«Στο τελικό στάδιο του πατέρα μου, ο άντρας μου έπαθε όσες επιπλοκές υπήρχαν... Δεν ήξερα που να είμαι»

«Το πιο δύσκολο ήταν στο τελικό στάδιο του πατέρα μου, που μπαινόβγαινε στο Ογκολογικό, επειδή είχαμε την ατυχία να πάθει όσες επιπλοκές μπορούσε να πάθει κάποιος, ακόμη και εκείνες που ήταν στη βιβλιογραφία ως σπάνιες περιπτώσεις, ο Τόλης. Βρέθηκε νοσηλευόμενος στο χειρουργικό για έξι εβδομάδες και εγώ έπρεπε να δουλεύω, να φροντίζω τα μωρά μου και δεν ήξερα που να είμαι, με τον πατέρα μου ή τον άντρα μου. […] Η μεγαλύτερη δοκιμασία ήταν στο τελικό στάδιο του άντρα μου. Όταν έβλεπα ότι δεν είχαν να μας προσφέρουν κάτι, είχα ζητήσει να επιστρέψουμε στην Κύπρο, για να πεθάνει στην Κύπρο ο Τόλης».

Αυτά είναι τα λόγια της Αφροδίτης Ευριπίδου, μίας νοσηλεύτριας που από τη μία στιγμή στην άλλη, έπρεπε να γίνει φροντίστρια για τον άνδρα της, που είχε καρκίνο του λάρυγγα. Η διάγνωση έγινε κατά λάθος, όταν μετά από ένα συνέδριο που παρακολούθησε η ίδια, είπε σε ένα από τους γιατρούς για το γεγονός ότι ο άνδρας της όταν ύψωνε τον τόνο της φωνής του, την έχανε εντελώς. Μία εξέταση ήταν αρκετή. Την επόμενη μπήκε για βιοψία. Το αποτέλεσμα: καρκίνος.

Από εκείνη τη στιγμή, η ζωή τους άλλαξε ριζικά. Μπήκαν στη ζωή τους οι χημειοακτινοθεραπείες, το Ογκολογικό της Τράπεζας Κύπρου έγινε καθημερινός χώρος επίσκεψης. Μετά το πέρας των θεραπειών, ήρθε η δεύτερη πρόκληση. Ο πατέρας της διαγνώστηκε με καρκίνο του παγκρέατος και η ίδια ήξερε πως το αποτέλεσμα ήταν προκαθορισμό. Κι ενώ ο πατέρας της ήταν στο Ογκολογικό, ο άνδρας της έπαθε όσες επιπλοκές μπορούσε να πάθει, με αποτέλεσμα για έξι εβδομάδες να νοσηλεύεται στο νοσοκομείο. Η Αφροδίτη δεν ήξερε που έπρεπε να πάει, στον πατέρα της ή στον άνδρα της.

Όταν έφυγε ο πατέρας της, ήρθε ακόμη μεγαλύτερη δοκιμασία. Ο άντρας της υποτροπίασε, υπεβλήθη σε τραχειοτομή, ενώ έπρεπε να νοσηλευτεί στο εξωτερικό για να λάβει βοήθεια. Εκεί κατάλαβε ότι δεν μπορούσαν να τους προσφέρουν κάτι και ζήτησε να επιστρέψουν στην Κύπρο για να πεθάνει ο άντρας της στην Κύπρο. Όμως, δεν τα κατάφερε. Ένα πρόβλημα της airambulance είχε ως αποτέλεσμα τα παιδιά της να μην μπορούν να δουν για τελευταία φορά τον πατέρα τους ζωντανό.

Η συγκλονιστική μαρτυρία της Αφροδίτης Ευριπίδου έγινε κατά τη διάρκεια του δεύτερου συνεδρίου του ΠΑΣΥΚΑΦ για άτομα με εμπειρία καρκίνου «Πιο δυνατοί Μαζί», που πραγματοποιήθηκε την περασμένη Παρασκευή και το περασμένο Σάββατο στη Λευκωσία.

Η πρώτη εμπειρία με καρκίνο

«Είμαι νοσηλεύτρια από το 2001. Μέσα στα νεανικά όνειρα, νόμιζα πως το να είσαι νοσηλευτής ή επαγγελματίας υγείας, ήταν λες και είσαι ο superman με την κάπα του και έχεις μία προστασία που δεν μπορούσε να σε αγγίξει τίποτε. Δεν είναι έτσι.

