Δικαιώθηκε στο ΕΔΔΑ βρετανίδα υπήκοος-Η ΟΥΝΦΙΚΥΠ χρησιμοποίησε την οικία της ως παρατηρητήριο

Διαπιστώθηκε παραβίαση του δικαιώματος ιδιοκτησίας στη βάση ότι τα εθνικά δικαστήρια δεν αξιολόγησαν την αναλογικότητα της επέμβασης, σύμφωνα με ανακοίνωση του Γραφείου του Γενικού Εισαγγελέα της Δημοκρατίας, σχετικά με την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) σε υπόθεση που αφορά σε ακίνητο στη νεκρή ζώνη το οποίο χρησιμοποιήθηκε ως παρατηρητήριο από την Ειρηνευτική Δύναμη των Ηνωμένων Εθνών στην Κύπρο (ΟΥΝΦΙΚΥΠ) μεταξύ 2001 και 2005.

Στην ανακοίνωσή του, το Γραφείο του Γενικού Εισαγγελέα σημειώνει ότι το ΕΔΔΑ εξέδωσε στις 16 Ιανουαρίου 2025 απόφαση στην ατομική προσφυγή Ioannides v. Cyprus (αρ. αίτησης 32879/18), επιδικάζοντας αποζημιώσεις €10.000, καλύπτοντας τόσο τη χρηματική ζημία όσο και την ηθική βλάβη, συνυπολογίζοντας το κόστος των επιδιορθώσεων στην οικία της αιτήτριας στις οποίες έχει προβεί η Δημοκρατία. Επιδίκασε επίσης δικηγορικά έξοδα ύψους €12.000. Η αιτήτρια, Βρετανίδα υπήκοος και ιδιοκτήτρια της οικίας στη νεκρή ζώνη από το 1973, αξίωσε αποζημιώσεις για χρηματική ζημία που κυμαίνονταν από €400.000 μέχρι €1 εκατομμύριο και αξιώσεις για ηθική βλάβη ύψους €110.000, σημειώνεται.

Όπως αναφέρεται, με τη συγκατάθεση της Κυπριακής Δημοκρατίας, η οικία χρησιμοποιήθηκε ως παρατηρητήριο από την ΟΥΝΦΙΚΥΠ τον Σεπτέμβριο του 2001 μέχρι τον Ιανουάριο του 2005, ενώ τον υπόλοιπο χρόνο η οικία είναι ακατοίκητη, ενώ η αιτήτρια δεν έλαβε οποιαδήποτε αποζημίωση ή ενοίκιο για τη χρήση της οικίας της από τη Δύναμη.

Σημειώνεται ότι το ΕΔΔΑ ανάφερε στην απόφασή του ότι η χρήση της οικίας από την ΟΥΝΦΙΚΥΠ «αναμφίβολα εξυπηρετούσε το δημόσιο συμφέρον για διατήρηση της ειρήνης και της ασφάλειας».

Όμως, συνεχίζει, όσον αφορά στην αναλογικότητα του μέτρου, τα εθνικά δικαστήρια παρέλειψαν να εξετάσουν, μεταξύ άλλων, τις αξιώσεις της αιτήτριας για αποζημίωση λόγω χρήσης της οικίας της από την ΟΥΝΦΙΚΥΠ.

«Το ΕΔΔΑ αναγνώρισε την εξαιρετικά σύνθετη νομική και πραγματική κατάσταση που επικρατεί στην Κύπρο μετά την κατοχή τμήματος της Κύπρου από την Τουρκία και την ανάγκη αποτροπής συγκρούσεων από την ΟΥΝΦΙΚΥΠ», σημειώνεται στην ανακοίνωση. Όμως, η συγκεκριμένη αξίωση της αιτήτριας ότι η Κύπρος επέτρεψε στην ΟΥΝΦΙΚΥΠ να χρησιμοποιήσει το σπίτι της χωρίς παροχή οποιουδήποτε ενοικίου για την περίοδο εκείνη, «δεν εξετάστηκε επαρκώς από τα εθνικά δικαστήρια», προστίθεται. «Υπήρξε επομένως παραβίαση του δικαιώματος ιδιοκτησίας της αιτήτριας στη βάση ότι τα εθνικά δικαστήρια δεν αξιολόγησαν την αναλογικότητα της επέμβασης», αναφέρει η ανακοίνωση.

