Τι δείχνουν τα τελευταία δεδομένα για τους σεισμούς στη Σαντορίνη-Τα 3 σενάρια

Νέα ανακοίνωση εξέδωσε το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ) για την έντονη σεισμική δραστηριότητα που καταγράφεται τις τελευταίες ημέρες στη Σαντορίνη και την Αμοργό, την ώρα που οι ειδικοί συνιστούν ψυχραιμία αν και κρούουν το «καμπανάκι» για κατολισθήσεις, ενώ ο δήμος Θήρας κηρύχθηκε σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης.

Όπως αναφέρει, από την έναρξη του σεισμικού σμήνους στη ζώνη Σαντορίνης-Αμοργού στις 26 Ιανουαρίου έως και τις 4 Φεβρουαρίου 2025, το Εργαστήριο Σεισμολογίας του ΕΚΠΑ έχει ανιχνεύσει και εντοπίσει συνολικά πάνω από 7,700 σεισμούς με μεθόδους μηχανικής μάθησης, εκ των οποίων άνω των 6,100 με μεγέθη Μ³1.0.

Στις 4 Φεβρουαρίου καταγράφηκαν πάνω από 1,300 σεισμοί με Μ³1.0 (συγκριτικά λιγότεροι απ’ ότι στις 3 Φεβρουαρίου που καταγράφηκαν ~1,450 σεισμοί με Μ³1.0). Το μέγιστο μέγεθος έφτασε το 4.9-5.0, ενώ εκδηλώθηκαν 21 σεισμοί με μεγέθη Μ³4.0 και 9 σεισμοί με Μ³4.5.

Η κατανομή των σεισμικών επικέντρων στις 4 Φεβρουαρίου ήταν παρόμοια με εκείνη της 3ης Φεβρουαρίου, με τους περισσότερους σεισμούς να εντοπίζονται πλησίον της Ανύδρου. Η εικόνα γίνεται ευκρινέστερη προς το τέλος της ημέρας, κατά το οποίο τα επίκεντρα ευθυγραμμίζονται σε διεύθυνση ΝΔ-ΒΑ στα νοτιοδυτικά της Ανύδρου. Μέρος της δραστηριότητας διαχέεται βόρεια της Ανύδρου με περισσότερο διάσπαρτα επίκεντρα.

Σύμφωνα με τα στοιχεία καθημερινής ανάλυσης σεισμικών δεδομένων του Εργαστηρίου Σεισμολογίας του ΕΚΠΑ, στις 5 Φεβρουαρίου η σεισμικότητα συνέχισε να μεταναστεύει προς τα βορειοανατολικά με περίπου τον ίδιο ρυθμό όπως και τις αμέσως προηγούμενες ημέρες.

Οι μεγαλύτεροι σεισμοί (M³4.0) εντοπίζονται βόρεια της Ανύδρου, σε επικεντρικές αποστάσεις έως ~6 km. Στις 5 Φεβρουαρίου καταγράφηκαν πάνω από 120 σεισμοί, εκ των οποίων 19 με M³4.0, ενώ ο μεγαλύτερος σεισμός είχε μέγεθος Μ=5.1. Κατά τις πρώτες ώρες της 6ης Φεβρουαρίου έχουν καταγραφεί πάνω από 30 σεισμοί, εκ των οποίων 11 με μεγέθη M³4.0 και 5 με Μ³4.5, ενώ ο μεγαλύτερος σεισμός είχε μέγεθος 4.6, με τους περισσότερους σεισμούς να σημειώνονται νοτιοδυτικά της Ανύδρου.

Εκτός από τον σεισμικό κίνδυνο, η ευρύτερη περιοχή αλλά κυρίως η Σαντορίνη καταγράφει πιθανότητα για εκδήλωση συνοδών των σεισμών γεωκινδύνων, όπως οι κατολισθήσεις. Οι κατολισθήσεις που έχουν εκδηλωθεί κατά καιρούς στη Σαντορίνη, η οποία είναι ιδιαίτερα επιδεκτική στα φαινόμενα αυτά, ποικίλλουν στον τύπο και τον όγκο των ασταθών υλικών που κινητοποιούνται. Περιλαμβάνουν καταπτώσεις και ανατροπές βραχωδών τεμαχών, και ολισθήσεις εδαφών.

