Επίτροπος Σούιτσα: Η ΕΕ θα βοηθήσει τους εμπλεκόμενους να τον υλοποιήσουν τον GSI

Η Μεσόγειος βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της κλιματικής αλλαγής, ανέφερε σε συνέντευξή της στο Κυπριακό Πρακτορείο Ειδήσεων η Επίτροπος για τη Μεσόγειο, Ντουμπράβκα Σούιτσα, απαντώντας σε σειρά ερωτήσεων λίγο πριν την άφιξή της στην Κύπρο όπου βρίσκεται για επαφές την Παρασκευή, στο πλαίσιο των διαβουλεύσεων για την ανάπτυξη του Συμφώνου για τη Μεσόγειο.

Η κ. Σούιτσα αναφέρθηκε μεταξύ άλλων στον ρόλο που θέλει να παίξει η ΕΕ για την ανάπτυξη των καθαρών τεχνολογιών και για το εμπόριο ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές στην περιοχή, τονίζοντας πως η νότια ακτή της Μεσογείου μπορεί να παράξει φτηνή ενέργεια και πως αυτό αποτελεί οικονομική και στρατηγική ευκαιρία.

Επανέλαβε τη θέση της Κομισιόν για στήριξη στον Great Sea Interconnector λέγοντας πως η ΕΕ θα βοηθήσει τους εμπλεκόμενους να τον υλοποιήσουν, αποφεύγοντας να αναφερθεί στις αντιρρήσεις της Τουρκίας, ενώ χαιρέτισε τις προσπάθειες στη Γενεύη για επανέναρξη συνομιλιών στο Κυπριακό.

Μίλησε ακόμα για τη μετανάστευση και τη μείωση των ροών στην Ανατολική Μεσόγειο, καθώς και για τη στήριξη της ΕΕ σε μια λύση δύο κρατών σε Ισραήλ και Παλαιστίνη, αλλά και το πώς η ΕΕ στηρίζει την κοινωνία των πολιτών στις χώρες της Μέσης Ανατολής και της βορείου Αφρικής.

Κλιματική αλλαγή

Αναφορικά με την κλιματική αλλαγή ως πρόκληση που αφορά όλη τη Μεσόγειο, και απαντώντας σε ερώτηση πως η ΕΕ συμβάλει στις προσπάθειες της περιοχής και στην ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, η Επίτροπος επεσήμανε πως «οι χώρες της Μεσογείου βρίσκονται στην πρώτη γραμμή, βιώνοντας τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής» καθώς η περιοχή θερμαίνεται 20% γρηγορότερα από τον παγκόσμιο μέσο όρο, «με ορατές συνέπειες όπως η ερημοποίηση, η λειψυδρία και η αυξανόμενη πίεση στη γεωργία και τα μέσα βιοπορισμού».

«Η δράση για το κλίμα αποτελεί μέρος των εταιρικών μας σχέσεων και θα αποτελέσει μέρος του νέου Συμφώνου για τη Μεσόγειο» συνέχισε η κ. Σούιτσα. «Συνεργαζόμαστε στενά με τις κυβερνήσεις, τον ιδιωτικό τομέα και την κοινωνία των πολιτών για να εξασφαλίσουμε μια δίκαιη και χωρίς αποκλεισμούς πράσινη μετάβαση και ισχυρή συνεργασία για την ανθεκτικότητα στο κλίμα, την ενέργεια, την προστασία του περιβάλλοντος, τη διαχείριση των υδάτων».

Όσον αφορά τις ανανεώσιμες, ανέφερε πως η ΕΕ θα ενισχύσει τη χρήση τους και τις καθαρές τεχνολογίες «με την περαιτέρω ολοκλήρωση των διασυνδέσεων ηλεκτρικής ενέργειας για πιο σταθερή και αποτελεσματική χρήση σε ολόκληρη τη Μεσόγειο».

Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται η Διαμεσογειακή Πρωτοβουλία για τη Συνεργασία στον τομέα της Ενέργειας και των Καθαρών Τεχνολογιών «για την αύξηση της εμπορίας ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές και τη στήριξη της παραγωγής καθαρών τεχνολογιών στην περιοχή». Απώτερος στόχος της ΕΕ είναι «η απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές, η πρόσβαση σε ανταγωνιστικές ως προς το κόστος ανανεώσιμες πηγές ενέργειας μέσω της βελτιστοποίησης των πόρων, η διαφοροποίηση του ενεργειακού μείγματος και η κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη χάρη σε επενδύσεις και τη δημιουργία θέσεων εργασίας σε αυτούς τους τομείς».

