Πάνω από 2,000 παιδιά Εβραίων γεννήθηκαν στην Κύπρο μετά τον ΒΠΠ-«Ήταν καταφύγιο»

Την 76η επέτειο από την ημέρα από το κλεισίματος των στρατοπέδων συγκέντρωσης των Εβραίων τίμησε η Κύπρος, σε μία εκδήλωση που συνδιοργανώθηκε από το Υπουργείο Άμυνας και την πρεσβεία του Ισραήλ στην Κύπρο. Η αναπληρώτρια Γενική Διευθύντρια του Υπουργείου Άμυνας, Άννα Αριστοτέλους, επεσήμανε ότι η Κύπρος ήταν ένα καταφύγιο για τους χιλιάδες επιζώντες της φρίκης των στρατοπέδων συγκέντρωσης Εβραίων, ενώ μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, γεννήθηκαν στην Κύπρο πάνω από 2,000 παιδιά και κάποια ήταν παρόντα στην εκδήλωση.

Στο χαιρετισμό της στο στρατόπεδο «Βασίλειου Καποτά» στη Λευκωσία, η Άννα Αριστοτέλους, εκπροσωπώντας τον υπουργό Άμυνας, Βασίλη Πάλμα, ανέφερε πως είναι «με απερίφραστο σεβασμό και βαθιά συγκίνηση, σας καλωσορίζω σήμερα στο Μνημείο της Φιλίας Κύπρου-Ισραήλ, το οποίο αποτελεί ένα φόρο τιμής στα παιδιά των επιζώντων του Ολοκαυτώματος που γεννήθηκαν στην Κύπρο μεταξύ 1946 και 1949 και είναι σύμβολα ανθεκτικότητας, επιβίωσης και ελπίδας».

Η κα. Αριστοτέλους επεσήμανε πως «αυτή τη χρονιά, τιμούμε την 76η επέτειο από το κλείσιμο των βρετανικών στρατοπέδων κράτησης στην Κύπρο, όπου μεταφέρθηκαν και κρατήθηκαν χιλιάδες Εβραίοι επιζώντες του Ολοκαυτώματος, υπομένοντας ένα κρίσιμο αλλά συχνά παραμελημένο κεφάλαιο του ταξιδιού τους προς την πατρίδα. Τόσο κατά τη διάρκεια όσο και αμέσως μετά τον Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, η Κύπρος αποτελούσε ένα ενδιάμεσο καταφύγιο για χιλιάδες Εβραίους επιζώντες, που ήθελαν να επιστρέψουν στην πατρίδα τους. Η λειτουργία αυτών των στρατοπέδων κράτησης μεταξύ 1946 και 1949 παραμένει ένα από τα πιο καθοριστικά, αλλά λιγότερο γνωστά κεφάλαια στην ιστορία της εβραϊκής μετανάστευσης σε αυτό το νησί».

Πάνω από 50,000 εκτοπισμένα άτομα, που είχαν βιώσει την φρίκη των στρατοπέδων συγκέντρωσης, έφτασαν στην Κύπρο με ένα και μοναδικό σκοπό, να αναγεννηθούν από τις στάχτες τους και να ξαναχτίσουν τις ζωές τους με αξιοπρέπεια, ειρήνη και ασφάλεια, τόνισε η αναπληρώτρια Γενική Διευθύντρια του Υπουργείου Άμυνας.

«Η συστηματική εξόντωση εκατομμυρίων Εβραίων κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, σε συνδυασμό με τις αντισημιτικές πολιτικές διαφόρων κυβερνήσεων και την απροθυμία πολλών εθνών να χορηγήσουν άσυλο σε Εβραίους πρόσφυγες, υπογράμμισαν την επιτακτική ανάγκη για την ίδρυση ενός εβραϊκού κράτους - ενός κράτους που θα παρείχε ένα καταφύγιο για τους εκτοπισμένους εβραϊκούς πληθυσμούς. Στο δρόμο για τη νέα τους πατρίδα, η Κύπρος αποτέλεσε προσωρινό καταφύγιο για τους επιζώντες, προσφέροντας τους ασφάλεια και φροντίδα, σε ένα κόσμο που συχνά τους είχε στερήσει και τα δύο».

