Τεχνητή νοημοσύνη και παγκόσμια κυριαρχία: Ένα παίγνιο μηδενικού αθροίσματος

Στη πολυδιαφημιζόμενη AI Action Summit στο Παρίσι, το διήμερο 10-11 Φεβρουαρίου, παρουσία αρκετών ηγετών κρατών, ίσως υπογραμμίστηκε με τον πιο έντονο τρόπο η υποβόσκουσα πολυδιάστατη σύγκρουση για την τεχνητή νοημοσύνη μεταξύ των κυρίαρχων παγκόσμιων δυνάμεων. Μια σύγκρουση που χαρακτηρίζεται από στοιχεία που θυμίζουν την ψυχροπολεμική περίοδο, καθώς οι διεθνείς δρώντες δεν διαχωρίζονται μόνο από αντίρροπα συμφέροντα, αλλά κυρίως από μια χαοτική διαφοροποίηση στο ηθικοϊδεολογικό πλαίσιο με το οποίο προσεγγίζουν το ζήτημα.

Και δεδομένης της τεράστιας επίδρασης που έχει η ΤΝ στην παραγωγικότητα, οι επιπτώσεις της αναμένεται να είναι ενδεχομένως το ίδιο μεγάλες με αυτές του Ψυχρού Πολέμου. Στο τέλος του, η ανθρωπότητα προσδιορίστηκε ανάμεσα σε νικητές και ηττημένους, με άμεσες επιπτώσεις στην οικονομία και στο βιοτικό επίπεδο των πολιτών. Όπως χαρακτηριστικά υποστηρίζει ο Οργανισμός για την Οικονομική Ασφάλεια και Συνεργασία σε πρόσφατη μελέτη του:

"Οι διάφορες χώρες υιοθετούν διαφορετικές πολιτικές προσεγγίσεις για την ανάπτυξη και την εφαρμογή της τεχνητής νοημοσύνης, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε αποκλίνοντα αποτελέσματα σε διεθνές επίπεδο."

Και ενώ τη μη δεσμευτική διακήρυξη της διάσκεψης έχουν υπογράψει περίπου 60 χώρες, τόσο το Ηνωμένο Βασίλειο όσο και οι Ηνωμένες Πολιτείες αρνήθηκαν να υιοθετήσουν το κείμενο της διακήρυξης, το οποίο μιλούσε για "τη διασφάλιση ότι η τεχνολογία είναι ασφαλής και αξιόπιστη." Ο νέος Αντιπρόεδρος των ΗΠΑ, JD Vance, προειδοποίησε την Ευρώπη να μην υιοθετήσει υπερβολικές ρυθμίσεις για την ΤΝ, συνεχίζοντας:

"Η κυβέρνηση του Donald Trump θα διασφαλίσει ότι τα πιο ισχυρά συστήματα τεχνητής νοημοσύνης θα κατασκευάζονται στις ΗΠΑ, με αμερικανικούς ημιαγωγούς (chips)."

Απευθυνόμενος μάλιστα στους συμμετέχοντες, δήλωσε πως η Αμερική θέλει να συνεργαστεί μαζί τους, αλλά για να δημιουργηθεί μια σχέση εμπιστοσύνης, χρειάζονται διεθνείς ρυθμίσεις που να προωθούν την τεχνητή νοημοσύνη, παρά να την πνίγουν.

Και ενώ ο Αμερικανός Αντιπρόεδρος αναφερόταν ξεκάθαρα στο περίφημο AI Act, ο Γάλλος Πρόεδρος επέλεξε να συμπροεδρεύσει της διάσκεψης με τον Ινδό ομόλογό του, Ναρέντρα Μόντι, στέλνοντας το μήνυμα ότι η ΕΕ είναι αποφασισμένη να προωθήσει τη δική της ατζέντα στο παγκόσμιο σύστημα.

Παράλληλα, η Κίνα, που πρόσφατα σόκαρε τον κόσμο με την παρουσίαση του DeepSeek, ακολουθεί χωρίς αντιπερισπασμούς τον δικό της δρόμο, επενδύοντας εντονότατα στην τεχνητή νοημοσύνη, χωρίς να δείχνει ιδιαίτερη ευαισθησία σε ζητήματα που σχετίζονται με τη ηθική της διάσταση. Πλέον, και ενώ ήδη κλείνει το χάσμα σε επίπεδο μοντέλων και λογισμικού, στρέφει την προσοχή της στην παραγωγή ημιαγωγών και άλλου τύπου hardware. Η κινεζική κυβέρνηση, ήδη από το 2022 και αφού οι ΗΠΑ επέβαλαν περιορισμούς στις εξαγωγές προς την Κίνα, προτρέπει τις εγχώριες εταιρείες τεχνολογίας να δουλεύουν με τους ημιαγωγούς που παράγει η Huawei.