Όπως υπενθύμισε η Επίτροπος Σούιτσα, «η ενέργεια μπορεί να παραχθεί φθηνότερα στη νότια ακτή» της Μεσογείου. «Αυτό δεν είναι απλώς μια οικονομική ευκαιρία, αλλά μια στρατηγική ευκαιρία: μειώνει τις εξαρτήσεις μας και ενισχύει την ανθεκτικότητα σε ολόκληρη την περιοχή» τόνισε.

Great Sea Interconnector

Όσον αφορά τις εξελίξεις για τον Great Sea Interconnector (GSI) και τη στάση της Τουρκίας, και ερωτηθείσα κατά πόσο στις επαφές της με την τουρκική κυβέρνηση εκφράζει τη στάση της ΕΕ, η κ. Σούιτσα χαρακτήρισε τον GSI ως «έργο ύψιστης στρατηγικής σημασίας για την Επιτροπή, καθώς θα επιτρέψει τη σύνδεση της Κύπρου με το ευρωπαϊκό δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας, ως το τελευταίο μη συνδεδεμένο κράτος μέλος» και θα συμβάλει στο «να μπορέσει η Κύπρος να απαλλαγεί από τις ανθρακούχες εκπομπές στο ενεργειακό της σύστημα και να ενισχύσει τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας».

Υπενθυμίζοντας πως το έργο έχει λάβει επιχορήγηση 657 εκατ. ευρώ μέσω του μηχανισμού Συνδέουμε την Ευρώπη (Connecting Europe Facility) για την κατασκευή του τμήματος που θα συνδέει την Κύπρο με την Κρήτη, η κ. Σούιτσα τόνισε πως «η Επιτροπή έχει δεσμευτεί πλήρως για το έργο», χωρίς ωστόσο να κάνει συγκεκριμένη αναφορά στα ζητήματα που έχουν προκύψει με την Τουρκία.

«Θα βοηθήσουμε τους φορείς υλοποίησης του έργου και τα επηρεαζόμενα κράτη μέλη να διασφαλίσουν την υλοποίησή του» συνέχισε, καθώς, όπως είπε, ο GSI «θα αποτελέσει βασική υποδομή που θα βάλει τέλος στην ενεργειακή απομόνωση της Κύπρου και θα καταστήσει ουσιαστικά όλες τις χώρες της ΕΕ φυσικά συνδεδεμένες με το δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας της ΕΕ μέσω της ηπειρωτικής Ελλάδας» και «ενισχύοντας τις διασυνδέσεις ηλεκτρικής ενέργειας, θα βοηθήσει επίσης την ενσωμάτωση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην περιοχή της Μεσογείου».

 Κυπριακό

Σε σχέση με το Κυπριακό και απαντώντας σε ερώτηση για το πώς συνδέεται με αυτό το χαρτοφυλάκιο της και αν βρίσκεται σε θέση να μεταφέρει μηνύματα στην Τουρκία, η Επίτροπος τόνισε πως «μια ειρηνική και σταθερή Μεσόγειος και η προώθηση του διαλόγου και της συνεργασίας μεταξύ όλων των ενδιαφερομένων μερών είναι καίριας σημασίας για την ΕΕ».

«Αν και η Τουρκία δεν εμπίπτει στο χαρτοφυλάκιό μου, μπορώ να σας διαβεβαιώσω ότι η ΕΕ παραμένει πλήρως προσηλωμένη στη λύση του Κυπριακού ζητήματος στο πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών, στη βάση μιας διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας με πολιτική ισότητα, σύμφωνα με τα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών και σύμφωνα με τις αρχές στις οποίες βασίζεται η ΕΕ και το κεκτημένο» πρόσθεσε.

«Παρακολουθούμε στενά τις πρόσφατες θετικές εξελίξεις και θα συνεχίσουμε να διαδραματίζουμε ενεργό ρόλο στην υποστήριξη της διαδικασίας» σημείωσε, δηλώνοντας ενθαρρυμένη «από τα αποτελέσματα των άτυπων συνομιλιών υψηλού επιπέδου για την Κύπρο υπό την αιγίδα του ΟΗΕ στη Γενεύη στις 17 και 18 Μαρτίου», και πως η ΕΕ χαιρέτισε «τη δέσμευση που επέδειξαν οι ηγέτες και των δύο κυπριακών κοινοτήτων στη συνάντηση για σημειώσουν πρόοδο και να συνεχίσουν τον διάλογο».

«Ελπίζω ότι οι συνομιλίες της Γενεύης έχουν θέσει σε κίνηση μια νέα διαδικασία που θα μπορούσε να οδηγήσει σε συμφωνία στο μέλλον για επανάληψη των επίσημων συνομιλιών για επίλυση του Κυπριακού στο πλαίσιο των ΗΕ» πρόσθεσε.

