Το παράδειγμα Μπους και πώς το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν ενισχύθηκε από τους… Αμερικανούς

Την Παρασκευή 16 Μαΐου ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, απείλησε το Ιράν να κινηθεί γρήγορα όσον αφορά μια συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα, «αλλιώς κάτι κακό θα συμβεί». Η ιρανική απάντηση ήταν ορθή-κοφτή: «Δεν υπάρχει σενάριο στο οποίο το Ιράν να εγκαταλείψει το δικαίωμά του στον εμπλουτισμό για ειρηνικούς σκοπούς». Η ιστορία έδειξε οι ΗΠΑ έφεραν τα αντίθετα αποτελέσματα από αυτά που ήθελαν.

Υπενθυμίζεται ότι το απόγευμα της Παρασκευής, ο υπουργός Εξωτερικών του Ιράν, Αμπάς Αραγτσί, δήλωσε ότι δεν έχει λάβει γραπτές προτάσεις από τις ΗΠΑ για μια πιθανή πυρηνική συμφωνία.

Προηγουμένως, ο Τραμπ είχε ισχυριστεί ότι είχε στείλει πρόταση στο Ιράν: «Έχουν μια πρόταση. Το πιο σημαντικό είναι ότι γνωρίζουν ότι πρέπει να κινηθούν γρήγορα, αλλιώς κάτι κακό-κάτι κακό θα συμβεί», σημείωσε ο Τραμπ στους δημοσιογράφους, μετά την αναχώρησή του από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.

Ενώ οι γύροι συνομιλιών Ιράν-ΗΠΑ έβαιναν καλώς, φάνηκε ότι οι Αμερικανοί επέμεναν στην εγκατάλειψη του εμπλουτισμού του ουρανίου από το Ιράν.

Ωστόσο, σύμφωνα με τον Τρίτα Πάρσι, αντιπρόεδρο του Ινστιτούτου Quincy, μιας αμερικανικής δεξαμενής σκέψης, υπάρχουν διάφοροι λόγοι για τους οποίους ο Τραμπ δεν πρέπει να επιτρέψει στον εαυτό του να πιεστεί να επιδιώξει τη φαντασίωση του μηδενικού εμπλουτισμού.

Κοίτα τι έκανε ο Μπους

Σε ανάλυσή του στο Responsible Statecraft, ο Πάρσι υποστηρίζει ότι μια τέτοια εμμονική πολιτική ακολουθούσε η Ουάσινγκτον από τις αρχές της δεκαετίας του 2000 φέρνοντας αντίθετα αποτελέσματα.

«Ο στόχος όχι μόνο έχει αποδειχθεί ανέφικτος αλλά και αντιπαραγωγικός, δίνοντας στο Ιράν περισσότερο χρόνο για να προωθήσει το πρόγραμμά του, ενώ παράλληλα καθυστερεί τους περιορισμούς που θα επέβαλε μια ρεαλιστική, βασισμένη στη συμφωνία» λέει.

Το 2003, το Ιράν πρότεινε στις ΗΠΑ μια συνολική συμφωνία με στόχο την επίλυση όλων των σημαντικών διαφορών, συμπεριλαμβανομένων των ορίων στο πρόγραμμα εμπλουτισμού του.

Τότε, η Τεχεράνη είχε μόνο 164 φυγοκεντρητές, κανένα απόθεμα ουρανίου χαμηλού εμπλουτισμού και καμία δυνατότητα εμπλουτισμού άνω του 3,67% – επαρκές για καύσιμο για μη στρατιωτικούς σκοπούς, αλλά πολύ κάτω από το 90% που απαιτείται για πυρηνικά όπλα.

«Η κυβέρνηση Μπους όχι μόνο αγνόησε την πρόταση, αλλά τιμώρησε και τον Ελβετό πρέσβη στην Τεχεράνη για την διπλωματική πρόταση του Ιράν προς την Ουάσινγκτον. Για τον Μπους, τίποτα λιγότερο από τον μηδενικό εμπλουτισμό και την αλλαγή καθεστώτος στο Ιράν δεν ήταν αποδεκτό» αναφέρει ο ειδικός.

