Η πρόσκληση του Jan Fabre στην Κύπρο, η σημασία της παρουσίας του και η απάντηση στις αντιδράσεις

Aντιδράσεις έχει προκαλέσει η απόφαση των διοργανωτών του Διεθνούς Φεστιβάλ Θεάτρου Κύπρου, να συμπεριλάβουν ανάμεσα στους καλλιτέχνες που θα συμμετέχουν τον Βέλγο καλλιτέχνη, Jan Fabre, ο οποίος είχε καταδικαστεί στο παρελθόν για παρενόχληση και κατάχρηση εξουσίας, με τις διάφορες φωνές να κάνουν λόγο ότι δεν έπρεπε ένας καταδικασθέντας για βία καλλιτέχνης να βρίσκεται ανάμεσα στους καλεσμένους. Αυτό που ξεκαθαρίζεται, πάντως, από την πλευρά των διοργανωτών, είναι πως πρόκειται για ένα διεθνούς φήμης καλλιτέχνη, που έχει παράξει σημαντικό έργο όλα αυτά τα χρόνια. Πάντως, η παρουσία του στην Κύπρο μόνο θετικά μπορεί να επιφέρει για τον πολιτισμό και την ανάπτυξη των τεχνών.

Τις τελευταίες ημέρες επικρατεί ένας αναβρασμός ανάμεσα στους θεατρικούς κύκλους και όχι μόνο, ειδικά μετά την ανακοίνωση του προγράμματος του Διεθνούς Φεστιβάλ Θεάτρου Κύπρου (CITF), καθώς ανάμεσα στις παραστάσεις που θα πραγματοποιηθούν, βρίσκεται και αυτή του Jan Fabre, του γνωστού Βέγλου καλλιτέχνη, ο οποίος το 2022 καταδικάστηκε σε φυλάκιση 18 μηνών με αναστολή για σεξουαλική παρενόχληση, εκφοβισμό και για προσβολή δημοσίας αιδούς στον χώρο εργασίας. Ο ίδιος ο καλλιτέχνης δεν είχε παραδεχθεί ποτέ τις κατηγορίες που αντιμετώπιζε, αλλά δεν άσκησε έφεση στην καταδίκη του, ενώ άλλοι 175 συνάδελφοί του είχαν σταθεί στο πλευρό του και είχαν αναφέρει πως έγινε κακή παρουσίαση του χαρακτήρα του.

Σημειώνεται, επίσης, πως πρόκειται για ένα καλλιτέχνη που έχει προσωπική συλλογή στο Λούβρο, ενώ στο ιστορικό του, όπως αναφέρεται, έχει αρκετές και σημαντικές επιτυχίες στο χώρο του πολιτισμού, καθώς κάποια από τα έργα του βρίσκονται σε μόνιμες ή προσωρινές εκθέσεις σε μουσεία σύγχρονης ή κλασσικής τέχνης, σε δημόσια κτίρια και σε κοινοβούλια. Επίσης, αναφέρεται ότι το έργο του έχει παρουσιαστεί σε κορυφαίους πολιτιστικούς θεσμούς σε όλο τον κόσμο και η καλλιτεχνική του γλώσσα, γνωστή για τον ωμό και συχνά αμφιλεγόμενο χαρακτήρα της, έχει τόσο υμνηθεί όσο και αμφισβητηθεί.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Το Διεθνές Φεστιβάλ Θεάτρου Κύπρου επιστρέφει με παραστάσεις ιδανικές για όλη την οικογένεια!

Ο Jan Fabre έχει εκτίσει την ποινή του, η οποία δεν προνοούσε φυλάκιση, ενώ αυτό που αναφέρεται είναι πως ο καλλιτέχνης συνεχίζει να παράγει σημαντικό καλλιτεχνικό έργο. Αυτό φαίνεται και από το γεγονός πως τα τελευταία χρόνια έχει καλεστεί στην Ελλάδα, στο Λονδίνο, στη Γαλλία, στην Ιταλία και αλλού για να το παρουσιάσει. Το γεγονός ότι αποδέχθηκε την πρόσκληση για την Κύπρο, όπως αναφέρεται, χαρακτηρίζεται ως θετικό για τον πολιτισμό.