Η Μεσόγειος και το Σύμφωνο

Κληθείσα να εξηγήσει πώς το χαρτοφυλάκιο της αλληλεπιδρά με τις αρμοδιότητες της Ύπατης Εκπροσώπου για την εξωτερική πολιτική, η κ. Σούιτσα υπογράμμισε πως «οι πολιτικές προτεραιότητες της Επιτροπής αντικατοπτρίζουν την πραγματικότητα» και πως «είναι αλληλένδετες και επηρεάζουν η μία την άλλη». Η προσέγγιση αυτή, επεσήμανε, ισχύει και για τους Επίτροπους οι οποίοι συνεργάζονται με συνέργειες.

«Το χαρτοφυλάκιο για τη Μεσόγειο είναι σε μεγάλο βαθμό χαρτοφυλάκιο εξωτερικής πολιτικής και αγγίζει ένα ευρύ φάσμα πολιτικών» σημείωσε, προσθέτοντας πως για αυτό και συνεργάζεται στενά με την Ύπατη Εκπρόσωπο «η οποία ηγείται στα θέματα διπλωματίας, αλλά και με όλους τους άλλους συναδέλφους που είναι υπεύθυνοι για πολιτικές σχετικές με την περιοχή, όπως η ενέργεια, το κλίμα, το εμπόριο και η μετανάστευση».

«Από την πλευρά μου επικεντρώνομαι στη δημιουργία οικονομικών δεσμών και στη βελτίωση των σχέσεών μας με την περιοχή, σύμφωνα με τις πολιτικές προτεραιότητες της ΕΕ» επεσήμανε.

Η κ. Σούιτσα εξήγησε ειδικότερα πως το νέο Σύμφωνο για τη Μεσόγειο το οποίο έχει αναλάβει να ετοιμάσει έχει ως στόχο την «ενίσχυση της συνεργασίας με την περιοχή της Μεσογείου για την προώθηση της σταθερότητας, της ασφάλειας και της ευημερίας».

Εξήγησε πως θα εστιάσει «σε βασικούς τομείς στους οποίους μοιραζόμαστε κοινές προκλήσεις και επιδιώξεις με τους εταίρους μας, όπως η καθαρή ενέργεια, η μετανάστευση, η οικονομική ανάπτυξη, η ασφάλεια, η ψηφιακή συνδεσιμότητα και η συνδεσιμότητα των μεταφορών και η γαλάζια οικονομία», μέσω από συγκεκριμένες και καινοτόμες πρωτοβουλίες.

Η συνεργασία αυτή θα αφορά τόσο το περιφερειακό όσο και το διμερές επίπεδο σύμφωνα με την Επίτροπο, η οποία εξέφρασε την ελπίδα η Ένωση για τη Μεσόγειο (Union for the Mediterranean) να μπορέσει να προωθήσει πολλές από τις περιφερειακές πρωτοβουλίες. Όσον αφορά το διμερές επίπεδο, η κ. Σούιτσα αναφέρθηκε στην υπογραφή τον Ιανουάριο της Στρατηγικής και Συνολικής Εταιρικής Σχέσης με την Ιορδανία, σε συνέχεια παρόμοιων συμφωνιών με την Τυνησία και την Αίγυπτο, καθώς και σε μελλοντικές συμφωνίες με άλλες χώρες.

«Οι δράσεις μας θα περιλαμβάνουν όλα τα εργαλεία που έχουμε στη διάθεσή μας: από τη νομοθεσία έως νέες πρωτοβουλίες, όπως η εφαρμογή της Στρατηγικής για τον Κόλπο και της Διαμεσογειακής Πρωτοβουλίας για τη Συνεργασία στον τομέα της Ενέργειας και των Καθαρών Τεχνολογιών», μέχρι τη «διεύρυνση του πεδίου εφαρμογής των Erasmus + και Horizon» εξήγησε η Επίτροπος.

Η Επιτροπή θέλει μέσω αυτών των ενεργειών να δημιουργήσει κοινά οφέλη, «όπως η μείωση του ενεργειακού κόστους, η απελευθέρωση επενδύσεων του ιδιωτικού τομέα και η κινητοποίηση περιφερειακών έργων μεγάλης κλίμακας» που θα παρέχουν ευκαιρίες ιδιαίτερα για τους νέους και τις επιχειρήσεις, όπως είπε.

