Η μετεξέλιξη Νομικής-Ελεγκτικής Υπηρεσίας και τα πρόσωπα κλειδιά για το μέλλον των θεσμών

Αποτελεί αδιαμφησβήτητο γεγονός ότι η πλέον σημαντική ημερομηνία, σε ό,τι αφορά την τεράστια θεσμική χρήση που ταλαιπωρεί τον τόπο εδώ και πολύ καιρό, είναι η 18η Σεπτεμβρίου, ημέρα κατά την οποία το Ανώτατο Δικαστικό Συμβούλιο θα ανακοινώσει την απόφασή του στην αίτηση του Γενικού και του Βοηθού Γενικού Εισαγγελέα για παύση του Γενικού Ελεγκτή, στον οποίο αποδίδουν ανάρμοστη συμπεριφορά. Η απόφαση αυτή, θα καθορίσει τα επόμενα βήματα ως προς τα πρόσωπα που θα είναι επικεφαλής των κορυφαίων ανεξάρτητων υπηρεσιών του κράτους.

Θεωρείται βέβαιο ότι, μετά τις 18 Σεπτεμβρίου, δεν θα βρίσκονται πλέον στο ίδιο κάδρο οι Γιώργος Σαββίδης, Σάββας Αγγελίδης και Οδυσσέας Μιχαηλίδης, αν και τα πρόσωπα, τα σενάρια και οι μεθοδολογίες απομάκρυνσης διαφέρουν, αναλόγως της δικαστικής απόφασης. Όμως ακόμα και οι όποιες ανακατατάξεις προκύψουν ως απότοκο της διαδικασίας είναι στην πραγματικότητα μεταβατικές, καθώς, όταν ολοκληρωθεί το νομοθετικό έργο, οι θεσμοί αυτοί θα αλλάξουν μορφή και θα πρέπει να επιστρατευτούν και άλλα πρόσωπα, ακόμη και αν κάποιοι εκ των σημερινών πρωταγωνιστών παραμείνουν στις θέσεις τους.

Με βάση τα πλέγματα νομοθετημάτων που ετοίμασε το Υπουργείο Δικαιοσύνης και που τώρα θα περάσουν από τα διάφορα στάδια επεξεργασίας πριν οδηγηθούν ενώπιον της Βουλής, η Νομική Υπηρεσία θα χωριστεί στα δύο, με μία εισαγγελική και μία διωκτική αρχή, και η Ελεγκτική Υπηρεσία θα αλλάξει μορφή. Προνοείται όπως, κατόπιν του διαχωρισμού των εξουσιών του Γενικού Εισαγγελέα, η Νομική Υπηρεσία θα διατηρήσει μόνο τις αρμοδιότητες του νομικού συμβούλου. Θα έχει ως επικεφαλής, όπως και σήμερα, τον Γενικό Εισαγγελέα, και θα έπεται ο Βοηθός Γενικός Εισαγγελέας. Οι διωκτικές αρμοδιότητές της θα μεταφερθούν στη νέα υπηρεσία, το Γραφείο Γενικού Δημόσιου Κατήγορου. Για τις ανάγκες του νέου Γραφείου, θα δημιουργηθεί η θέση του Γενικού Δημόσιου Κατήγορου και του Βοηθού Δημόσιου Κατήγορου.

Σε ό,τι αφορά την Ελεγκτική Υπηρεσία, θα μετατραπεί σε Ελεγκτικό Συμβούλιο. Πρόεδρος θα είναι ο Γενικός Ελεγκτής, αντιπρόεδρος ο Βοηθός Γενικός Ελεγκτής και οι άλλοι τρεις που θα συμμετέχουν θα είναι μέλη. Συνολικά, δηλαδή, στη νέα κατάσταση πραγμάτων, θα υπάρχουν τρεις επικεφαλής, τρεις δεύτεροι τη τάξει και τρία μέλη. Κάποιοι από αυτούς, εκ των πραγμάτων θα είναι καινούριοι, ενώ άλλοι ενδέχεται να παραμείνουν στις θέσεις τους.

Η εξεύρεση αυτών των ατόμων δεν είναι απλή υπόθεση. Θα πρέπει πάνω από όλα να είναι ικανότατοι επαγγελματίες, που θα έχουν όχι μόνο τα απαραίτητα ακαδημαϊκά προσόντα, αλλά και την εμπειρία για να φέρουν εις πέρας το δύσκολο έργο τους. Αν και θεωρητικά η δεξαμενή των δικηγόρων και των ελεγκτών στην Κύπρο είναι αρκετά μεγάλη, ώστε η Κυβέρνηση να έχει πολλές επιλογές, θα πρέπει να ληφθεί υπόψιν το γεγονός ότι πλέον, τα αξιώματα αυτά, θα έρχονται με όριο θητειών και, ως εκ τούτου, δεν συνιστούν πλήρη κατοχύρωση όπως στο παρελθόν.

