Εξελίξεις 46 χρόνια μετά την αποστολή λάθος οστών αγνοουμένων στην Ελλάδα-Δίνουν δείγματα δύο από τις οκτώ οικογένειες

Σημαντικές εξελίξεις έχουν σημειωθεί στο ανθρωπιστικό θέμα των αγνοουμένων της τουρκικής εισβολής, καθώς μετά την πρώτη ταυτοποίηση από τα ψεκασμένα οστά, το γραφείο της Υπηρεσίας Ανθρωπιστικών Θεμάτων Αγνοουμένων και Εγκλωβισμένων έχει λάβει έγκριση από δύο οικογένειες, που έλαβαν οστά που δεν ανήκαν στο δικό τους άνθρωπο, ώστε να δώσουν σκελετικό δείγμα. Αυτό φέρνει νέα δεδομένα, καθώς για χρόνια οι εν λόγω οικογένειες αρνούνταν να δώσουν δείγμα ή τα οστά που έλαβαν, αφού περίμεναν εξελίξεις για το δικό τους άνθρωπο.

Η Επιτροπή Προσφύγων της Βουλής έθεσε επί τάπητος τις εξελίξεις που υπάρχουν γύρω από το ζήτημα των αγνοουμένων, που για περισσότερο από μισό αιώνα, ταλαιπωρεί αρκετές τις οικογένειες, τόσο των ηρώων της τουρκικής εισβολής όσο και εκείνων που σκοτώθηκαν κατά τις δικοινοτικές διαταραχές του 1963-1964. Η Επικεφαλής Ανθρωπιστικών Θεμάτων Αγνοουμένων και Εγκλωβισμένων, Άννα Αριστοτέλους, στην τοποθέτησή της ενώπιον της Επιτροπής, επεσήμανε ότι, τα χρονίζοντα προβλήματα που ταλανίζουν τις οικογένειες των αγνοουμένων πρέπει να επιλυθούν.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Σημαντικές εξελίξεις στο ζήτημα των ψεκασμένων οστών αγνοουμένων-Έγινε η πρώτη ταυτοποίηση μετά από 46 χρόνια

«Η ανταπόκρισή μας πρέπει να είναι άμεση. Οι τελευταίες ταυτοποιήσεις είναι θετικές εξελίξεις. Καταφέραμε να ταυτοποιήσουμε οστά που εμποτίστηκαν με χημικές ουσίες. Σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Γενετικής έγινε κατορθωτή η ταυτοποίηση. Από τα ψεκασμένα οστά, ταυτοποιήσαμε ένα άτομο και ενημερώσαμε την οικογένεια στην Ελλάδα. Πρόσφατα προχωρήσαμε στην ταυτοποίηση οστών εννέα Ελλαδιτών και οκτώ περιπτώσεων επιπρόσθετων οστών, ενώ την περασμένη εβδομάδα μεταβήκαμε στην Ελλάδα για ενημέρωση των οικογενειών, στο πλαίσιο της ανθρωποκεντρικής προσέγγισης που εφαρμόζουμε».

Όπως επεσήμανε η κα. Αριστοτέλους, τα τελευταία δύο χρόνια, μέσα από το πρόγραμμα της Κυπριακής Δημοκρατίας, υπήρξαν συνολικά 15 ταυτοποιήσεις αγνοουμένων και πεσόντων και σημείωσε πως οι 14 είναι στρατιώτες της ΕΛΔΥΚ. Συγκεκριμένα, το 2023 υπήρξαν έξι ταυτοποιήσεις αγνοουμένων και το 2024-2025 άλλες εννέα.