Η Άννα Αριστοτέλους, στην ομιλία της, υπέδειξε πως η απάντηση των Κύπριων σε αυτή την ανθρωπιστική κρίση ήταν άμεση, βαθιά και εγκάρδια. Από το 1946 μέχρι το κλείσιμο του τελευταίου στρατοπέδου συγκέντρωσης, τον Φεβρουάριο του 1949, οι Κύπριοι έδειχναν συμπόνια και αλληλεγγύη, προσφέροντας ανεκτίμητη υποστήριξη, παρηγοριά και βοήθεια στους Εβραίους κρατούμενους που στεγάζονταν στα βρετανικά στρατόπεδα κράτησης Καραόλου, Αμμοχώστου, Ξυλοτύμπου και Δεκέλειας.

«Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, 2,200 παιδιά γεννήθηκαν στην Κύπρο. Κάποια από αυτά είναι σήμερα μαζί μας, τιμώντας αυτή την περίσταση. Η ύπαρξη και η παρουσία τους εδώ είναι μία μαρτυρία της ανθεκτικότητας του ανθρώπινου πνεύματος. Η επιμονή τους απέναντι στις ακραίες κακουχίες αποτελεί ισχυρή υπενθύμιση ότι ακόμη και στις πιο σκοτεινές εποχές, η ανθρωπότητα μπορεί να θριαμβεύσει επί της καταπίεσης και της αδικίας».

Συνεχίζοντας, η κα. Αριστοτέλους τόνισε ότι «εν μέσω μιας από τις πιο σκοτεινές και πιο τραγικές περιόδους στην ανθρώπινη ιστορία, αυτοί οι επιζώντες αποκατέστησαν την ελπίδα σε έναν κόσμο που σχεδόν την είχε χάσει. Οι εμπειρίες τους χρησιμεύουν ως μια οδυνηρή υπενθύμιση της απεριόριστης ικανότητας του ανθρώπινου πνεύματος να αντέχει και να ξεπερνά ακόμη και τις πιο σοβαρές αντιξοότητες. Έχουν περάσει 80 χρόνια από την απελευθέρωση από τα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης, αλλά ακόμη παραμένει αδιανόητο ότι ένα τόσο αποτρόπαιο κεφάλαιο στην ανθρώπινη ιστορία είχε ποτέ διαδραματιστεί».

Η ίδρυση και η λειτουργία αυτών των στρατοπέδων αποτέλεσε παράδειγμα της συστηματικής και «βιομηχανοποιημένης» στρατηγικής που επινόησαν το ναζιστικό καθεστώς και οι συνεργάτες του για την εξάλειψη του εβραϊκού πληθυσμού της Ευρώπης, μαζί με άλλες ομάδες που θεωρούνται υπάνθρωποι και «ανεπιθύμητες», σημείωσε η κα. Αριστοτέλους.

«Οι ιστορίες χιλιάδων Εβραίων, που κατάφεραν να αποδράσουν από την Ευρώπη λειτουργεί ως ζοφερή απόδειξη της σύγχρονης ιστορίας. Είναι καθήκον μας να διατηρήσουμε και να διαδώσουμε τις μαρτυρίες τους, διασφαλίζοντας ότι θα μεταδοθούν στις σημερινές και τις μελλοντικές γενιές. Η παρουσία μας εδώ σήμερα είναι ένας επίσημος φόρος τιμής στη μνήμη και στον προβληματισμό. Πρέπει να παραμείνουμε σταθεροί στη δέσμευσή μας για τη διατήρηση της ιστορικής μνήμης, γιατί αποτελεί αναπόσπαστο συστατικό της συλλογικής μας ιστορίας».

