Πλαστικό: Η κρυφή απειλή που καταναλώνουμε και αναπνέουμε έχει συνέπειες στην υγεία μας

Εσείς πόσο πλαστικό φάγατε και αναπνεύσατε σήμερα; Η ερώτηση δεν είναι ρητορική αλλά μια πραγματικότητα. Καθώς η πλαστική ρύπανση είναι παντού και μας περικυκλώνει, μέσα από πολλές επιστημονικές έρευνες γίνεται ξεκάθαρο πως μικροπλαστικά και νανοπλαστικά περνούν στην διατροφική αλυσίδα αλλά και τον αέρα που αναπνέουμε, προκαλώντας ανησυχίες για τις πιθανές επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία.

Από το πληκτρολόγιο που γράφουμε ως το τιμόνι του αυτοκινήτου μας, από το μπουκάλι που πίνουμε νερό μέχρι τις συσκευασίες τροφίμων το πλαστικό έχει γίνει αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητάς μας. Πού όμως καταλήγει όλο αυτό το πλαστικό όταν δεν το χρησιμοποιούμε; Μια μικρή ποσότητα ανακυκλώνεται, ενώ η υπόλοιπη, δυστυχώς, καταλήγει σε χωματερές ή ακόμη χειρότερα, στις θάλασσες και τους ωκεανούς.

H βολική χρήση του πλαστικού έχει ένα πολύ μεγάλο τίμημα. Και αυτό γιατί αν δεν ανακυκλωθούν οι τεράστιες ποσότητες που είναι διάσπαρτες παντού, διασπώνται σε μικρά κομμάτια τα λεγόμενα μικροπλαστικά και νανοπλαστικά. Πρόκειται για πλαστικά σωματίδια μικρότερα των 5mm τα πρώτα και του 1mm τα δεύτερα, τα οποία σύμφωνα με το επιστημονικό περιοδικό PNAS εγείρουν σοβαρές ανησυχίες για πιθανούς κινδύνους στην υγεία μας.

Σύμφωνα με την οργάνωση Our World in Data παράγονται περίπου 350 εκατομμύρια τόνοι πλαστικών απορριμμάτων κάθε χρόνο. Σχεδόν το ένα τέταρτο αυτής της ποσότητας κακοδιαχειρίζεται ή ρυπαίνει τον πλανήτη. Από αυτό το ένα τέταρτο, δηλαδή περισσότεροι από 20 εκατομμύρια τόνοι μολύνουν το περιβάλλον, 13 εκατομμύρια τόνοι τη ξηρά και άλλοι έξι εκατομμύρια τόνοι ποτάμια, θάλασσες και ακτές.

Το πλαστικό ανιχνεύθηκε μέσα στο ανθρώπινο σώμα

Η επόμενη «στάση» της πλαστικής ρύπανσης είναι ο ίδιος ο άνθρωπος. Εξαιτίας της παρουσίας τους στις θάλασσες και τους ωκεανούς, μικροπλαστικά και νανοπλαστικά διοχετεύονται στον ανθρώπινο οργανισμό μέσω της τροφικής αλυσίδας. Σύμφωνα με το περιοδικό TIME αυτά τα μικροσκοπικά πλαστικά σωματίδια είναι ικανά να περάσουν μέσα από το πεπτικό στο κυκλοφορικό. Και από εκεί μπορούν να εγκατασταθούν στην καρδιά, στον εγκέφαλο και σε άλλα ζωτικά όργανα, ακόμη και στα σώματα των εμβρύων μέσω του πλακούντα.

Και αυτό, είναι κάτι που πρέπει να μας ανησυχεί γιατί ο άνθρωπος δεν είναι φτιαγμένος για να κυκλοφορούν πλαστικά στον οργανισμό του. Αν και ακόμη είμαστε στη φάση της χαρτογράφησης και χρειάζεται να γίνουν περισσότερες έρευνες, οι επιστήμονες ανησυχούν για τις συνέπειες που μπορεί να έχουν τα μικροπλαστικά και τα νανοπλαστικά. Προς το παρόν υπάρχουν ενδείξεις ότι ασθενείς που ήδη αντιμετωπίζουν καρδιακά προβλήματα έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο για έμφραγμα, εγκεφαλικό ή ακόμη και θάνατο, ότι υπάρχει συσχέτισή των μικροπλαστικών και των νανοπλαστικών με φλεγμονές του εντέρου, ότι σχετίζονται με αλλεργίες, ή όπως έδειξε μελέτη που δημοσιεύτηκε στο National Library of Medicine ότι τα πλαστικά μικροσωματίδια που αναπνέουμε είναι μια επιπρόσθετη απειλή για όσους ήδη αντιμετωπίζουν πνευμονολογικά προβλήματα.

