Η Κύπρος ως γέφυρα, ο ρόλος της Τουρκίας στην περιοχή και οι κόκκινες γραμμές για τα οδοφράγματα
Μικαέλλα Λοΐζου 06:00 - 11 Ιανουαρίου 2025
Παρόλο που η προσοχή της Λευκωσίας είναι στραμμένη αυτές τις ημέρες στα περιφερειακά ζητήματα, όπως καταδεικνύουν οι απανωτές συναντήσεις σε διάφορα πλαίσια με σημαντικούς παίχτες της περιοχής, είναι με ικανοποίηση που υποδέχθηκε τον επίσημο ορισμό της ημερομηνίας για την πραγματοποίηση της συνάντησης του Νίκου Χριστοδουλίδη με τον Ερσίν Τατάρ, με αντικείμενο την διάνοιξη νέων σημείων διέλευσης. Άλλωστε η Κυβέρνηση επιθυμούσε να διατηρηθεί το όποιο μομέντουμ είχε δημιουργηθεί τον Οκτώβριο στη Νέα Υόρκη, αλλά αυτό δεν συνέβη, λόγω της στάσης της τουρκικής πλευράς, και, ως εκ τούτου, η νέα κινητικότητα αντιμετωπίζεται θετικά.
Η διπλωματική δραστηριότητα των τελευταίων ημερών επικεντρώνεται στα σοβαρά ζητήματα που απασχολούν την περιοχή, στα οποία, όπως και στην περίπτωση του Κυπριακού, η Τουρκία έχει σημαντική εμπλοκή αλλά αυτή δεν είναι παραγωγική, γεγονός που αναγνωρίζεται και από άλλες χώρες. Βασική έγνοια όλων είναι προφανώς η ρευστή κατάσταση στη Συρία, τα κενά εξουσίας που δημιουργήθηκαν και ποιοι επιδιώκουν να την καταλάβουν, καθώς και οι νέοι κίνδυνοι που δημιουργούνται.
Τα τελευταία εικοσιτετράωρα, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας βρέθηκε στην Αίγυπτο, όπου πραγματοποιήθηκε Τριμερής Σύνοδος Κύπρου-Ελλάδας-Αιγύπτου, δέχθηκε στο Προεδρικό τον Πρόεδρο του Ισραήλ, Ισαάκ Χέρτσογκ, και τον Υπουργό Εξωτερικών των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων Σεΐχη Abdullah bin Zayed Al Nahyan, ενώ ακολούθως έγινε ο πρώτος ξένος ηγέτης που επισκέφθηκε τον Λίβανο, αμέσως μετά την ανάληψη της Προεδρίας της γειτονικής χώρας από τον Τζόζεφ Αούν, σε μία ιδιαίτερα κρίσιμη περίοδο.
Η Λευκωσία λειτουργεί ως ένας πυλώνας σταθερότητας στην περιοχή, όχι σε ρητορικό επίπεδο, αλλά έχοντας αποδείξει εμπράκτως τη θέση της στις κρίσεις των τελευταίων ετών. Είναι ένα ασφαλές κράτος, το οποίο, με εξαίρεση την κατοχική Τουρκία, διατηρεί εξαιρετικές σχέσεις με όλα τα άλλα κράτη της περιοχής, ακόμη και αυτά δεν έχουν απαραιτήτως καλές σχέσεις μεταξύ τους. Η Κυπριακή Δημοκρατία έχει χτίσει σχέσεις εμπιστοσύνης, ενώ η ευρωπαϊκή της ιδιότητα αποτελεί κλειδί σε αυτές, καθώς μπορεί αφενός να λειτουργήσει ως γέφυρα μεταξύ των γειτόνων και της ΕΕ και αφετέρου ως μεσολαβητής μεταξύ τους, όποτε αυτό κρίνεται απαραίτητο. Η άμεση επαφή του Νίκου Χριστοδουλίδη με τον ομόλογό του στη Βηρυτό, για παράδειγμα, δεν είναι άσχετη με τις ανάγκες χρηματοδότησης του Λιβάνου, ενώ η Λευκωσία είχε πρωταγωνιστικό ρόλο στη βοήθεια που ήδη λαμβάνει στην ΕΕ, εξού και είχαν μεταβεί πέρσι στη γειτονική χώρα μαζί ο Νίκος Χριστοδουλίδης και η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Μάλιστα ο Πρόεδρος ανέλαβε να μεταφέρει στον Αούν πρόσκληση της ΕΕ εκ μέρους των Βρυξελλών.