«Μία πολύ σημαντική εξέλιξη, πραγματοποιήσαμε συναντήσεις και με δύο οικογένειες από τις οκτώ, που είχαν λάβει λανθασμένα οστά, μετά τις ανασκαφές το 1979-1981 στο κοιμητήριο Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης και το κοιμητήριο της Λακατάμιας. Έχουν δώσει συγκατάθεση για λήψη σκελετικών δειγμάτων και υπάρχει ορατή πιθανότητα να γίνουν ταυτοποιήσεις. Τα οστά που έχουν λάβει μπορεί να είναι δικά των ανθρώπων τους ή από άλλα άτομα. Είναι σχεδόν ολοκληρωμένοι σκελετοί, που είναι σημαντική εξέλιξη».

Υπενθυμίζεται ότι οι οικογένειες στις οποίες δόθηκαν λάθος οστά στην Ελλάδα, ήταν 45, ωστόσο οκτώ εξ αυτών αρνούνταν μέχρι σήμερα να επιστρέψουν τα οστά για να γίνει ταυτοποίηση. Εντούτοις, δύο από τις οικογένειες, μετά από τόσα χρόνια και αφού έγιναν τα σχετικά διαβήματα κατά την διακυβέρνηση Χριστοδουλίδη, έδωσαν την συγκατάθεση τους.

Στη συνέχεια, η Άννα Αριστοτέλους εξήρε τη στάση των συγγενών των αγνοουμένων, κατά την επίσκεψή τους την περασμένη εβδομάδα. «Στις επισκέψεις μας στα σπίτια των Ελλαδιτών αγνοουμένων, αντί να αντικρίσουμε θυμό, μας άνοιξαν το σπίτι και την καρδιά τους. Η προσωπική επαφή είναι απόρια της νέας προσέγγισης που ακολουθήσαμε και επέφερε σημαντικά αποτελέσματα. Οι τελετές επαναπατρισμών θα πραγματοποιηθούν το διάστημα 18-22 Ιουλίου, με τις δέουσες τιμές και αναλόγως θα γίνουν οι ταφές, όπως επιθυμούν οι οικογένειες και είτε θα ταφούν στον Τύμβο της Μακεδονίτισσας, είτε θα γίνουν επαναπατρισμοί των οστών».

Αναφορικά με το θέμα της λήψης πληροφοριών, η Επικεφαλής Ανθρωπιστικών Θεμάτων Αγνοουμένων και Εγκλωβισμένων σημείωσε πως «τα τελευταία δύο χρόνια προβαίνουμε σε στοχευμένες αναλύσεις των πληροφοριών. Έχουμε καταρτίσει κατάλογο πεσούσων και αγνοούμενων γυναικών και έχουμε μελετήσει τους φακέλους αυτούς για να αξιολογήσουμε τις πληροφορίες. Όπως επίσης και για άλλους αγνοούμενους. Γίνεται επαναξιολόγηση και πρόσφατα πριν από ένα χρόνο, σε συνεργασία με τον κ. Παντελίδη από την Διερευνητική Επιτροπή Αγνοουμένων, ορίστηκε ομάδα που μελετά από την αρχή τους φακέλους. Λόγω της αλλαγής της προσέγγισής μας, που είναι πιο φιλική προς τον πολίτη, καταλήγουμε στη λήψη σημαντικών πληροφοριών που καταλήγουν στη ΔΕΑ».

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Στις 1,700 οι ανασκαφές για αγνοούμενους από το 2006-«Είναι ο γιος που δεν γύρισε, ο πατέρας που χάθηκε»

Σύμφωνα με την κα. Αριστοτέλους, μετά τις πρόσφατες ταυτοποιήσεις, από τους 77 Ελλαδίτες αγνοούμενους, ταυτοποιήθηκαν οι 39 και αναζητούνται 38. Οι Ελλαδίτες πεσόντες ανέρχονται σε 95, εντοπίστηκαν 47 και αναζητούνται 48.

