Το γερμανικό τείχος προστασίας, η άνοδος του AfD και η τιμωρία των απερχόμενων

Στη σύγχρονη πολιτική παράδοση της Γερμανίας υπάρχει αυτό που ονομάζουν τείχος προστασίας. Φοβούμενες το τρομακτικό παρελθόν της χώρας, οι πολιτικές δυνάμεις της αρνούνται να συνεργαστούν, ακόμη και να ψηφίζουν μαζί με κόμματα της Ακροδεξιάς. Το τείχος αυτό, όμως, που έφτανε μέχρι και στην άρνηση κάποιων βουλευτών να μπουν στον ίδιο ανελκυστήρα μαζί με στελέχη του AfD, ουσιαστικά κατεδαφίστηκε από τους ίδιους τους ψηφοφόρους την Κυριακή, που έδωσαν στο κόμμα AfD (Εναλλακτική για τη Γερμανία) ποσοστό που προσεγγίζει το 21%, κατατάσσοντας το δεύτερο. Η Γερμανία φοβάται την Ακροδεξιά και οι Γερμανοί στρέφονται σε αυτήν για να δώσει απαντήσεις για αυτά που τους φοβίζουν.

Στα πρώτα μετεκλογικά πάνελ συζητούσαν κατά πόσον πρέπει η έμφαση να δοθεί στο γεγονός πως ψήφισαν το AfD (που θεωρείται από τις πλέον ακραίες περιπτώσεις στο τόξο της Ακροδεξιάς) το 20% του πληθυσμού ή ότι δεν το ψήφισαν το 80%. Ο νικητής των εκλογών, Φρίντριχ Μερτς, ο οποίος προέρχεται από το δεξιό CDU φρόντισε αμέσως να υψώσει εκ νέου το τείχος προστασίας, θεωρώντας ότι αυτό είναι βασικό καθήκον της Δεξιάς, αποκλείοντας κάθε συνεργασία με το AfD. Είναι, όμως, σαφές πως με τέτοιο ποσοστό και ως δεύτερη δύναμη στη χώρα, δεν θα είναι πλέον τόσο εύκολο να το αγνοεί. Για την ακρίβεια, αναμένεται ότι θα ασκεί ακόμη μεγαλύτερες πιέσεις, επηρεάζοντας την πολιτική ατζέντα.

Η άνοδος του AfD, για την οποία χιλιάδες πολίτες διαμαρτύρονταν εκ των προτέρων, δεν φαίνεται να έχει μόνο μία αιτία. Έχει, όμως, σίγουρα το κοινό χαρακτηριστικό άλλων παρόμοιων ανόδων του τελευταίου διαστήματος: Συνδυάστηκε με τιμωρία από πλευράς του εκλογικού σώματος στους απερχόμενους. Παράλληλα, δηλαδή, με το 20,8% του AfD, το Σοσιαλδημοκρατικό SPD του απερχόμενου Καγκελαρίου Όλαφ Σολτς ήρθε τρίτο, καταγράφοντας τη χειρότερη επίδοσή του από το… 1887. Τα πράγματα θα μπορούσαν να ήταν χειρότερα, εάν αναλογιστεί κανείς πως ο πρώην κυβερνητικός εταίρος του, το ιδεολογικά αντίθετο, νεοφιλελεύθερο FDP, πάτωσε τόσο πολύ, που δεν έπιασε καν το εκλογικό όριο του 5%, που απαιτείται για είσοδο στην Bundestag.

Μία σειρά από γεγονότα και θέσεις φαίνεται να συνδυάστηκαν ώστε να διαμορφωθούν αυτά τα αποτελέσματα. Ενδεχομένως, όμως, το σημαντικότερο ήταν πως το AfD υποσχόταν στον γερμανικό λαό πράγματα που δεν υπόσχονταν άλλοι. Πράγματα που είναι παράλογα, όπως την έξοδο της χώρας από την ΕΕ και την επιστροφή στο εθνικό νόμισμα, αλλά «πατούν» πάνω στις οικονομικές ανησυχίες που η γερμανική Κυβέρνηση, όπως και πολλές άλλες, δεν καταφέρνουν να απαντήσουν αποτελεσματικά.