Αυτό το βασικό μήνυμα διατύπωσε εύγλωττα ο Διευθυντής του Μουσείου του Άουσβιτς στην πρόσφατη ομιλία του για την 80η επέτειο από την απελευθέρωση του στρατοπέδου — μια πανηγυρική τελετή στην οποία ο Υπουργός Άμυνας κ. Βασίλης Πάλμας είχε τη μεγάλη τιμή να εκπροσωπήσει τον Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας, υπογράμμισε.

«Η μνήμη, τόνισε, είναι μια δύναμη που «πονάει, αλλά βοηθά, καθοδηγεί, μας προειδοποιεί, μας ευαισθητοποιεί και μας υποχρεώνει» να αντισταθούμε σε επαναλαμβανόμενα λάθη και να διαφυλάξουμε την ανθρωπιά μας. Η μνήμη δεν είναι απλώς ένα μέσο κατανόησης της ιστορίας. Είναι μια ηθική πυξίδα που διαμορφώνει το παρόν μας και προστατεύει το μέλλον μας. Μας υπενθυμίζει τις συνέπειες της μισαλλοδοξίας και του μίσους και μας αναγκάζει να σταθούμε ενάντια στον ρατσισμό, τον αντισημιτισμό και τις διακρίσεις σε όλες τις μορφές του. Πρέπει να παραμείνουμε αποφασιστικοί στις προσπάθειές μας να το διατηρήσουμε—όχι μόνο ως διαρκής φόρος τιμής στα θύματα αλλά ως ηθική επιταγή που μας καθοδηγεί προς έναν κόσμο που βασίζεται στις αρχές της ανθρωπιάς, της αλληλεγγύης και της ειρήνης».

Το μήνυμα του σημερινού εορτασμού είναι σαφές: κάθε ανθρώπινη ζωή είναι ίσης αξίας και πρέπει να προστατεύεται, σημείωσε η Άννα Αριστοτέλους. «Έχουμε καθήκον να διασφαλίσουμε τη διατήρηση της μνήμης του Ολοκαυτώματος, χρησιμεύοντας ως οδηγός για το μέλλον. Αντλώντας δύναμη από την ιστορία, πρέπει να σταθούμε σθεναρά ενάντια σε όλες τις μορφές βίας, τον αντισημιτισμό, την κοινωνική ανισότητα, τη μισαλλοδοξία και τις διακρίσεις».

Καταλήγοντας, η αναπληρώτρια Γενική Διευθύντρια του Υπουργείου Άμυνας υπέδειξε πως «πρέπει να εργαστούμε ακούραστα για έναν κόσμο όπου κυριαρχεί η ειρήνη, η συμφιλίωση, η συνεργασία και ο σεβασμός της ανθρώπινης αξιοπρέπειας».

Μιλώντας στην τελετή μνήμης, ο Πρέσβης Ανόλικ είπε ότι ο χώρος αυτός ήταν ένα από τα βρετανικά στρατόπεδα κράτησης στην Κύπρο για Εβραίους πρόσφυγες. Ο Πρέσβης Ανόλικ ανέφερε ότι τα φρικτά γεγονότα της 7ης Οκτωβρίου 2023, «όταν οι τρομοκράτες της Χαμάς πραγματοποίησαν μια βάρβαρη σφαγή -- σκοτώνοντας χιλιάδες αθώους Ισραηλινούς, βιάζοντας γυναίκες, απαγάγοντας πολίτες και προκαλώντας εκτεταμένο τρόμο, μας υπενθυμίζουν ότι ο δρόμος προς την ειρήνη παραμένει μακρύς».

Η Χαμάς, υπενθύμισε, κρατάει ακόμα 73 ομήρους στη Γάζα, προσθέτοντας «δεν θα ησυχάσουμε μέχρι να επιστραφούν όλοι τους στο σπίτι τους».