Από πρόσφατη έρευνα επί των κατολισθήσεων σε εθνικό επίπεδο από τον Τομέα Δυναμικής Τεκτονικής και Εφαρμοσμένης Γεωλογίας του ΕΚΠΑ διαπιστώνεται ότι το ιστορικό των κατολισθήσεων από σεισμούς στη Σαντορίνη είναι αξιόλογο. Κατολισθήσεις έχουν καταγραφεί στα πρανή της καλδέρας ήδη από τους ιστορικούς χρόνους, και ειδικότερα από το 1507 και μετά. Οι κατολισθήσεις αυτές προέρχονται τόσο από ιστορικούς σεισμούς όσο και από πρόσφατους, με τους σημαντικότερους κατά τα έτη 1507, 1508, 1870, 1926 και 1956.

Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι οι κατολισθήσεις αυτές δεν έχουν προέλθει από σεισμούς εντός της καλδέρας της Σαντορίνης, αλλά από σεισμικά γεγονότα των οποίων τα επίκεντρα έχουν προσδιοριστεί και έξω από το ηφαιστειακό σύμπλεγμα της Σαντορίνης, π.χ. από την Κρήτη και τη Ρόδο στα νότια και νοτιοανατολικά του νησιού αντίστοιχα.

Κάτι παρόμοιο συμβαίνει και στην περίπτωση της τρέχουσας σεισμικής ακολουθίας. Η καλδέρα της Σαντορίνης έχει υποστεί κατολισθητικά φαινόμενα που έχουν πυροδοτηθεί από τη σεισμική ακολουθία που λαμβάνει χώρα στον υποθαλάσσιο χώρο βορειοανατολικά του νησιού. Από τις 27 Ιανουαρίου 2025 μέχρι σήμερα έχουν ήδη καταγραφεί περιορισμένες κατολισθήσεις σε διάφορες τοποθεσίες, όπως η Κόκκινη Παραλία, η Παραλία Βλυχάδας, ο Όρμος Αθηνιού, περίπου 1,5 χιλιόμετρο βόρεια του λιμανιού στην περιοχή Άκρα Αλωνάκι, ο Όρμος Αθηνιού στην περιοχή του λιμανιού, το Παλιό Λιμάνι Φηρών, η περιοχή του Ημεροβιγλίου (θέση Σκάρος) και άλλες θέσεις κατά μήκος των πρανών της καλδέρας.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης κηρύχθηκε ο Δήμος Θήρας λόγω της σεισμικής δραστηριότητας

Οι κατολισθήσεις, που προαναφέρθηκαν, αποδίδονται στον συνδυασμό και τη συνέργεια πολλών παραγόντων και διεργασιών που σχετίζονται με τη γεωμορφολογία, τη γεωλογία, την τεκτονική και την ηφαιστειότητα στο χώρο αυτό των Κυκλάδων. Ο πρώτος από αυτούς τους παράγοντες είναι η λιθολογία των γεωλογικών σχηματισμών, που περιλαμβάνει ηφαιστειακά πετρώματα ποικίλης σύστασης, κυμαινόμενης συνεκτικότητας, και διακυμάνσεων στους βαθμούς αποσάθρωσης, εξαλλοίωσης και διάρρηξης.

Τα χαρακτηριστικά αυτά σε συνδυασμό με τις εναλλαγές συνεκτικών και μη συνεκτικών σχηματισμών διαμορφώνουν μια αλληλουχία γεωλογικών πετρωμάτων με τελείως διαφορετικά χαρακτηριστικά, που συμβάλλουν στην επιδεκτικότητα σε κατολισθήσεις. Επιπλέον, σε αρκετές περιοχές οι σχηματισμοί αυτοί είναι έντονα διαρρηγμένοι και παραμορφωμένοι από ρήγματα και ζώνες ρηγμάτων που κατανέμονται ακτινικά προς τον ηφαιστειακό κώνο, αυξάνοντας την πολυπλοκότητα της ηφαιστειακής δομής και την ευστάθεια των πρανών της καλδέρας.

