Κόσμημα ήπιας ισχύος χαρακτηρίζουν ακτιβίστριες τις μητέρες-«Μπορούν να δρουν για την ειρήνη»

Οι μητέρες είναι μια σημαντική ομάδα που θα μπορούσαν να δράσουν ως πιθανές μεσολαβήτριες ειρήνης, ανέφεραν στο ΚΥΠΕ ειδικοί και ακτιβίστριες για τα ανθρώπινα δικαιώματα και την ειρήνη οι οποίες αναφέρθηκαν στη δύναμη και τον ρόλο των γυναικών και των μητέρων για την οικοδόμηση ειρήνης και για κοινωνική δικαιοσύνη, με αφορμή μια συζήτηση στρογγυλής τραπέζης που διοργανώθηκε στη Λεμεσό στις 25 Ιανουαρίου από την Πλατφόρμα Πολιτών με συμμετοχή γυναικών από την Κύπρο και από άλλες χώρες με εμπειρία συγκρούσεων και πολέμου.

Η συζήτηση, σύμφωνα με την Μαρίνα Δημητρίου, μέλος της Πλατφόρμας Πολιτών, πολιτική ομάδα που συμμετέχει στο Ινστιτούτο Ευρωπαίων Δημοκρατών - μέλος του Ευρωπαϊκού Δημοκρατικού Κόμματος (ΕΛΚ), «είναι ένα ξεκίνημα μιας προσπάθειας για να μπορέσουμε να βάλουμε ένα λιθαράκι που θα δουλέψει προς την μεριά της ειρήνης».

Όπως ανέφερε στο ΚΥΠΕ, η σκέψη για αυτή την εκδήλωση, ξεκίνησε τον Οκτώβρη 2023 με την επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ και όλα όσα ακολούθησαν. «Επικρατούσε μια αγωνία», για το πως οι πολίτες και από τα δύο μέρη αντιμετωπίζουν τις δυσκολίες που συναντούν, «το τραύμα που δημιουργείται και στους Παλαιστίνιους και στους Ισραηλινούς, αυτό το τεράστιο χάσμα πια που αρχίζει να δημιουργείται, ο θυμός, το μίσος, η εκδίκηση».

Εξήγησε ότι επειδή πολλές γυναίκες στο Ινστιτούτο είναι μητέρες «αρχίσαμε να ανταλλάσσουμε σκέψεις για το πως οι γυναίκες θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν αυτές τις εχθροπραξίες τις οποίες βλέπουμε τα τελευταία χρόνια να γίνονται όλο και πιο πολλές, πως ο γυναικείος πληθυσμός θα μπορούσε να αντιμετωπίσει τις αποφάσεις για τους πολέμους ή τη διαδικασία για την ειρήνη αυτών των αποφάσεων οι οποίες ξεκίνησαν πολέμους».

Πρόσθεσε ότι «οι γυναίκες, με τον τρόπο που σκέφτονται, και λόγω του ότι οι περισσότερες είναι μητέρες, έχουν μια τρομερή συμπόνια για τις υπόλοιπες μητέρες» οι οποίες χάνουν παιδιά είτε γιατί είναι στρατιώτες, είτε επειδή δεν μπορούν να τα περιθάλψουν εν καιρώ πολέμου, λόγω καταστροφής των υποδομών, είτε λόγω άλλων συνθηκών που δημιουργούνται από την εμπόλεμη κατάσταση. 

«Νομίζουμε ότι θα μπορούσαμε εμείς να γίνουμε μια δύναμη η οποία να μπορέσει να σταθεί απέναντι σε αυτές τις αποφάσεις των πολέμων οι  οποίες συνήθως λαμβάνονται από άντρες, αφορούν τις γυναίκες και τον άμαχο πληθυσμό οι οποίοι ποτέ δεν ερωτώνται και ποτέ δεν λαμβάνουν μέρος σε αυτές τις αποφάσεις», σημείωσε η κ. Δημητρίου.