Οι μετανάστες, η οικονομία και ο Elon Musk

Παρόλο που ο Αμερικανός Πρόεδρος, Ντόναλντ Τραμπ, έδειξε πριν από λίγες ημέρες να μην γνωρίζει ότι την Κυριακή θα πραγματοποιούνταν εκλογές στη Γερμανία, το δεξί του χέρι, ο Elon Musk, το ήξερε από την πρώτη στιγμή και μάλιστα υποστήριζε ανοιχτά το κόμμα. «Μόνο το AfD μπορεί να σώσει τη Γερμανία», έγραψε στο Χ λίγο πριν τα Χριστούγεννα. Και παρά την ευπρόσδεκτη ανοιχτή υποστήριξη του Musk και την ορατότητα που πρόσφερε σε άλλα κοινά η συνάντηση πριν από λίγες μέρες με τον Αμερικανό Αντιπρόεδρο JD Vance (αμφότεροι έχουν κατηγορηθεί για παράξενες παρεμβάσεις στην ευρωπαϊκή πολιτική), αυτός δεν θεωρείται ο βασικότερος λόγος για την εκλογική του επιτυχία.

Με ιδιαίτερη απήχηση στη νεολαία, το AfD ζητά να κλείσουν τα σύνορα της χώρας για τους αιτητές ασύλου και να γίνουν μαζικές απελάσεις μεταναστών, κυρίως μουσουλμάνων. Ακόμη και αν όντως στη Γερμανία αντιμετωπίζουν προβλήματα με την μετανάστευση, όπως άλλωστε συμβαίνει σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, το AfD έχει κατασκευάσει τον τέλειο εχθρό, στον οποίο μπορούν να διοχετεύουν τη συσσωρευμένη δυσαρέσκεια για άλλα ζητήματα εσωτερικής και εξωτερικής πολιτικής, από τον πόλεμο στην Ουκρανία, μέχρι την ενεργειακή φτώχεια.

Το AfD κέρδισε φρέσκια υποστήριξη στα δυτικά κρατίδια από ψηφοφόρους που είναι εκνευρισμένοι από την αδύναμη οικονομία της Γερμανίας, που ζητούν να τεθούν όρια στην μετανάστευση, που είναι απηυδισμένοι με την πολιτική στασιμότητα, σχολιάζει το Reuters, επισημαίνοντας επίσης την απήχηση του κόμματος στη νεολαία, για την οποία η Ακροδεξιά δεν έχει το ίδιο πολιτικό στίγμα που έχει για τις προηγούμενες γενιές. Το δίκτυο σημειώνει, επίσης, ότι κεφαλαιοποιεί γεγονότα όπως η επίθεση από έναν Αφγανό στο Μόναχο, πριν από λίγες ημέρες, στην οποία σκοτώθηκε μία γυναίκα και το παιδί της και τραυματίστηκαν 39 άνθρωποι. Αυτή ήταν η πιο πρόσφατη από μία σειρά παρόμοιων επιθέσεων του τελευταίου διαστήματος. Πλέον το AfD σταμάτησε να προσελκύει μόνο ψηφοφόρους από την Ανατολική Γερμανία, στην οποία, λόγω του πρώην κομμουνιστικού της παρελθόντος, τα παραδοσιακά κόμματα έχουν πολύ μικρότερη παράδοση.

Η δήλωση ενός 56χρονου στο Reuters ίσως να συνοψίζει τα αισθήματα των ψηφοφόρων του κόμματος, που σε πολλούς φαίνονται ακατανόητα: «Δεν θέλω να πιέζομαι εγώ οικονομικά για να υποστηρίζω ανθρώπους που έρχονται εδώ και με μισούν». «Οι μεγαλύτεροι σε ηλικία έχουν χτίσει κάτι. Έχουν τη δουλειά τους, το σπίτι τους και τα πάντα είναι καλά στον κόσμο τους. Δεν ισχύει το ίδιο στον δικό μου», ανέφερε ένας 22χρονος υποστηρικτής του AfD. Και αυτά τα συναισθήματα δεν είναι δημιούργημα της αμερικανικής μηχανής παραγωγής μίσους. Είναι πραγματικά, ευρωπαϊκά προβλήματα, που απαιτούν πραγματικές, ευρωπαϊκές λύσεις, τις οποίες δυσκολεύονται πολύ τα παραδοσιακά κόμματα να προσφέρουν. Το στεγαστικό, η ακρίβεια και ο πληθωρισμός δίνουν ώθηση σε αυτά τα κινήματα και οι Κυβερνήσεις που τα αγνοούν καταρρέουν και τιμωρούνται. Στη Γερμανία άνοδο είχε και η Αριστερά στο πλαίσιο αυτής της αντίδρασης. Ήταν, όμως, πολύ μικρότερη και σίγουρα δεν την οδήγησε στη δεύτερη θέση.

