Από το 2013 κοινοποιήθηκε αναφορά RAPEX για τους ΤΑΚΑΤΑ-«Δεν υπήρξε ανταπόκριση από τον ΤΟΜ»

Με τις καταθέσεις πρώην Γενικών Διευθυντών του Υπουργείου Μεταφορών και της Ηλεκτρομηχανολογικής Υπηρεσίας συνεχίζονται οι εργασίες της Ερευνητικής Επιτροπής για το σκάνδαλο των ελαττωματικών αερόσακων ΤΑΚΑΤΑ. Στόχος της Επιτροπής είναι να εντοπίσει κενά και παραλείψεις που οδήγησαν σε δύο θανάτους και έναν σοβαρό τραυματισμό.

Κατά τη σημερινή διαδικασία, κατέθεσε πρώτος ο Γιάννης Νικολαΐδης, πρώην Γενικός Διευθυντής του Τμήματος Οδικών Μεταφορών. Αρχικά, ο κ. Νικολαΐδης ενημέρωσε την Επιτροπή ότι ετοίμασε και έκθεση, η οποία απαντά σε όλα τα ερωτήματα που είχαν τεθεί ενώπιόν του κατά την κλήση του, και την κατέθεσε στην Επιτροπή.

Ακολούθως, ανέγνωσε μέρος από την έκθεση που ετοίμασε και μεταξύ άλλων ανέφερε, σχετικά με την εφαρμογή του κανονισμού (853), «ως προς την εποπτεία της αγοράς, για τα αυτοκίνητα εκδόθηκε ο κανονισμός 853, ο οποίος πρόσθεσε τον θεσμό της Εποπτείας της Αγοράς, αλλά δεν αφορά το θέμα των ανακλήσεων». Επιπρόσθετα, όπως είπε, «η Κυπριακή Δημοκρατία εξαιρείται από αυτή την εποπτεία», ενώ πρόσθεσε ότι «η Κύπρος δεν υποχρεούται να διεξάγει ελέγχους για ρύπους, μπορεί να διεξάγει μέχρι πέντε ελέγχους τον χρόνο».

Αναφορικά με το κατά πόσο το Υπουργείο ασκούσε εποπτεία στον ΤΟΜ, ο κ. Νικολαΐδης σημείωσε πως «ήταν η αρμόδια αρχή των εγκρίσεων μέχρι το Νοέμβριο του 2009, οπότε και ορίστηκε ο Γενικός Διευθυντής του ΤΟΜ», ενώ όπως σημείωσε, «το Υπουργείο είχε πάντα ενημέρωση». Όμως εξέφρασε την άποψη ότι δεν υπήρχε συνεχής παρακολούθηση των ενεργειών, καθώς το Τμήμα Οδικών Μεταφορών δεν αφιέρωνε πολύ χρόνο. «Οι εκάστοτε Γενικοί Διευθυντές δεν ασκούσαν επαρκή εποπτεία, όχι εκ προθέσεως, αλλά επειδή δεν είχαν αντιληφθεί τη σοβαρότητα του θέματος», επεσήμανε.

Ακολούθως, όπως ανέφερε, «οι αερόσακοι ΤΑΚΑΤΑ αντιμετωπίζονταν στο ίδιο πλαίσιο με τις ανακλήσεις. Το ΤΟΜ ενεργούσε υποβοηθητικά και προσθετικά, απέστελλε προς όλους τους κατασκευαστές μηνύματα, ενώ έθετε φραγή για διενέργεια ΜΟΤ αν δεν γινόταν η ανάκληση».

Επιπλέον, όπως είπε, «το θέμα των ΤΑΚΑΤΑ δεν είχε τεθεί ως ξεχωριστό θέμα, αντιμετωπιζόταν ως γενικότερο ζήτημα των ανακλήσεων».

Επί του θέματος της επικινδυνότητας, ανέφερε ότι οι ανακλήσεις για τους ΤΑΚΑΤΑ αντιμετωπίζονταν στο πλαίσιο των γενικότερων ανακλήσεων και δεν είχαν αντιμετωπιστεί ως ξεχωριστή περίπτωση. «Το ΤΟΜ λάμβανε μέτρα όταν διαπίστωνε περιπτώσεις που έθεταν σε κίνδυνο την ασφάλεια» ανέφερε, ενώ υπέδειξε πως «αν είχε περιέλθει στην αντίληψη του ΤΟΜ η επικινδυνότητα για τους αερόσακους, θα λάμβανε επιπλέον μέτρα».

