Το τουρκικό λιμάνι, οι κυπρογενείς υποχρεώσεις και η αναζήτηση προόδου μέσω Ευρωτουρκικών

Για «φανταστικούς ισχυρισμούς» έκανε λόγο το τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών, ξεκόβοντας τη συζήτηση που είχε ανοίξει αναφορικά με το ενδεχόμενο η Άγκυρα να ανοίξει ένα λιμάνι για υπό κυπριακή σημαία πλοία, με αντάλλαγμα χαλαρώσεις σε ό,τι αφορά την βίζα στην ΕΕ για Τούρκους πολίτες.

Τις σχετικές πληροφορίες δημοσίευσε η αθηναϊκή εφημερίδα «Τα Νέα» το Σάββατο, αναφέροντας πως η Τουρκία είναι έτοιμη να κάνει μία εντυπωσιακή κίνηση προς τη Λευκωσία, ελπίζοντας στην άρση των κυπριακών και των ευρωπαϊκών ενστάσεων ως προς τον ενταξιακό της διάλογο και θα ανοίξει τουρκικό λιμάνι για πλοία υπό κυπριακή σημαία. Ως αντάλλαγμα, παρουσιαζόταν η συναίνεση της Κύπρου για visa waiver σε Τούρκους επιχειρηματίες που μπαίνουν στην ΕΕ. Ωστόσο, φαίνεται πως η Τουρκία δεν έχει τελικά πρόθεση να προβεί σε μία τέτοια κίνηση.

Η πραγματικότητα είναι ότι αυτή η πρόταση έχει όντως πηγή προέλευσης τη Λευκωσία, όπως επιβεβαίωσε ο Κυβερνητικός Εκπρόσωπος, αλλά δεν υπήρχαν ενδείξεις πως όντως η τουρκική πλευρά επρόκειτο να την προωθήσει προς υλοποίηση. Σύμφωνα με πληροφορίες του REPORTER, εμπίπτει σε μία ευρύτερη δέσμη προτάσεων που για τη Κυβέρνηση θα ήταν ένδειξη προόδου στο Κυπριακό, η οποία με τη σειρά της θα διευκόλυνε την πρόοδο στα Ευρωτουρκικά, στη βάση της διασύνδεσης που έγινε μεταξύ των δύο στα Συμπεράσματα το τελευταίο διάστημα.

Ακόμη και αν γινόταν, όμως, κίνηση από την Άγκυρα, δεν σημαίνει ότι θα ήταν το τέλος του δρόμου, ότι όλοι στην ΕΕ θα συμφωνούσαν ή ότι θα ήταν αυτό το αντάλλαγμα, καθώς τα πράγματα είναι απείρως πιο περίπλοκα από αυτό. Οι διάφορες αμφιβολίες που υπάρχουν στα κράτη μέλη για αυτού του είδους τα ανοίγματα προς Τουρκία δεν σχετίζονται απαραιτήτως με το Κυπριακό, παρόλο που το Κυπριακό αποτελεί το μεγαλύτερο αγκάθι. Για παράδειγμα, το visa waiver πολύ δύσκολα θα γινόταν αποδεκτό αυτή τη στιγμή, παρόλο που αποτελεί σταθερό στόχο της Τουρκίας στα Ευρωτουρκικά, διότι πολλά κράτη εκφράζουν φόβους για την διευκόλυνση της διακίνησης 80 εκατομμυρίων Τούρκων πολιτών. Για αυτό και η στόχευση σε Τούρκους επιχειρηματίες που θέλουν να κάνουν business στην ΕΕ είναι ένα πιο ρεαλιστικό σενάριο. Ακόμη, όμως, και αν το άνοιγμα λιμανιού ικανοποιούσε επαρκώς τη Λευκωσία ώστε να μην θέσει εμπόδια, δεν σημαίνει ότι θα ικανοποιούσε όλους τους υπόλοιπους και δη τα κράτη μέλη που διαθέτουν Κυβερνήσεις με έντονα αντιμεταναστευτική ή ακόμη και αντιμουσουλμανική ατζέντα.