Η Alice και η πορεία ριζοσπαστικοποίησης

Εν μέρει η άνοδος του AfD οφείλεται και στη δημοφιλία της συμπροέδρου και υποψήφιάς του, Alice Weidel, το σλόγκαν της υποψηφιότητάς της οποίας «Alice fur Deutschland» (Alice για τη Γερμανία) έμοιαζε ηχητικά αρκετά με το «Alles fur Deutschland» (Τα πάντα για τη Γερμανία) των SA του Χίτλερ. Και η Alice είναι ό,τι δεν είναι το AfD: Λεσβία, η οποία συζεί στην Ελβετία με την σύντροφό της από την Σρι Λάνκα, μεγαλώνοντας μαζί δύο αγόρια. Έχει, όμως, κερδίσει τις καρδιές των οπαδών του.

Όπως σχολιάζει το Politico, η Weidel δεν ταιριάζει στο προφίλ της ριζοσπαστικής Δεξιάς. Ξεκίνησε ως συντηρητική οικονομολόγος, με καριέρα ως οικονομική αναλύτρια για την Goldman Sachs, την Credit Suisse και την Allianz, δουλεύοντας στη Γερμανία, τη Σιγκαπούρη, την Κίνα και το Χονγκ Κονγκ. Εντάχθηκε στο AfD λίγο μετά την ίδρυσή του, το 2013, σε μία περίοδο που το κόμμα είχε σχεδόν αποκλειστικά οικονομική κατεύθυνση και αποτελείτο κυρίως από οικονομολόγους, οι οποίοι αντιτίθεντο στο Ευρώ και στην οικονομική βοήθεια άλλων ευρωπαϊκών χωρών, εν μέσω της μεγάλης οικονομικής κρίσης και των μνημονίων. Τότε το AfD δεν κατάφερε καν να μπει στη Βουλή.

«Το AfD ξεκίνησε να μετατρέπεται σε κόμμα εναντίον της μετανάστευσης κατά τη διάρκεια της άνευ προηγουμένου ροής προσφύγων από τη Συρία και άλλα μέρη της Μέσης Ανατολής το 2015. Προσέλκυσε ριζοσπαστικές φιγούρες της Δεξιάς, που το έβλεπαν ως όχημα για να ξεκινήσει ένα ακροδεξιό κίνημα, οι οποίοι έδιωξαν αρκετούς από τους ιδρυτές του», εξηγεί το Politico. Μέχρι το 2017, στέλεχος του AfD καλούσε τους Γερμανούς να ξεχάσουν το ναζιστικό παρελθόν και εκείνη την χρονιά το κόμμα κάθισε για πρώτη φορά στα έδρανα της Bundestag. Το 2024 έγινε γνωστό πως μέλη του κόμματος, συμπεριλαμβανομένου και ενός βοηθού της Weidel, συμμετείχαν σε μία συνάντηση ακροδεξιών, στην οποία συζητήθηκε ένα master plan για απέλαση μεταναστών και «μη ενσωματωμένων πολιτών», γεγονός που προκάλεσε κύμα αντιδράσεων στη Γερμανία. Παρά τις αποστάσεις που πήρε αρχικά το κόμμα, η ίδια η Weidel στην πορεία υιοθέτησε ιδέες και ορολογίες της συγκεκριμένης ομάδας.

Η πορεία του AfD προς τα πάνω αναμένεται να συνεχίζεται, όσο συνεχίζονται οι συνθήκες που δυσαρεστούν τους πολίτες με τα παραδοσιακά κόμματα και του δημιουργούν πολιτικό χώρο σε επίπεδο αντισυστημικότητας παρά ιδεολογίας. «Στόχος μας είναι να είμαστε πρώτη δύναμη στις επόμενες εκλογές. Καταφέραμε να δημιουργήσουμε μια πολύ καλή βάση, μια στρατηγική πλατφόρμα, η οποία έχει τις καλύτερες προϋποθέσεις να ξεπεράσει το CDU μέσα στα επόμενα χρόνια, έως τις εκλογές. Να γίνουμε, δηλαδή, η ισχυρότερη δύναμη και να λάβουμε εντολή σχηματισμού Κυβέρνησης», δήλωσε το πρωί της Δευτέρας η Alice Weidel. Και πολλοί στη Γερμανία φοβούνται ότι ίσως να έχει δίκαιο.