Στη συζήτηση στρογγυλής τραπέζης για την «ήπια ισχύ» (soft power) των μητέρων και για το πως οι γυναίκες μπορούν να ανοίξουν το δρόμο για την ειρήνη σε διεθνείς συγκρούσεις, συμμετείχαν γυναίκες που δραστηριοποιούνται στον τομέα της ειρήνης στο διεθνές πεδίο, συμπεριλαμβανομένων και από την Κύπρο, μία Ελληνοκύπρια και μία Τουρκοκύπρια. Συμμετείχαν επίσης και μία Ισραηλινή και μία Παλαιστίνια. Η κ. Δημητρίου ανέφερε ότι για τη συζήτηση βρήκαν δύο οργανώσεις μία Ισραηλινή και μία Παλαιστινιακή «οι οποίες εργάζονται μαζί για την ειρήνη στον τόπο τους».

«Οι μητέρες θα μπορούσαν να δράσουν ως πιθανοί μεσολαβητές ειρήνης»

Οι μητέρες είναι πολύ σημαντική ομάδα που θα μπορούσε να δράσει ως πιθανοί μεσολαβητές της ειρήνης, ανέφερε στο ΚΥΠΕ, η Σόνια Λόκαρ, κοινωνιολόγος, και αρχηγός του Γυναικείου Λόμπι στη Σλοβενία, η οποία είχε λάβει μέρος στις προσπάθειες αποτροπής του πολέμου στη χώρα της αρχές της δεκαετίας του 1990 αλλά και μετά τον πόλεμο, για την ενδυνάμωση των γυναικών.

Η κ. Λόκαρ, η οποία χαρακτηρίζει τον εαυτό της ως «μακροχρόνια φεμινίστρια και ειρηνίστρια», ανέφερε ότι στις κοινωνίες που βρίσκονται ήδη σε πόλεμο, «οι μητέρες μπορεί να είναι η μόνη ομάδα ανθρώπων για τους οποίους είναι δύσκολο για τους πολέμαρχους να τους πουν να μην ζητήσουν ειρήνη». «Όλοι οι άλλοι μπορούν εύκολα να ανακηρυχθούν ως προδότες και οτιδήποτε άλλο, αλλά για τις μητέρες των παιδιών που πεθαίνουν στον πόλεμο είναι τόσο δύσκολο να τους πούμε ότι είναι προδότες για το έθνος επειδή ζητούν ειρήνη», πρόσθεσε.

Επομένως, συνέχισε, «νομίζω ότι αυτή η ομάδα είναι σημαντική ως πιθανοί μεσολαβητές της ειρήνης, αλλά όλα εξαρτώνται από το πόσο καλά οργανώνονται, πόσο καλά συνδέονται με ξένους παράγοντες που μπορούν επίσης να επηρεάσουν πότε μπορεί να τελειώσει ο πόλεμος και σε ποιες συνθήκες θα τελειώσει και πώς θα επουλωθούν οι πληγές του πολέμου μετά».

Σημείωσε ότι η ίδια συμμετείχε, πρώτα στις προσπάθειες για την αποτροπή του πολέμου, «κάτι που δεν πετύχαμε», και μετά στο τέλος του πολέμου βοηθώντας τις γυναίκες να εμπλακούν πολιτικά «προκειμένου να αποτρέψουμε παρόμοια πράγματα να ξανασυμβούν».

Στη Σλοβενία, σημείωσε «είχαμε ένα γυναικείο κίνημα για την ειρήνη και πιστεύαμε ότι ήμασταν πολύ ισχυροί γιατί πολλοί άνθρωποι συμφώνησαν μαζί μας πριν ξεσπάσουν οι πόλεμοι, αλλά δεν μπορούσαμε να αποτρέψουμε τους πολέμους ακόμα κι αν προσπαθήσαμε και ακόμη κι αν χιλιάδες κόσμος που ήταν ενάντια στον πόλεμο βγήκε στους δρόμους». «Αλλά αυτό που έγινε στη συνέχεια, μετά το τέλος των πολέμων, ήταν πολύ σημαντικό γιατί οι ίδιες ομάδες που ήταν κατά του πολέμου έγιναν η μαγιά της μελλοντικής ενδυνάμωσης των γυναικών σε αυτές τις χώρες», επεσήμανε.

