκολύνεται η λειτουργία τους και δεύτερον, να ενισχυθούν οι εξουσίες ελέγχου για περιπτώσεις αυξημένου κινδύνου».

Εκ μέρους του Υπουργείου Δικαιοσύνης, ο κ. Χρυσοστόμου υπενθύμισε πως το 2018, εν τη απουσία Ανεξάρτητης Αρχής για τη διαφθορά, το Υπουργείο ανέλαβε τον συντονισμό σχετικών θεμάτων, ετοιμάζοντας στρατηγική, σχέδια δράσης και νομοθεσίες, περιλαμβανομένου του νόμου για το λόμπινγκ. Με την ίδρυση της Ανεξάρτητης Αρχής, οι σχετικές αρμοδιότητες μεταφέρθηκαν σε αυτήν.

Αναφορικά με τον ορισμό των ΜΚΟ, ο κ. Χρυσοστόμου σημείωσε πως δεν υπάρχει νομικός ορισμός, αλλά στην πράξη θεωρούνται εθελοντικές ομάδες ή ιδρύματα με κοινωνική αποστολή, ανεξάρτητες από την κυβέρνηση. Οι οντότητες αυτές εγγράφονται ως σωματεία ή ιδρύματα, υποβάλλουν ελεγμένους λογαριασμούς και καταχωρούνται στον Έφορο Εταιρειών.

Τέλος, διευκρίνισε πως για ποινικά αδικήματα που ενδέχεται να διαπράξουν ΜΚΟ, οι έρευνες διεξάγονται από την Αστυνομία, εφόσον υπάρχουν σχετικές πληροφορίες. Ο Υπουργός Δικαιοσύνης, παρότι έχει την πολιτική εποπτεία της Αστυνομίας και μπορεί να εκδίδει γενικές οδηγίες για το δημόσιο συμφέρον, δεν μπορεί να επηρεάσει τις εξουσίες του Γενικού Εισαγγελέα, ο οποίος είναι ο μόνος αρμόδιος για την απόφαση άσκησης ποινικής δίωξης.

Η τοποθέτηση που πυροδότησε τον καυγά

Λαμβάνοντας τον λόγο, η εκπρόσωπος της Νομικής Υπηρεσίας, Έλλη Παπαγαπίου, ανέφερε πως «αφού διερευνηθεί μία υπόθεση, ο Γενικός Εισαγγελέας έχει υποχρέωση να αξιολογήσει το μαρτυρικό υλικό. Αν πληρούνται οι προϋποθέσεις, τότε προχωρεί στην άσκηση ποινικής δίωξης, όπως στην υπόθεση της ΜΚΟ, η οποία έχει ήδη καταχωρηθεί και είναι ορισμένη για τον Σεπτέμβριο, οπότε και θα βρεθεί ενώπιον Δικαστηρίου».

Σε ερώτηση του βουλευτή του ΔΗΚΟ, Ζαχαρία Κουλία, σχετικά με το ποσό που αφορά την γνωστή υπόθεση της ΜΚΟ, η κ. Παπαγαπίου απάντησε ότι πρόκειται για περίπου 82 με 83 χιλιάδες ευρώ. Αμέσως προκλήθηκε έντονη αντίδραση από τον βουλευτή, ο οποίος σχολίασε πως «αν είναι πολλά τα εκατομμύρια, δεν πάει κανένας ενώπιον Δικαστηρίου», προκαλώντας την έντονη αντίδραση της κ. Παπαγαπίου και ένταση στη συνεδρία. Χρειάστηκε η παρέμβαση του προέδρου της Επιτροπής, Δημήτρη Δημητρίου, ο οποίος ζήτησε από την εκπρόσωπο της Νομικής Υπηρεσίας να απευθύνεται μόνο στον ίδιο, ως Πρόεδρο, για να κατευναστούν τα πνεύματα.

Συνεχίζοντας την τοποθέτησή της, η κ. Παπαγαπίου εξήγησε πως «κλήθηκα να παραστώ στη συνεδρία. Είδα το θέμα και θεώρησα σωστό να επικοινωνήσω με τη Βουλή για να ενημερωθώ επακριβώς. Να σημειώσω ότι χειρίζομαι σοβαρές ποινικές υποθέσεις από το 1999 που υπηρετώ στη Νομική Υπηρεσία. Με πολύ ευγένεια η λειτουργός με ενημέρωσε ότι αφορά ΜΚΟ. Μελέτησα το θέμα, εντόπισα τη σχετική νομοθεσία και διερεύνησα τυχόν δικαστικές αποφάσεις. Το ερώτημα αν κάποιος οδηγείται στο Δικαστήριο ανάλογα με το αν τα ποσά είναι μεγάλα ή μικρά, υποδηλώνει πρόθεση ή δόλο. Δεν λειτουργούμε έτσι στη Νομική Υπηρεσία. Θεωρώ πως οφείλουμε να συζητούμε με πολιτισμένο τρόπο».