Στους 3,000 φυγοκεντρητές και συνεχίζει

Έτσι, ελλείψει συμφωνίας, το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν επεκτεινόταν σταθερά, φτάνοντας το 2006 να λειτουργεί πάνω από 3.000 φυγοκεντρητές.

Η κυβέρνηση Μπους ναι μεν συμφώνησε να υποστηρίξει τις συνομιλίες, αλλά επέβαλε απαράβατο όριο το Ιράν έπρεπε να σταματήσει τον εμπλουτισμό πριν τις διαπραγματεύσεις. Φυσικά, η διπλωματία παραμερίστηκε και το πρόγραμμα του Ιράν προχώρησε ανεξέλεγκτα, υπογραμμίζει ο Πάρσι.

Στους 19.000 οι φυγοκεντρητές

Όταν ανέλαβε ο Μπαράκ Ομπάμα το 2009, το Ιράν λειτουργούσε 8.000 φυγοκεντρητές και είχε αποθηκεύσει 1.500 κιλά ουρανίου χαμηλού εμπλουτισμού – αρκετό για ένα πυρηνικό όπλο εάν εμπλουτιζόταν περαιτέρω.

Το 2012, επί Μπαράκ Ομπάμα για πρώτη φορά οι ΗΠΑ άφησαν να εννοηθεί ότι θα αποδεχτούν τον εμπλουτισμό στο Ιράν με αντάλλαγμα αυστηρά όρια και παρεμβατικές επιθεωρήσεις. Έτσι, οδηγηθήκαμε στο Κοινό Ολοκληρωμένο Σχέδιο Δράσης (JCPOA) το 2015.

Ωστόσο, μέχρι τότε, το Ιράν είχε επεκτείνει το πρόγραμμά του σε 19.000 φυγοκεντρητές και είχε συγκεντρώσει πάνω από 10.000 κιλά ουρανίου χαμηλού εμπλουτισμού.

«Τις τελευταίες δύο δεκαετίες, η επίμονη απαίτηση για μηδενικό εμπλουτισμό – ένας ανέφικτος στόχος – έχει οδηγήσει μόνο σε ένα μεγαλύτερο και πιο προηγμένο ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα, αναβάλλοντας ρεαλιστικά, εκτελεστά όρια στον εμπλουτισμό» σημειώνει ο αντιπρόεδρος του Ινστιτούτου Quincy.

Στους 20.600 οι φυγοκεντρητές – Οι Ευρωπαίοι παίζουν με τη φωτιά

Ενώ αυτές οι καθυστερήσεις ήταν επιζήμιες στο παρελθόν, σήμερα η κατάσταση είναι πολύ πιο επικίνδυνη, τη στιγμή που οι φυγοκεντρητές είναι 20.600!

Ο Πάρσι υπενθυμίζει ότι τον ερχόμενο Οκτώβριο λήγει η ισχύς του σχετικού μηχανισμού –προθεσμία επαναφοράς- που επιτρέπει σε οποιοδήποτε μέλος της JCPOA να επαναφέρει γρήγορα τις κυρώσεις του ΟΗΕ στο Ιράν εάν αυτό παραβιάσει τη συμφωνία.

Στο μεταξύ μάλιστα Γαλλία, Γερμανία και Ην. Βασίλειο ρίχνουν λάδι στη φωτιά λέγοντας ότι θα κάνουν χρήση του. «Εάν πράξουν κάτι τέτοιο, το Ιράν όχι μόνο θα αποσυρθεί από την JCPOA, αλλά θα αποχωρήσει και από τη Συνθήκη Μη Διάδοσης των Πυρηνικών Όπλων (NPT), διώχνοντας όλους τους επιθεωρητές του ΔΟΑΕ, μετατρέποντας ουσιαστικά το πυρηνικό της πρόγραμμα σε ένα μαύρο κουτί» προειδοποιεί ο Πάρσι.

