Η υποχρέωση της Αστυνομίας στον νόμο για την πρόληψη της βίας και παρενόχλησης στο χώρο εργασίας

Η υποχρέωση της Αστυνομίας στον νόμο (Ν.42(Ι)/2025) που προβλέπει για την πρόληψη και αντιμετώπιση της βίας και παρενόχλησης στο χώρο εργασίας

Στις 11/04/2025 ψηφίστηκε ο πιο πάνω νόμος. Αποσκοπεί στην πρόληψη και καταπολέμηση της βίας και παρενόχλησης στο χώρο εργασίας μέσω του αστικού ή/και του ποινικού δικαίου και με τη θέσπιση εξωδικαστικών διαδικασιών.

Θα γίνει μια ενδεικτική αναφορά στο τι είναι «βία», ποια τα νέα ποινικά αδικήματα και ποιες οι υποχρεώσεις της Αστυνομίας Κύπρου ως εργοδότης, με βάσει τον συγκεκριμένο νόμο, με δικά μου σχόλια.

«βία» σημαίνει πράξη, παράλειψη, πρακτική ή συμπεριφορά, περιλαμβανομένων απειλών, η οποία έχει ως σκοπό ή αποτέλεσμα ή συνεπεία της οποίας δυνατό να προκληθεί στο θύμα, σωματική, σεξουαλική, ψυχολογική ή οικονομική βλάβη ή ζημιά, και η οποία διενεργείται στον χώρο εργασίας και εκδηλώνεται είτε μεμονωμένα είτε κατ’ επανάληψη:

1ο σχόλιο. Η «βία» μπορεί να έχει υλοποιηθεί, δηλαδή να είναι πράξη, παράλειψη, πρακτική ή συμπεριφορά μπορεί όμως και όχι, δηλαδή να είναι απειλή υλοποίηση των προαναφερθέντων.

2ο σχόλιο. Η «βία» μπορεί να έχει πραγματικό ή δυνητικό αποτέλεσμα. Δηλαδή μπορεί να έχει πραγματικό αποτέλεσμα ως σκοπό ή αποτέλεσμα ή συνεπεία να προκληθεί στο θύμα, σωματική, σεξουαλική, ψυχολογική ή οικονομική βλάβη ή ζημιά. Είτε μπορεί να έχει δυνητικό αποτέλεσμα, δηλαδή δυνατό να προκληθούν στο θύμα τα προαναφερθέντα.

3ο σχόλιο. Η «βία» πρέπει να διενεργηθεί στον χώρο εργασίας. Ο «χώρος εργασίας» σημαίνει το χώρο που διεξάγεται η εργασία ή το χώρο που σχετίζεται με αυτή ή που προκύπτει από την εργασία και περιλαμβάνει- (α) το δημόσιο και ιδιωτικό χώρο που περιβάλλει χώρος εργασίας, (β) χώρο στον οποίο ο εργαζόμενος πληρώνεται, ξεκουράζεται, αναπαύεται ή γευματίζει, ή χρησιμοποιεί εγκαταστάσεις υγειονομικές, πλυσίματος και αποδυτήρια, (γ) χώρο στον οποίο πραγματοποιούνται περιοδείες ή ταξίδια ή στον οποίο διεξάγεται επαγγελματική εκπαίδευση ή κατάρτιση, εκδηλώσεις ή κοινωνικές δραστηριότητες που σχετίζονται με την εργασία, (δ) επικοινωνία που σχετίζεται με την εργασία, περιλαμβανομένης επικοινωνίας που ενεργοποιείται από πληροφοριακές και επικοινωνιακές τεχνολογίες, (ε) κατάλυμα που παρέχεται από τον εργοδότη και (στ) μετακίνηση από και προς την εργασία.