Η πρώτη εμπειρία μου με καρκίνο ήταν όταν διαγνώστηκε ο άνδρας μου με καρκίνο του λάρυγγα και διαγνώστηκε κατά λάθος. Είχα πάει σε μία διάλεξη, σε επιτόπια εκπαίδευση που έκαναν οι ωριλάδες στο νοσοκομείο Λάρνακας και είπαν για τις παθήσεις της περιοχής του τραχήλου. Εγώ δεν ανησύχησα και δεν έδωσα σημασία στους καρκίνους, αλλά θυμήθηκα ότι ο άνδρας μου όποτε ύψωνε τον τόνο της φωνής του, έχανε τη φωνή του και είπα ότι θα έχει κάποιο κάλο. Το είπα σε κάποιο ωριλά και με ρώτησε αν είναι καπνιστής. Του απάντησα ναι και μου είπε πότε θα τον πάρω να τον δει. Απάντησα ότι όποτε μου πει θα τον πάρω και μου είπε όποτε μπορεί ο άνδρας μου.

Πήγαμε στο ιατρείο και με την πρώτη επίσκεψη, με την πρώτη ενδοσκόπηση είδαν κάτι που δεν τους άρεσε και την επόμενη ημέρα μπήκε χειρουργείο για βιοψία. Χωρίς να έχω κανένα υπόβαθρο γνωσιολογικό για την περιοχή του τραχήλου, πιάστηκα απροετοίμαστη επειδή δεν είχα μάθει κάτι τέτοιο, στη σχολή τα κάναμε επιγραμματικά. Δεν κατείχα τίποτε.

Αντιμετωπίζαμε ένα καρκίνο Τ3 με Τ4 και έπρεπε να αρχίσει χημειοακτινοθεραπείες. Ήταν το σοκ μεγάλο, είχαμε και δύο μικρά μωρά και αρχίσαμε σταδιακά. Μπήκε στο πρόγραμμα, έκανε τις θεραπείες του και τις ολοκλήρωνε σιγά-σιγά. Ένιωσα την ανάγκη να προστατεύσω τον εαυτό μου, μπαίνοντας σε ένα τόπο μαρτυρίων. Αυτό ένιωσα όταν μπήκα στο Ογκολογικό της Τράπεζας Κύπρου, ένιωσα ότι έπρεπε να κάνω τον σταυρό μου, επειδή θεωρούσα ότι είναι ένας ιερός χώρος.

Ήμουν στο χώρο αναμονής και έβλεπα τα νούμερα που αλλάζουν και έκανα διάφορες σκέψεις για να φεύγει το μυαλό. Σκεφτόμουν ότι ήταν η πτήση μας που αλλάζει και ποιο θα είναι το επόμενό μας ταξίδι. Ήθελα να προστατεύσω τον εαυτό μου εκείνες τις στιγμές και δεν ήθελα να βάλλομαι με το τι γίνεται δεξιά και αριστερά. Θυμάμαι είχα μάθει πρόσφατα εκείνη την εποχή ότι είχα μάθει να κάνω σμιλί και έπλεκα. Έπλεκα και άκουα με τα ακουστικά μου στην αρχή μουσική και μετά πάντα έπεφταν ιστορίες του Αγίου Νεκταρίου. Το πήρα ως σημάδι και μέχρι το τέλος πάντα βρισκόταν μπροστά μου ο Άγιος Νεκτάριος.

Ο άνδρας μου, ο Τόλης, είχε πάρει ένα κορμό και έφτιαξε ένα φωτιστικό και το κέντημα που είχα φτιάξει εγώ, έγινε το καπέλο του φωτιστικού. Τα πράγματα με τα οποία ήρθαμε αντιμέτωποι ήταν διάφορα. Έπρεπε να διαχειριστούμε τα παιδιά μας, είχαμε το οικονομικό κομμάτι, επειδή διαγνώστηκε με καρκίνο ακριβώς μετά την κρίση. Είχαμε κανονίσει τα οικονομικά μας, κάναμε ένα δάνειο για να πάρουμε σπίτι, μέσα στην κρίση μας είχαν αποκόψει ένα σημαντικό ποσό από τους μισθούς μας. Ξαφνικά έπρεπε να έχουμε ένα έξτρα ποσό, για να πηγαίνουμε κάθε μέρα Λευκωσία. Εκείνο το φωτιστικό τελείωσε στη φάση που ολοκλήρωνε και τις θεραπείες του, αλλά δεν μπορούσε να πάει πίσω δουλειά. Μου είπε ότι εκείνο το φωτιστικό θα το πουλήσουμε. Του είπα “μα δεν λυπάσαι τον κόπο σου” και μου είπε “όχι, όχι θα το πουλήσουμε και έχει ο Θεός”. Πουλώντας το, θυμούμαι, ένιωθα ότι φεύγει όλο το κακό των θεραπειών και μία αγαλλίαση».

Η νέα δοκιμασία

«Τελείωσε τις θεραπείες και ένιωσα ότι θα έφευγαν τα δύσκολα και θα έρθουν τα εύκολα. Όμως, σύντομα είχα μια νέα δοκιμασία. Τα Χριστούγεννα του 2014 διαγνώστηκε ο πατέρας μου με καρκίνο του παγκρέατος. Εκεί τα χρειάστηκα επειδή είχε μία παράταση χρόνου, όσο πάει, όμως το αποτέλεσμα ήταν καθορισμένο.

