Δωρεάν και φθηνότεροι εξοπλισμοί και επιχειρησιακή συμβατότητα με ΗΠΑ-Αποδίδει η επένδυση στις διμερείς σχέσεις

Ένα σημαντικό βήμα για την εμβάθυνση της αμυντικής συνεργασίας μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής και της Κυπριακής Δημοκρατίας έγινε με την υπογραφή προεδρικής διακήρυξης από τον Τζο Μπάιντεν, η οποία εντάσσει την Κύπρο σε τρία στρατιωτικά προγράμματα των ΗΠΑ, δημιουργώντας νέες δυνατότητες για την χώρα μας, τόσο σε επίπεδο εξασφάλισης εξοπλισμών, όσο και στο κομμάτι της εκπαίδευσης. Κατ’ αυτόν τον τρόπο αφενός ενισχύεται η αποτρεπτική δυνατότητα της Εθνικής Φρουράς και αφετέρου ενισχύεται και η σχέση της Κύπρου με το στρατιωτικό σύστημα της χώρας.

Πρόκειται για το πρόγραμμα Διεθνών Πωλήσεων Στρατιωτικού Υλικού (FMS), το πρόγραμμα Παροχής Πλεονάζοντος Αμυντικού Υλικού (EDA) και το Πρόγραμμα Βοήθειας Ασφάλειας Τίτλου 10, που παρέχει ειδική εκπαίδευση και εξοπλισμό σε ξένες χώρες.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Προεδρική διακήρυξη για ένταξη της Κύπρου σε τρία αμυντικά προγράμματα υπέγραψε ο Μπάιντεν

Επί της ουσίας, μέσα από αυτά τα presidential determinations, τα οποία η Λευκωσία θεωρεί ιστορικά, δημιουργήθηκε δυνατότητα πρόσβασης της Κύπρου σε αμερικάνικο εξοπλισμό, απευθείας στο κυβερνητικό επίπεδο, παρακάμπτοντας, δηλαδή, τις ιδιωτικές εταιρείες. Στην πράξη, αυτό δίνει τη δυνατότητα για απόκτηση εξοπλισμού εντελώς δωρεάν ή σε χαμηλότερη τιμή και χωρίς τη διαδικασία έκδοσης αδειών. Τέτοιου είδους συμφωνίες η Λευκωσία είχε μέχρι στιγμής μόνο με την Σερβία και το Ισραήλ και όλο το υπόλοιπο στρατιωτικό υλικό αγοραζόταν μέσω του ιδιωτικού τομέα. Γίνεται, συνεπώς, αντιληπτό πόσο σημαντικό είναι το government to government arrangement με τις ΗΠΑ.

Την ίδια στιγμή, αυτό αυξάνει κατά πολύ τις δυνατότητες για εκπαίδευση της Εθνικής Φρουράς, καθώς θα χρησιμοποιεί ίδια συστήματα με τις ΗΠΑ, κάτι που περιορίζεται σημαντικά όταν για παράδειγμα το ένα μέρος στην άσκηση χρησιμοποιεί αμερικανικούς εξοπλισμούς και το άλλο ρωσικούς ή άλλης κατασκευής και όχι τελευταίας τεχνολογίας. Ως εκ τούτου, αναμένεται να αυξηθούν οι κοινές ασκήσεις και οι ασκήσεις της Εθνικής Φρουράς με συμμετοχή Αμερικανών, λόγω της αύξησης της συμβατότητας μεταξύ των εξοπλισμών των δύο πλευρών, κάτι που κατ’ επέκταση επιτρέπει την αύξηση της επιχειρησιακής διαδραστικότητας.

Σημειώνεται ότι όλα όσα αναφέρονται στην προεδρικές διακηρύξεις δεν χρειάζονται περαιτέρω νομοθετική ρύθμιση, αφού πρόκειται για επίσημη πράξη της εκτελεστικής εξουσίας, που δεσμεύει τις αρμόδιες υπηρεσίες. Ουσιαστικά, όπως ενημερώνεται ο REPORTER, η συνεννόηση σε πολιτικό επίπεδο θα γίνεται σε επίπεδο Υπουργείου Εξωτερικών με το State Department, κατόπιν σχετικής συνεννόησης με το Υπουργείο Άμυνας και ακολούθως, σε ό,τι αφορά την εφαρμογή, μεταξύ του Υπουργείου Άμυνας και του Πενταγώνου. Εάν η Κυβέρνηση προχωρήσει σε αγορά φέτος, ενδεχομένως να χρειαστεί συμπληρωματικός προϋπολογισμός για το Υπουργείο Άμυνας από τη Βουλή, κάτι που δεν αναμένεται να συναντήσει μεγάλες αντιστάσεις, δεδομένης της παρουσίας του κατοχικού στρατού και της υπαρξιακής απειλής που καλείται να διαχειριστεί η Εθνική Φρουρά.

Σε ό,τι αφορά το FMS, είναι ένα πρόγραμμα που δίνει τη δυνατότητα να παρακάμπτονται οι ιδιωτικές εταιρείες στην αγορά εξοπλιστικών προϊόντων, γεγονός που καθιστά τη διαδικασία αγοράς πολύ γρηγορότερη. Κυρίως, όμως, την καθιστά φθηνότερη, επειδή η αμερικανική Κυβέρνηση αγοράζει εξοπλισμούς και υλικό σε ποσότητα, για να καλύψει τις δικές τις ανάγκες, καθώς και ανάγκες των συμμάχων της. Επίσης, η Κύπρος θα αποκτήσει πρόσβαση σε υλικό που προορίζεται μόνο για τις χώρες του FMS και δεν πωλείται σε τρίτους από τις εταιρείες. Μάλιστα, και η συντήρηση των εξοπλισμών που θα αγοραστούν μέσω αυτού του προγράμματος γίνεται απευθείας μέσω της Κυβέρνησης των ΗΠΑ.