4ο σχόλιο. Η «βία» που εκδηλώνεται έστω και μια φορά, πληροί το συστατικό στοιχείο του αδικήματος. Δεν χρειάζεται να γίνει περισσότερης της μίας φοράς (όπως π.χ. βλέπε άρθρο 2 στον περί της Προστασίας από Παρενόχληση και Παρενοχλητική Παρακολούθηση Νόμος του 2021 (Ν. 114(I)/2021)

Νέα ποινικά αδικήματα εντοπίζονται στο άρθρο (9) με πλαγιότιτλο «Βία στο χώρο εργασίας» και στο άρθρο (10) με πλαγιότιτλο «Παρενόχληση στο χώρο εργασίας». Η δομή και στα δύο άρθρα είναι κοινή. Το άρθρο (9) παρατίθεται αυτούσιο:

«Πρόσωπο το οποίο προβαίνει σε συμπεριφορά η οποία αποτελεί ή προκαλεί βία σε άλλο πρόσωπο στο χώρο εργασίας του, ενώ γνωρίζει ή όφειλε να γνωρίζει ότι η εν λόγω συμπεριφορά αποτελεί βία, είναι ένοχο ποινικού αδικήματος και, σε περίπτωση καταδίκης του, υπόκειται σε ποινή φυλάκισης που δεν υπερβαίνει τα τρία (3) έτη ή σε χρηματική ποινή που δεν υπερβαίνει τις δέκα χιλιάδες ευρώ (€10.000) ή και στις δύο αυτές ποινές, νοουμένου ότι η πράξη δεν τιμωρείται αυστηρότερα από τις διατάξεις οποιουδήποτε άλλου εν ισχύι Νόμου.

(2) Για τους σκοπούς του εδαφίου (1), πρόσωπο θεωρείται ότι όφειλε να γνωρίζει ότι η συμπεριφορά στην οποία προβαίνει προκαλεί βία, εφόσον ένα λογικό πρόσωπο υπό τις ίδιες περιστάσεις, θα θεωρούσε ότι η συμπεριφορά αυτή προκαλεί ή αποτελεί βία.

Το άρθρο (10) καθορίζει «Πρόσωπο το οποίο προβαίνει σε συμπεριφορά η οποία προκαλεί παρενόχληση σε άλλο πρόσωπο στο χώρο εργασίας του ...»

1ο σχόλιο. Το μεν άρθρο (9) ομιλεί περί συμπεριφοράς η οποία αποτελεί ή προκαλεί βία. Το δε άρθρο (10) ομιλεί περί συμπεριφοράς η οποία προκαλεί παρενόχληση. Δηλαδή καλύπτονται και τα δύο ενδεχόμενα, από την μια το να αποτελεί ή προκαλεί βία και από την άλλη να προκαλεί παρενόχληση.

2ο σχόλιο. Συστατικό στοιχείο του αδικήματος είναι να αποδειχθεί ότι ο παραβάτης είτε γνώριζε είτε όφειλε να γνωρίζει, ότι η εν λόγω συμπεριφορά αποτελεί βία.

3ο σχόλιο. Η γνώση μπορεί να αποδεχθεί με μαρτυρία. Εφόσον υπάρχει δυσκολία απόδειξης στο πότε ένα πρόσωπο όφειλε να γνωρίζει, ο νομοθέτης εισήγαγε ένα φανταστικό λογικό πρόσωπο να βρίσκεται στα παπούτσια του παραβάτη υπό τις ίδιες περιστάσεις, το οποίο φανταστικό πρόσωπο θα θεωρούσε ότι η συμπεριφορά αυτή προκαλεί ή αποτελεί βία.

Υποχρεώσεις της Αστυνομίας Κύπρου (Δύναμη Ασφαλείας) ως «εργοδότης»

Άρθρο 5(3) Ενημέρωση εργαζομένων και εργοδοτών.

Οι εργοδότες διευκολύνουν τις οργανώσεις που εκπροσωπούν τους εργαζομένους να προβαίνουν στην ενημέρωση των εργαζομένων. Οι οργανώσεις που εκπροσωπούν τους εργαζομένους ενημερώνουν τους εργαζομένους για τις διατάξεις του παρόντος Νόμου και για τα μέτρα που λαμβάνονται προς εφαρμογή τους, με έγγραφες ανακοινώσεις σε οικείους πίνακες που βρίσκονται στους χώρους εργασίας ή με διανομή εντύπων ή προφορικά στους χώρους εργασίας, εκτός του χρόνου απασχολήσεως, ή με οποιοδήποτε άλλο πρόσφορο τρόπο.