Επιπρόσθετα, η παρουσία των σχηματισμών αυτών στα απότομα πρανή της καλδέρας, των οποίων η μορφολογική κλίση φτάνει μέχρι και τις 80 μοίρες, καθιστούν την καλδέρα ιδιαίτερα επιδεκτική σε φαινόμενα κατολισθήσεων. Πολλά από τα πρανή αυτά κάτω από την επίδραση εξωγενών διεργασιών, όπως η αιολική δράση (ισχυροί άνεμοι), η κυματική δράση (θαλάσσια κύματα), η ραγδαία βροχόπτωση και η επιφανειακή απορροή, αποσταθεροποιούνται περαιτέρω με αποτέλεσμα να αστοχήσουν κατά τη διάρκεια εκδήλωσης ενός σεισμού ή κατά τη διάρκεια μιας σεισμικής έξαρσης, όπως η τρέχουσα μεταξύ Σαντορίνης και Αμοργού.

Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω στοιχεία, εξάγεται το συμπέρασμα ότι η εξελισσόμενη σεισμική δραστηριότητα ενδέχεται να οδηγήσει σε εντονότερα κατολισθητικά φαινόμενα, ειδικότερα στην περίπτωση εκδήλωσης ισχυρότερου σεισμού.

Με βάση τις πολυετείς έρευνες και αναλύσεις του Τομέα Δυναμικής Τεκτονικής και Εφαρμοσμένης Γεωλογίας και του Εργαστηρίου Τηλεανίχνευσης του Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του ΕΚΠΑ, τις πρόσφατες επιτόπιες έρευνες τον τελευταίο χρόνο μετά από την εκδήλωση κατολισθήσεων στα πρανή της καλδέρας (κατολίσθηση Θηρασιάς 27 Απριλίου 2024), αλλά και την τελευταία εβδομάδα, διαπιστώθηκε ότι η κατανομή των φαινομένων αυτών δεν είναι τυχαία, αλλά εντοπίζεται σε ζώνες υψηλής επιδεκτικότητας.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Το Ισραήλ ετοιμάζεται για τσουνάμι λόγω Σαντορίνης-Συνεχίζεται το μπαράζ δονήσεων στις Κυκλάδες

Οι ζώνες αυτές περιλαμβάνουν τον Παλαιό Λιμένα Φηρών και τα ανάντη πρανή της διαδρομής του τελεφερίκ, όπου διέρχονται πάνω από 1,5 εκατομμύριο επισκέπτες ετησίως, την περιοχή του οικισμού Κόρφου στη Θηρασιά και το ανάντη μονοπάτι, το λιμάνι του Αθηνιού και τα πρανή του Όρμου Αθηνιού, τις περιοχές Αρμένης και Αμμούδι στη βάση των πρανών κάτω από την Οία, που παρουσιάζουν ιδιαίτερα υψηλή διακινδύνευση. Τονίζεται ότι το επίπεδο του κατολισθητικού κινδύνου διατηρείται υψηλό σε μεγάλο τμήμα της καλδέρας.

Οι κατολισθήσεις αποτελούν σοβαρή απειλή για τις υποδομές, τις κρίσιμες εγκαταστάσεις, τα δίκτυα, την ανθρώπινη ζωή και την τοπική οικονομία, ιδιαίτερα στις περιοχές υψηλής επισκεψιμότητας του νησιού αλλά και θέσεις κρίσιμων υποδομών.

