Ελπίδα για περισσότερα αποτελέσματα το 2025 από τις έρευνες της ΔΕΑ-Καθοριστική η ακρίβεια πληροφοριών

Υπάρχει ένα πολύ καλό περιβάλλον και μια καλή συνεργασία μεταξύ όλων των μελών της Διερευνητικής Επιτροπής για τους Αγνοούμενους στην Κύπρο (ΔΕΑ) και αυτό μας δίνει τη δυνατότητα το 2025-2026 να έχουμε περισσότερα αποτελέσματα στη δουλειά μας, λέει στο ΚΥΠΕ ο Pierre Gentile, το τρίτο μέλος της ΔΕΑ.

Ανέλαβε ως εκπρόσωπος των Ηνωμένων Εθνών στη ΔΕΑ τον Σεπτέμβριο του 2024 και πριν ήταν επικεφαλής του Κέντρου Κοινωνικής Ένταξης των Προσφύγων (CSIR) με έδρα τη Λωζάνη. Στο παρελθόν εργάστηκε για τη Διεθνή Επιτροπή του Ερυθρού Σταυρού (ICRC), από το 1996 έως το 2019.

Ο κ. Gentile παραχώρησε συνέντευξη στο ΚΥΠΕ και μίλησε αρχικώς για την τετράμηνη εμπειρία του στο νησί και τις πρώτες του εντυπώσεις.

Σημείωσε πως βεβαίως και δεν θα προσποιηθεί ότι κατανοεί όλες τις λεπτομέρειες, αλλά έχει μια καλή αίσθηση των κύριων προκλήσεων καθώς και των δυνατών σημείων της ΔΕΑ.

Εξήρε, αρκετές φορές, το έργο των μελών των δύο κοινοτήτων αλλά και το έργο όλων των αρχαιολόγων και όλων των επιστημόνων που εμπλέκονται στη διαδικασία, σύμφωνα με τις αρμοδιότητες και τους όρους εντολής της Επιτροπής.

«Αυτό που είναι εντυπωσιακό για μένα, και αυτό είναι ίσως το πιο σημαντικό κομμάτι, είναι η ποιότητα και ο επαγγελματισμός του προσωπικού της ΔΕΑ. Εργάστηκα σε πολλά μέρη σε όλο τον κόσμο για θέματα που σχετίζονται με αγνοούμενους. Έχω πολύ μεγάλη εμπειρία στον τομέα και όταν πρόκειται για τη ΔΕΑ, είναι πραγματικά η ποιότητα του προσωπικού σε ολόκληρη την αλυσίδα (εμπλεκομένων), από την έρευνα στη διαχείριση δεδομένων έως τη δικανική διαδικασία, τους ανθρωπολόγους, τους ψυχολόγους, ολόκληρη την αλυσίδα. Έχετε πολύ δυνατούς συντονιστές που είναι επαγγελματικά εξαιρετικοί, αυτόνομοι και αφοσιωμένοι. Και αυτό κάνει μεγάλη διαφορά. Προέρχονται και από τις δύο κοινότητες, συνεργάζονται και είναι ικανοί», σημείωσε.

Ανέφερε ότι "για κάποιον που έρχεται από έξω δεν μπορεί πραγματικά να πει ποιος έρχεται από το βορρά, ποιος από το νότο. Και είναι εξαιρετικοί επαγγελματίες και από τις δύο κοινότητες", σημείωσε.

Το τρίτο μέλος της ΔΕΑ σημείωσε ότι αυτό δεν είναι πάντα δεδομένο γιατί καμία χώρα στον κόσμο δεν έχει υφιστάμενο εξειδικευμένο προσωπικό που εργάζεται σε θέματα για αγνοούμενους και αυτή είναι μια ικανότητα που αποκτάται με την πάροδο του χρόνου, όταν μια χώρα αντιμετωπίζει μια συγκεκριμένη κατάσταση και οι άνθρωποι εκπαιδεύονται και συντηρούν τις γνώσεις, με την πάροδο του χρόνου.

Αναφέρθηκε στην εποικοδομητική σχέση των άλλων δύο μελών, προσθέτοντας ότι είναι εξαιρετικά σημαντικό να υπάρχει πολύ καλή κατανόηση και εποικοδομητική στάση για να έχουμε βελτιωμένα αποτελέσματα».