«Στόχος μας δεν είναι να παράγουμε μια ακόμα έκθεση, αλλά να δημιουργήσουμε πραγματικό και συγκεκριμένο αντίκτυπο μαζί με τους εταίρους μας επί ίσοις όροις» τόνισε, προσθέτοντας «αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ξεκίνησα εκτεταμένες διαβουλεύσεις και για τον οποίο ήρθα στην Κύπρο».

Μετανάστευση

Σε σχέση με τον στόχο της ΕΕ για προώθηση ολοκληρωμένων συμφωνιών με τις χώρες της Μεσογείου για τη διαχείριση της μετανάστευσης, η κ. Σούιτσα αναφέρθηκε στη μείωση κατά 35%, κατά τους δύο πρώτους μήνες του 2025, του εντοπισμού παράτυπων συνοριακών διελεύσεων στον διάδρομο της Ανατολικής Μεσογείου, αλλά πως η Κομισιόν συνεχίζει να παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις.

Όπως είπε, το νέο Σύμφωνο για τη Μεσόγειο θα περιλαμβάνει «πτυχές της διαχείρισης της μετανάστευσης και θα χρησιμεύσει ως βάση για την επιχειρησιακή εφαρμογή των εξωτερικών πτυχών της μεταναστευτικής πολιτικής», ενώ η ΕΕ θα συνεχίσει να στηρίζει τις χώρες εταίρους «στην ανάπτυξη μιας ολοκληρωμένης προσέγγισης για τη μετανάστευση», κάτι που θα γίνει «ενισχύοντας τις εταιρικές μας σχέσεις με τις χώρες της περιοχής».

Ειδικότερα για την εξωτερική διάσταση, η κ. Σούιτσα ανέφερε πως «η Επιτροπή συνεχίζει να εφαρμόζει το σχέδιο δράσης της ΕΕ για την Ανατολική Μεσόγειο με έμφαση στην εντατικοποίηση της πρόληψης της παράτυπης μετανάστευσης και στην ενίσχυση της διαχείρισης των ροών σε συνεργασία με τις βασικές χώρες προέλευσης και διέλευσης».

«Οι δράσεις που έχει αναλάβει μέχρι στιγμής η Επιτροπή έχουν συμβάλει στη σημαντική αναχαίτιση των αφίξεων μέσω της Πράσινης Γραμμής. Το 2024, είχαμε 60% λιγότερες αφίξεις σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος» πρόσθεσε.

Απαντώντας σε ερώτηση για το πώς η ΕΕ ενθαρρύνει την Τουρκία να αντιμετωπίσει το πρόβλημα της μεταφοράς ανθρώπων μέσω θάλασσας από διακινητές από την Τουρκία, η κ. Σούιτσα περιορίστηκε να πει πως «βρισκόμαστε σε συνεχή διάλογο με την Τουρκία για τη μετανάστευση, συμπεριλαμβανομένου του καθορισμού διαλόγου υψηλού επιπέδου για τη μετανάστευση και την ασφάλεια στις αρχές του 2025».

Γάζα και Παλαιστινιακό

Απαντώντας σε ερώτηση για το αν η ΕΕ έχει κάνει αρκετά για να τερματίσει τα δεινά στη Γάζα, και για το πώς μπορεί να δώσει - πέρα από βοήθεια στους Παλαιστίνιους - και κίνητρα στην κυβέρνηση του Ισραήλ να σεβαστεί τον στόχο της λύσης δύο κρατών, η κ. Σούιτσα σημείωσε πως η Γάζα και οι κάτοικοί της «έχουν υποφέρει πολύ» και πως και «τόσο οι Παλαιστίνιοι όσο και οι Ισραηλινοί αξίζουν να ζουν σε ειρήνη, ασφάλεια και αξιοπρέπεια».

«Μία από τις προτεραιότητες του χαρτοφυλακίου μου είναι να εργαστώ για μια στρατηγική για τη Μέση Ανατολή, η οποία περιλαμβάνει τη στήριξη της ανάκαμψης μετά τη σύγκρουση στη Γάζα» πρόσθεσε η Επίτροπος. «Ωστόσο, ο οριστικός τερματισμός των εχθροπραξιών αποτελεί προϋπόθεση για την έναρξη οποιασδήποτε βιώσιμης προσπάθειας ανάκαμψης και ανοικοδόμησης» τόνισε, επισημαίνοντας πως «όλα τα μέρη έχουν την πολιτική ευθύνη να το κάνουν πραγματικότητα» και επαναλαμβάνοντας πως η ΕΕ στηρίζει λύση δύο κρατών και συνύπαρξη ενός ισραηλινού και ενός παλαιστινιακού κράτους.