Στην εκδήλωση, είπε ότι μεταξύ Αυγούστου 1946 και Φεβρουαρίου 1949, περισσότεροι από 52.000 επιζώντες του Ολοκαυτώματος – που είχαν αποβιβαστεί από 39 πλοία – και οι οποίοι είχαν υποστεί τον χειρότερο τρόμο του 20ού αιώνα, βρέθηκαν πίσω από συρματοπλέγματα για άλλη μια φορά. «Είχαν κρατηθεί σε μια ντουζίνα στρατόπεδα που βρίσκονταν διάσπαρτα σε όλο το νησί. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, περίπου 2.200 Εβραιόπουλα γεννήθηκαν στην Κύπρο» πρόσθεσε.

Στεκόμαστε σήμερα στο έδαφος όπου πολλά από αυτά τα νεογέννητα ανάσαναν για πρώτη φορά, είπε, προσθέτοντας ότι «αυτός ο τόπος έχει βαθύ νόημα». Είναι ένα από τα θεμέλια της κοινής ιστορίας του Ισραήλ και της Κύπρου, είπε ο Πρέσβης.

Ο κ. Ανόλικ περιέγραψε την ιστορία των στρατοπέδων συγκέντρωσης ως τον θεμελιώδη σύνδεσμο μεταξύ του Ισραήλ και της Κύπρου. Οι Εβραίοι κρατούμενοι στην Κύπρο στερήθηκαν την ελευθερία τους και κρατήθηκαν σε αβεβαιότητα για το τι τους επεφύλασσε το μέλλον, ωστόσο, «σε αυτές τις σκοτεινές μέρες, φώτισε ένα φως – η καλοσύνη και η αλληλεγγύη από τον λαό της Κύπρου». Σήμερα θυμόμαστε και τιμούμε όχι μόνο τις πάνω από 52.000 ψυχές που διέφυγαν από τους φρικαλεότητες του Ολοκαυτώματος. Σήμερα, θυμόμαστε επίσης τους γενναίους Κύπριους που στάθηκαν στο πλευρό τους και έτειναν χείρα βοηθείας στους πρόσφυγες», είπε.

Ορισμένοι από αυτούς τους Κύπριους εργάζονταν μέσα στα στρατόπεδα ενώ άλλοι ζούσαν σε κοντινές πόλεις και χωριά. «Όλοι τους συνέβαλαν σημαντικά στην ανακούφιση, την ευημερία και την ελευθερία των κρατουμένων», είπε.

Τιμούμε την κληρονομιά του αείμνηστου Προδρόμου Παπαβασιλείου, ο οποίος ηγήθηκε αυτής της ευγενικής προσπάθειας, είπε ο Πρέσβης και εκφράζουμε την ευγνωμοσύνη μας στα παιδιά και τα εγγόνια του και των άλλων «ατρόμητων Κυπρίων για τη διατήρηση της μνήμης αυτού του κρίσιμου κεφαλαίου στην ιστορία».

Αν και έχουν περάσει 76 χρόνια από το κλείσιμο των στρατοπέδων συγκέντρωσης, είπε ο κ. Ανόλικ, οι έντονες μαρτυρίες των Κυπρίων που βοήθησαν τους Εβραίους πρόσφυγες εξακολουθούν να μας συγκινούν, και τίμησε την Ειρηνούλα Λοΐζου, κόρη του αείμνηστου Καπετάνιου Παύλου Ρωσίδη, ο οποίος υπηρέτησε ως λιμενάρχης στο λιμάνι της Αμμοχώστου. Είπε ότι ο πατέρας της διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στην υποστήριξη του Προδρόμου Παπαβασιλείου στις προσπάθειές του να βοηθήσει τους κρατούμενους.

«Οι ενέργειες του Παύλου Ρωσίδη διευκόλυναν τη φυγή των Εβραίων κρατουμένων προς το Ισραήλ. Κάνοντάς το αυτό, ο έντιμος Καπετάνιος έθεσε σε κίνδυνο την ελευθερία, την οικογένεια και το βιοπορισμό του» συμπλήρωσε ο Πρέσβης.