Ακολούθως, ο Πρόεδρος της Επιτροπής ανέγνωσε ένα κείμενο ως ανάλυση για τον όρο «ευθύνη», λέγοντας μεταξύ άλλων πως «η εμπιστοσύνη του λαού εξαρτάται από μια κουλτούρα προσωπικής ευθύνης. Οι προνομιούχοι θα πρέπει να λαμβάνουν ευθύνη για τις πράξεις των ιδίων ή των οργανισμών που υπηρετούν. Η εξουσία έχει προνόμια αλλά και ευθύνες», θέτοντας το ερώτημα στον κ. Νικολαΐδη αν συμφωνεί με αυτό.

«Ναι, συμφωνώ. Την ευθύνη τη νιώθω καθημερινά και καταβάλλω πάντοτε όλες τις προσπάθειες ώστε να φέρνω εις πέρας εκείνο που μπορώ, και η Υπηρεσία μου τόσο για θέματα ασφάλειας όσο και για άλλα θέματα, για να διεκπεραιώνονται», απάντησε ο κ. Νικολαΐδης.

Ακολούθως, ο Πρόεδρος της Επιτροπής ανέφερε πως πρώην διευθυντές του ΤΟΜ είπαν ότι μέχρι να συμβεί το δυστύχημα το 2023 δεν είχαν ακούσει ποτέ τη λέξη ΤΑΚΑΤΑ. Ρώτησε τον κ. Νικολαΐδη αν ο ίδιος την είχε ακούσει.

Ο κ. Νικολαΐδης απάντησε «εγώ την άκουσα. Η λέξη ΤΑΚΑΤΑ ακουγόταν ως ένα θέμα ανάμεσα σε πολλές ανακλήσεις που έτρεχαν. Με αυτή την έννοια ήταν γνωστή, ήταν η ανάκληση ΤΑΚΑΤΑ. Δεν τέθηκε θέμα ποτέ ότι ήταν τόσο σοβαρής επικινδυνότητας».

Κληθείς να σχολιάσει κατά πόσο από το 2014 είχε αναφερθεί το θέμα των ανακλήσεων ΤΑΚΑΤΑ, ο κ. Νικολαΐδης σημείωσε ότι δεν θυμάται κάτι τέτοιο και πρόσθεσε πως άρχισε να αναφέρεται γύρω στο 2020-2021, όταν οι αντιπρόσωποι ζήτησαν βοήθεια για τη φραγή στο ΜΟΤ που εφαρμόστηκε.

Εν συνεχεία, ο Πρόεδρος της Επιτροπής ανέφερε πως στις 2/11/2015 εστάλη από πολίτη ηλεκτρονική επιστολή στον ΤΟΜ για διεθνές δελτίο τύπου που έκανε αναφορά στην επικινδυνότητα των αερόσακων ΤΑΚΑΤΑ.

Ακολούθως, παραδόθηκαν στον κ. Νικολαΐδη τα ηλεκτρονικά μηνύματα, τα οποία είχαν αποσταλεί στον ίδιο και στη συνέχεια τα προώθησε σε λειτουργό με την ερώτηση αν υπάρχουν ανακλήσεις για το θέμα.

Στη συνέχεια, ο κ. Νικολαΐδης αναφέρθηκε στον τρόπο με τον οποίο γίνονται οι ανακλήσεις και σημείωσε πως το ευρωπαϊκό σύστημα για τις ανακλήσεις ορίζει ότι αν η αρμόδια Αρχή σε κάθε χώρα διαπιστώσει πρόβλημα, πρέπει να απευθύνεται στον κατασκευαστή για να επιλυθεί.

Σε ό,τι αφορά την ευθύνη των κατασκευαστών, ο πρώην Διευθυντής του ΤΟΜ ανέφερε πως το Τμήμα Οδικών Μεταφορών ουδέποτε έπαψε να πιστεύει ότι την ευθύνη την έχουν οι αντιπρόσωποι των κατασκευαστών στην Κύπρο.