Όπως αναφέρεται, η αιτήτρια ισχυρίστηκε παραβίαση του δικαιώματος ιδιοκτησίας της, το οποίο προστατεύεται από το Άρθρο 1 του Πρωτοκόλλου με Αρ. 1 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ) γιατί δεν μπορεί να έχει πρόσβαση στην οικία της, ούτε έχει ποτέ αποζημιωθεί από την Κυπριακή Δημοκρατία για τη χρήση της οικίας της από την ΟΥΝΦΙΚΥΠ. Η υπόθεση κατέληξε στο ΕΔΔΑ αφότου η αιτήτρια διεκδίκησε ανεπιτυχώς στα κυπριακά δικαστήρια αποζημιώσεις από τη Δημοκρατία για παράνομη επέμβαση και παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένου και του δικαιώματος ιδιοκτησίας, όπως και παράδοση της οικίας ελεύθερη κατοχής, αναφέρεται.

«Εξετάζοντας καταρχάς το θέμα της δικαιοδοσίας, το ΕΔΔΑ, στην απόφασή του, έκρινε ότι η περιουσία της αιτήτριας ενέπιπτε εντός της δικαιοδοσίας της Δημοκρατίας υπό την έννοια του Άρθρου 1 της ΕΣΔΑ (Υποχρέωση σεβασμού των δικαιωμάτων του ανθρώπου)», αναφέρει η ανακοίνωση, προσθέτοντας ότι αναγνωρίζοντας τις ιδιαιτερότητες της παρούσας υπόθεσης, το ΕΔΔΑ εξήγησε ότι η ανάλυσή του θα προσαρμοστεί ανάλογα, και επομένως εξέτασε τα όρια της δικαιοδοσίας σε σχέση με τις υποχρεώσεις του Κράτους, έχοντας κατά νου τα παράπονα της αιτήτριας.

Όσον αφορά στο παράπονο της αιτήτριας ότι δεν έχει πρόσβαση στην οικία της, η οποία βρίσκεται στη νεκρή ζώνη, «το ΕΔΔΑ υπενθύμισε ότι στην προηγούμενη απόφασή του Stephens v. Cyprus, Turkey and the UN, η οποία αφορούσε σε ακίνητο στην ίδια περιοχή εντός της νεκρής ζώνης, ήδη απεφάνθη ότι ούτε η Κύπρος ούτε η Τουρκία ασκούν αποτελεσματικό έλεγχο σε κάποιες περιοχές εντός της νεκρής ζώνης». «Επομένως, η υποχρέωση του Κράτους σε αυτήν τη σύνθετη κατάσταση, είναι να λάβει όλα τα κατάλληλα μέτρα στο πλαίσιο των δυνατοτήτων του που να διασφαλίζουν το δικαίωμα της αιτήτριας να έχει πρόσβαση στην οικία της», σημειώνεται.

Αναφέρεται ακόμη ότι το ΕΔΔΑ έκρινε ότι η Δημοκρατία «έλαβε όλα τα κατάλληλα μέτρα για να διασφαλίσει το δικαίωμα της αιτήτριας για πρόσβαση στην οικία της, αλλά και το δικαίωμα οποιουδήποτε άλλου που βρίσκεται σε παρόμοια κατάσταση με την αιτήτρια». «Δεν υπήρξε επομένως παραβίαση της θετικής υποχρέωσης της Κύπρου υπό το Άρθρο 1 του Πρωτοκόλλου με Αρ. 1, στη βάση ότι η αιτήτρια δεν έχει πρόσβαση στο σπίτι της που βρίσκεται στη νεκρή ζώνη».

Όσον αφορά στο παράπονο της αιτήτριας για τη χρήση της οικίας της από την ΟΥΝΦΙΚΥΠ χωρίς η Δημοκρατία να πληρώσει οποιοδήποτε ενοίκιο, το ΕΔΔΑ παρατήρησε ότι η Κυβέρνηση συμφώνησε όπως η ΟΥΝΦΙΚΥΠ χρησιμοποιήσει την εν λόγω οικία και κανένα ενοίκιο δεν δόθηκε, καθότι η ενοικιαστική αξία είχε υπολογιστεί από ειδική επιτροπή ότι ήταν μηδέν, αναφέρεται.

Το Γραφείο του Γενικού Εισαγγελέα αναφέρει ότι η Κύπρος μπορούσε, σύμφωνα με το ΕΔΔΑ, να αποφασίσει πώς και με ποιους όρους η ΟΥΝΦΙΚΥΠ θα χρησιμοποιούσε το σπίτι της αιτήτριας. Ως εκ τούτου, η δικαιοδοσία της Κύπρου δεν περιορίστηκε από το γεγονός ότι δεν ασκούσε αποτελεσματικό έλεγχο σε συγκεκριμένα σημεία στη νεκρή ζώνη, σημειώνεται.

Εκ μέρους του Γενικό Εισαγγελέα της Δημοκρατίας την υπόθεση χειρίστηκε η Ανώτερη Δικηγόρος της Δημοκρατίας, Θεοδώρα Χριστοδουλίδου.