Πολύ σημαντική είναι και η προσχώρηση της Κύπρου στο EDA, το οποίο ουσιαστικά αφορά το πλεονασματικό στρατιωτικό υλικό των ΗΠΑ. Πρόκειται για υλικό που η χώρα δεν χρειάζεται πλέον ή που έχει αντικαταστήσει με νεότερης τεχνολογίας. Αντί σε καταστροφή του, προβαίνει σε πώλησή του σε χαμηλή τιμή ως μεταχειρισμένο, ή ακόμη και σε δωρεάν παραχώρηση σε χώρες που θεωρεί συμμάχους. Μετά την ένταξη σε αυτό το πρόγραμμα, η Λευκωσία θα υποβάλλει σχετικά αιτήματα στη βάση του διαθέσιμου καταλόγου και αναλόγως του τι θα εγκρίνεται θα προβαίνουν οι δύο πλευρές στις ανάλογες διευθετήσεις.

Το τρίτο επίπεδο αφορά την παροχή εκπαίδευσης και εξοπλισμού ειδικά για την ανάπτυξη συγκεκριμένων ικανοτήτων ενός κράτους και όχι για τις γενικές αμυντικές του ανάγκες. Τέτοια ειδικά θέματα αφορούν την τρομοκρατία, την προστασία των θαλάσσιων συνόρων, την καταπολέμηση των κυκλωμάτων ναρκωτικών κτλ.

Η εξέλιξη αυτή αποδίδεται στην ευρύτερη εμβάθυνση των σχέσεων μεταξύ της Λευκωσίας και της Ουάσιγκτον, η οποία αναπτύσσεται ραγδαία τα τελευταία χρόνια και κορυφώθηκε με την επίσκεψη του Προέδρου Χριστοδουλίδη στον Λευκό Οίκο πριν από μερικούς μήνες. Τον τελευταίο διάστημα αυτή αναπτύχθηκε περαιτέρω, μέσω της συνεργασίας που υπήρχε στα σχέδια ΕΣΤΙΑ και «Αμάλθεια», τον Στρατηγικό Διάλογο, τις κοινές ασκήσεις και άλλες ενέργειες που έφεραν τις δύο χώρες πιο κοντά σε πολιτικό επίπεδο. Οι ΗΠΑ αναγνωρίζουν πλέον σαφέστατα τον ρόλο της Κύπρου σε μία ιδιαίτερα ταραχώδη περιοχή και θεωρούν ότι είναι προς το συμφέρον τους να έχουν στενότερες σχέσεις με ένα ευρωπαϊκό κράτος, που παραμένει σταθερό και αξιόπιστο στο πιο συννεφιασμένο σημείο του πλανήτη. Συνεπώς λειτουργούν ανταποδοτικά, επιδιώκοντας την περαιτέρω σύσφιξη σχέσεων, αντιλαμβανόμενες την χρησιμότητα της Λευκωσίας σε ένα ρευστό περιφερειακό σκηνικό.

Της εξέλιξης είχε προηγηθεί η υπογραφή του Νόμου NDAA για το 2025 από τον Τζο Μπάιντεν, βάσει του οποίου η Κυπριακή Δημοκρατία προστέθηκε στον κατάλογο χωρών που θα συμμετέχουν σε εκπαιδευτικά προγράμματα και πολυεθνικές ασκήσεις των ΗΠΑ, μία δυνατότητα που συνήθως αφορά κράτη που είναι μέλη του ΝΑΤΟ. Όπως γίνεται κατανοητό, οι νέες εξελίξεις είχαν αποτελέσει αντικείμενο συζήτησης στο πλαίσιο του Στρατηγικού Διαλόγου αλλά και κατά την επίσκεψη των κυβερνητικών αξιωματούχων στον Λευκό Οίκο και πλέον μπαίνει άλλο ένα κομμάτι στο νέο παζλ των διμερών σχέσεων, στις οποίες δείχνει να επενδύει πάρα πολύ η Κυβέρνηση Χριστοδουλίδη.

Στον απόηχο όλων αυτών αναμένεται, βεβαίως, και η αντίδραση της Τουρκίας. Οι Τούρκοι είναι ενοχλημένοι από την ραγδαία ανάπτυξη των κυπροαμερικανικών σχέσεων, ενώ δεν έκρυψαν την δυσφορία τους για την αμυντική συνεργασία και τις διευκολύνσεις που παρέχει η Κυπριακή Δημοκρατία σε τρίτα κράτη. Ενδεικτική ήταν η αντίδρασή τους να παραπονεθούν στη Γαλλία για υποτιθέμενη «παραβίαση» του εναέριου χώρου του ψευδοκράτους, ο οποίος προφανώς και δεν υπάρχει, όταν τον Δεκέμβριο πετούσαν πολεμικά αεροσκάφη τους εντός του FIR Λευκωσίας κατόπιν άδειας από την κυπριακή Κυβέρνηση. Αναμένεται, ωστόσο, πως οι Τούρκοι ήταν ενήμεροι από πριν για τις προθέσεις της αμερικανικής Κυβέρνησης.