Κατεπείγουσα επιστολή Κληρίδη σε CPT ενόψει της έκτακτης επίσκεψης της στις Κεντρικές-Καταγγέλλει σειρά παραβιάσεων

Την πύλη των Κεντρικών Φυλακών πέρασε χθες η Ευρωπαϊκή Επιτροπή του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Πρόληψη των Βασανιστηρίων και της Απάνθρωπης ή Ταπεινωτικής Μεταχείρισης ή Τιμωρίας (CPT), η οποία παρά τον έλεγχο που διενήργησε τον Μάιο του 2023, έκρινε πως υπήρχαν λόγοι που κατέστησαν αναγκαία την εκ νέου επίσκεψη της στις φυλακές, αν και η επόμενη αναμενόταν το 2027-2028.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ:Εσπευσμένα στην Κύπρο και τις Κεντρικές η CPT, έσπασε το μοτίβο από το 1992-Από «ακτινογραφία» οι συνθήκες

Εντούτοις, η Ad Hoc Επιτροπή της CPT, με βάση τους κανονισμούς, μπορεί να διενεργεί έκτακτες επισκέψεις σε ένα κράτος μέλος του Συμβουλίου της Ευρώπης όποτε το κρίνει αναγκαίο, πέρα από την τακτική τετραετή επίσκεψη. Οι βασικοί λόγοι για μια τέτοια έκτακτη επίσκεψη είναι: Σοβαρές ενδείξεις ή καταγγελίες για βασανιστήρια ή κακομεταχείριση σε φυλακές, αστυνομικά κρατητήρια, ψυχιατρικά ιδρύματα, κέντρα μεταναστών κ.ά. Επείγουσες καταστάσεις (π.χ. εξεγέρσεις, κοινωνική αναταραχή, μαζικές συλλήψεις, σοβαρές ελλείψεις σε υποδομές κλπ), έλλειψη συνεργασίας από το κράτος μέλος στις προηγούμενες συστάσεις της CPT, καθώς και σε περίπτωση που διαπιστωθεί επιμονή του κράτους να μη βελτιώνει τις συνθήκες κράτησης, παρά τις επανειλημμένες εκκλήσεις.

Με βάση τα επίσημα στοιχεία, σε ό,τι αφορά τους ελέγχους στην Κύπρο και τις Κεντρικές Φυλακές, καταγράφεται ένα σταθερό μοτίβο επισκέψεων, χωρίς ξανά στο παρελθόν να κριθεί ανάγκη για επίσπευση οποιουδήποτε ελέγχου. Συγκεκριμένα, η CPT, είχε επισκεφθεί τις Κεντρικές το 1992, 1996, 2000, 2004, 2008, 2013, 2017 και 2023, ενώ ενάμιση χρόνο μετά, πραγματοποιεί εκ νέου επίσκεψη, ώστε να εξετάσει τις συνθήκες διαβίωσης των κρατουμένων, οι οποίες θεωρητικά θα συγκριθούν με τα όσα κατέγραψε η Επιτροπή στην έκθεση της που δημοσιοποιήθηκε τον Ιούνιο του 2024.

Τέτοιες έκτακτες επισκέψεις από την Ad Hoc Επιτροπή, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, διενεργήθηκαν το 2024 στο Αζερμπαϊτζάν, την Βουλγαρία και τη Ρωσία, ενώ στην Τουρκιά, παρά το γεγονός πως πραγματοποιήθηκε έλεγχος το 2022, εντούτοις κρίθηκε ανάγκη για νέο έλεγχο, το 2022 και το 2024. Επίσης και στην Ελλάδα, πέραν των καθιερωμένων, καταγράφονται επισκέψεις κάθε ένα με δύο χρόνια, με την τελευταία το 2023, ενώ πλέον στη λίστα έχει προστεθεί και η Κύπρος, η οποία έσπασε το μοτίβο δεκαετιών.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Καμπανάκι CPT για τον υπερπληθυσμό στις Φυλακές και κρατητήρια-Όσα καταγράφονται στην έκθεση

Με αφορμή την επίσκεψη της CPT στην Κύπρο, ο δικηγόρος και πρόεδρος του Συνδέσμου Φυλακισμένων, Αλέξανδρος Κληρίδης, ο οποίος είχε προβεί σε καταγγελίες τόσο στην Επιτροπή όσο και στην Επίτροπο Διοικήσεως, η οποία εξέδωσε αριθμό εκθέσεων για την κατάσταση στις φυλακές, απέστειλε κατεπείγουσα επιστολή προς την Επιτροπή, την οποία μεταξύ άλλων ενημερώνει πως:

1) Τα όσα αναφέρονται από την ίδια την Επιτροπή στην έκθεση της, θεωρώ ότι είναι ξεκάθαρα, σε αντίθεση με το Υπουργείο Δικαιοσύνης και την Διεύθυνση των Κεντρικών Φυλάκων που εκ των πράξεων τους δείχνουν ότι δεν επιθυμούν να εφαρμόσουν τις εισηγήσεις που υπάρχουν στην εν λόγω έκθεση.