Ωστόσο, η ανακοίνωση του ονόματός του Διεθνούς Φεστιβάλ Θεάτρου Κύπρου, προκάλεσε αντιδράσεις, κυρίως στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί αρνητική περιρρέουσα που οδήγησε σε ακυρώσεις. Συγκεκριμένα, μετά τις αντιδράσεις, ο χώρος στον οποίο θα διεξαγόταν ένας ανοιχτός διάλογος με τον Βέλγο καλλιτέχνη, η Στέγη Χορού Λευκωσίας, ακύρωσε την συμμετοχή της στο Φεστιβάλ, ενώ κι άλλες ομάδες και προσωπικότητες, αποφάσισαν να αποσυρθούν από τη διοργάνωση.

Κάτι που έχει προκαλέσει αρκετό προβληματισμό στους διοργανωτές, οι οποίοι σε ανακοίνωσή τους είχαν αναφέρει πως καταδικάζει απερίφραστα κάθε μορφή βίας, παρενόχλησης και κακοποίησης και ότι είναι εσφαλμένη η αντίληψη ότι η πρόσκληση του φεστιβάλ προς τον Fabre συνιστά αποδοχή των πράξεών του, αντί για μια ευκαιρία κριτικού διαλόγου.

«Υπερασπιζόμαστε τη σημαντικότητα του ανοιχτού διαλόγου, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για δύσκολα και αμφιλεγόμενα ζητήματα. Το CITF δεν επιδιώκει να δικαιολογήσει ή να αποσιωπήσει οποιεσδήποτε καταδικαστέες πράξεις, αλλά να διερευνήσει σε βάθος την περίπλοκη σχέση μεταξύ καλλιτεχνικής δημιουργίας, ατομικής ευθύνης και των ευρύτερων επιπτώσεων της ‘κουλτούρας της ακύρωσης’» αναφέρεται σε ανακοίνωση που είχαν εκδώσει οι διοργανωτές.

Επί της ουσίας, οι διοργανωτές του Φεστιβάλ θέλουν να στείλουν το μήνυμα ότι αντιλαμβάνονται τις ανησυχίες που έχουν εκφραστεί και ότι πίσω τους υπάρχουν αγνά κίνητρα, ωστόσο σημειώνουν πως το μήνυμα πως η καλλιτεχνική σκηνή δεν είναι Δικαστήριο, για να ξεκαθαρίσουν πως πρέπει να προάγεται ο ανοιχτός διάλογος. Προς αυτό το σκοπό έχει αποφασιστεί, μία από τις πρώτες δράσεις του Φεστιβάλ να είναι ένας διάλογος με τον Βέλγο καλλιτέχνη.

Εκτός αυτού, οι διοργανωτές θεωρούν ότι το Φεστιβάλ είναι ένας χώρος για συζήτηση και ουσιαστικό πολιτιστικό διάλογο. «Για αυτό, προσκαλούμε τους πάντες να συμμετέχουν και να βιώσουν το θέατρο ως μια εμπειρία που προκαλεί σκέψη και αναστοχασμό», αναφέρεται στην ανακοίνωσή τους.

Αυτό που διαμηνύεται είναι πως πρόκειται για έναν καλλιτέχνη που η παρουσία του στην Κύπρο μόνο θετικά μπορεί να επιφέρει για τον πολιτισμό και τις τέχνες και θα είναι ατόπημα να ακυρωθούν οι παραστάσεις του. Σημειώνεται πως δεν είναι η πρώτη φορά που ο Βέλγος καλλιτέχνης καλείται σε κάποια εκδήλωση μετά την καταδίκη του, αφού είχε προσκληθεί σε διάφορες ευρωπαϊκές πόλεις, όπου η παρουσία του δεν προκάλεσε καμία αντίδραση.

Η παράσταση «Είμαι ένα λάθος»

Το κείμενο για τη σόλο παράσταση «Είμαι ένα λάθος» γράφτηκε το 1988, πολύ πριν από τις πρόσφατες εξελίξεις. Το έργο εξερευνά θέματα όπως η καλλιτεχνική αποτυχία, η αυτοαμφισβήτηση και η αντίσταση στις κοινωνικές προσδοκίες– ζητήματα που σήμερα αντηχούν ακόμα πιο δυνατά. Αν και αρχικά σχεδιάστηκε ως ένα εσωτερικό ταξίδι αυτογνωσίας, αποκτά αναπόφευκτα νέες διαστάσεις υπό το πρίσμα της προσωπικής ιστορίας του Φαμπρ, καθιστώντας την έργο προβληματισμού κι όχι δήλωση εξιλέωσης. Οι παραστάσεις θα διεξαχθούν στο Παττίχειο Θέατρο Λεμεσού.