Ανασκαφές στο σημείο που έπεσε ο Τάσος Μάρκου

Στη δική του τοποθέτηση, ο εκπρόσωπος της Ελληνοκυπριακής πλευράς στη Διερευνητική Επιτροπή Αγνοουμένων, Λεωνίδας Παντελίδης, σημείωσε πως όσον αφορά στους φακέλους των αγνοουμένων, υπάρχουν τρία σετ και εξήγησε πως το ένα βρίσκεται στην Υπηρεσία Αγνοουμένων, που βλέπουν οι συγγενείς, ένα στην Κεντρική Υπηρεσία Πληροφοριών που περιέχει τις παλαιότερες καταθέσεις, ενώ υπάρχουν και οι υπηρεσιακοί που κατέχει η ΔΕΑ και περιλαμβάνει τόσο τις παλιές καταθέσεις, όσο και τις καινούργιες, αλλά και τις πληροφορίες που υπάρχουν με τις εξελίξεις σε κάθε υπόθεση.

Αναφορικά με τη σχέση της ΔΕΑ με τους μάρτυρες, ο κ. Παντελίδης ανέφερε πως «έχουμε καθημερινή επαφή, πηγαίνουν στα σημεία, αποφασίζουμε να γίνουν ανασκαφές με τους χώρους που μας υποδεικνύουν, διαθέτουμε χάρτες από τη δεκαετία του 1960 και κάνουμε με βάση αυτών των χαρτών ανασκαφές. Κάνουμε σύγκριση των παλαιότερων χαρτών με τους χάρτες σήμερα επειδή μπορεί να άλλαξαν οι συνθήκες. Έχουμε αναπτύξει δικό μας λογισμικό που γίνεται σύγκριση των στοιχείων. Οι μάρτυρες είναι παρόντες και μπορούμε να τους δείξουμε τα στοιχεία που θυμούνται. Έχουμε ζητήματα με τις λεγόμενες στρατιωτικές περιοχές και πρέπει να λάβουμε έγκριση, όμως εκεί που μπορούμε οι μάρτυρες είναι παρόντες».

Στη συνέχεια, ο κ. Παντελίδης υπέδειξε πως έχουν αυξηθεί τα συνεργία της ΔΕΑ σε εννέα. «Είχαμε επτά, υπήρξε δέσμευση του Πρόεδρου της Δημοκρατίας και του Ερσίν Τατάρ όταν ήρθαν στο ανθρωπολογικό εργαστήρι ότι θα αυξηθούν στα δέκα και τώρα είμαστε στα εννιά».

Στη συνέχεια, τα μέλη της ΔΕΑ εξήγησαν στους παρευρισκόμενους για τα σημεία που υπάρχουν εν ενεργεία ανασκαφές. Όπως αναφέρθηκε κάθε χρόνο εξασφαλίζονται δέκα άδειες για ανασκαφές. Το μέλος της ΔΕΑ σημείωσε πως η μία ανασκαφή που γίνεται αυτή τη στιγμή είναι στην περιοχή της κατεχόμενης Λευκωσίας, στη νεκρή ζώνη της Μίας Μηλίας, που σχετίζεται και με τον Τάσο Μάρκου. Σημειώθηκε πως μέχρι στιγμής δεν υπάρχουν αποτελέσματα, ωστόσο έχουν αρκετό δρόμο μπροστά τους.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Προσπάθεια της Επιτροπής Προσφύγων να αναγνωριστούν οι αρραβωνιαστικιές αγνοουμένων ως θύματα της εισβολής

Στη συνέχεια αναφέρθηκε πως γίνεται ανασκαφή στο κατεχόμενο χωριό Πέτρα, αφού υπήρξε συγκεκριμένη πληροφορία, αφού ο μάρτυρας επισκέφτηκε το χώρο. Άλλη ανασκαφή γίνεται στο Κιόνελι, σε σημείο που παλαιότερα είχαν εντοπιστεί ΕΛΔΥΚάριοι, άλλη ανασκαφή σε αυλή σπιτιού στην Κατωκοπιά, που αφορά πληροφορία για 1-5 πολίτες και άλλη ανασκαφή γίνεται στην Αγία Ειρήνη, η οποία αφορά Τουρκοκύπριους και Ελληνοκύπριους αγνοούμενους, ωστόσο δεν υπάρχουν αποτελέσματα μέχρι στιγμής.

