Η σημασία της ιστορικής καταγραφής σε ντοκιμαντέρ για τους Μικρασιάτες της Κύπρου

Η σημασία της ιστορικής καταγραφής αναδείχθηκε στην πρώτη προβολή του ιστορικού ντοκιμαντέρ με τίτλο «Μνήμη γλυκείας πατρίδας» του Σταύρου Παπαγεωργίου, η οποία έλαβε χώρα το βράδυ της Δευτέρας στην αίθουσα τελετών του Πανεπιστημίου Κύπρου, στη Λευκωσία, και τελούσε υπό την αιγίδα της Πρεσβείας της Ελλάδας στην Κύπρο. Στην εκδήλωση την οποία διοργάνωσαν το Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κύπρου, ο Σύνδεσμος Μικρασιατών Κύπρου και ο Πολιτιστικός Οργανισμός Α.Ε.Ι. Audiovisual Forum, παρέστησαν μεταξύ άλλων ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Γεώργιος και εκπρόσωπος του Πρέσβη της Ελλάδας στην Κύπρο, Ιωάννη Παπαμελετίου. 

Η ταινία, η οποία αποτελεί το πρώτο από τα τέσσερα μέρη που θα ακολουθήσουν, πραγματεύεται τα βιώματα των Μικρασιατών προσφύγων στην Κύπρο, μέσα από τις εμπειρίες του Αναστάση Τοσούνογλου, πρόσφυγα από την Αλάγια της Μικράς Ασίας.

Ο Κοσμήτορας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κύπρου και Αναπληρωτής Καθηγητής Νεότερης Ιστορίας, Πέτρος Παπαπολυβίου, στον χαιρετισμό του, συνεχάρη τον Σταύρο Παπαγεωργίου, προσθέτοντας ότι σε αυτόν οφείλεται η εισαγωγή του ιστορικού ντοκιμαντέρ στα Λύκεια της Κύπρου «με τόσο ζήλο εδώ και μερικά χρόνια». Εξέφρασε την ελπίδα για επιστροφή στα εδάφη της Κύπρου που καταλήφθηκαν από τον τουρκικό στρατό το 1974.

Η Μόνα Σαββίδου Θεοδούλου, Πρόεδρος του Συνδέσμου Μικρασιατών Κύπρου, στον χαιρετισμό της, είπε ότι ο φακός του Σταύρου Παπαγεωργίου απαθανατίζει την παρουσία Μικρασιατών δεύτερης γενιάς, την περιπέτεια του βίου τους και του βίου των προγόνων τους καθώς και τη διάσωση της μνήμης με τη διάσωση των κειμηλίων τους. «Το ντοκιμαντέρ είναι το επιστέγασμα, η σύνθεση πολλών από τις συνιστώσες του αρχείου του Συνδέσμου για τον μικρασιατικό ελληνισμό», προσέθεσε. 

«Αναμένουμε και τα άλλα επεισόδια για τη σχέση Αλάγιας – Κύπρου, για την άφιξη του αραβικού πλοιαρίου υπό γαλλική σημαία «Ταφλίκ Ελ Μπαρί» στη Λάρνακα, το οποίο έφερε Αλλαγιώτες πρόσφυγες τον Σεπτέμβριο του 1922, καθώς και πολλές άλλες μοναδικές πληροφορίες που διασώζουν το ήθος, τη θρησκευτικότητα, την αξιοπρέπεια και το ψυχικό σθένος των ανθρώπων που υπήρξαν οι πρόγονοί μας», σημείωσε η κ. Θεοδούλου.

Από την πλευρά της, η Βίκυ Μιχαηλίδου, εκπρόσωπος του Συνδέσμου Αλλαγιωτών Νέας Ιωνίας, ανέφερε στον χαιρετισμό της «ότι oι Ελληνοκύπριοι κρατούν την ίδια ή και ακόμα πιο ζωντανή την ανάμνηση ακόμη και από την ίδια τη μητέρα πατρίδα, που άνοιξε την τεράστια αγκαλιά της στους βασανισμένους προγόνους μας». Αναφερόμενη στις λεγόμενες «χαμένες πατρίδες», η κ. Μιχαηλίδου είπε ότι αυτές «είναι στη δική μας συνείδηση ζωντανές, σε κάθε έκφανση της καθημερινής μας ζωής». 

«Ο σύλλογός μας από την ίδρυσή του το 1945 έως και σήμερα έχει επιτελέσει σημαντικό έργο με δράσεις που τιμούν τους προγόνους μας και αποκορύφωμα την πράξη αδελφοποίησης των Δήμων Αλάγιας και Νέας Ιωνίας», τόνισε η κ. Μιχαηλίδου, προσθέτοντας ότι με το ντοκιμαντέρ του Σταύρου Παπαγεωργίου συμβάλλει στην έρευνα για το τρίπτυχο «Αλάγια – Κύπρος – Νέα Ιωνία». Η Ιστορία διδάσκεται και παραμένει αναλλοίωτη εσαεί, δεν έχει σύνορα, ανέφερε καταληκτικά.

Η Πρόεδρος της Συμβουλευτικής Επιτροπής Κινηματογράφου του Υφυπουργείου Πολιτισμού, Δρ Έλενα Χριστοδουλίδου, παρουσίασε το ντοκιμαντέρ και το συνολικό έργο του Σταύρου Παπαγεωργίου. Αναφερόμενη σε κάποιες από τις σημαντικότερες ταινίες του σκηνοθέτη, η κ. Χριστοδουλίδου επεσήμανε ότι «αποτελούν σημαντική παρακαταθήκη στην πολιτιστική μας ζωή και στη συλλογική μνήμη του τόπου μας». 

