Απώλεια και πένθος, Μια προσωπική διαδρομή.

Η απώλεια είναι μια αναπόφευκτη ανθρώπινη εμπειρία, μιας και η ζωή μας συνδέεται με πολλές και διαφορετικές απώλειες, κάποιες λιγότερο και άλλες περισσότερο σημαντικές, μερικές αναστρέψιμες και άλλες μη. Χωρίς αμφιβολία, όταν η απώλεια αφορά το θάνατο αγαπημένου ή στενού μας προσώπου, το πένθος χαρακτηρίζεται ως βαθιά προσωπική εμπειρία και επίπονη διαδικασία με ανάμικτα και δύσκολα συναισθήματα.

Η αναζήτηση και η έντονη επιθυμία και λαχτάρα για τον άνθρωπο μας, η έντονη αίσθηση του κενού, σύγχυση, δυσπιστία, λύπη, φόβο, αίσθηση της αδικίας, μεταμέλεια, ανησυχία, άγχος, ενοχή, ανηδονία, ανακούφιση, θυμός, μοναξιά, και ιδιαίτερα η θλίψη, είναι μερικά από το πιο συχνά συναισθήματα που μπορεί να κατακλύζουν τη ψυχή μας.

Τα έντονα συναισθήματα και οι απότομες εναλλαγές των συναισθημάτων, συχνά συνοδεύονται από επίμονες και επαναλαμβανόμενες σκέψεις ή εικόνες και είναι φυσικό να επηρεαστεί η συγκέντρωση και η προσοχή, όπως και η μνήμη μας. Σε σωματικό επίπεδο, ιδίως τις πρώτες εβδομάδες ή όταν δεν δίνουμε την ανάλογη σημασία στα συναισθήματα μας, το πένθος μπορεί εξίσου να επιφέρει συμπτώματα όπως, δυσκολίες στον ύπνο, απώλεια ή αύξηση του σωματικού βάρους, αίσθημα κόπωσης και αδυναμίας, πονοκέφαλο, πόνος ή βάρος στο στήθος, στομαχικές διαταραχές και γενικότερα μπορεί να εμφανίζουμε μεγαλύτερη ευαισθησία στις ασθένειες.

Παρόλο που το πένθος είναι πολύ επώδυνο, είναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι το πένθος είναι μία φυσιολογική, αλλά και ανθρώπινη αντίδραση και ο κάθε άνθρωπος βιώνει την απώλεια με τον δικό του μοναδικό τρόπο. Συνάμα, μπορούμε να κατανοήσουμε το πένθος ως μια διαδικασία χωρίς συγκεκριμένη αρχή και τέλος, χωρίς συγκεκριμένα στάδια και χωρίς συγκεκριμένα χρονικά πλαίσια. Το πώς ο καθένας βιώνει το πένθος είναι προσωπική υπόθεση και αρκετοί παράγοντες παίζουν ρόλο, όπως η σχέση που είχαμε με το πρόσωπο που πέθανε, ο τρόπος της απώλειας, η ηλικία, τόσο η δική μας, όσο και του προσώπου που χάσαμε, η προσωπικότητα, οι πεποιθήσεις και απόψεις μας, οι μηχανισμοί αντιμετώπισης μας, οι προηγούμενες εμπειρίες απώλειας που βιώσαμε και φυσικά, το υποστηρικτικό δίκτυο μας.

Παρόλο που δεν υπάρχει μαγικό ραβδί, και το πένθος δεν μπορεί να ξεπεραστεί από την μια μέρα στην άλλη, μπορούμε να φροντίσουμε και να βοηθήσουμε τον εαυτό μας ώστε να διευκολύνουμε την υγιής διεργασία του πένθους. Καταρχήν, βοηθά να αναγνωρίσουμε ότι πενθούμε! Και αυτό σημαίνει ότι χρειάζεται να δώσουμε το χρόνο και το χώρο στον εαυτό μας για να προσαρμοστούμε στην πραγματικότητα χωρίς το αγαπημένο μας πρόσωπο.