Πόσο πλαστικό καταναλώνουμε την εβδομάδα;

Καθώς τα μικροπλαστικά και τα νανοπλαστικά βρίσκονται κυριολεκτικά παντού, δεν είναι καθόλου εύκολο κάποιος να τα αποφύγει, όσο υγιεινή διατροφή και αν ακολουθεί. Σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Science Direct υπολογίζεται ότι ενδεχομένως να καταναλώνουμε από 0,1 έως 5 γραμμάρια αόρατων τεμαχίων πλαστικού την εβδομάδα.

Το CNN πριν από λίγο καιρό δημοσίευσε ένα αναλυτικό ρεπορτάζ, στο οποίο συγκέντρωσε τα αποτελέσματα διαφόρων ερευνών σχετικά με το ποια τρόφιμα περιέχουν μικροπλαστικά και νανοπλαστικά. Σύμφωνα με το αμερικανικό δίκτυο στο 90% των δειγμάτων ζωικών και φυτικών πρωτεϊνών που εξετάστηκαν βρέθηκαν θετικά για μικροπλαστικά και νανοπλαστικά.

Οι παναρισμένες γαρίδες περιείχαν μακράν τα περισσότερα μικροπλαστικά, με κατά μέσο όρο, πάνω από 300 κομμάτια ανά μερίδα. Οι vegan κοτομπουκιές ήρθαν δεύτερες με κάτι λιγότερο από 100 κομμάτια ανά μερίδα, ακολουθούμενες από τις κανονικές κοτομπουκιές. Οι λιγότερο μολυσμένες πρωτεΐνες ήταν τα στήθη κοτόπουλου, ακολουθούμενες από τα χοιρινά φιλέτα και το τόφου.

Αλλά ούτε και οι χορτοφάγοι γλυτώνουν από το να καταναλώνουν μικροσκοπικά πλαστικά σωματίδια. Εάν το πλαστικό είναι αρκετά μικρό, τα φρούτα και τα λαχανικά μπορούν να απορροφήσουν μικροπλαστικά μέσω των ριζών τους και να τα μεταφέρουν στους μίσχους, τα φύλλα, τους σπόρους και τους καρπούς του φυτού. Τα μήλα και τα καρότα ήταν τα φρούτα και τα λαχανικά με τις μεγαλύτερες ποσότητες μικροπλαστικών και νανοπλαστικών.

Μικροπλαστικά και νανοπλαστικά, επίσης βρέθηκαν στο αλάτι και τη ζάχαρη, δύο ουσίες που περιέχονται στα περισσότερα τρόφιμα. Αλλά ούτε και το ρύζι, ένα από τα πιο δημοφιλή δημητριακά παγκοσμίως δεν έχει καταφέρει να ξεφύγει. Το ίδιο ισχύει και για το τσάι, αφού ερευνητές στο πανεπιστήμιο McGill του Κεμπέκ ανακάλυψαν πως μόνο ένα πλαστικό σακουλάκι τσαγιού, το οποία ρίχνουμε σε καυτό νερό, απελευθερώνει περίπου 11,6 δισεκατομμύρια σωματίδια μικροπλαστικών.

Ανησυχία και για το νερό

Δυστυχώς, η παρουσία μικροπλαστικών και νανοπλαστικών δεν εξαιρείται ούτε από το νερό που πίνουμε, κυρίως από εμφιαλωμένα μπουκάλια. Έρευνα που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Proceedings of the National Academy of Sciences αποκάλυψε συγκλονιστικά ευρήματα: ένα λίτρο εμφιαλωμένου νερού περιέχει περίπου 240.000 ανιχνεύσιμα πλαστικά θραύσματα. Αριθμός που αγγίζει δέκα έως εκατό φορές υψηλότερες συγκεντρώσεις από προηγούμενες εκτιμήσεις.