Το πιο δύσκολο ήταν στο τελικό στάδιο του πατέρα μου, που μπαινόβγαινε στο Ογκολογικό, επειδή είχαμε την ατυχία να πάθει όσες επιπλοκές μπορούσε να πάθει κάποιος, ακόμη και εκείνες που ήταν στη βιβλιογραφία ως σπάνιες περιπτώσεις, ο Τόλης. Βρέθηκε νοσηλευόμενος στο χειρουργικό για έξι εβδομάδες και εγώ έπρεπε να δουλεύω, να φροντίζω τα μωρά μου και δεν ήξερα που να είμαι, με τον πατέρα μου ή τον άντρα μου.

Επέλεξα να πάρω άδεια από τη δουλειά και να κάνω τη δουλειά των γονιών μου, για να πληρώνονται κάποιοι δικοί τους λογαριασμοί. Τα παιδιά ήταν στον αυτόματο, όμως νιώθω πολύ ευλογημένη, επειδή είχαμε αρκετό κόσμο γύρω μας και κάποιος τα πρόσεχε και ήξερα ότι ήταν εντάξει.

Πλησίαζε η φάση που θα έφευγε ο πατέρας μου. Πήρε εξιτήριο από το νευροχειρουργικό στις 18 Αυγούστου του 2016 ο άντρας μου και ο πατέρας μου μετρούσε μέρες. Εκεί ήμουν σε μεγάλο δίλημμα. Να είμαι στον πατέρα μου που φεύγει ή να πάω στον άντρα μου που στερήθηκε τα μωρά του για έξι εβδομάδες και τα μωρά μου τον στερήθηκαν εκείνο. Ήταν και Δεκαπενταύγουστος, το μαγαζί των γονιών μου ήταν κλειστό και είχα άδεια και επειδή δεν μπορούσα να διαχειριστώ το τελικό στάδιο του πατέρα μου, ένιωσα ότι έπρεπε να κρατήσω κάποια απόσταση και να με προστατεύσω. Έπρεπε να πάω στον άντρα μου, επειδή δεν ήταν καλά.

Επέλεξα να πηγαίνω για λίγες ώρες στον πατέρα μου και μετά να παίρνω τον άντρα μου και τα μωρά μου και να πηγαίνουμε εκδρομή. Μετά που επιστρέφαμε, πήγαινα στον πατέρα μου και του έλεγα “παπά δεν ήμουν δαμέ, αλλά πήρα τον Τόλη και τα μωρά και πήγαμε εκδρομή”. Ο πατέρας μου έφυγε λίγες μέρες μετά. Ήρθε η περίοδος της θλίψης».

Από νοσηλεύτρια σε φροντίστρια ατόμου με καρκίνο

«Αν με ρωτούσες χρόνια πριν αν θα μπορούσα να ανταπεξέλθω έτσι, θα απαντούσα ότι αποκλείεται. Είναι η δύναμη που έπαιρνα από εκείνον, επειδή ένιωθα ότι εκείνος περνούσε όλο εκείνο το βάσανο, δεν καταλάβαινα πότε πονούσε επειδή δεν το ήξερα και εκείνος μου έλεγε ότι τα μωρά δεν πρέπει να ξέρουν τίποτα.

Εγώ του γελούσα και μιλούσα στα παιδιά, αλλά τους έλεγα όσα μπορούσαν να καταλάβουν. Ένιωθα τυχερή επειδή ήμουν δίπλα από τέτοιο άνθρωπο και τη δύναμη την αντλούσα από εκείνο και την πίστη, επειδή ό,τι και να συνέβαινε λέγαμε όλα θα πάνε καλά.

Κάποια στιγμή, ο Τόλης έκανε υποτροπή και έπρεπε να κάνει το πιο μεγάλο χειρουργείο που έπρεπε να κάνει, ήταν ακρωτηριαστικό χειρουργείο και έπρεπε να αφαιρεθεί ο λάρυγγας. Έπρεπε να το εξηγήσω στα παιδιά αυτό, επειδή ο πατέρας τους θα είχε τραχειοστομία. Είχαν ένα παιχνίδι με τη φάλαινα Όρκα και έπαιζαν και νόμιζα ότι είχα κάνει την ανακάλυψη και είπα ότι έχει την τρύπα που αναπνέει, έτσι θα το εξηγήσω, τα παιδιά κάνουν συνειρμούς.

