Δικαιώματα Παραπονούμενων / Θυμάτων

Η πιο συχνή συζήτηση περιστρέφεται γύρο από τα δικαιώματα των κατηγορουμένων και όσων έρχονται αντιμέτωποι με την Δικαιοσύνη ως θύτες. Όμως σε ένα κράτος δικαίου οι παραπονούμενοι / θύματα έχουν επίσης δικαιώματα και προστασίες τις οποίες η πολιτεία θα πρέπει σε κάθε περίπτωση να σεβαστεί και να προστατεύσει μέσα από ένα θεσμοθετημένο πλαίσιο.

Έναρξη της συζήτησης αποτελεί η Οδηγία 2012/29/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 25ης Οκτωβρίου 2012, για τη θέσπιση ελάχιστων προτύπων σχετικά με τα δικαιώματα, την υποστήριξη και την προστασία θυμάτων της εγκληματικότητας και για την αντικατάσταση της απόφασης-πλαισίου 2001/220/ΔΕΥ του Συμβουλίου.

Στη Κύπρο η πιο πάνω Οδηγία εφαρμόζεται και υιοθετείται για εφαρμογή της εσωτερικά με τον νόμο περί της Θέσπισης Ελάχιστων Προτύπων σχετικά με τα Δικαιώματα, την Υποστήριξη και την Προστασία Θυμάτων της Εγκληματικότητας Νόμος του 2016 (51(I)/2016).

Όπως μπορεί εύκολα και άμεσα να δει κάποιος από την ίδια την πιο πάνω νομοθεσία, θύμα εγκληματικής ενέργειας αποτελεί οποιοδήποτε άτομο υπέστη ζημιά απευθείας από αξιόποινη πράξη και σε περίπτωση θανάτωσης του θύματος, δικαίωμα έχει η οικογένεια του.

Σκοπός των άρθρων της νομοθεσίας είναι να προστατεύσει τα θύματα με διάφορους τρόπους αλλά και να δημιουργήσει ένα υποστηρικτό πλαίσιο με σκοπό να παρέχει βοήθεια στα θύματα να μπορέσουν να κάνουν το παράπονο τους (διερμηνέα, δικηγόρο, ψυχολόγο κ.α).

Περαιτέρω έχουν δικαίωμα να έχουν πραγματική προστασία (σωματική και ψυχολογική) για τους ίδιους και την οικογένειά τους ενόσω διερευνάται η καταγγελία τους ή και εκκρεμεί η υπόθεση που έχουν καταγγείλει και βρίσκεται είτε ενώπιον της Αστυνομίας ή ενώπιον Δικαστηρίου.

Τα θύματα έχουν δικαίωμα να ενημερώνονται για την πορεία της διερεύνησης και σε ποιο στάδιο βρίσκεται αυτή, όπως επίσης και να λαμβάνει ενημέρωση ως προς τους λόγους μη προώθησης ενός παραπόνου ή τους λόγους που μια καταγγελία τελικά δεν είχε αποτέλεσμα καταδίκης στο Δικαστήριο.

Παράληψη προστασίας των θυμάτων όπως προνοεί η εν λόγω νομοθεσία και τα ειδικά άρθρα εντός αυτής, σε κατάλληλες περιπτώσεις, αποτελεί και παράληψη θεσμοθετημένου καθηκόντων από τους λειτουργούς της Δημοκρατίας και συνεπώς δημιουργεί και το ανάλογο δικαίωμα για αποζημίωση απευθείας από την πολιτεία.

Τέλος το θύμα διατηρεί δικαίωμα αποζημίωσης εναντίων του θύτη το οποίο δικαιούται να διεκδικήσει με πολιτική αγωγή ενώπιον του Δικαστηρίου.

Εξαιρετικά σημαντικό να αναφερθεί επίσης ότι σχετικές προστασίες υπάρχουν και σε άλλες ειδικές νομοθεσίες όπως είναι ο περι Καταπολέμησης της Τρομοκρατίας και Προστασίας των Θυμάτων Νόμος του 2019 και ο περί Βίας στην Οικογένεια (Πρόληψη και Προστασία Θυμάτων) Νόμος του 2000 όπως επίσης και ο περί της Πρόληψης και Καταπολέμισης της Σεξουαλικής Κακοποίησης Νόμος του 2014 και της Πρόληψης και της Καταπολέμησης της Εμπορίας και Εκμετάλλευσης Προσώπων και της Προστασίας των Θυμάτων Νόμο του 2014.

*Αλέξανδρος Κληρίδης,

Δικηγόρος