Ποιος Ευθύνεται για το Σκάνδαλο των Αερόσακων Takata στην Κύπρο;

Το ζήτημα των ελαττωματικών αερόσακων Takata έχει εξελιχθεί σε ένα σκάνδαλο με παγκόσμιες διαστάσεις, οδηγώντας σε εκατοντάδες θανάτους και σοβαρούς τραυματισμούς. Η Κύπρος, παρά τις τραγικές επιπτώσεις, φαίνεται να παραμένει άπραγη. Ο πρόσφατος δεύτερος θάνατος στη χώρα μας επαναφέρει επιτακτικά το ερώτημα:

Ποιος φέρει την ευθύνη για αυτή την εγκληματική αμέλεια και γιατί οι αρμόδιες αρχές δεν παρεμβαίνουν;

Η Takata, ο ιαπωνικός κολοσσός που προμήθευε αερόσακους σχεδόν σε κάθε μεγάλη αυτοκινητοβιομηχανία, γνώριζε ήδη από το 2008 ότι τα προϊόντα της ενείχαν θανατηφόρα ελαττώματα. Η χρήση νιτρικού αμμωνίου ως εκρηκτικού προωθητικού στοιχείου, σε συνδυασμό με παράγοντες όπως η υγρασία και η γήρανση των υλικών, είχε ως αποτέλεσμα αυθόρμητες εκρήξεις, εκτοξεύοντας μεταλλικά θραύσματα προς τους επιβάτες.

Το 2017, η εταιρεία παραδέχθηκε την ενοχή της για απάτη και οδηγήθηκε σε πτώχευση. Όμως, το πρόβλημα δεν τελείωσε εκεί. Εκατομμύρια οχήματα εξακολουθούν να κυκλοφορούν με αυτούς τους αερόσακους – συμπεριλαμβανομένων χιλιάδων στην Κύπρο.

Οι αυτοκινητοβιομηχανίες όπως η Nissan και η Honda ήξεραν, εσωτερικές έρευνες είχαν αποκαλύψει τους κινδύνους, όμως η ανάκληση έγινε με εγκληματικά αργούς ρυθμούς.

Ποιος έχει ευθύνη στην Κύπρο;

Το πρώτο και πλέον εύλογο ερώτημα που θα σκεφτόταν κάθε λογικός άνθρωπος είναι το εξής:

Ήταν γνωστό στην Κύπρο – στους διευθυντές των αρμόδιων κυβερνητικών τμημάτων, στον Έφορο Μηχανοκίνητων Οχημάτων, στο Τμήμα Οδικών Μεταφορών, στους εμπόρους και εισαγωγείς μεταχειρισμένων οχημάτων, καθώς και στις αντιπροσωπείες – ότι κυκλοφορούσαν οχήματα εξοπλισμένα με ελαττωματικούς αερόσακους Takata, οι οποίοι είχαν ήδη αποδεδειγμένα προκαλέσει θανάτους και σοβαρούς τραυματισμούς παγκοσμίως.

Παρ’ όλα αυτά, παρά την ξεκάθαρη επικινδυνότητα και τις επαναλαμβανόμενες προειδοποιήσεις από διεθνείς ρυθμιστικές αρχές, η αντίδραση των κυπριακών αρχών υπήρξε ανεπαρκής, αργοπορημένη και, το χειρότερο, χωρίς καμία ουσιαστική παρέμβαση.

Το ερώτημα που προκύπτει, λοιπόν, είναι: Πρόκειται για αμέλεια, ανικανότητα ή συνειδητή απόφαση συγκάλυψης; Σε μια χώρα όπου η λογοδοσία συχνά παραμένει θεωρητική έννοια, ποιος τελικά αναλαμβάνει την ευθύνη; Η απάντηση; Κανένας!

Αυτό που καθιστά το σκάνδαλο ακόμη πιο εξοργιστικό είναι η απουσία κρατικής αντίδρασης.

-Το Υπουργείο Μεταφορών, Επικοινωνιών και Έργων: Πού είναι οι έλεγχοι; Γιατί δεν έχει καταστεί υποχρεωτικός ο τεχνικός έλεγχος των αερόσακων μέσω του ΜΟΤ;

-Οι εισαγωγείς και οι αντιπροσωπείες: Πόσοι ιδιοκτήτες έχουν ενημερωθεί επίσημα ότι οδηγούν ένα δυνητικά φονικό όχημα;

-Ο Γενικός Εισαγγελέας και η Νομική Υπηρεσία: Γιατί δεν έχει εκδοθεί ένταλμα έρευνας ώστε να εντοπιστούν και να ελεγχθούν οι εισαγωγείς, οι αντιπρόσωποι και οι εποπτικές αρχές; Εντάλματα σύλληψης εναντίον όλων των ιθυνόντων γιατί δεν έχουν ακόμα εκδοθεί;

Γιατί δεν εκδίδεται ένταλμα έρευνας;

Στη βάση της ποινικής νομοθεσίας, ένα ένταλμα έρευνας μπορεί να εκδοθεί όταν υπάρχουν εύλογες υπόνοιες ότι έχει διαπραχθεί ποινικό αδίκημα.

-Οι εισαγωγείς και οι αντιπροσωπείες ενδέχεται να έχουν αποκρύψει κρίσιμες πληροφορίες από τους καταναλωτές.