Το σημαντικότερο μέλημα αυτό το διάστημα είναι, βεβαίως, η κατάσταση στη Συρία. Η πτώση του καθεστώτος Άσαντ άφησε ένα κενό εξουσίας, το οποίο προσπαθούν να εκμεταλλευτούν συγκεκριμένες δυνάμεις, όπως για παράδειγμα οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι. Η πιθανή αύξηση της επιρροής τους αποτελεί κίνδυνο για τα υπόλοιπα αραβικά κράτη της περιοχής, στα οποία επίσης δραστηριοποιούνται, όπως για παράδειγμα η Αίγυπτος, η Ιορδανία και ο πολύ ευάλωτος Λίβανος, αφού η ανάπτυξη του ακραίου μουσουλμανισμού θα μπορούσε να προκαλέσει ντόμινο στα εσωτερικά τους. Αυτή, σύμφωνα με πληροφορίες, είναι μια ανησυχία που μοιράζεται και η ΕΕ, για αυτό και η Κύπρος έχει τον ρόλο που έχει σε αυτή τη συζήτηση.
Βέβαια ρόλο διαδραματίζει και η Τουρκία, η οποία, ωστόσο, λειτουργεί με ακριβώς τον αντίθετο τρόπο, καθώς ευνοεί τις ακραίες μουσουλμανικές καταστάσεις, όπως καταδεικνύει και η υποστήριξή της προς την Χεζμπολάχ και την Χαμάς. Και ανέκαθεν ενοχλείτο για τον τρόπο που εμπλέκεται η Κύπρος σε αυτές τις συζητήσεις και την ανάδειξή της ως περιφερειακού πυλώνα σταθερότητας μέσα από τις πρωτοβουλίες που αναλαμβάνει, αφού όχι απλώς δεν αντιμετωπίζεται από τους άλλους παίχτες ως εκλιπούσα, αλλά αντιθέτως αναγνωρίζεται η σημασία και η δυνατότητα επιρροής της.
Την Παρασκευή, πάντως, ο Τούρκος Υπουργός Εξωτερικών, Χακάν Φιντάν, υποστήριξε πως «είμαστε περήφανοι που βρισκόμαστε στη σωστή πλευρά της ιστορίας» και επανέλαβε την πρόθεση εμπλοκής της χώρας του στη Συρία, λέγοντας πως «ξεκινήσαμε τις προσπάθειές μας για την ανοικοδόμηση και τη σταθεροποίηση της Συρίας. Βασικός άξονας της εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας είναι η ευημερία και η ειρήνη. Όλοι γνωρίζουμε πόσο αποφασιστικό είναι το στυλ ηγεσίας του Προέδρου μας».