Το μέλος της ΔΕΑ σημείωσε πως συνεχίζεται η ανασκαφή στο Σύσκληπο, όπου η ΔΕΑ ψάχνει δεκατέσσερις Ελληνοκύπριους αγνοούμενους, οι οποίοι ήταν άμαχοι πολίτες, με τον κ. Παντελίδη να παίρνει το λόγο και να τονίζει πως έχουν γίνει άλλες 29 ανασκαφές στο σημείο στο παρελθόν χωρίς αποτέλεσμα.

«Πιστεύουμε ότι έχουμε καλή πληροφορία, είναι από τον Τούρκο βετεράνο που έχει κάνει την ταφή. Είχαμε κάνει κι άλλες ανασκαφές στο χώρο. Εντοπίσαμε στοιχεία που αναφέρονται στη μαρτυρία του ατόμου, δεν είναι καλά στην υγεία του και προσφερθήκαμε να τους φέρουμε στην Κύπρο, όμως είναι στο νοσοκομείο. Είναι Τούρκος υπαξιωματικός. Μας ανέφερε πώς μετέφερε τα άψυχα σώματα και τα έθαψε».

Το μέλος της ΔΕΑ είχε αναφέρει, καταλήγοντας, πως γίνονται και δύο ανασκαφές στις ελεύθερες περιοχές. Η μία είναι στο χωρίο Νήσου, για εντοπισμό πηγαδιού στο οποίο πιθανότατα να τάφηκαν Τουρκοκύπριοι, κατά τις δικοινοτικές ταραχές του 1963-1964 και η δεύτερη είναι στις Καμάρες.

Καταγγελίες από συγγενείς για τον τρόπο διαχείρισης των πληροφοριών από ΔΕΑ

Στη συνέχεια, το λόγο πήρε ο πρόεδρος της Παγκύπριας Οργάνωσης Συγγενών Αδηλώτων Αιχμαλώτων και Αγνοουμένων, Νίκος Σεργίδης, ο οποίος υπογράμμισε πως τα τελευταία χρόνια υπάρχει μία εντατική προσπάθεια για ανεύρεση των αγνοουμένων από το γραφείο της Επικεφαλής Ανθρωπιστικών Θεμάτων Αγνοουμένων και Εγκλωβισμένων και από τη ΔΕΑ. «Ελπίζουμε ότι με τις νέες μεθόδους που χρησιμοποιούνται και με την έντονη προσπάθεια, να έχουμε καλύτερα αποτελέσματα».

Στη συνέχεια, ο κ. Σεργίδης προέβη σε μία καταγγελία που δέχθηκε η οργάνωση ότι ενώ μάρτυρες υποδεικνύουν στη ΔΕΑ συγκεκριμένο σημείο, οι εκταφές γίνονται σε άλλο σημείο. Στη συνέχεια, αναφερόμενος στο ψήφισμα του περασμένου Μαρτίου από το Στρασβούργο, ο κ. Σεργίδης σημείωσε πως «το θέμα δεν είναι ότι έχουμε ψηφίσματα, το σημαντικό είναι να πιέσει η Κυβέρνηση ακόμη και η Βουλή για την εφαρμογή των ψηφισμάτων».

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: «Μάνα και γιοι, η μοίρα τους ένωσε στη ζωή και την αιωνιότητα»-Κηδεύτηκαν άλλοι τρεις ήρωες της εισβολής

Από πλευράς του, ο εκπρόσωπος της Επιτροπής Συγγενών Αγνοουμένων Άσσιας, Γιάννος Δημητρίου, ανέφερε πως είχε υποβληθεί υπόμνημα κατά τη συζήτηση της 4ης διακρατικής, για να γίνει παραγωγική συζήτηση και να στηριχθούν τα αιτήματα της Κύπρου, για το θέμα των αγνοουμένων. «Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας, είχαμε διαπιστώσει πως από το 2024 η Τουρκία ανέπτυξε συγκροτημένη επιχειρηματολογία εναντίον οποιασδήποτε διερεύνησης στο Ορνίθι. Στηρίζεται σε τρεις άξονες και εκείνο που μας έκανε εντύπωση ήταν ο τρόπος που έγινε ο χειρισμός των μαρτύρων, για τη μετακίνηση από το Ορνίθι στο Δίκωμο».