Πάντως, κατά τη διάρκεια της κατάθεσης του κ. Νικολαΐδη, λέχθηκε από τον Πρόεδρο της Επιτροπής ότι αστυνομικός, μετά από τροχαίο ατύχημα το 2017, έστειλε επιστολή για την επικινδυνότητα στην Ηλεκτρομηχανολογική Υπηρεσία και θεώρησε δεδομένο ότι για το περιστατικό θα είχε γνώση και ο ΤΟΜ. Ωστόσο, όπως είπε ο κ. Νικολαΐδης, κάτι τέτοιο δεν ήταν εις γνώση του.

Στη συνέχεια ενώπιον της Επιτροπής κατέθεσε ο Διευθυντής της Υπηρεσίας Προστασίας Καταναλωτή, Κωνσταντίνος Καραγιώργης, όπως σημείωσε, «αναφορικά με την παρούσα έρευνα από το 2011 μέχρι το 2025 έστειλε 1000 κινητοποιήσεις. Στις 17/4 του 2013 κονιοποιήθηκε στο RAPEX αναφορά που αφορούσε τον αερόσακό TAKATA, η πρώτη κοινοποίηση- ενημέρωση ήρθε από την Πορτογαλία», ενώ όπως είπε «δεν υπήρξε ανταπόκριση από τον ΤΟΜ».

Από την πλευρά του ο κ. Ευστάθιος Χαμπουλλάς, ο οποίος υπηρέτησε για επτά μήνες ως αναπληρωτής Γενικός Διευθυντής στο Υπουργείο Συγκοινωνιών (Μεταφορών), κατά την κατάθεση του ενώπιον της Ερευνητικής Επιτροπής, μεταξύ άλλων αναφέρθηκε στην εποπτεία της αγοράς που εκτελούσε ο ΤΟΜ την περίοδο του 2004 και το επτάμηνο που ήταν ο ίδιος αναπληρωτής Γενικός Διευθυντής, την οποία χαρακτήρισε ως «καλή». Επιπρόσθετα, αναφέρθηκε στα σημαντικά θέματα που απασχόλησαν τον ΤΟΜ και το Υπουργείο Συγκοινωνιών την εποχή που βρισκόταν ο ίδιος, χωρίς, ωστόσο, να αναφέρεται σε κάτι σχετικό με τους αερόσακους ΤΑΚΑΤΑ.

Στη συνέχεια κατέθεσε, ο κ. Κωνσταντίνίδης ο οποίος διετέλεσε Γενικός Διευθυντής συο Υπουργείο Μεταφορών, από τον Δεκέμβριο του 2004 μέχρι το 2011.

Όπως ανέφερε, «δεν θυμάμει να έχει ενεργήσει ως αρμόδια Αρχή του Τμήματος Οδικών Μεταφορών, εν συνεχεία ανέφερε ότι «η ευαισθησία μου σε σχέση με την οδική ασφάλεια είναι δεδομένη και θεωρούμε υπερβολικός». Σημειώνοντας, ότι «δεν είχα πάρει ποτέ άμεσα ή έμμεσα αναφορά σχετική με τους αερόσακους γενικά. Αν είχε θέμα με αερόσακους δεν υπήρχε περίπτωση να το άφηνα».

Παράλληλα, απαντώντας σε σχετική ερώτηση, ο κ. Κωνσταντινίδης, ανέφερε, «κρίνω ότι υπήρξε μη σωστή εκτίμηση του κινδύνου, από τον ΤΟΜ. Ο αερόσακος είναι μια βόμβα μπροστά μας, ανέφερε χαρακτηριστικά.

Στη συνέχεια κατέθεσε ο Αλέκος Μιχαηλίδης, ο οποίος διετέλεσε ως αναπληρωτής και Γενικός Διευθυντής του Υπουργείου Μεταφορών, από τον Ιούνιο του 2011 μέχρι και το 2019.

Όπως κατέθεσε ενώπιον της Ερευνητικής Επιτροπής, «κατά τη διάρκεια της θητείας μου στο Υπουργείο Μεταφορών , δεν ήρθε στην αντίληψη μου το θέμα με τους αερόσακους ΤΑΚΑΤΑ», ενώ όπως είπε δεν θυμόταν να έφθασε στα χέρια του επιστολή ημερομηνίας 27 Απριλίου 2017 και τόνισε ότι από τον ΤΟΜ όφειλαν να την κινητοποιήσουν.