Δεδομένων των παραπάνω ευρημάτων, κρίνεται αναγκαία η υψηλής ανάλυσης παρακολούθηση και αποτύπωση των πρανών με σύγχρονες τεχνολογίες όπως Συστήματα μη Επανδρωμένων Αεροσκαφών (ΣμηΕΑ) και επίγειους και εναέριους αισθητήρες (LIDAR) και παράλληλη εφαρμογή μη δομικών μέτρων πολιτικής προστασίας κατά τη διάρκεια της εξελισσόμενης σεισμικής ακολουθίας για τη διαχείριση του κατολισθητικού κινδύνου σε συνεργασία με τους επιχειρησιακούς φορείς του συστήματος πολιτικής προστασίας.

Λέκκας: Απομακρύνεται το σενάριο για πάνω από 6 Ρίχτερ – Τα τρία ενδεχόμενα

Στο μεταξύ, για το πώς αναμένει να εξελιχθεί η σεισμική δραστηριότητα στη Σαντορίνη μίλησε ο καθηγητής Γεωλογίας Ευθύμης Λέκκας.

Ο καθηγητής σεισμολογίας, σύμφωνα με το ertnews.gr, μίλησε στην εκπομπή «Πρωινές Διαδρομές», με τον Βασίλη Αδαμόπουλο και τη Μαρία Γεωργίου, για τρία σενάρια, λέγοντας κατ’ αρχάς ότι απομακρύνεται το ενδεχόμενο ενός σεισμού άνω των 6 Ρίχτερ και υπάρχουν τα εξής:

• Το πιο ακραίο ενός σεισμού 5,8 με 5,9 Ρίχτερ,
• Το πιο πιθανό να γίνουν για πολλές ημέρες ή εβδομάδες πάρα πολλοί σεισμοί και οι περισσότεροι να είναι μεταξύ 3 και 5 βαθμών,
• Και ένα ενδιάμεσο σενάριο με έναν σεισμό 5,5 Ρίχτερ.

Συνομιλώντας με τους δημοσιογράφους στον «αέρα» του Πρώτου Προγράμματος της ΕΡΤ, ο κ. Λέκκας υπογράμμισε χαρακτηριστικά: «Απομακρύνεται το ενδεχόμενο ενός μεγάλου σεισμού. Με άλλα λόγια, απομακρύνεται το σενάριο για πάνω από 6 βαθμούς (6,1-6,2) και ενισχύεται το σενάριο – στην ακραία περίπτωση επαναλαμβάνω-για κάτω από 6 βαθμούς. Αυτό το σενάριο τώρα πια δεν υπάρχει. Για κάτω, όμως, από 6, δηλαδή 5,9-5,8, υπάρχει μία απειροελάχιστη πιθανότητα να εκδηλωθεί ένας τέτοιος σεισμός. Με αυτό τον σεισμό λοιπόν, οφείλουμε να σχεδιάσουμε. Και με αυτό τον σεισμό αναπτύχθηκαν και οι επιχειρησιακές δράσεις που βλέπουμε το τελευταίο χρονικό διάστημα από τους επιχειρησιακούς φορείς.

Το πιο πιθανό σενάριο, όμως, είναι να συνεχιστεί η σεισμική δραστηριότητα για κάποιες μέρες πολλές ή κάποιες βδομάδες με την ίδια ένταση, με τους ίδιους ρυθμούς, δηλαδή πάρα πολλούς σεισμούς. Και οι περισσότεροι είναι μεταξύ 3 και 5 βαθμών. Αυτοί οι σεισμοί, λοιπόν, είναι σεισμοί που θα είναι το επικρατέστερο σενάριο για κάποιες εβδομάδες. Και ένα ενδιάμεσο σενάριο είναι να κάνει ένα 5,5 και να αποσβεστεί με πιο γρήγορο ρυθμό η όλη κατάσταση».