Μίλησε, επίσης, εκτενώς για τα ελληνοτουρκικά, παραπέμποντας και στο Κυπριακό, αλλά μέσα από τη δική του προσέγγιση, που συνεχίζει να εκφεύγει από τις αποδεκτές παραμέτρους. «Πιστεύω ολόψυχα ότι μπορούμε να λύσουμε αυτά τα προβλήματα με λίγο θάρρος, χωρίς να αλλάξουμε τις υπάρχουσες ζωές και τις στάσεις μας», είπε, αναφορά που παραπέμπει στην τοποθέτηση που είχε κάνει προ ημερών, κατά την παράνομη επίσκεψή του στα κατεχόμενα, στην οποία ουσιαστικά υποστήριξε πως η αναγνώριση του παράνομου κατοχικού μορφώματος είναι κάποιου είδους λογική μετάβαση. «Όταν η Κύπρος καταλήξει σε λύση δύο κρατών, σε τι θα διαφέρει από την τρέχουσα κατάσταση; Τα σύνορα είναι ίδια, οι άνθρωποι μένουν στο ίδιο μέρος. Η καθημερινότητα θα συνεχιστεί με τον ίδιο τρόπο το επόμενο πρωί. Επιπλέον θα ανοίξουμε τον δρόμο για μεγαλύτερη ανάπτυξη και μεγαλύτερη ευημερία στο νησί», είχε ισχυριστεί.
Με αυτά τα δεδομένα επί τάπητος είναι που θα γίνουν τα νέα βήματα στο Κυπριακό. Ήταν γνωστό από τις ρητορικές του μετατοπίσεις ότι ο Τατάρ το είχε πάρει απόφαση πως θα παρακαθίσει στη συνάντηση με τον Νίκο Χριστοδουλίδη, παρά την ολιγωρία που επιδείκνυε τους τελευταίους μήνες και τα εμπόδια που έθετε, ωστόσο συνεχίζει να τηρεί αρνητική στάση ως προς το ενδεχόμενο να γίνουν περαιτέρω κινήσεις από αυτές που θα εξυπηρετούσαν την δική του, εσωτερική ατζέντα.
Υπενθυμίζεται πως η πρόταση της ελληνικής πλευράς είναι η διάνοιξη νέου οδοφράγματος στις περιοχές Αθηένου ή Πύργου, κατά το πάγιο αίτημα και των κατοίκων των δύο κοινοτήτων, αλλά ο Τατάρ για διάφορους, δικούς του λόγους, θεωρεί ένα τέτοιο σενάριο «απαράδεκτο», επιμένοντας πως θα πρέπει το νέο σημείο διέλευσης να είναι μόνο εκείνο που προτείνει ο ίδιος. Αν και δεν φαίνεται να υπάρχει σοβαρή ένσταση από πλευράς του Προέδρου για σημείο διέλευσης στη Μια Μηλιά, γίνεται κατανοητό πως αυτό που συμφωνήθηκε είναι η διάνοιξη πέραν του ενός οδοφράγματος, εξού και έγιναν οι προτάσεις για Πυρόι και Κόκκινα. Από πλευράς Τατάρ, ωστόσο, με διάφορες προφάσεις, κάτι τέτοιο δεν γίνεται αποδεκτό και επιμένει στη Μια Μηλιά, επειδή γνωρίζει ότι θα εξυπηρετήσει αρκετούς Τ/κ που διακινούνται καθημερινά από τα κατεχόμενα στις ελεύθερες περιοχές, αποσυμφορίζοντας τον Άγιο Δομέτιο.
Παρά τα δεδομένα αυτά, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας συνεχίζει να ευελπιστεί σε ένα καλό αποτέλεσμα στην συνάντηση της 20ης Ιανουαρίου. «Θα πάω με ένα πνεύμα να βρούμε κοινή συνισταμένη και να καταλήξουμε σε αποτελέσματα που θα ικανοποιούν το σύνολο του κυπριακού λαού», είπε. Επέλεξε να απαντήσει εμμέσως παρά ευθέως στον Τατάρ, λέγοντας πως και η πλευρά μας έχει κόκκινες γραμμές, ευαισθησίες και πολλά άλλα. Ερωτηθείς για τη θέση του Ερσίν Τατάρ για άνοιγμα σημείου διέλευσης μόνο στη Μια Μηλιά, περιορίστηκε να υποδείξει πως «αν ενδιαφερόμαστε πραγματικά να υπάρξει πρόοδος, δεν πρέπει να προβαίνουμε σε δημόσιες δηλώσεις καθημερινά».