2) Το Υπουργείο Δικαιοσύνης και Διεύθυνση των Κεντρικών Φυλάκων συμφωνήσαν και δημιουργήσαν μια νέα πτέρυγα στην προσπάθεια τους να καταπολεμήσουν το θέμα του υπερπληθυσμού, χωρίς όμως να λάβουν υπόψη τις εισηγήσεις της Επιτροπής όπως αυτές φαίνονται στην έκθεση και με αποτέλεσμα να ακυρώσουν στην πραγματικότητα τον θεσμό της Ανοικτής Φυλακής εντελώς για τις γυναίκες και σε τεράστιο βαθμό για τους άντρες. Ο λόγος είναι επειδή η νέα Πτέρυγα 11 ήταν το κτήριο που θεωρείτο Ανοικτή Φυλακή για άντρες. Πλέον η Ανοικτή Φυλακή για άντρες έχει μεταφερθεί σε απέναντι κτήριο με δυνατότητα φιλοξενίας πολύ λίγων ατόμων και με αποτέλεσμα να μην υπάρχει κτήριο Ανοικτής Φυλακής γυναικών. Αντί να προσπαθήσουν να γεμίσουν το προηγούμενο κτήριο της Ανοικτής Φυλακής με περισσότερα άτομα από την Κλειστή Φυλακή (rule of progression) οι ίδιοι έκριναν ότι δεν χρειάζεται τόσο μεγάλο κτήριο για σκοπούς Ανοικτής Φυλακής τότε θα το μετατρέψουν σε Κλειστή Φυλακή.

3) Καταγγελίες ως προς το κλείσιμο της Ανοικτής Φυλακής των γυναικών έχουν γίνει και βρίσκονται ενώπιον της Επίτροπου Διοικήσεως. Όπως επίσης και καταγγελίες ότι οι πειθαρχικές υποθέσεις που προωθούνται εντός της Φυλακής εναντίον κρατουμένων είναι παράνομες, αφού λειτουργοί της φυλακής είναι και οι ερευνώντες λειτουργοί, και οι κατήγοροι, αλλά και το δικαστήριο που τελικά επιβάλει ποινή όπως επίσης και οι ίδιοι που μελλοντικά θα αποφασίσουν αν θα δώσουν χάρη επιείκειας στην ποινή που είχαν επιβάλει. Περαιτέρω καταγγελίες εκκρεμούν ενώπιον της Επιτρόπου Διοικήσεως για την άνιση εφαρμογή των κανονισμών μεταξύ Κυπρίων κρατουμένων και αλλοδαπών κρατουμένων που δυστυχώς για τους αλλοδαπούς δεν εφαρμόζονται κάποια προνόμια όπως οι άδειες εξόδου, η ένταξη τους στην Ανοικτή Φυλακή, ούτε καν το Συμβούλιο Αποφυλάκισης δεν τους εγκρίνει σχετική άδεια για αποφυλάκιση με ορούς.

4) Ισοβίτες αλλά και βαρυποινίτες έχουν στερηθεί επανειλημμένα το δικαίωμα τους να μετάβουν σε άδεια εξόδου λόγο των υπερβολικών και αδικαιολόγητων μέτρων ασφαλείας που θεωρεί η Κεντρική Φυλακή σε συνεργασία με την Αστυνομία ότι πρέπει να υπάρχουν κατά την διάρκεια μεταφοράς του κρατουμένου σε άδεια. Η Κεντρική Φυλακή θεωρεί ότι ο κρατούμενος θα πρέπει να είναι καθ΄ όλη την διάρκεια της άδειας του ακόμα και ενώπιον παιδιών και οικογένειας με χειροπέδες ίσως και ποδοπέδες. Ότι θα πρέπει οι δεσμοφύλακες και η Αστυνομία να έχει συνεχεία και αδιάκοπη οπτική επαφή με τον κρατούμενο σε όλα τα δωμάτια του σπιτιού ακόμα και την τουαλέτα και τα άτομα που θα είναι παρόντες κατά την διάρκεια της επίσκεψης από την οικογένεια του κρατούμενου να περιορίζονται σε 5 αγνοώντας πλήρως ότι κάποια άτομα μπορεί να έχουν οικογένειες με περισσότερα άτομα.

5) Παρά την απουσία διορισμού του Συμβουλίου Φυλακής για αρκετά χρόνια, μόλις το τέλος του 2024 διορίστηκε Συμβούλιο Φυλακής, αρμόδιο να λειτουργεί ως εσωτερικό εφετείο των αποφάσεων της Κεντρικής Φυλακής αλλά και να ελέγχει τα παράπονα και συνθήκες που υπάρχουν στην Κεντρική Φυλακή, πλην όμως παρά τον τυπικό διορισμό του Συμβουλίου, πουθενά δεν υπάρχει επίσημα προς το κοινό τρόπος επικοινωνίας με αυτά τα άτομα για να μπορούν οι πολίτες και οι κρατούμενοι να καταγγέλλουν διάφορα περιστατικά. Όλα αυτά παρά την καταδίκη που είχε ήδη η Κυπριακή Δημοκρατία για ακριβώς αυτό το ζήτημα στην υπόθεση Onoufriou v Cyprus.