Πλαστικό και στον αέρα που αναπνέουμε

Πλαστικό περιέχει και ο αέρας που αναπνέουμε. Έρευνα που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό AIP Publishing έδειξε ότι μικροπλαστικά και νανοπλαστικά βρέθηκαν στους αεραγωγούς, γεγονός που αυξάνει την ανησυχία για τις επιπτώσεις στο αναπνευστικό σύστημα, αφού αυτά τα μικροσκοπικά σωματίδια περιέχουν συνήθως τοξικούς ρύπους και χημικές ουσίες.

Τα εισπνεόμενα μικροπλαστικά μπορεί να προκαλέσουν σοβαρούς κινδύνους για την υγεία, οπότε η κατανόηση του τρόπου με τον οποίο ταξιδεύουν στο αναπνευστικό σύστημα είναι απαραίτητη για την πρόληψη και τη θεραπεία των αναπνευστικών παθήσεων.

Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι τα ευρήματά τους επιβεβαιώνουν τη δικαιολογημένη ανησυχία σχετικά με την έκθεση των ανθρώπων σε μικροπλαστικά, κυρίως σε περιοχές όπου υπάρχουν υψηλά επίπεδα ρύπανσης από πλαστικά ή έντονη βιομηχανική δραστηριότητα.

Μείωση της χρήσης πλαστικού

Αν κάτι πλέον, είναι ξεκάθαρο είναι ότι πρέπει να μειώσουμε δραστικά τη χρήση πλαστικού στη ζωή μας. Η στροφή σε εναλλακτικά υλικά και η υιοθέτηση βιώσιμων πρακτικών είναι απαραίτητες, προκειμένου να μειωθούν οι κίνδυνοι για την υγεία μας.

Τι μπορούμε να κάνουμε; Με μικρά και εύκολα βήματα μπορούμε να πετύχουμε πολλά. Εκεί, όπου έχουμε τη δυνατότητα ας αποφεύγουμε το πλαστικό. Δεν χρειάζεται, για παράδειγμα κάθε φορά που διψούμε να καταφεύγουμε στην αγορά νερού σε πλαστικό μπουκάλι, αν προηγουμένως έχουμε φροντίσει να έχουμε μαζί μας νερό αποθηκευμένο, ίσως σε ένα σκεύος από αλουμίνιο που το κρατεί κιόλας παγωμένο.

Αν θέλουμε ένα ποτό μπορούμε να προτιμήσουμε την αλουμινένια συσκευασία αντί της πλαστικής. Και γενικά, το αλουμίνιο και το γυαλί λόγω των πλεονεκτημάτων που έχουν αποτελούν καλές εναλλακτικές λύσεις. Το γυαλί ανακυκλώνεται απεριόριστες φορές. Το αλουμίνιο ανακυκλώνεται πολλές φορές χωρίς να αλλοιώνεται η ποιότητα του.

Το 75% της παγκόσμιας παραγωγής αλουμινίου επαναχρησιμοποιείται. Μάλιστα, ένα κουτί αλουμινίου που ρίχνεται στον κάδο ανακύκλωσης μπορεί να επιστρέψει στο ράφι ως νέο προϊόν μέσα σε λίγες ημέρες.

Τα τρόφιμά μας εντός και εκτός ψυγείου να τα φυλάμε σε γυάλινα δοχεία, τα οποία και δεν αλλοιώνουν τη γεύση τους και που μπορεί να χρησιμοποιηθούν άπειρες φορές. Εκεί που έχουμε την επιλογή να προτιμούμε και τις αλουμινένιες συσκευασίες.

Στα ψώνια μας να φροντίζουμε να έχουμε μαζί μας επαναχρησιμοποιούμενες ή υφασμάτινες τσάντες, κάτι που θα διασφαλίσει λιγότερη πλαστική ρύπανση και λιγότερα σακούλια στα στομάχια των ψαριών και των θαλάσσιων ζώων.

Και τέλος μπορούμε να αγοράζουμε προϊόντα από εταιρείες που υιοθετούν πρακτικές φιλικές προς το περιβάλλον και που μειώνουν τη χρήση πλαστικού.