«Οι δίαυλοι επικοινωνίας μας παραμένουν ανοικτοί και με τις δύο πλευρές. Στις 24 Φεβρουαρίου, είχαμε Συμβούλιο Σύνδεσης με το Ισραήλ όπου δηλώσαμε ότι μια πολιτική λύση θα πρέπει να περιλαμβάνει τη Γάζα και τη Δυτική Όχθη και να σέβεται το διεθνές και ανθρωπιστικό δίκαιο» συνέχισε, προσθέτοντας πως την ερχόμενη Δευτέρα η ΕΕ θα έχει Πολιτικό Διάλογο Υψηλού Επιπέδου με την Παλαιστίνη.

Η κ. Σούιτσα πρόσθεσε πως «δεν υποστηρίζουμε τους Παλαιστίνιους μόνο στο ανθρωπιστικό μέτωπο, αλλά έχουμε επίσης υποστηρίξει σε μεγάλο βαθμό την Παλαιστινιακή Αρχή και το μεταρρυθμιστικό της πρόγραμμα».

Το πρόγραμμα αυτό, τόνισε η Επίτροπος, «είναι ζωτικής σημασίας σε πολιτικό, αλλά και σε τεχνικό και οικονομικό επίπεδο και αποσκοπεί στην ενδυνάμωση τους ώστε να είναι σε θέση να κυβερνήσουν».

Δημοκρατία και νεολαία

Απαντώντας τέλος σε ερώτηση για τις δημοκρατικές αρχές της ΕΕ και την ανάγκη διαλόγου με αυταρχικά καθεστώτα, και πώς μπορεί η ΕΕ να διασφαλίσει πως ακούει τις πραγματικές ανησυχίες του λαού των χωρών αυτών, η κ. Σούιτσα τόνισε πως «η εμπλοκή μας εδράζεται σταθερά στις αξίες μας - τη δημοκρατία, τα ανθρώπινα δικαιώματα και το κράτος δικαίου», αλλά πρόσθεσε πως η ΕΕ κινείται στρατηγικά καθώς «ο διάλογος είναι απαραίτητος, ακόμη και με κυβερνήσεις των οποίων τα συστήματα μπορεί να διαφέρουν από τα δικά μας».

«Πιστεύουμε στην εμπλοκή βάσει αρχών» όπου είναι δυνατόν χωρίς συμβιβασμό με βασικές αξίες, κάτι που σημαίνει ότι «αντιμετωπίζουμε τα ζητήματα με ειλικρίνεια, υποστηρίζουμε τις μεταρρυθμίσεις όπου είναι δυνατόν και έχουμε πάντα στο επίκεντρο την ευημερία των ανθρώπων».

«Συνεργαζόμαστε όχι μόνο με τις κυβερνήσεις αλλά και με την κοινωνία των πολιτών, τον ακαδημαϊκό κόσμο, τη νεολαία και τις τοπικές κοινότητες» ανέφερε η Επίτροπος. Υπογραμμίζοντας πως παραδοσιακά η ΕΕ στηρίζει τους φορείς της κοινωνίας των πολιτών στην περιοχή και αλλού, τόνισε ότι «δεσμευόμαστε να καταστήσουμε τις εταιρικές μας σχέσεις ανθρωποκεντρικές και να δημιουργήσουμε χώρο για ανοιχτό, ειλικρινή διάλογο μέσω μιας προσέγγισης για το σύνολο της κοινωνίας».

Σε σχέση με την νεολαία, η οποία αποτελεί προτεραιότητα για το χαρτοφυλάκιο της όπως είπε, η κ. Σούιτσα σημείωσε πως στη νότια Μεσόγειο, πάνω από το 50% του πληθυσμού είναι κάτω των 24 ετών και το 63% κάτω των 35 ετών.

Το νέο Σύμφωνο «δίνει προτεραιότητα στις συνδέσεις μεταξύ των ανθρώπων, ιδίως για τη νεολαία» συνέχισε, αναφερόμενη στην πρόταση που κατέθεσε στη Γρανάδα την περασμένη εβδομάδα στο Φόρουμ για τη Μεσόγειο, για μια Κοινοβουλευτική Συνέλευση των Νέων της Μεσογείου.

«Η νεολαία μας είναι ένα πολύτιμο κεφάλαιο και πρέπει να διασφαλίσουμε ότι χτίζουμε το μέλλον μαζί της και όχι ερήμην της. Αυτός είναι επίσης ο λόγος για τον οποίο τάσσομαι υπέρ της δημιουργίας ενός δικτύου Μεσογειακών Πανεπιστημίων, το οποίο θα επιτρέψει στους φοιτητές και τους ακαδημαϊκούς της περιοχής να ανταλλάσσουν ιδέες και γνώσεις» πρόσθεσε.