Σύμφωνα με την κ. Λόκαρ, όταν ξεκίνησε ο πόλεμος σε όλες αυτές τις χώρες η εκπροσώπηση των γυναικών στο κοινοβούλιο είχε πέσει γύρω στο 2%-3% , ενώ, όταν ο πόλεμος τελείωσε με ειρηνευτικές συμφωνίες «οι γυναίκες πάλι δεν ήταν πουθενά, γιατί η ειρήνη γινόταν με τους πολέμαρχους όχι με τις γυναίκες, όχι με τον κόσμο».

«Ήταν ένα μεγάλο ερώτημα πώς αυτές οι γυναίκες που ήταν τα μεγαλύτερα θύματα του πολέμου, μαζί με τα παιδιά τους και τους ηλικιωμένους, πώς θα έφταναν στο τραπέζι, πως θα ήταν παράγοντες και φορείς της συμφιλίωσης, του εκδημοκρατισμού, της εξομάλυνσης των χωρών τους και αυτό ήταν πραγματικά μεγάλη υπόθεση», είπε. Έτσι, πρόσθεσε, αυτές οι γυναίκες, που πριν από τον πόλεμο ήταν ένα κίνημα ειρήνης «έγιναν το κίνημα για την πολιτική ενδυνάμωση των γυναικών και το κίνημα για να αποδοθεί κάποια δικαιοσύνη στις γυναίκες που ήταν θύματα πολέμου, ειδικά εκείνες που ήταν θύματα σεξουαλικής κακοποίησης και βιασμού στον πόλεμο».

Ερωτηθείσα για την περίπτωση των γυναικών στην Κύπρο και για μεγαλύτερη εμπλοκή τους στην ειρηνευτική διαδικασία σημείωσε ότι είναι πάντα διαφορετικό σε κάθε χώρα, αλλά και ότι για να υπάρξουν αποτελέσματα, «οι γυναίκες πρέπει να έρθουν όλες μαζί», δίνοντας ως παράδειγμα και τα Βαλκάνια.

«Στα Βαλκάνια, για παράδειγμα μετά τον πόλεμο, σε κάθε χώρα που γεννήθηκε μετά τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας, οι γυναίκες συγκεντρώθηκαν όλες μαζί, όχι μόνο από την πολιτική ζωή, αλλά από τις ΜΚΟ, τα ΜΜΕ, τον ακαδημαϊκό κόσμο και σχημάτισαν έναν εθνικό συνασπισμό για την ανάκαμψη από τον πόλεμο και πέτυχαν σε κάποια πράγματα, όχι τόσο σε άλλα», ανέφερε.

Το μεγαλύτερο πρόβλημα, σημείωσε, «ήταν ότι η ειρήνη έγινε από τους πολέμαρχους και προτιμούσαν να έχουν μια τεταμένη κατάσταση γιατί αυτό τους κρατά στην εξουσία αντί να έχουν μια ομαλοποιημένη κατάσταση».

Είπε ακόμη ότι στην Κολομβία ο πόλεμος διήρκεσε ίσως τρεις δεκαετίες, και ότι οι γυναίκες ήταν αυτές που ξεκίνησαν τη διαδικασία να σταματήσουν τον πόλεμο και να προσπαθήσουν να ομαλοποιήσουν τη χώρα «και πέτυχε γιατί ολόκληρος ο πληθυσμός είχε βαρεθεί τόσο πολύ από τον πόλεμο. Μετά από όλη αυτή τη φρικτή περίοδο, όλοι ήθελαν ειρήνη».

Η μητέρα «είναι το κόσμημα της ήπιας ισχύος από τη φύση της»

Για την ήπια ισχύ που έχουν οι μητέρες εκ φύσεως, μίλησε στο ΚΥΠΕ άλλη μία εκ των ομιλητριών της στρογγυλής τραπέζης, η Νιγηριανή Χάουα Ιμπραχίμ, δικηγόρος ανθρωπίνων δικαιωμάτων που έλαβε το Βραβείο Ζαχάρωφ το 2005 αλλά και Πρόεδρος του Ινστιτούτου Ειρήνης.