Πόσο μπορεί να επιβαρυνθούν τα κτίρια από τους σεισμούς: «Όσον αφορά τα κτίρια, δεν υφίστανται καμία καταπόνηση, διότι η καταπόνηση που υφίστανται είναι μέσα στην πλαστική παραμόρφωση, όπως λέμε. Δηλαδή δεν έχουμε θραύσεις και άρα δεν έχουμε κανένα πρόβλημα στα κτίρια με αυτούς τους σεισμούς», είπε ο κ. Λέκκας.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Οι εκτιμήσεις των σεισμολόγων για την Σαντορίνη-Νέος σεισμός στην Αμοργό

Για τα υπόσκαφα στην Καλντέρα: «Είναι πολύ ανθεκτικές κατασκευές, άσχετα βέβαια αν είναι υπόσκαφα τώρα -είναι πρώτα σε ζήτηση από άποψη τουριστική. Έχουν γίνει παρεμβάσεις οι οποίες δεν ξέρουμε ποιες είναι. Παλιά τα υπόσκαφα, δηλαδή πριν την τουριστική ανάπτυξη, ήταν πολύ ασφαλείς κατασκευές. Τώρα βέβαια δεν ξέρουμε πώς διατάσσονται τα υπόσκαφα», είπε ο κ. Λέκκας. Και στη συνέχεια πρόσθεσε: «Βέβαια, τα κτίρια της Καλντέρας θα έχουν κάποιο πρόβλημα σε ένα σενάριο ακραίο. Επίσης, ανέπτυξα χθες και τις πέντε περιοχές που θα έχουμε κατολισθήσεις. Σε αυτές τις περιοχές, λοιπόν, εκτελούνται ειδικές δράσεις έτσι ώστε να μειώσουμε τον κίνδυνο αφενός και αφετέρου να κάνουμε κάποιες δράσεις προληπτικές που να μας επιτρέψουν να μην έχουμε μεγάλη έκθεση των επισκεπτών, δηλαδή να μην πάνε οι επισκέπτες σε σημεία που υπάρχει μεγαλύτερη πιθανότητα να έχουμε κατολίσθηση».

Γιατί τους ανησυχεί περισσότερο η Σαντορίνη από την Αμοργό

Ο κ. Λέκκας εξήγησε ότι ο κίνδυνος στην Αμοργό δεν είναι ίδιος με τη Σαντορίνη και εξήγησε: «Στην Αμοργό ο κίνδυνος δεν είναι ο ίδιος, διότι, εάν έχουμε κατευθυντικότητα του ρήγματος προς τη Σαντορίνη, τότε κινδυνεύει η Σαντορίνη παρά προς τα βορειοανατολικά η περιοχή της Αμοργού. Η Αμοργός έχει πολύ πιο βραχώδη δομή, με αποτέλεσμα να μην ενισχύονται οι σεισμικές κινήσεις. Γι’ αυτό και μας ανησυχεί περισσότερο η Σαντορίνη».

Σε ό,τι αφορά στα υπόλοιπα γειτονικά νησιά, την Ανάφη και την Ίο, ο καθηγητής ανέφερε: «Για την Ανάφη και την Ίο δεν υπάρχει ιδιαίτερο θέμα. Ο κίνδυνος είναι πάρα πολύ μικρός και επίσης θα ήθελα να σας πω ότι χθες το βράδυ στις 9 ο δήμαρχος Νάξου έκανε μια σύσκεψη όλων των φορέων που είναι στον δήμο του, που έχει τα μικρά νησιά, τα Κουφονήσια κ.λπ. και εκεί τους ανέπτυξα ότι ο Δήμος Νάξου μαζί με τα νησιά τα υπόλοιπα δεν έχουν κίνδυνο. Οι επιταχύνσεις, δηλαδή, είναι εξαιρετικά μικρές, σχεδόν μηδενικές. Όπως και στη Σαντορίνη, μια παράμετρος είναι ότι οι επιταχύνσεις είναι πολύ μικρές, που σημαίνει ότι δεν θα πάθουν βλάβες. Δηλαδή είναι στο 0,2%. Καταλαβαίνετε λοιπόν ότι με αυτά τα φαινόμενα, έτσι όπως εξελίσσονται, δεν κινδυνεύουν η Ανάφη και Ίος και πολύ περισσότερο βεβαίως η Νάξος και τα μικρά νησιά των Κυκλάδων».

Πηγή: news247.gr