Οι δυναμικές της συμπολίτευσης, η ατζέντα των κομμάτων και το Κυπριακό ως deal breaker

Οι πρόσφατες κινήσεις που έγιναν στο Κυπριακό και οι αντιδράσεις που υπήρξαν ήταν αρκούντως ενδεικτικές πως αυτό είναι το ζήτημα που θα μπορούσε να αποτελέσει μελλοντικό deal breaker για την κυβερνητική συνεργασία. Τα κόμματα της συμπολίτευσης πάντα είχαν μια παράξενη σχέση με τον Νίκο Χριστοδουλίδη. Το ΔΗΚΟ, η ΕΔΕΚ και η ΔΗΠΑ είναι ό,τι πιο κοντινό υπάρχει στην Κυβέρνηση, αλλά ταυτόχρονα τα χωρίζει πάντοτε απόσταση από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας.

Αυτή η μη παραδοσιακή σχέση έχει συζητηθεί πολλές φορές, αλλά οι συζητήσεις που επακολούθησαν των τελευταίων εξελίξεων στο Κυπριακό αποδεικνύουν πως δεν επιτεύχθηκε η καλύτερη επικοινωνία που πριν από λίγο καιρό συμφωνούσαν με τον Πρόεδρο τα τρία κόμματα. Εάν υπήρχε προδιαβούλευση, για παράδειγμα, στο ζήτημα της συμμετοχής του Τούρκου Υπουργού Εξωτερικών στη συνάντηση Gymnich των Βρυξελλών, οι ενστάσεις και οι ανησυχίες των στελεχών των κομμάτων της συμπολίτευσης θα διατυπώνονταν σε εκείνο το επίπεδο και όχι μέσω ανακοινώσεων και παρεμβάσεων στα ΜΜΕ. Για άλλη μία φορά καθίσταται έκδηλο πως μετά από ενάμιση χρόνο κοινής πορείας, δεν έχει ακόμη βρεθεί η φόρμουλα εκείνη που θα διευκολύνει την εσωτερική επικοινωνία.

Η πραγματικότητα, όμως, είναι πως ακόμη και αν υπήρχε καλύτερη ενημέρωση και συζήτηση με τα κόμματα και είχαν τη δυνατότητα οι αρχηγοί να μεταφέρουν στον Πρόεδρο τις εσωκομματικές ενστάσεις, η διαφωνία θα συνέχιζε να υφίσταται, απλώς μπορεί να εκδηλωνόταν διαφορετικά. Το Κυπριακό, πέραν του μοντέλου λύσης, είναι και ζήτημα φιλοσοφίας, προσεγγίσεων και χειρισμών και τα κόμματα του Κέντρου έχουν αποκρυσταλλωμένες απόψεις σε αυτά τα ζητήματα. Συνεπώς, ακόμη και αν γινόταν ένας παραγωγικός διάλογος, οι διαφωνούντες ποτέ δεν θα έδιναν τις ευχές τους στον Νίκο Χριστοδουλίδη για ενέργειες που συγκρούονται με τη φιλοσοφία τους.

Αυτά τα ζητήματα τα γνωρίζει καλά ο Πρόεδρος, αλλά δεδομένου ότι η κινητικότητα μέχρι στιγμής δεν έχει επιφέρει μεγάλες εξελίξεις, κυρίως λόγω της άρνησης της τουρκικής πλευράς να προσέλθει σε τριμερή συνάντηση, δεν ήρθαν έντονα στην επιφάνεια το προηγούμενο διάστημα. Εάν, όμως, κριθεί από τον κ. Χριστοδουλίδη ότι πρέπει να λάβει τις «τολμηρές αποφάσεις» που προανήγγειλε και αυτές δεν ικανοποιούν τα κόμματα του Κέντρου, αναμένεται οι διαφωνίες να πάρουν τέτοιες διαστάσεις που η συνύπαρξη των μερών είτε θα τερματιστεί είτε θα συντηρηθεί στην σκιά σοβαρότατων εσωκομματικών αντιδράσεων και διαφοροποιήσεων.

Θα πρέπει να σημειωθεί πως τα τρία κόμματα αντέδρασαν εντελώς διαφορετικά και φαίνεται πως η κάθε αντίδραση έκρυβε το στίγμα των προθέσεών τους. Η ΕΔΕΚ έκδηλα διαχώρισε τη θέση της από τον Πρόεδρο σε αυτή την περίσταση και αυτή δεν είναι η πρώτη διαφωνία για το Κυπριακό. Αντιθέτως, αν πυκνώσουν οι εξελίξεις, αναμένεται να πυκνώσουν και οι διαφωνίες. Οι Σοσιαλιστές είναι το συμπολιτευόμενο κόμμα με τις μεγαλύτερες αποστάσεις από την Κυβέρνηση και η περιορισμένη εμπλοκή τους θα διευκόλυνε μια μελλοντική κίνηση απαγκίστρωσης, σε περίπτωση που τα πράγματα στο Κυπριακό φτάσουν σε τέτοιο σημείο που θεωρούν ότι ο Νίκος Χριστοδουλίδης υπερέβηκε τις κόκκινες γραμμές τους. Αν και δεν εξέφρασαν τέτοια πρόθεση στο παρόν στάδιο, γίνεται κατανοητό πως βρίσκεται στο πίσω μέρος του μυαλού κάποιων στην ΕΔΕΚ, στην οποία η συμμετοχή στην Κυβέρνηση αξιολογήθηκε και ως παράγοντας για το εκλογικό αποτέλεσμα του Ιουνίου.