Γι' αυτό και για τον ίδιο, δεν πρέπει ο Τραμπ να ακολουθήσει αυτή την οδό. Πρώτον, διότι το σημείο εκκίνησης των συνομιλιών θα είναι πολύ χειρότερο με ένα Ιράν οργισμένος από τις κυρώσεις και εκτός NPT. Δεύτερον, θα ανάγκαζε τους Ευρωπαίους να επιστρέψουν στη διαδικασία, περιπλέκοντας τα πράγματα άσκοπα.

Τέλος, λέει Πάρσι, με ελάχιστες πιθανότητες επιτυχίας, οι συνομιλίες πιθανότατα θα στραφούν προς την επαναδιαπραγμάτευση της προθεσμίας επαναφοράς για να αποτραπεί μια πλήρης κατάρρευση και να αποφευχθεί η στρατιωτική αντιπαράθεση.

Έτσι, ο όμως θα χαθεί πολύτιμος χρόνος για ένα νέο ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ για παράταση της προθεσμίας επαναφοράς, αντί να επενδυθεί στην εξασφάλιση περιορισμών στις πυρηνικές δραστηριότητες του Ιράν, μέσω διαπραγματεύσεων.

«Αυτές οι συνομιλίες θα αντιμετωπίσουν την πρόσθετη δυσκολία της ευθυγράμμισης των συμφερόντων των Ευρωπαίων, της Ρωσίας και της Κίνας, ενώ παράλληλα θα ασχοληθούν με άλλες γεωπολιτικές συγκρούσεις (π.χ. Ουκρανία). Στην ουσία, μια δύσκολη διαπραγμάτευση με το Ιράν θα αντικατασταθεί από μια σχεδόν αδύνατη διαπραγμάτευση με τη Ρωσία και την ΕΕ».

Δεν γίνεται να κάνετε πόλεμο με το Ιράν

Έτσι ο Πάρσι εκτιμά ότι θα κατερρεύσει η διπλωματία και θα αφεθεί περιθώριο στον πόλεμο.

Ωστόσο, η αποδυνάμωση της Χεζμπολάχ και η απώλεια της Συρίας δεν έχουν επηρεάσει το πυραυλικό πρόγραμμα του Ιράν, το οποίο μπορεί να χτυπήσει βάσεις και προσωπικό των ΗΠΑ σε περίπτωση σύγκρουσης.

Τον τελευταίο χρόνο, ο αμερικανικός στρατός έχει μάθει ότι οι πυραυλικές δυνατότητες του Ιράν είναι πολύ πιο προηγμένες και επικίνδυνες από ό,τι πιστεύαμε προηγουμένως.

«Κατά συνέπεια, ο πόλεμος με το Ιράν όχι μόνο δεν θα καταστρέψει το πυρηνικό του πρόγραμμα πιθανότατα θα αφήσει επίσης δεκάδες Αμερικανούς νεκρούς και θα καταστρέψει την προεδρία του Τραμπ, όπως ακριβώς ο πόλεμος στο Ιράκ κατέστρεψε την προεδρία του Μπους»

Η πρόταση των Ισραηλινών για βομβαρδισμό των ιρανικών πυρηνικών εγκαταστάσεων απλά θα καθυστερήσει κατά ένα χρόνο, το πρόγραμμα και έτσι θα πρέπει να το βομβαρδίζουν ξανά και ξανά, λέει ο Πάρσι.

«Όλα αυτά τα χειρότερα σενάρια μπορούν να αποφευχθούν. Ο Τραμπ έχει περισσότερες πιθανότητες να συνάψει μια ισχυρή συμφωνία με το Ιράν από οποιονδήποτε προηγούμενο πρόεδρο – αν αποφύγει τα λάθη του παρελθόντος και την ψευδαίσθηση του μηδενικού εμπλουτισμού» καταλήγει ο ειδικός.

Πηγή: in.gr