Ακολούθως, όπως ανέφερε, «για ένα Γενικό Διευθυντή που έχει να εποπτεύει οκτώ εννέα τμήματα και επεσήμανε ότι για το γεγονός ότι δεν ενημερώθηκε επεσήμανε ότι είναι και στο χαρακτήρα του κάθε λειτουργού. Το να ασκήσεις εποπτικό έλεγχο σε κάποια τμήματα πρέπει να έχεις και την κατάλληλη ενημέρωση– πληροφόρηση. Αν δεν έχεις ενημέρωση ότι κάτι δεν πάει καλά για κάποιο θέμα πως να ενεργήσεις».

Επιπλέον, όπως είπε, «γνωρίζαμε τον τρόπο λειτουργίας του ΤΟΜ αλλά όχι τον τρόπο χειρισμού κάποιων πραγμάτων όπως η αλληλογραφία».

Επιπλέον, όπως ανέφερε ο Πρόεδρος της Επιτροπής, «το άλλο θέμα που μας ενδιαφέρει είναι η Ηλεκτρομηχανολογική Υπηρεσία, σας κοινοποίησε καμία έκθεση, ρώτησε τον κ. Μιχαήλιδη, ο οποίος απάντησε αρνητικά λέγοντας, «δεν θυμάμαι καμία έκθεση» και σημείωσε πως πρέπει να κοινοποιούνται εκθέσεις και έρευνες.

Στη συνέχεια έγινε αναφορά, από πλευράς της Ερευνητικής Επιτροπής, αναφορικά με το ατύχημα του 2017, αλλά και τις εκθέσεις που συντάχθηκαν από τις Ηλεκτρομηχανολογικές Υπηρεσίες, με τον κ. Μιχαηλίδη να σημειώνει ότι, «έπρεπε αυτή η έκθεση να σταλεί και να τύχει ενημέρωσης το αρμόδιο Υπουργείο».

Τελευταίος ενώπιον της Ερευνητικής Επιτροπής, κατέθεσε, ο Παύλος Γιαβρής, Αναπληρωτής διευθυντής στο Τμήμα Ηλεκτρομηχανολογικών Υπηρεσιών παραδίδοντας ενώπιον της Επιτροπής, εκθέσεις αναφορικά με ατυχήματα με αερόσακους ΤΑΚΑΤΑ, οι τρείς αφορούν τα γνωστά ατυχήματα και μια ποιο πρόσφατη.

Όπως ανέφερε ο κ. Γιαβρής «η Υπηρεσία έστειλε τις εκθέσεις απευθείας στην Αστυνομία. Είναι η πάγια τακτική του Τμήματος τις εκθέσεις της δίνουμε στην Αστυνομία, σε εκείνον που γραπτώς μας έχει ζητήσει να ερευνήσουμε. Ακόμη και για περιπτώσεις όπου το Τμήμα είναι η αρμόδια Αρχή».

Παράλληλα, πρόσθεσε ότι «κάποια από αυτά τα πορίσματα θα καταλήξουν να είναι μέρος του μαρτυρικού υλικού στο Δικαστήριο».

Στην συνέχεια ο Πρόεδρος της Επιτροπής έθεσε το ερώτημα κατά πόσο «αισθανθήκατε την ευθύνη να ενημερώσετε το Υπουργείο», με τον μάρτυρα να απαντά, «όπως έχω αναφέρει, ο πάγιος χειρισμός των θεμάτων είναι ότι τα πορίσματα δίνονται στην Αστυνομία και η Αστυνομία θα μπορούσε να το κοινοποιήσει είτε στο Υπουργείο, είτε στο Τμήμα Οδικών Μεταφορών, οι οποίοι συμμετέχουν στο Συμβούλιο Οδικής Ασφάλειας, αυτός είναι ο λόγος του συμβουλίου οδικής ασφάλειας».

Παράλληλα, επεσήμανε πως, «αν η Αστυνομία θα κινηθεί εναντίον κάποιοι από το Τμήμα Οδικών μεταφορών και τη Ηλεκτρομηχανολογική Υπηρεσία έδινε την έκθεση, αν η υπόθεση έφθανε στο Δικαστήριο, θα υπήρχε πρόβλημα».

Κληθείς να σχολιάσει αν υπήρξε απαγόρευση να δοθεί η πληροφορία στο Υπουργείο απάντησε, αρνητικά.