Ο χρόνος που περνά και άλλες προκλήσεις, έκκληση για πληροφορίες

Το τρίτο μέλος είπε ότι υπάρχουν προκλήσεις και ξεκάθαρα μια από αυτές είναι ο χρόνος που περνά και η δυσκολία να εντοπιστούν νέες πληροφορίες που να είναι αρκετά ακριβείς. Ωστόσο, είπε ότι είναι ακόμα εντυπωσιασμένος από το γεγονός ότι η ΔΕΑ λαμβάνει νέες πληροφορίες, προσθέτοντας ότι, τους τελευταίους μήνες, υπήρξαν μερικές περιπτώσεις για τις οποίες έχουν λάβει νέες και πιο ακριβείς μαρτυρίες.

«Και ίσως θα ήταν επίσης μια ευκαιρία για μένα να περάσω το μήνυμα στους ανθρώπους ότι πρέπει να αισθάνονται πραγματικά άνετα και αν έχουν κάποια πληροφορία, να έρθουν να την μοιραστούν. Και εξακολουθεί να είναι πολύ χρήσιμο αυτό. Δεν θα τους κρίνει κανείς για το γεγονός ότι δεν ήρθαν στο παρελθόν», είπε.

Εξήγησε όμως ότι παρά τη ροή των πληροφοριών, υπάρχουν αλλαγές στο τοπίο, διάβρωση, άλλα φυσικά φαινόμενα και κατασκευαστικές εργασίες που έχουν αλλοιώσει και αλλάξει τη γεωγραφία, οπότε κάποιος μπορεί να μην μπορεί να θυμηθεί και να φέρει τη μνήμη μια περίπτωση με αυτό που έχει σήμερα μπροστά του.

«Η ακρίβεια είναι το δύσκολο κομμάτι, γιατί αν και οι πληροφορίες μπορεί να είναι καλές, αν δεν είναι πολύ ακριβείς, οδηγούν σε ανασκαφές χωρίς αποτελέσματα ή ανασκαφές για μεγάλο χρόνο σε πολύ μεγάλες περιοχές για να βρεθεί κάτι, οπότε η ακρίβεια είναι το κλειδί», είπε.

Ο κ. Gentile στη συνέντευξή του στο ΚΥΠΕ μίλησε επίσης για τη νέα τεχνολογία που χρησιμοποιείται που επιτρέπει στους επιστήμονες, σε μια πολύ μεγάλη περιοχή, να περιορίσουν την πιθανότητα για χώρους όπου θα μπορούσαν να υπάρξουν αποτελέσματα.

Αλλά επεσήμανε ότι δεν γίνονται θαύματα με την τεχνολογία και οι νέες μέθοδοι απλώς καταδεικνύουν αν υπήρξε αταξία και διαταραχή στην περιοχή και στο έδαφος, αλλά δεν μπορούν πουν με ακρίβεια αν εκεί υπάρχουν ανθρώπινα οστά.

«Αλλά τουλάχιστον αυτό μας βοηθάει να περιορίσουμε περιοχές όπου δεν χρειάζεται καν να προσπαθήσουμε. Γιατί το έδαφος δεν έχει διαταραχθεί για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα», σημείωσε.

Επομένως, είπε, πάμε μόνο στις περιοχές όπου υπάρχει δυναμική και αφορά ένα δεδομένο πεδίο, αντί να πάμε σε ένα μεγάλο πεδίο, τμήμα προς τμήμα, το οποίο κάνουμε τώρα.  Εξήγησε ότι η νέα τεχνολογία με ραντάρ και άλλες μεθόδους είναι σε δοκιμαστικό στάδιο και θέλουν να είναι σίγουροι πριν την υιοθετήσουν και την εντάξουν στο έργο τους.

«Προσπαθούμε τώρα για δεύτερη χρονιά (με την νέα τεχνολογία), δοκιμάσαμε την πρώτη χρονιά, μάθαμε πώς να επιλέγουμε καλύτερα το χώρο. Η δοκιμή που κάναμε τους τελευταίους μήνες ήταν σε μέρη όπου ήταν λογικό να χρησιμοποιούμε πραγματικά αυτήν την τεχνολογία», εξήγησε.

Συνέχισε λέγοντας ότι για να πετύχει η τεχνολογία, σημαίνει ότι η ελπίδα τους είναι να βρεθούν οστά, «αλλά τουλάχιστον διαπιστώνουμε ότι όντως υπήρξε κάποια διαταραχή στο έδαφος».