Ο κ. Δημητρίου σημείωσε παράλληλα ότι «μας κάλεσε η τριμελής Επιτροπή το 2017 για να μας ενημερώσουν, σχεδόν σε πανηγυρικό κλίμα, ότι μετά από δύο χρόνια εντοπίστηκαν έξι μάρτυρες με διασταυρωμένες πληροφορίες για το σκυβαλλότοπο. Σήμερα έχουμε καταλήξει να αναφέρεται μόνο ένας μάρτυρας, του οποίου και αυτού αμφισβητείται η μαρτυρία του. Εμάς μας ενημέρωσαν για έξι μάρτυρες με διασταυρωμένες πληροφορίες. Θεωρώ ότι είναι σκανδαλώδες και η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν μπορεί να χρηματοδοτήσει χωρίς μαρτυρίες, για ανασκαφές και αυτό το χρησιμοποιεί η Τουρκία».

Σημειώνεται πως στην Επιτροπή είχαν κληθεί και μέλη της Ομάδας Πρωτοβουλίας Παιδιών Αγνοουμένων, που ενημέρωσαν τους βουλευτές ότι πλέον είναι επίσημα σύνδεσμος. Συγκεκριμένα, όπως ανέφερε το μέλος της ομάδας, Κούλα Θεοδώρου, ο σύνδεσμος «1,619 σύζυγοι και τέκνα αγνοουμένων» θα κινηθεί δυναμικά προς όλες τις κατευθύνσεις για αποκατάσταση του θέματος των αγνοουμένων και δυναμικά προς όλες τις κατευθύνσεις, που θα βοηθήσουν αν ίσως όχι στην επίλυση, τουλάχιστον στην απάλυνση των θεμάτων των οικογενειών αυτών.

Από πλευράς τους, οι βουλευτές εξήραν το ρόλο του γραφείου της Υπηρεσίας Ανθρωπιστικών Θεμάτων για τις εξελίξεις που έχουν σημειωθεί τα τελευταία χρόνια. Συγκεκριμένα, όπως αναφέρθηκε «είμαστε ευγνώμονες για τις προσπάθειες που γίνονται για την ανεύρεση των αγνοουμένων από τη ΔΕΑ, αλλά πρέπει να εξάρουμε και την προσέγγιση που έχει το γραφείο της Επικεφαλής Ανθρωπιστικών Θεμάτων, που είτε αφορά σε ζητήματα των Ελλαδιτών ή των Κυπρίων αγνοουμένων και την ενημέρωση των οικογενειών τους».

Σημειώνεται πως ο πρόεδρος της Επιτροπής Προσφύγων και βουλευτής του ΑΚΕΛ, Νίκος Κέττηρος, αναφέρθηκε στα διαβήματα που γίνονται από πλευράς τους προς τον εισηγητή της Έκθεσης για τους Αγνοουμένους, Ευρωβουλευτή Φρανσουά Χαβιέ Μπελαμί. «Έχουμε επικοινωνήσει πολλές φορές με τον ειδικό εισηγητή για το θέμα των αγνοουμένων στο Ευρωκοινοβούλιο. Εμείς τον καλέσαμε πολλές φορές να έρθει στην Κύπρο για το θέμα, να έχει επαφή και να ενημερωθεί, όμως δεν έχουμε καμία εξέλιξη. Πλησιάζει το καλοκαίρι και ελπίζουμε να έρθει».

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Ακόμη 15 ταυτοποιήσεις αγνοουμένων σε ενάμιση χρόνο-«Ο αγώνας θα συνεχιστεί μέχρι τέλους»