Ερωτηθείσα για το πώς οι γυναίκες μπορούν να συνεισφέρουν στη δημιουργία συνθηκών ειρήνης ή συμφιλίωσης, η κ. Ιμπραχίμ σημείωσε ότι μιλά από μια προοπτική ήπιας ισχύος, «μια δύναμη που προσελκύει, που προτρέπει, που πείθει».

«Βλέπουμε τη μητέρα περισσότερο για την απαλότητα της καρδιάς της, αλλά περισσότερο επειδή είναι η μητέρα των εθνών, γεννά ηγέτες, βασιλιάδες και βασίλισσες, είναι το κόσμημα της ήπιας ισχύος από τη φύση της», είπε.

Σημείωσε ότι για την ίδια αυτή η ιδέα ξεκίνησε το 2014 όταν ήταν μέλος μιας ομάδας με αποστολή τη διάσωση κοριτσιών που απήχθησαν από την τρομοκρατική οργάνωση Μπόκο Χαράμ.

«Ήταν μέσω αυτής της δουλειάς που με έκανε να δω τη δύναμη της μητέρας, να μπορέσει να σώσει πάνω από 70 κορίτσια», σημείωσε.

Εξήγησε ότι όταν η Μπόκο Χαράμ είχε απαγάγει κορίτσια το 2014, ο πρόεδρος της Νιγηρίας της είχε ζητήσει να συμμετάσχει στην προσπάθεια για τη διάσωσή τους και ότι η ίδια είχε την ιδέα να αναζητήσει τις μητέρες κάποιων μελών της οργάνωσης οι οποίοι ήταν στην φυλακή και αρνούνταν να δώσουν οποιαδήποτε στοιχεία. Ανέφερε ότι αφού εντοπίστηκαν κάποιες μητέρες τις πήραν στην φυλακή όπου ήταν οι γιοί τους και ότι ένας από αυτούς μόλις είδε την μητέρα του έτρεξε κοντά της και όταν αυτή τον ρώτησε «τί πήγε τόσο λάθος;» άρχισε αυτός να λέει στη μητέρα του το πως έγινε μέλος της οργάνωσης.

«Αυτοί οι κρατούμενοι, μεταξύ 25-30 ετών, δεν έδωσαν καμιά πληροφορία ακόμα και μετά από βασανιστήρια, και μια απλή ερώτηση της μητέρας, έκανε τον γιο της να αρχίσει να μιλάει», σημείωσε η κ. Ιμπραχίμ.

Ανέφερε ότι η νιγηριανή κυβέρνηση, μετά από αυτό σκέφτηκε ότι θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει αυτή τη στρατηγική, και έφερε μαζί τις μητέρες «και ήταν αυτές που έπεισαν τα παιδιά τους που ήταν φυλακισμένα και έτσι απελευθερώσαμε περισσότερα από 70 κορίτσια μετά από 3-4 χρόνια που τα έψαχναν, επειδή μπόρεσαν να χρησιμοποιήσουν την ήπια δύναμη των μητέρων».

Η μητέρα, είπε, «δεν τους χτύπησε, δεν τους πρόσβαλε, τους είπε “χαίρομαι που είσαι ζωντανός, τι έγινε;” Αυτή ήταν η ιδέα, η ήπια δύναμη», σημείωσε.

Είπε ότι μετά από αυτό, μεταξύ άλλων, ξεκίνησε την ιδέα της για το πρόγραμμα «Μητέρες χωρίς Σύνορα» το οποίο επικεντρώνεται στη διερεύνηση των βαθύτερων αιτιών της ριζοσπαστικοποίησης των νέων, αλλά και ακαδημαϊκή έρευνα στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης σχετικά με την φαινομενολογία της ήπιας ισχύος της μητέρας.

Πηγή: ΚΥΠΕ