Ο κ. Gentile σημείωσε ότι η τεχνολογία είναι βοηθητική στους υπάρχοντες τρόπους εργασίας και δεν υποκαθιστά το ερευνητικό έργο και το υπόλοιπο έργο που κάνει η ΔΕΑ. Σημείωσε επίσης ότι η ΔΕΑ θα συμμετάσχει σε μια μεγάλη διάσκεψη για νέα τεχνολογία για τους αγνοούμενους που θα πραγματοποιηθεί το 2025 στο Λουξεμβούργο.

Ερωτηθείς για την οικοδομική έκρηξη στα κατεχόμενα και πώς αυτό επηρεάζει το έργο τους είπε ότι υπάρχουν αλλαγές στο τοπίο σε όλες τις περιοχές.

«Αυτό που ελπίζουμε είναι να υπάρχουν μάρτυρες ότι κατά τη διάρκεια αυτών των έργων είδαν κάτι. ‘Έχουμε μία ή δύο περιπτώσεις όπου άνθρωποι εμφανίστηκαν για να πουν ότι εντόπισαν οστά ενώ γινόταν η κατασκευή και για οποιονδήποτε λόγο εκείνη τη δεδομένη στιγμή αποφάσισαν μην πουν κάτι», είπε. Πρόσθεσε ότι δεν σημαίνει απαραίτητα ότι τα οστά θα σχετίζονται με συγκεκριμένη υπόθεση αγνοουμένων, αλλά τουλάχιστον είναι μια υπόδειξη και θα προστεθεί μαζί με άλλες πληροφορίες για να δουν αν σχετίζεται με υπόθεση που εξετάζουν ή όχι.

Απαντώντας σε ερώτηση για τυχόν νέες εξελίξεις στο θέμα της μεγάλης χωματερής που χτίστηκε στο κατεχόμενο χωριό Δίκωμο, όπου πιστεύεται ότι εκεί είναι θαμμένοι Ελληνοκύπριοι αγνοούμενοι, το τρίτο μέλος της ΔΕΑ είπε ότι «είναι μια περίπτωση που παρακολουθούμε, αλλά δεν υπάρχει καμία πρόσφατη εξέλιξη τώρα. Αλλά εξακολουθεί να είναι μια περίπτωση που παρακολουθούμε πολύ, πολύ συγκεκριμένα».

Είπε ότι υπάρχει σε εξέλιξη συζήτηση για το τι είναι εφικτό να γίνει ή όχι, αλλά δεν έχει ολοκληρωθεί.

Η εντολή της ΔΕΑ, η ανθρωπιστική πτυχή

Απαντώντας σε άλλη ερώτηση για το εάν θα συμφωνούσε ότι ένα καθαρό ανθρωπιστικό ζήτημα μερικές φορές μετατρέπεται σε πολιτικό, είπε «ως ΔΕΑ μένουμε έξω από την πολιτική».

Ο κ. Gentile επεσήμανε ότι η ΔΕΑ έχει μια μοναδική ανθρωπιστική  εντολή και ότι παρόλο που εργάζεται σε πολύ ευαίσθητες υποθέσεις και με προσωπικά δεδομένα, ο ρόλος της είναι πραγματικά να βρουν τα οστά και να τα παραδώσουν στις οικογένειες.

«Πραγματικά μένουμε μακριά από κάθε διαδικασία επίρριψης ευθυνών για το ποιος πρέπει να κατηγορηθεί και για τι. Δεν είναι αυτός ο ρόλος μας», σημείωσε.

Συνέχισε λέγοντας ότι γι’ αυτό διαβεβαιώνουν και όσους έχουν πληροφορίες ότι αυτές οι πληροφορίες θα αντιμετωπιστούν πραγματικά με μια λογική να δοθούν απαντήσεις σε εκείνες τις οικογένειες που ακόμη περιμένουν νέα και περιμένουν τα οστά των αγαπημένων τους προσώπων.

Ο κ. Gentile είπε ότι τα δύο μέλη από τις δύο κοινότητες και όλες οι ομάδες συνεργάζονται πολύ καλά και πρέπει αυτό να διατηρηθεί με το να μείνουν αμέτοχοι και εκτός από τις διάφορες συζητήσεις γύρω από το θέμα των αγνοουμένων.

Τουρκία και στρατιωτικές ζώνες

Κληθείς να σχολιάσει τον ρόλο της Τουρκίας και εάν τα Ηνωμένα Έθνη πρέπει να ασκήσουν μεγαλύτερη πίεση για πρόσβαση σε στρατιωτικές ζώνες και στρατιωτικά αρχεία, είπε ότι έχουν πρόσβαση σε συγκεκριμένο αριθμό στρατιωτικών χώρων ετησίως και ότι προς το παρόν δεν τίθεται θέμα δυσκολίας για να λάβουν άδεια.