Κατανοώντας ότι η προσαρμογή δεν είναι ένα μεμονωμένο γεγονός αλλά μια διαδικασία, μπορεί να μας βοηθήσει να αποδεχτούμε ότι το πένθος περιλαμβάνει πολλές εναλλαγές, με καλές και δύσκολες μέρες. Για την κατανόηση της εμπειρίας και του εαυτού μας, μπορούμε να διασαφηνίσουμε, ποια είναι η κατάσταση, τι σκέφτομαι και τι εικόνες περνούν από το μυαλό μου, τι συναισθήματα νιώθω, πως επηρεάζεται το σώμα μου και, πως αντιδρώ ή πως συμπεριφέρομαι. Διατηρώντας με αυτόν τον τρόπο μια ανοιχτή στάση στα συναισθήματα και στο όλο βίωμα μας, στην ουσία επιτρέπουμε στον εαυτό μας να επεξεργαστούμε την απώλεια μας και σταδιακά να βρούμε νόημα και να προσαρμοστούμε σε αυτήν.

Κρατώντας τη ρουτίνα μας η υιοθετώντας μια νέα, σταθερή και δομημένη καθημερινότητα μπορεί επίσης να μας βοηθήσει. Παρόλο που μπορεί να μην έχουμε τη διάθεση να ασχοληθούμε με δραστηριότητες που κάποτε μας ευχαριστούσαν, είναι σημαντικό να ωθήσουμε τον εαυτό μας να αφιερώσει χρόνο στην προσωπική αυτό-φροντίδα και σε δραστηριότητες που ενδεχομένως θα μας βοηθήσουν. Μπορούμε να ασχοληθούμε με την περιποίηση του εαυτού, τις εξετάσεις ρουτίνας μας, το περπάτημα η την άσκηση αλλά και με καινούριες δραστηριότητες.

Ταυτοχρόνως, μπορούμε να βοηθήσουμε τον εαυτό μας με το να αναγνωρίσουμε ότι κατά την διάρκεια του χρόνου, θα υπάρχουν πολλά «πρώτα» γεγονότα όπως γενέθλια, γιορτές, επετείους αλλά και άλλες σημαντικές ημερομηνίες. Με αυτό, μπορούμε να αναπτύξουμε ένα πλάνο και να σκεφτούμε συγκεκριμένα, πως θέλουμε να περάσουμε αυτή τη μέρα; με ποιον θέλουμε να την περάσουμε; Και, τι θα μπορούσε να μας βοηθήσει. Βάλσαμο ψυχής στο πένθος, μπορεί να αποτελέσει και η διατήρηση μίας σχέσης ή σύνδεσης με το αγαπημένο μας πρόσωπο, σύνδεσης, που θα βασίζεται στην μνήμη. Μπορούμε να θυμόμαστε, τι μας έμαθε; τι αξίες είχε και τι αγαπούσε στην ζωή; ποια ήταν η ιστορία του/της; πως θα ήθελε να τον/την θυμάμαι; αν ήταν εδώ τώρα, τι θα μου έλεγε; Και, τι με εκφράζει, τι θέλω να κάνω εις μνήμη του αγαπημένου μου. Όπως λέει και ένα ρητό, οι άνθρωποι μας που «έφυγαν» πάντα θα ζουν στα πιο όμορφα κομμάτια της ψυχής μας.

Ακόμα και αν το πένθος είναι μία μοναχική εμπειρία, αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να το βιώσουμε χωρίς στήριξη. Η στήριξη μπορεί να έρθει με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους, και αναμφίβολα, μπορεί να ομαλοποιήσει και να απαλύνει όλη την εμπειρία. Μπορούμε να αναζητήσουμε στήριξη από συγγενείς, στενούς φίλους αλλά και από συνάδελφους στη δουλειά. Σε κάθε περίπτωση βοηθά να θυμόμαστε ότι συχνά οι γύρω μας δεν ξέρουν πώς να μας στηρίξουν, τι να μας πουν η τι να μην πουν, και γενικότερα, τι ακριβώς είναι πραγματικά βοηθητικό. Για αυτό είναι καλή ιδέα να καθοδηγήσουμε τα κοντινά μας άτομα εκφράζοντας ανοιχτά και ειλικρινά τις ανάγκες μας και τι χρειαζόμαστε από αυτούς σε όλα τα στάδια αυτής της δύσκολης εμπειρίας της ζωής. Συγχρόνως, βοηθά να κατανοήσουμε ότι ανεξαρτήτως της σχέσης και του δεσίματος που διατηρούμε με τα κοντινά μας άτομα, ίσως δεν θα μπορούν όλοι να μας υποστηρίξουν με τον τρόπο που θα θέλαμε η που αναμέναμε.