Σχόλιο. Υπάρχει νομοθετική πρόνοια όπου η Αστυνομία πρέπει να διευκολύνει τις οργανώσεις που εκπροσωπούν τα μέλη της Αστυνομίας.

άρθρο 6, Υποχρεώσεις εργοδοτών.

6.-(1) Ο εργοδότης προστατεύει τους εργαζόμενούς του από κάθε πράξη οποιουδήποτε προσώπου στο χώρο εργασίας, η οποία συνιστά βία ή παρενόχληση σύμφωνα με τις διατάξεις του παρόντος Νόμου ή από πράξεις ή συμπεριφορές που είναι αποτέλεσμα της υποβολής παραπόνου ή καταγγελίας ή απόκρουσης πράξεων βίας ή παρενόχλησης στον χώρο εργασίας.

1ο σχόλιο. Στην περίπτωση της Αστυνομίας ως εργοδότης υπάρχει η υποχρέωση να προστατεύει τους εργαζομένους του (μέλη της Αστυνομίας)

(2) Τηρουμένων των διατάξεων του εδαφίου (6), ο εργοδότης εφαρμόζει προληπτικά μέτρα για την πρόληψη και αντιμετώπιση της βίας και παρενόχλησης στον χώρο εργασίας και καταρτίζει και υλοποιεί, σε διαβούλευση με τους εργαζόμενους του και τις οργανώσεις που τους εκπροσωπούν, πολιτική για την καταπολέμηση της βίας και της παρενόχλησης στο χώρο εργασίας.

2ο σχόλιο. Η Αστυνομία ως εργοδότης υποχρεούται (α) να εφαρμόζει προληπτικά μέτρα και (β) να καταρτίσει και υλοποιεί συγκεκριμένη πολιτική

(5) Ο εργοδότης διαθέτει μηχανισμούς διερεύνησης καταγγελιών που είναι ασφαλείς, δίκαιοι και αποτελεσματικοί.

3ο σχόλιο. Στην περίπτωση της Αστυνομίας, υπάρχουν αυτοί οι μηχανισμοί;

(6) Ο εργοδότης λαμβάνει έγκαιρα κάθε πρόσφορο μέτρο για να αποτρέψει τις αναφερόμενες στο εδάφιο (1) πράξεις εν γένει στον τομέα της αρμοδιότητάς τους:

4ο σχόλιο. Η Αστυνομία λαμβάνει πρόσφορα μέτρα αποτροπής τέτοιων πράξεων όταν (α) εκπονεί κώδικα συμπεριφοράς και (β) λαμβάνει επαρκή πρακτικά μέτρα για την εφαρμογή των όσων καθορίζονται στον κώδικα.

5ο σχόλιο. Στην περίπτωση που η Αστυνομία δεν εκπόνησε κώδικα συμπεριφοράς θεωρείται συνυπεύθυνη με το πρόσωπο που διέπραξε τις πράξεις εις ολόκληρον για τις εν λόγω πράξεις.

6ο σχόλιο. Ο συγκεκριμένος κώδικας συμπεριφοράς, πρέπει να αναφέρεται ρητώς στις πρόνοιες του παρόντος νόμου (βλέπε άρθρο 6(8)) και όχι να χρησιμοποιηθεί υφιστάμενος κώδικας συμπεριφοράς.

(7) Ο εργοδότης εκπονεί κώδικα συμπεριφοράς για αποτροπή των αναφερόμενων στο εδάφιο (1) πράξεων, κατόπιν διαβούλευσης με τους εκπροσώπους των εργαζομένων του κατά τρόπο που αυτός να είναι κατανοητός από τους εργαζόμενους και μεριμνά για την εκπαίδευση των εργαζομένων του αναφορικά με τις πρόνοιες του κώδικα.

7ο σχόλιο. Η εκπόνηση του κώδικα συμπεριφοράς γίνεται κατόπιν διαβούλευσης με τους εκπροσώπους των εργαζομένων.

Δημήτρης Απαισιώτης Δικηγόρος