Μιλώντας για το ιστορικό ντοκιμαντέρ «Μνήμη γλυκείας πατρίδας», η κ. Χριστοδουλίδου έκανε λόγο για «ένα ντοκιμαντέρ για ένα οδυνηρό αλλά ταυτόχρονα αστείρευτα πλούσιο σε αφηγήσεις κεφάλαιο της Ιστορίας μας». Ανέφερε ακόμη ότι ο Σύνδεσμος Μικρασιατών Κύπρου μέσα από τις δράσεις του κατάφερε να συλλέξει πολύτιμες πληροφορίες, οι οποίες αποτέλεσαν τη μαγιά για το ντοκιμαντέρ, το οποίο – όπως είπε - «κραυγάζει τη διαχρονικότητα του ανθρώπινου πόνου αλλά και τη δύναμη για επιβίωση». 

Καταληκτικά, η κ. Χριστοδουλίδου εξέφρασε υπερηφάνεια για τη συμβολή της Συμβουλευτικής Επιτροπής Κινηματογράφου «στην υλοποίηση ενός έργου, το οποίο θα αποτελέσει πηγή πληροφόρησης για το κοινό, εγχειρίδιο και βοήθημα μελέτης για τους ιστορικούς ερευνητές, αλλά και δίδαγμα για την ανθρώπινη ανάγκη για επιβίωση και ευημερία».

Ο δημιουργός και σκηνοθέτης του ντοκιμαντέρ, Σταύρος Παπαγεωργίου, αναφέρθηκε στις αναμνήσεις που έχει από τον θείο του, Αναστάση Τοσούνογλου, ο οποίος ήρθε στην Κύπρο ως πρόσφυγας από την Αλάγια το 1922 και εργάστηκε στη Λευκωσία ως νερουλάς, καθώς και στην πορεία δημιουργίας του ντοκιμαντέρ, σημειώνοντας ότι πήρε την απόφαση για την παραγωγή της ταινίας το 2017. 

Εν συνεχεία, ο κ. Παπαγεωργίου επεσήμανε ότι οι ιστορίες των Μικρασιατών της Κύπρου «είναι ένα πεδίο που ακόμη ιχνογραφείται και ανακαλύπτεται και πρέπει να το καταγράψουμε και να το δώσουμε στους ερευνητές και στις νέες γενιές για να το μελετήσουν και να εμβαθύνουν». Μέσα από τις μαρτυρίες που συνέλεξε, όπως είπε, κατάφερε να γνωρίσει καλύτερα και με μαγικό τρόπο τον θείο του, Αναστάση Τοσούνογλου, τον οποίο χαρακτήρισε ως έναν μεγαλόψυχο άνθρωπο. 

Από την πλευρά του, ο δημοσιογράφος-ερευνητής Χρύσανθος Χρυσάνθου έκανε λόγο για τον «ασίγαστο και μεταδοτικό ενθουσιασμό» του Σταύρου Παπαγεωργίου, ο οποίος επεκτείνεται και στην ειδική έκδοση που ετοιμάζουν από κοινού και η οποία θα επικεντρωθεί στη ζωή των μελών της οικογένειας του Αναστάση Τοσούνογλου, με τη βοήθεια του Ιδρύματος Αναστάση και Ευφροσύνης Τοσούνογλου. 

Αφότου έκανε λόγο για τη «συγκλονιστικά περιπετειώδη ζωή» του Αναστάση Τοσούνογλου, ο κ. Χρυσάνθου είπε ότι «στην έκδοση που ετοιμάζουμε προσπαθούμε να ενώσουμε τα νήματα της ζωής και άλλων ανθρώπων που ξεριζώθηκαν από τη Μικρά Ασία και διασώθηκαν μέσω Κύπρου», σημειώνοντας ότι καταγράφηκαν πάρα πολλές μαρτυρίες και συγκεντρώθηκε τεράστιος όγκος εγγράφων. «Οι πατρίδες χάνονται μόνο κάτω από τη σκόνη της λήθης, θεωρούνται χαμένες μόνο όταν τις ξεχνάμε», υπογράμμισε. 

Ακολούθως, προβλήθηκε το ντοκιμαντέρ «Μνήμη γλυκείας πατρίδας», που καταγράφει την πορεία του Αναστάση Τοσούνογλου, πρόσφυγα από την Αλάγια της Μικράς Ασίας, και τις αντιξοότητες που αντιμετώπισε εκείνος και άλλοι Μικρασιάτες όταν ξεριζώθηκαν από την πατρίδα τους. Το ντοκιμαντέρ διανθίζεται από μαρτυρίες απογόνων αυτών των προσφύγων, ενώ παράλληλα αναφέρεται στη διάσωση των Ελλήνων της Αλάγιας από αμερικανικά και ελληνικά επιταγμένα πλοία το 1922, στην Ελλάδα, καθώς και τις δυσκολίες που πέρασαν όταν εγκαταστάθηκαν στη νέα τους πατρίδα.

Ακόμη, στο ντοκιμαντέρ καταγράφονται οι ενέργειες της Εκκλησίας της Κύπρου για ανακούφιση των Μικρασιατών προσφύγων που κατέφθασαν στο νησί, καθώς και ο καθοριστικός ο ρόλος του τότε Μητροπολίτη Κιτίου, Νικόδημου Μυλωνά, στη διάσωση προσφύγων από την Αλάγια. Επιπλέον, αναφέρθηκε ότι η αγγλική αποικιοκρατική διοίκηση δεν επέτρεψε σε 5.000 Μικρασιάτες πρόσφυγες να αποβιβαστούν στην Κύπρο, ακολουθώντας «πολιτική υπέρμετρης αυστηρότητας». 

Πηγή: KΥΠΕ