«Δαμαί εγεννήθηκα, δαμαί εν να πεθάνω»

Μεγαλώσαμε ακούγοντας, σχεδόν καθημερινά, μηνύματα τα οποία έστελναν οι εγκλωβισμένοι μας μέσω του Ερυθρού Σταυρού στους συγγενείς τους που βρίσκονταν στις ελεύθερες περιοχές. Μηνύματα τα οποία μετέδιδε ο Κρατικός Ραδιοφωνικός Σταθμός (ΡΙΚ) και τα οποία αντηχούν ακόμα τόσο έντονα, στο μυαλό και στη ψυχή μας.

Πριν από μερικά χρόνια, είχα την ευτυχία να τοποθετηθώ ως καθηγήτρια στο Εξατάξιο Γυμνάσιο Ριζοκαρπάσου και ταυτόχρονα είχα την «τύχη» να επικοινωνήσω, να μιλήσω, να γνωρίσω εγκλωβισμένους μας, οι οποίοι παρέμειναν στον τόπο τους όλα αυτά τα δύσκολα χρόνια της κατοχής.

Άνθρωποι γερασμένοι από τα χρόνια που κουβαλούν στην πλάτη τους, αλλά κυρίως κουρασμένοι και ταλαιπωρημένοι από την πίεση και την παρουσία του κατακτητή, αλλά ταυτόχρονα περήφανοι, γιατί άντεξαν και αντέχουν να βλέπουν και να αντιμετωπίζουν τον διωγμό, την απαξίωση, τον φόβο του τούρκου κατακτητή.

Οι εγκλωβισμένοι μας, μέχρι και το 2004 υπέφεραν πολύ. Ο φόβος της παρουσίας του εισβολέα ήταν έντονος, οι απειλές καθημερινές, οι «ελευθερίες» τους περιορισμένες.

Όμως άντεξαν.

Στάθηκαν όρθιοι προσπαθώντας να διατηρήσουν ζωντανό το ελληνικό στοιχείο, την παράδοσή μας, τη θρησκεία μας, τη γλώσσα μας, τον πολιτισμό μας. Στις 21 Νοεμβρίου, ημέρα της Παναγίας, άκουσα για πρώτη φορά την καμπάνα να κτυπά. Ανατρίχιασα. Διέκοψα το μάθημα και ρώτησα τα παιδιά: «Μας επιτρέπουν να κτυπούμε την καμπάνα»; Τα παιδιά μού απάντησαν καταφατικά. Ένιωσα χαρά. Ένιωσα περήφανη για τους εγκλωβισμένους μας.

Βέβαια, οι νεότερες γενιές των εγκλωβισμένων μας, μη γνωρίζοντας τις κακουχίες και το «λειτούργημα» που επιτελούν όλα αυτά τα χρόνια οι παλαιότεροι, ζουν ανέμελα, γνωρίζοντας ελάχιστα για το 1974 και την εισβολή του ξένου κατακτητή. Δεν γνωρίζουν τι έγινε στις 15 Νοεμβρίου ή την 1η Οκτωβρίου. Και το χειρότερο είναι ότι δεν ενδιαφέρονται να μάθουν. Για όλα αυτά υπεύθυνοι είμαστε όλοι εμείς. Γονείς, εκπαιδευτικοί, πολιτικοί, αφού «αφήνουμε» τον κατακτητή να επηρεάσει τη σκέψη, το μυαλό και την ψυχή μας. Τον αφήνουμε να μας μολύνει… Είμαστε όχι «Ελεύθεροι Πολιορκημένοι», αλλά «Πολιορκημένοι Πολιορκημένοι», όπως μου ανέφερε χαρακτηριστικά μία γιαγιά. Πόσο δίκαιο έχει... Αντιδρούμε ελάχιστα. Νιώθουμε ελάχιστα. Πράττουμε ελάχιστα.

Μία ηλικιωμένη κυρία, με έκανε πολύ περήφανη όταν την γνώρισα για πρώτη φορά. Ήρθε στο σχολείο και ήθελε κάποιον να την πάρει στη Λάρνακα, στο γιο της, γιατί ήταν άρρωστη.

Εγώ, βλέποντάς την άρρωστη και αρκετά ηλικιωμένη, της είπα: «Γιαγιά, γιατί δεν πας να μείνεις με τα παιδιά σου για να σε φροντίζουν»;

Η απάντησή της και το βλέμμα της με έκαναν να νιώσω περήφανη γι΄ αυτήν, αλλά και για όλους τους εγκλωβισμένους μας που έμειναν εκεί, πιστοί στο καθήκον…

«Κόρη μου, εγιώ το κλειδί μου εν τω διω στους τούρκους. Δαμαί εγεννήθηκα, δαμαί εν να πεθάνω». Λόγια βγαλμένα μέσα από την ψυχή. Λόγια μιας αμόρφωτης γριάς. Λόγια που μένουν καρφωμένα μέσα μου. Λόγια που δεν ξεχνάς ποτέ.

Η κόκκινη σημαία δίπλα απ΄ το παράθυρό μου.

Ο κατακτητής παραδίπλα.

Τα γέλια των παιδιών εκεί.

Τα παιχνίδια των παιδιών εκεί.

Όμως, τα λόγια τους μαχαίρι στην καρδιά.

Συνειδητοποιώ ακόμα μια φορά:

«Κατοχή»

Ανοίγω το παράθυρο

Τα παιδιά παίζουν στο απέναντι οικόπεδο

Όμως τα λόγια τους ξένα, οι κουβέντες τους ξένες,

τα ρούχα τους ξένα, οι ανάσες τους ξένες.

Όλα ξένα.

«Κατοχή».

Κλείνω το παράθυρο ερμητικά

Κλείνω τις σκέψεις μου ερμητικά.

«Μην μιλάς», «Πρόσεχε», η φωνή της λογικής.

Όμως τη φωνή της ψυχής ποιος την ακούει;

*Γεωργία Παύλου, Φιλόλογος-Συγγραφέας