Ο κ. Κουλίας απάντησε λέγοντας πως «σε αυτό τον τόπο δεν ζείτε μόνο εσείς, ούτε είστε η μόνη λειτουργός της Εισαγγελίας και δεν αφορά εσάς προσωπικά. Όταν συζητούσαμε στην Επιτροπή Ελέγχου το σκάνδαλο του Συνεργατισμού, παρούσα ήταν και η Νομική Υπηρεσία και το ΤΑΕ. Φαντάζομαι γνωρίζετε τον Γιώργο Αρέστη, ο οποίος συνέταξε πόρισμα 900 σελίδων όπου διαπιστώθηκαν ξεκάθαρα ποινικά αδικήματα. Ο τότε Γενικός Εισαγγελέας, Κώστας Κληρίδης, συνέστησε δεκαμελή ομάδα. Παρ’ όλα αυτά, για εκείνα τα καραμπινάτα ποινικά αδικήματα δεν έγινε απολύτως τίποτα».

Δεύτερος συνεχόμενος καυγάς

Στη συνέχεια, έλαβε τον λόγο η ανεξάρτητη βουλεύτρια Αλεξάνδρα Ατταλίδου, η οποία διερωτήθηκε εάν υπάρχει οποιαδήποτε ΜΚΟ στην Κύπρο που να λαμβάνει τόσο μεγάλη χρηματοδότηση ώστε να προκαλεί ανησυχία και να δικαιολογεί ενδελεχή έλεγχο. Απευθυνόμενη στον κ. Κουλία, ανέφερε πως «και εσείς και ορισμένοι δημοσιογράφοι, αλλά και η ίδια η Βουλή τότε, στοχοποίησαν όσους στήριξαν το Σχέδιο Ανάν. Ήμουν μία από αυτούς και μας είχαν απειλήσει ότι θα μας καλέσουν στη Βουλή γιατί είχαμε άποψη. Δεν αποδείχθηκε ποτέ ότι λάβαμε χρήματα».

Η τοποθέτηση αυτή προκάλεσε την έντονη αντίδραση του ανεξάρτητου βουλευτή, Ανδρέα Θεμιστοκλέους με αποτέλεσμα να ξεσπάσει έντονος καυγάς:

Ανδρέας Θεμιστοκλέους: Τι λέτε τώρα; Να αποσυρθείτε! Ο Στυλιανίδης δεν πήρε;

Αλεξάνδρα Ατταλίδου: Ντροπή σας.

Ανδρέας Θεμιστοκλέους: Δική σας ντροπή.

Αλεξάνδρα Ατταλίδου: Προσπαθείτε να στοχοποιήσετε ανθρώπους. Ο Θεός να σας βοηθήσει.

Ανδρέας Θεμιστοκλέους: Ξοδεύτηκαν 67 εκατομμύρια για να περάσει το Σχέδιο Ανάν, όταν ήρθαν στην Κύπρο.

Αλεξάνδρα Ατταλίδου: Να μας δείξετε τις αποδείξεις. Είναι πολύ εύκολο να στοχοποιείτε ανθρώπους, ειδικά εν τη απουσία τους. Ανοίγετε το στόμα σας και λέτε ό,τι θέλετε. Ντροπή σας. Έλεος κάθε φορά.

Ανδρέας Θεμιστοκλέους: Για τη δική μου άποψη δεν έχω στιγματιστεί.

Αλεξάνδρα Ατταλίδου: Εσείς την ΕΟΚΑ Β την ξεπλύνατε μια χαρά.

Ανδρέας Θεμιστοκλέους: Να αποσυρθείτε.

Αλεξάνδρα Ατταλίδου: Δεν αποσύρω τίποτα.

Στο σημείο αυτό παρενέβη εκ νέου ο πρόεδρος της Επιτροπής, Δημήτρης Δημητρίου, επιχειρώντας να ηρεμήσει την κατάσταση και να συνεχιστεί η συνεδρία σε ήπιο κλίμα.