Υπενθυμίζεται, βέβαια, πως η υποχρέωση της Τουρκίας είναι να ανοίξει πλήρως τα λιμάνια και τα αεροδρόμιά της στην Κυπριακή Δημοκρατία. Για την ακρίβεια αυτή είναι μία από τις πιο βασικές κυπρογενείς της υποχρεώσεις, οι οποίες χρονολογούνται από την εποχή της ένταξης της Κύπρου στην ΕΕ. Ως εκ τούτου, το άνοιγμα ενός και μόνου λιμανιού θα μπορούσε να ερμηνευθεί μεν ως καταγραφή προόδου, ώστε να δοθούν κίνητρα στην κατοχική χώρα από την ΕΕ, αλλά σε καμία περίπτωση ως υλοποίηση της υποχρέωσης. Ακριβώς, όμως, επειδή η Λευκωσία θέλει κινήσεις από την πλευρά της Τουρκίας, οι οποίες θα διευκολύνουν το Κυπριακό, είναι ανοιχτή σε τέτοιες ενέργειες.

Η λογική της Κυβέρνησης είναι ότι οι όποιες κινήσεις στο πλαίσιο των Ευρωτουρκικών θα πρέπει να γίνονται με σταδιακό, αναλογικό και αναστρέψιμο τρόπο. Άρα, σε περίπτωση που όντως η Τουρκία δεχόταν, προφανώς και η Λευκωσία δεν θα άναβε το πράσινο φως για πλήρη κατάργηση των θεωρήσεων εισόδου, ακόμη και αν θεωρητικά το αποδέχονταν όλοι, επειδή κάτι τέτοιο δεν θα ήταν αναλογικό. Αυτό είναι, βεβαίως, το αίτημα της Άγκυρας, αλλά η ΕΕ απέχει πολύ από κάτι τέτοιο.

Πάντως η διασύνδεση του Κυπριακού με τα Ευρωτουρκικά εξακολουθεί να αποτελεί στρατηγική για την Κυβέρνηση και σε αυτήν αποδίδεται το γεγονός ότι τελικά εξανάγκασαν τον Ερσίν Τατάρ να συμμετέχει στην άτυπη τριμερή της Νέας Υόρκης, η οποία άνοιξε τον δρόμο για την διευρυμένη συνάντηση του Μαρτίου στη Γενεύη και αυτήν που προγραμματίζεται για τον Ιούλιο. Δεδομένης της εντονότατης και δημόσια διακηρυγμένης αντίθεσης του Τατάρ, ήταν ξεκάθαρο πως η σχετική εντολή ήρθε από την Άγκυρα, μετά που κατέστη για άλλη μία φορά σαφής η διασύνδεση.

Η Τουρκία ενοχλείται ιδιαιτέρως από τα εμπόδια που θέτει η Κυπριακή Δημοκρατία στις ευρωπαϊκές της διεκδικήσεις, αλλά δεν σημαίνει πως είναι πρόθυμη αυτή τη στιγμή να κάνει οποιαδήποτε κίνηση, όπως διαφάνηκε και από την αντίδραση του τουρκικού Υπουργείου Εξωτερικών. Άλλωστε, ενδεχομένως η φιλελευθεροποίηση των θεωρήσεων εισόδου να περνά σε δεύτερη μοίρα στην ατζέντα της κατοχικής χώρας, όταν πλέον υπάρχει διεκδίκηση για πρόσβαση στην ευρωπαϊκή χρηματοδότηση για ενίσχυση των αμυντικών δυνατοτήτων.

Πάντως, για την ιστορία, η Τουρκία δεν ήταν πάντοτε ενάντια στην χρήση των λιμανιών της για πλοία υπό κυπριακή σημαία, καθώς συνέχιζε να το επιτρέπει για κάποια χρόνια ακόμη και μετά την παράνομη ανακήρυξη του ψευδοκράτους, χωρίς να θεωρεί ότι συνιστούσε αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας. Οι καιροί, ωστόσο, αλλάζουν και είναι σαφές πως επιστροφή στο προηγούμενο καθεστώς θα είχε συγκεκριμένη πολιτική βαρύτητα.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ:

• Κόβει την κουβέντα για άνοιγμα τουρκικού λιμανιού σε κυπριακά πλοία το τουρκικό ΥΠΕΞ-«Φανταστικοί ισχυρισμοί»
• Ελληνικά ΜΜΕ: Ανοίγει 38 χρόνια μετά τουρκικό λιμάνι για περίπου 1100 κυπριακά πλοία
• Επιβεβαίωσε την πρόταση για άνοιγμα τουρκικού λιμανιού σε κυπριακά πλοία η Κυβέρνηση