Η Κίνα μάλιστα προβλέπεται να είναι ο μεγάλος κερδισμένος, καθώς εκτιμήσεις δείχνουν ότι το ΑΕΠ της χώρας μπορεί να επωφεληθεί έως και 26% από την τεχνητή νοημοσύνη.

Ανάμεσα σε αυτή την άμεση σύγκρουση μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας, η Ευρώπη αναζητά τον βηματισμό της, έχοντας μια ξεκάθαρα πιο σκεπτικιστική στάση ως προς τις ενδεχόμενες επιπτώσεις της τεχνητής νοημοσύνης. Για τους γραφειοκράτες των Βρυξελλών, αλλά και για τη γαλλογερμανική ηγεσία της ΕΕ, η προσπάθεια να ελέγχουν και να ρυθμίζουν την τεχνολογία, ενώ παράλληλα η Ένωση να τοποθετηθεί στους κερδισμένους από την τεχνητή νοημοσύνη, αποδεικνύεται ένας ιδιαίτερα δύσκολος γρίφος.

Στην εξίσωση μπαίνουν και οι ιδιαίτερα χαμηλοί ρυθμοί ανάπτυξης των μεγάλων χωρών της ΕΕ και, κυρίως, της Γερμανίας, η οποία, έχοντας επαναπαυθεί στην ανάπτυξη της βιομηχανίας της τις τελευταίες δεκαετίες, δεν επένδυσε ιδιαίτερα στις νέες τεχνολογίες. Επιπλέον, η ΕΕ, με σειρά προγραμμάτων και πρωτοβουλιών, όπως η Διάσκεψη του Παρισιού, τοποθετεί τον εαυτό της απέναντι στις ΗΠΑ και στην παρούσα διακυβέρνησή τους, ως τη δύναμη που προωθεί πιο δραστική ρύθμιση και έλεγχο της τεχνητής νοημοσύνης.

Η επίδραση της τεχνητής νοημοσύνης στην παγκόσμια ισορροπία είναι ήδη μεγάλη και θα αυξάνεται προοδευτικά, οδηγώντας σε έναν ουσιαστικά τριχοτομημένο κόσμο. Από τη μία, η Κίνα, που, με τους συμμάχους της, ακολουθεί μια μοναχική πορεία, προσπαθώντας να καρπωθεί στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό τα οφέλη. Από την άλλη, οι ΗΠΑ, που δείχνουν εμφανώς την αντίδρασή τους προς τους δυτικούς συμμάχους τους, οι οποίοι αρνούνται να στοιχηθούν απόλυτα πίσω τους στη μάχη, αναγνωρίζοντας εν λευκό την ηγεμονία τους.

Μάλιστα, ο Αμερικανός Αντιπρόεδρος προειδοποίησε, χωρίς περιστροφές, τους Ευρωπαίους ηγέτες να μην υπογράψουν συμφωνίες για την τεχνητή νοημοσύνη με απολυταρχικά καθεστώτα.

Η διαφορετική θεώρηση μεταξύ ΗΠΑ και ΕΕ συμπυκνώθηκε στις αντίθετες τοποθετήσεις κατά τη διάρκεια της διάσκεψης, από τα πιο επίσημα χείλη. Από τη μία, η Πρόεδρος της Κομισιόν δήλωσε:

"Η τεχνητή νοημοσύνη χρειάζεται την εμπιστοσύνη των πολιτών και πρέπει να είναι ασφαλής."

Ενώ, από την άλλη, ο Αμερικανός Αντιπρόεδρος απάντησε:

"Πιστεύουμε ότι η υπερβολική ρύθμιση στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης μπορεί να σκοτώσει τη βιομηχανία της, τη στιγμή που απογειώνεται."

Οι διεθνείς ισορροπίες είναι ιδιαίτερα λεπτές και οι σχέσεις μεταξύ των παγκόσμιων δυνάμεων πιο περίπλοκες από ποτέ, σε ένα ζήτημα που η επίδρασή του αναμένεται να αλλάξει την καθημερινότητά μας.

Και ενώ το τοπίο μεταμορφώνεται σε έναν ιδιότυπο ψυχροπολεμικό ανταγωνισμό, το μεγάλο ερώτημα παραμένει:

Ποιος θα βγει νικητής σε αυτό το αδιαμφισβήτητο παίγνιο μηδενικού αθροίσματος;

*Δημήτρης Ηρακλέουs