-Οι αρμόδιοι λειτουργοί πιθανόν να επέδειξαν εγκληματική αμέλεια, επιτρέποντας τη συνεχή χρήση αυτών των αερόσακων, παρά τους θανάτους που έχουν ήδη καταγραφεί.

-Απόκρυψη πληροφοριών και μη ανάκληση επικίνδυνων προϊόντων μπορούν να στοιχειοθετήσουν πλαστογραφία, απάτη και αμέλεια που οδήγησε σε θάνατο – ποινικά αδικήματα που χρήζουν άμεσης διερεύνησης.

Η εγκληματική απραξία των αρχών δημιουργεί ένα νομικό και ηθικό ρήγμα. Αν ένας πολίτης οδηγεί ελαττωματικό όχημα με ενδεχόμενες θανατηφόρες συνέπειες, οι οποίες είναι εις γνώση των προαναφερόμενων κυβερνητικών αρχών και λειτουργών του δημοσίου, αυτό αποτελεί ανθρωποκτονία από αμέλεια.

Νομικές Ευθύνες και Ποινικές Προεκτάσεις:

Σύμφωνα με τον Ποινικό Κώδικα (ΚΕΦ.154), άρθρο 205, κάθε πρόσωπο που, μέσω παράνομης πράξης ή παράλειψης, προκαλεί τον θάνατο άλλου, είναι ένοχο ανθρωποκτονίας. Παράλληλα, τα άρθρα 236 και 237 του ίδιου Κώδικα επιβάλλουν ποινικές ευθύνες για εγκληματική αμέλεια και απερίσκεπτες πράξεις που θέτουν ανθρώπινες ζωές σε κίνδυνο.

Ακόμη πιο ανησυχητικό είναι ότι το Άρθρο 210 του Ποινικού Κώδικα ορίζει πως όποιος, λόγω αλόγιστης, απερίσκεπτης ή επικίνδυνης πράξης ή συμπεριφοράς, έστω και χωρίς πρόθεση, προκαλεί τον θάνατο άλλου, είναι ένοχος αδικήματος και τιμωρείται με φυλάκιση έως τέσσερα έτη ή με χρηματική ποινή.

Είναι προφανές ότι η εσκεμμένη καθυστέρηση των ανακλήσεων, η έλλειψη ενημέρωσης των πολιτών και η αποτυχία λήψης μέτρων προστασίας εντάσσονται σε αυτές τις διατάξεις.

Δύο Θάνατοι στην Κύπρο – Καμία Ευθύνη;

Το σκάνδαλο των αερόσακων Takata έχει ήδη οδηγήσει σε τουλάχιστον δύο θανάτους στην Κύπρο, ενώ χιλιάδες οχήματα εξακολουθούν να κυκλοφορούν με τους φονικούς αερόσακους. Αν ένας πολίτης έκλεβε ένα περίπτερο, θα βρισκόταν αντιμέτωπος με άμεση σύλληψη και προσωποκράτηση.

Γιατί, λοιπόν, όσοι εξέθεσαν χιλιάδες πολίτες σε θανάσιμο κίνδυνο παραμένουν ανενόχλητοι; Γιατί ακόμα δεν έχουν εκδοθεί εντάλματα σύλληψης εναντίον όλων όσων κρατικών λειτουργών και μη ευθύνονται;

Μήπως κρύβονται οικονομικά συμφέροντα πίσω από μεγάλες εταιρείες; Μήπως δεν πρέπει να ενοχληθούν οι καλά αμειβόμενοι δημόσιοι λειτουργοί του κράτους; Που είναι το κράτος δικαίου να επέμβει άμεσα; Δεν είναι αρκετό να αναμένουμε όλοι την έκδοση ενός διατάγματος εναντίον τους Takata; Με την αναμονή δεν διασφαλίζεται η ασφάλεια των πολιτών.

Πότε θα δράσει το κράτος;

Στην Κύπρο κυκλοφορούν περισσότερα από 80.000 οχήματα με ενδεχομένως ελαττωματικούς αερόσακους.

• Θα γίνει υποχρεωτικός ο τεχνικός έλεγχος των αερόσακων;
• Θα αναγκαστούν οι αντιπροσωπείες και οι εισαγωγείς να ενημερώσουν άμεσα όλους τους πελάτες τους;
• Θα διερευνηθεί ποινικά η αμέλεια των αρχών και λειτουργών του Δημοσίου, των εισαγωγέων και των αντιπροσωπειών;

Η Κύπρος δεν μπορεί να μένει απαθής μπροστά σε ένα σκάνδαλο που κοστίζει ανθρώπινες ζωές.

Η αδράνεια των αρμόδιων αρχών και των εμπλεκόμενων φορέων στη διαχείριση του σκανδάλου των αερόσακων Takata δεν αποτελεί απλώς διοικητική αμέλεια, αλλά ενδέχεται να συνιστά ποινικό αδίκημα.

Οι εποπτικές αρχές, οι εισαγωγείς, οι αντιπροσωπείες και όσοι παρέλειψαν να προστατεύσουν το κοινό πρέπει να λογοδοτήσουν. Η Δικαιοσύνη οφείλει να εφαρμόσει τις ίδιες αυστηρές ποινικές διατάξεις και να προχωρήσει σε προσωποκράτηση των υπευθύνων. Όταν η αδιαφορία και η ολιγωρία σκοτώνουν, δεν μιλάμε απλώς για αμέλεια – μιλάμε για εγκληματική πράξη.

*Αντώνης Δημητρίου

Δικηγόρος