Κάθισα τα παιδιά και τους εξήγησα ότι ο παπάς έχει καρκίνο, είναι θεραπεύσιμος, θα κάνει ένα μεγάλο χειρουργείο και θα έχει μία αλλαγή ο παπάς. Ξέρετε η φάλαινα που έχει το φυσητήρα και αναπνέει και προσπαθούσα να τους εξηγήσω. Με έβλεπαν με περίεργο ύφος και γυρίζει η μεγάλη και μου λέει “είσαι σοβαρή; Η φάλαινα είναι η φύση της να έχει την τρύπα να αναπνέει, ο παπάς είναι άνθρωπος”. Εκεί ντράπηκα.

Αυτά είχαμε κατά διαστήματα και έπρεπε να σκεφτώ πώς έπρεπε να προετοιμάσουμε τα παιδιά. Η μεγαλύτερη δοκιμασία ήταν στο τελικό στάδιο, που ένιωθα ότι όλες μου οι αισθήσεις έτρεχαν με 1000, ακόμη και στον ύπνο ήμουν σε εγρήγορση. Εκείνη τη στιγμή, δεν μπορείς να φανταστείς πόσα πράγματα πρέπει να ελέγξεις. Θυμάμαι την αδελφή μου, που είναι ψυχολόγος, που μου έλεγε “Αφροδίτη πρέπει να προστατεύσεις τον εαυτό σου”. Το έβλεπα που έρχεται, όμως τι μπορούσα να κάνω; Να πάρω time off; Δεν μπορούσα να το κάνω, ήμουν 24 ώρες την ημέρα εκεί, επειδή είχα πρόσβαση παντού.

Η μόνη φάση που δεν είχα πρόσβαση ήταν όταν έπρεπε να πάμε στο εξωτερικό. Εκεί δεν είχα πρόσβαση και αναγκαστικά έκατσα πίσω και άκουα. Ένιωσα ότι ήμουν αβοήθητη και η δύναμή μου φτάνει μέχρι ένα σημείο. Όταν έβλεπα ότι δεν είχαν να μας προσφέρουν κάτι, είχα ζητήσει να επιστρέψουμε στην Κύπρο, για να πεθάνει στην Κύπρο ο Τόλης. Για κακή μας τύχη, έσπασε η airambulance και κατάλαβα ότι δεν θα τα καταφέρει να επιστρέψει πίσω, για να αποχαιρετήσει την οικογένεια.

Εγώ το είχα πει στα παιδιά μας ότι θα πάει πίσω και σκεφτόμουν τι θα τους έλεγα όταν δεν θα τον ξαναέβλεπαν. Κάναμε μία βιντεοκλήση και τους είπα “μωρά μου συγγνώμη, σας υποσχέθηκα ότι θα δείτε τον παπά ζωντανό τελευταία φορά, αλλά δεν θα τα καταφέρει”. Και γυρίζει η κόρη μου και μου λέει “μάμα, γιατί μας απολογείσαι για κάτι που δεν είναι στο χέρι σου; Ξέρουμε ότι ο παπάς θα φύγει και εμείς θέλουμε να ξεκουραστεί”. Εκείνη την στιγμή, ενώ ήμουν φορτισμένη επειδή ο άνθρωπός μου θα φύγει, ένιωσα ότι μπορώ να πάρω ανάσα, επειδή συνειδητοποίησα ότι κάτι κάναμε καλά με τον άντρα μου.

Για να μπορέσω να ανταποκριθώ σε όλες αυτές τις προκλήσεις που έτυχαν, χρειάστηκε να μελετώ πολλές ώρες στο διαδίκτυο. Κάποια στιγμή έπεσε στην αντίληψή μου μία καμπάνια που λέγεται “Make Sense Campaign”, που είναι για πρόληψη για τους καρκίνους κεφαλής-τραχήλου. Το βρήκα πριν αρκετά χρόνια και το είχα στο πίσω μέρος του μυαλού μου. Όταν έφυγε ο Τόλης με προσέγγισε ένας φίλος του και θα λάμβανε μέρος σε ένα τρίαθλο. Μου είπε “Αφροδίτη σκεφτόμαστε φέτος να λάβουμε συμμετοχή στη μνήμη του Τόλη”. Το έκαναν και πήραν και διάκριση. Την χρονιά που μας πέρασε μου το ξαναείπαν και είπα ότι έπρεπε να το εκμεταλλευτούμε. Πήρα άδεια για το Make Sense Campaign, στήσαμε μία μικρή εκδήλωση για πρόληψη για τον καρκίνο κεφαλής-τραχήλου».

Οργανωτής: ΠΑΣΥΚΑΦ

Αργυροί Χορηγοί: GCP, Roche, MSD

Χάλκινοι Χορηγοί: Pfizer, NOVARTIS, GEORGE PETROU LTD

Υποστηρικτές: UCLan Cyprus, CPO, VICHY, URIAGE, Drogopharma, Bio-Oil, LACTACYD

Συντονιστής: IMH