Εξίσου σημαντικές πηγές στήριξης μπορεί να αποτελέσουν βιβλία αυτό-βοήθειας και πληροφόρηση από το διαδίκτυο, συμμετοχή σε ομάδες στήριξης, πνευματική στήριξη, αλλά και συμβουλευτική και ψυχολογική στήριξη από ειδικό ψυχικής υγείας. Το πένθος είναι φυσιολογική και ανθρώπινη αντίδραση και χρειαζόμαστε χρόνο, εντούτοις, εάν αισθανόμαστε ότι το πένθος μας είναι βαρύ και αμετάβλητο και αν νιώθουμε ότι είμαστε κολλημένοι μέσα σε βαθιά και συνεχή οδύνη, θα πρέπει να σκεφτούμε σοβαρά το ενδεχόμενο να μιλήσουμε σε ειδικό. Ιδιαίτερα όταν κυριαρχεί επίμονη καταθλιπτική διάθεση, όταν νιώθουμε έντονη απελπισία για το μέλλον, αν εμφανίζονται σκέψεις για αυτοκτονία, αν απομακρυνόμαστε από την οικογένεια και τους φίλους, σε περίπτωση που παρατηρείται σημαντική αύξηση/μείωση σωματικού βάρους, όταν επιμένουν οι διαταραχές ύπνου, όταν κυριαρχεί πανικός, άγχος, ή ταραχή, όταν προκύπτει μεγάλη δυσκολία στην ολοκλήρωση απλών καθημερινών δραστηριοτήτων η εργασιών, η όταν βιώνουμε λίγη ή καθόλου χαρά από διάφορες δραστηριότητες.

Κλείνοντας, ας κρατήσουμε ότι οι άνθρωποι που αγαπάμε πάντα θα ζουν στη ψυχή μας φωτίζοντας το μονοπάτι της καθημερινότητας και της ζωής μας. Είναι αδύνατον να ξεχάσουμε! Όμως, μέσα από την διαδικασία του πένθους, με κατανόηση, φροντίδα, υποστήριξη και αγάπη, σταδιακά μαθαίνουμε να ζούμε χωρίς τον άνθρωπο μας. Μεγαλώνουμε! Βρίσκουμε ξανά τον εαυτό μας και τη χαρά στη ζωή μας! Η ζωή μας αναπτύσσεται με νόημα γύρω από την εμπειρία μας!

Αν θέλετε να ενημερωθείτε και να πάρετε εξειδικευμένες πληροφορίες και στήριξη για θέματα που αφορούν την απώλεια αγαπημένου προσώπου από καρκίνο, μπορείτε να συμμετέχετε στις μηνιαίες διαδικτυακές συναντήσεις ενημέρωσης και υποστήριξης στο πένθος ή να καλέστε στο 77771986 και να μιλήσετε σε Ψυχολόγο της Ψυχοκοινωνικής Υπηρεσίας του ΠΑΣΥΚΑΦ.

Υπηρεσίας Ψυχολογικής Στήριξης ΠΑΣΥΚΑΦ

Άρτεμις Κοματίνα

Διευθύντρια Ψυχοκοινωνικής Υπηρεσίας ΠΑΣΥΚΑΦ

Περισσότερες πληροφορίες στην ιστοσελίδα του Συνδέσμου https://pasykaf.org/el-social-support/

Κεντρικά Γραφεία:

Χαλκάνορος 2, 2000 Στρόβολος, Λευκωσία Τ.Θ. 23868, 1887 Λευκωσία, Κύπρος

77771986

info@pasykaf.org

Λευκωσία: 22345444 / Λεμεσός: 25747750 / Λάρνακα: 24665198 / Πάφος: 26222929 / Αμμόχωστος: 23730460