Όσον αφορά πληροφορίες από στρατιωτικά αρχεία και για άτομα που συνελήφθησαν και κρατήθηκαν ως αιχμάλωτοι, ο κ. Gentile διευκρίνισε ότι, χωρίς να αναφέρεται ειδικά στην Τουρκία αλλά γενικότερα για όλους όσους εμπλέκονται, η θεώρησή του είναι ότι έχουν ήδη γίνει προσπάθειες για εντοπισμό πληροφοριών.

«Όλα τα μέρη έχουν κάνει τη δουλειά τους. Ελπίζουμε ότι τώρα μπορούμε ξανά να ζητήσουμε από όλους να κοιτάξουν με μια φρέσκια ματιά. Ειδικά εφόσον υπάρχει νέα τεχνολογία για να ψάξεις σε αρχεία με χρήση τεχνητής νοημοσύνης, με διαφορετικούς τρόπους. Με την ψηφιοποίηση των αρχείων υπάρχει η δυνατότητα να έχουμε μια άλλη ματιά, στις ίδιες πληροφορίες. Είναι κάτι που είμαστε επίσης διατεθειμένοι να κάνουμε, με τα δικά μας αρχεία. Οπότε πραγματικά δεν πρόκειται για μια πλευρά ή ένα μέρος συγκεκριμένα», σημείωσε.

Είπε ότι όλοι οι εμπλεκόμενοι θα κάνουν μια νέα προσπάθεια χρησιμοποιώντας εργαλεία και νέα τεχνολογία για να δουν εάν θα επέτρεπε τον εντοπισμό νέων πληροφοριών ή όχι.

Κληθείς να σχολιάσει το γεγονός ότι ορισμένες υποθέσεις που αφορούν στρατιώτες ή πολίτες είναι πιο ξεκάθαρες και θα μπορούσαν να διερευνηθούν εύκολα, είπε ότι αυτές είναι οι υποθέσεις που έχουν ήδη διερευνηθεί και αυτός είναι ο λόγος που στην αρχή, όταν η ΔΕΑ άρχισε να οργανώνεται με τους όρους εντολής της για ανασκαφές, το ποσοστό επιτυχίας ήταν υψηλότερο επειδή αυτές οι περιπτώσεις ήταν όντως οι πιο απλές.

Είπε ότι έχουν ακόμη μια μακρά λίστα με χώρους προς διερεύνηση, κάποιους τους έχουν ήδη επισκεφτεί στο παρελθόν και σε κάποιους θα γίνουν ξανά ανασκαφές, επειδή κάποια νέα πληροφορία ήρθε ξανά στην επιφάνεια.

«Και γι' αυτό είναι σημαντικό να έχουμε συμπληρωματικές πληροφορίες, είναι ένα επιπλέον στοιχείο», είπε.

Ερωτηθείς να πει εάν πιστεύει ότι η περίπτωση των αγνοουμένων της Κύπρου είναι δύσκολη, είπε ότι υπάρχουν στοιχεία που κάνουν την Κύπρο πιο εύκολη και άλλα που την καθιστούν δύσκολη.

«Δεν νομίζω ότι μπορείς να πεις αν είναι δύσκολη περίπτωση ή όχι. Αλλά έχετε πολύ ισχυρές, επαγγελματικές ικανότητες των ομάδων εδώ, και αυτό είναι ένα πλεονέκτημα σε σύγκριση με άλλα μέρη που έχω πάει. Αυτό κάνει το έργο της ΔΕΑ πιο εύκολο. Έχετε καλή συνεργασία σήμερα μεταξύ των δύο πλευρών, και είναι επίσης αυτό ένα δυνατό στοιχείο. Έχετε ένα πολύ δυνατό σύστημα δεδομένων που επικαιροποιείται και πολλά άλλα στοιχεία που είναι επίσης δυνατά», σημείωσε. Μίλησε επίσης για το γεγονός ότι η ΔΕΑ μοιράζεται τεχνογνωσία και εμπειρία με άλλες Επιτροπές του εξωτερικού.

Ερωτηθείς για τον προϋπολογισμό της ΔΕΑ είπε ότι η πρόκληση για το 2025 είναι να βρεθεί ένας τρόπος να αυξηθούν οι πηγές χρηματοδότησης ώστε να καλύψουν τους στόχους τους και να εκπληρώσουν την αποστολή τους.

Πηγή: ΚΥΠΕ