Το πρόσωπο που θα αναλάβει θα πρέπει να διακόψει την επαγγελματική του πορεία, για να υπηρετήσει στο νευραλγικό αυτό πόστο για ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα και ακολούθως θα πρέπει να επιστρέψει στον ιδιωτικό τομέα, εάν έχει ακόμη μπροστά του χρόνια παραγωγικής εργασίας. Αυτό μπορεί να λειτουργήσει ως αντικίνητρο για πολλούς αξιόλογους επαγγελματίες, που ενδεχομένως να εκλαμβάνουν την ανάληψη τέτοιων καθηκόντων ως μελλοντική εργασιακή ανασφάλεια. Θα πρέπει, δηλαδή, κυρίως να επιθυμούν να αναλάβουν αυτές τις θέσεις για λόγους πρεστίζ και προσφοράς προς τον τόπο, αφού, παρά το γεγονός πως είναι πολύ καλά αμειβόμενες, θα συνιστούν ένα ρίσκο για την καριέρα τους.

Πέραν, όμως, της επαγγελματικής επάρκειας, τα πρόσωπα αυτά θα πρέπει να έχουν και κάποια επιπλέον χαρακτηριστικά, τα οποία είναι εξίσου σημαντικά. Θα ηγηθούν μίας μετάβασης, που απαιτεί περίπλοκες νομοθετικές ρυθμίσεις και συνταγματικές αλλαγές για να γίνει και που θα ανατρέψει παγιωμένες πρακτικές από ιδρύσεως της Κυπριακής Δημοκρατίας. Κοινώς θα κληθούν να εφαρμόσουν μία πολύ σημαντική μεταρρύθμιση, στην οποία θα πρέπει να προσαρμοστεί όχι μόνο το προσωπικό της κάθε Υπηρεσίας, αλλά και το ίδιο το κράτος. Συνεπώς, θα πρέπει να είναι και καλοί managers, εκτός από πολύ καλοί γνώστες του αντικειμένου τους.

Υπάρχει, όμως, ακόμη ένα ζήτημα που θα πρέπει ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ως θεματοφύλακας, να διασφαλίσει μέσα από την επιλογή ατόμων που θα κάνει: Ότι δεν θα συρθεί ξανά η Κύπρος σε θεσμικές κρίσεις. Θα πρέπει, δηλαδή, να βρει ανθρώπους, που είναι πρόθυμοι να συνεργαστούν αρμονικά μεταξύ τους αλλά και με όλα τα τμήματα που εμπίπτουν στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων τους.

Η προωθούμενη μεταρρύθμιση δεν γίνεται μόνο για εκσυγχρονισμό των θεσμών και της λειτουργίας τους αλλά και για να δημιουργηθούν συνθήκες που θα συμβάλουν στην ενίσχυση του κύρους τους. Αλίμονο αν ξαναβρεθεί η Κύπρος σε μία κατάσταση με καβγάδες και δικαστικές διαμάχες, μετά από μια τόσο μεγάλη προσπάθεια να καταστεί πιο εύρυθμη η λειτουργία των θεσμών. Οι αξιωματούχοι αυτοί θα πρέπει να συγκρούονται με την παρανομία και τη διαφθορά, όχι μεταξύ τους και με τους άλλους θεσμούς. Συνεπώς, στην εξίσωση θα πρέπει να ληφθεί υπόψιν και αυτή η παράμετρος, ώστε να διασφαλιστούν οι καταλληλότερες δυνατές συνθήκες έναρξης εφαρμογής της νέας κατάστασης πραγμάτων.

Τέλος, θα πρέπει να είναι πρόσωπα που αποπνέουν εμπιστοσύνη και δεν περιτριγυρίζονται από σκιές, αφού η νέα θεσμική αρχή θα ταυτιστεί μαζί τους. Άλλωστε, ο ίδιος ο Νίκος Χριστοδουλίδης δήλωσε την Πέμπτη πως «δικαιολογημένα υπάρχει από την κοινωνία μια γενικότερη αμφισβήτησης προς του θεσμούς». Πρόσθεσε ότι «ο καθένας από μας, μέσα από τον ρόλο του, πρέπει να δείξουμε με πράξεις ότι εργαζόμαστε για να κερδίσουμε την εμπιστοσύνη της κοινωνίας». Αυτό ισχύει και για τα πρόσωπα που θα επιλέξει να στελεχώσουν τις τρεις υπηρεσίες και μάλιστα στον υπερθετικό βαθμό.