Σε αντίθεση με την ΕΔΕΚ, το ΔΗΚΟ δεν αντέδρασε επίσημα, ούτε αρνητικά, ούτε θετικά στο ζήτημα του Άτυπου Συμβουλίου. Δεν υπήρξε δηλαδή καμία ανακοίνωσή ή δήλωση από την ηγεσία του. Αυτό που καταγράφηκε ήταν η αντίθεση που εξέφρασαν βουλευτές του, οι οποίοι είχαν αντιδράσει και στο άκουσμα της βολιδοσκόπησης για τριμερή. Δεν είναι ξεκάθαρο εάν η ηγεσία υιοθετεί την ανάγνωση που κάνουν αυτά τα στελέχη και τι μεταφέρει προς την πλευρά του Νίκου Χριστοδουλίδη, αλλά είναι αρκετά πιθανόν πως αντανακλώνται στα λόγια τους οι ανησυχίες της ΔΗΚΟϊκής βάσης, που έχει σαφή γραμμή στο Κυπριακό. Ακόμα και οι ίδιοι, και συγκεκριμένα ο Χρίστος Ορφανίδης, την καλούν να τοποθετηθεί.

Παρόλο που αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει ορατή ρήξη, εάν στο μέλλον προκύψουν εξελίξεις για τις οποίες θα υπάρχουν σοβαρές διαφωνίες στο εσωτερικό του ΔΗΚΟ και η ηγεσία επιλέξει να μην διαχωρίσει τη θέση της από αυτή του Προέδρου επίσημα, ο Νικόλας Παπαδόπουλος θα έχει να διαχειριστεί μια πολιτικά άβολη συνύπαρξη ταυτόχρονα με έντονη εσωκομματική αντιπολίτευση. Το ΔΗΚΟ είναι από τη φύση του ένα συγκρουσιακό κόμμα και δεν υπάρχει κουλτούρα απόκρυψης διαφωνιών, άρα αναμένεται πως αυτές θα εκδηλώνονται και θα εκφράζονται ακόμη και αν η ηγεσία τηρεί ουδέτερη στάση.

Η ΔΗΠΑ, από την άλλη, διαφοροποίησε εντελώς τη θέση της από τα άλλα δύο κόμματα της συμπολίτευσης, καθώς εκτίμησε θετικά την απόφαση της Κυβέρνησης. Χαρακτήρισε την στάση της Κυβέρνησης υπεύθυνη και δήλωσε πως αναμένει εξίσου υπεύθυνη στάση και από την Τουρκία. Η αντίδρασή της θεωρείται ως ένα μήνυμα προς τον Νίκο Χριστοδουλίδη ότι θα παραμείνει στο πλευρό του στις όποιες εξελίξεις στο Κυπριακό, αν και δεν είναι σίγουρο κατά πόσον υιοθετούν όλα τα στελέχη αυτή τη θετική προσέγγιση. Επίσης, δεν είναι σίγουρο αν επικροτεί αυτή τη στάση και η βάση του κόμματος, σε μία περίοδο που ακολουθεί την τεράστια απόρριψη του κόμματος στις Ευρωεκλογές. Ενδεχομένως η πρόθεση της παράταξης είναι να διαμηνύσει εμμέσως πως ακόμα και αν φύγουν οι άλλοι, η ίδια δεν θα εγκαταλείψει τον Πρόεδρο, δημιουργώντας έτσι μια νέα δυναμική στη σχέση τους, η οποία ωστόσο είναι αμφίβολο αν θα διατηρηθεί όσο προχωρούν οι εξελίξεις.

Πάντως ο Υπουργός Εξωτερικών, ερωτηθείς σχετικά, χαρακτήρισε σεβαστές τις διαφωνίες των συμπολιτευόμενων κομμάτων, ενώ επεσήμανε και το γεγονός πως ήταν γνωστές οι διαφορές στο Κυπριακό πριν από τις Προεδρικές Εκλογές. Το ζήτημα είναι πως προεκλογικά αλλά και για πολύ μεγάλο μέρος της διακυβέρνησης Χριστοδουλίδη, οι διαφορές αυτές ήταν θεωρητικές, ενώ πλέον, λόγω της κινητικότητας, αποκτούν πεδίο εφαρμογής.