6) Παρά τις ενέργειες και πιέσεις, ακόμα μέχρι σήμερα υπόδικοι δεν δικαιούνται να ενταχθούν στο πλαίσιο του κατ οικον περιορισμού και να εφαρμοστεί στο πόδι βραχιόλι για ηλεκτρονική παρακολούθηση και γενικά το πρόγραμμα που προνοεί για βραχιόλι δεν εφαρμόζεται σε πάρα πολλές περιπτώσεις που θα έπρεπε και υπολειτουργεί. Άτομα τα οποία έχουν σοβαρά προβλήματα υγείας και έχουν και βεβαιώσεις / αποφάσεις από το Ιατρικό Συμβούλιο της Κυπριακής Δημοκρατίας, ότι θα πρέπει παρά του ότι είναι κατάδικοι να εκτίσουν το υπόλοιπο της ποινής τους με το μέτρο του κατ' οικον περιορισμού, στερούνται αυτού του δικαιώματος στη βάση των απόψεων του Γενικού Εισαγγελέα και της πολιτείας.

7) Το δικαίωμα που έχουν οι κρατούμενοι στην υπεράσπιση και πιο συγκεκριμένα στο δικαίωμα να έχουν τον δικηγόρο της επιλογής τους, παραβιάζεται καθημερινά και απόλυτα λόγω των συνθηκών που επικρατούν και στις Κεντρικές Φυλακές αλλά και στα κρατητήρια των Δικαστηρίων. Οι επισκέψεις είναι περιορισμένες σε αριθμό, σε ωράριο και σε μέρες ανάλογα της πτέρυγας. Δεν επιτρέπεται σε δικηγόρους να φέρουν μαζί τους ηλεκτρονικό μαρτυρικό υλικό ούτε ηλεκτρονικές συσκευές για επεξεργασία του μαρτυρικού υλικού και ο τρόπος επικοινωνίας με τους πελάτες τους περιορίζεται πέραν από τα πιο πάνω ακόμα και στις ώρες που μπορούν να τηλεφωνήσουν οι κρατούμενοι στους δικηγόρους αφού σε κάποιες πτέρυγες αποκόπτεται το δικαίωμα επικοινωνίας με τον έξω κόσμο από η ώρα 16.30 το απόγευμα (βλέπε Πτέρυγα 4). Στα Δικαστήρια δεν υπάρχει πουθενά χώρος που μπορούν να συνεδριάσουν οι δικηγόροι κατ΄ ιδίαν και εμπιστευτικά με τους πελάτες τους και περιορίζονται στο να συνομιλούν, ενώ οι κρατούμενοι βρίσκονται όλοι μαζί στο κελί με αποτέλεσμα να μην υπάρχει καμία εμπιστευτική συνομιλία μεταξύ δικηγόρου και πελάτη.

8) Η Κυπριακή Δημοκρατία συνεχίζει να φυλακίζει ανήλικα άτομα στις Κεντρικές Φυλακές, πάρα του ότι δεν υπάρχει επίσημα διάταγμα που να το επιτρέπει από τον Υπουργό Δικαιοσύνης και χωρίς να υπάρχει εξειδικευμένο κτήριο που να μπορεί να φιλοξενήσει ανήλικους παραβάτες. Παρά τον τυπικό διαχωρισμό που προσπαθεί να πέτυχει η Κεντρική Φυλακή μεταξύ ανήλικους και ενήλικους στην τελική το αποτέλεσμα είναι το ίδιο, αφού αναπόφευκτα σε όλους τους κοινούς χώρους της Φυλακής συναντιόνται ενήλικοι με ανήλικους (επισκεπτήριο, είσοδο από και προς Δικαστήριο, προαύλιο κ.α.). Σχετικές καταγγελίες επίσης υπάρχουν ενώπιον της Επιτρόπου Διοικήσεως.

Καταληκτικά, ο Αλέξανδρος Κληρίδης σημειώνει πως όλα τα πιο πάνω, δεν αποτελούν όλα τα προβλήματα που υπάρχουν αλλά είναι ενδεικτικά της κατάστασης που επικρατεί», ενώ δηλώνει ετοιμότητα στην CPT ώστε να αναφερθεί σε όλα τα προβλήματα που προκύπτουν, προσκομίζοντας στοιχεία».

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ:

• Παρέμβαση Επιτρόπου Διοικήσεως για τις συνθήκες στις Κεντρικές-Κρατούμενοι κοιμούνται στα πατώματα
• Παράνομες οι έρευνες της Αστυνομίας στις Κεντρικές χωρίς εντάλματα-Έκθεση της Επιτρόπου με αυστηρές υποδείξεις
• Τσουβάλια υπόδικοι και κατάδικοι, πενταπλάσιος ο αριθμός από την χωρητικότητα-«Έσχατο μέτρο η κράτηση, όχι ο κανόνας»