Τα γερασμένα κόμματα, οι παρωχημένες πρακτικές και τα ινδάλματα που δεν εμπνέουν

Ένα από τα ζητήματα που θα πρέπει να δουν τα κόμματα στον απόηχο των όσων έγιναν στις Ευρωεκλογές είναι πόσο ηλικιωμένα μοιάζουν. Και αυτό δεν σημαίνει ότι έχουν ηλικιωμένα στελέχη (αν και σε ορισμένες δυνάμεις υπάρχει δυσανάλογα μεγάλος αριθμός στελεχών μεγαλύτερων ηλικιών, κάτι που αποτελεί πρόβλημα ισορροπιών, καθώς αντίστοιχα υποεκπροσωπούνται οι νεαρότερες ηλικιακές ομάδες) αλλά ότι δίνουν την αίσθηση πως είναι γερασμένα και ανήκουν σε μια άλλη εποχή.

Αυτές τις παρωχημένες προσεγγίσεις τις έχουμε δει και κατά τη διάρκεια του προεκλογικού των διπλών εκλογών αλλά κυρίως τις παρακολουθούμε στην καθημερινότητά μας. Είναι τόσο συνηθισμένες που αποτελούν το φυσιολογικό, ενώ στην πραγματικότητα δεν είναι.

Για παράδειγμα, κατά τη διάρκεια του προεκλογικού, είδαμε κόμματα να μιλούν για το πραξικόπημα, κόμματα να διακινούν προεκλογικό υλικό με τον Μακάριο. Παρόλο που η ιστορία είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την πολιτική και απαραίτητο στοιχείο στην ανάλυση και στον τρόπο σκέψης, το παρελθόν δεν μπορεί να αποτελεί πολιτική πρόταση. Συμπληρώνονται φέτος 50 χρόνια από τη μαύρη ημέρα της τουρκικής εισβολής και 47 χρόνια από τον θάνατο του Μακαρίου. Ένα πολύ μεγάλο μέρος του σημερινού εκλογικού σώματος δεν έχει μνήμες και βιώματα από αυτά τα γεγονότα και αυτούς τους ανθρώπους. Ζει με τις επιπτώσεις του πραξικοπήματος και της εισβολής, ζει με την ελπίδα της ελευθερίας και της επιστροφής, ζει με κληροδότημα τις ενέργειες και κατευθύνσεις των πολιτικών αντρών (ήταν πάντα άντρες) του παρελθόντος. Δεν ζει όμως στο παρελθόν.

Μπορεί για κάποια μεγαλύτερα σε ηλικία άτομα αυτές οι αναφορές να προκαλούν συναισθηματικές αντιδράσεις (και αυτό είναι πλήρως κατανοητό) αλλά για τους νεότερους οι απαντήσεις βρίσκονται στο μέλλον και όχι στο παρελθόν. Οι σημερινοί 20άρηδες, 30αρηδες, 40αρηδες ψηφοφόροι, ακόμη και οι 50αρηδες που ήταν τότε μικρά παιδιά, γεννήθηκαν και μεγάλωσαν σε μια Κύπρο που ήταν ήδη μοιρασμένη. Έχουν θέσεις και απόψεις για το Κυπριακό αλλά σε καμία περίπτωση την ίδια συναισθηματική αντίδραση με εκείνους που βίωσαν τα γεγονότα και τους ανθρώπους τους. Με τον τρόπο που γίνονται οι αναφορές στην ιστορία μας, κυρίως σε προεκλογικές περιόδους, τα κόμματα αγνοούν αυτές τις νεότερες γενιές, που θέλουν να συζητούμε το Κυπριακό στα μέτρα και στις πραγματικότητες του σήμερα. Που κάνουν ανάγνωση πραγμάτων και καταστάσεων μέσα από διαφορετικά πρίσματα, έχοντας ζήσει το μεγαλύτερο μέρος της ζωής τους ως Ευρωπαίοι πολίτες.

Πρέπει να μιλούμε για το Κυπριακό, είναι το μεγαλύτερο εθνικό μας ζήτημα. Όχι, όμως, αποκλειστικά με τους όρους και τη σημειολογία των γονέων και των παππούδων μας. Γιατί σε ένα πολύ μεγάλο μέρος του εκλογικού σώματος η φωνή του Μακαρίου δεν είναι καθόλου γνώριμη. Και αυτοί αισθάνονται ότι οι πολιτικές δυνάμεις αγνοούν τα δικά τους αισθήματα για το θέμα.

Το Κυπριακό δεν είναι το μόνο ζήτημα για το οποίο τα κόμματα δίνουν την αίσθηση πως ζουν σε μια άλλη εποχή. Η συχνή παραπομπή στους ιστορικούς τους ηγέτες και σε προσωπικότητες που χάραξαν το κομματικό παρελθόν, μπορεί να προκαλούν πολιτική νοσταλγία σε κάποιους, αλλά για κάποιους όλοι αυτοί είναι οι ηγέτες που «έσασαν» τις γενιές τους και δεν άφησαν επαρκή υποδομή ώστε να μην υποφέρουν οι επόμενοι.

Τα πρόσωπα που μας άφησαν με υπέρογκους λογαριασμούς ρεύματος, τους οποίους δυσκολεύονται οι σημερινοί νέοι να πληρώσουν, επειδή δεν φρόντισαν για τη δημιουργία υποδομών ΑΠΕ, είναι τα ινδάλματα των κομμάτων. Τα πρόσωπα που δεν φρόντισαν να μας θωρακίσουν επαρκώς από την οικονομική κρίση της προηγούμενης δεκαετίας, τις συνέπειες της οποίας βιώνουν περισσότερο από όλους σήμερα οι σημερινοί 35αρηδες και 25αρηδες, είναι τα ινδάλματα των κομμάτων. Τα πρόσωπα που άφησαν ένα μικρό νησί χωρίς δημόσιες συγκοινωνίες και σήμερα ο κόσμος ταλαιπωρείται σε ατελείωτες ουρές για να πάει στη δουλειά του, πληρώνοντας πανάκριβα καύσιμα, είναι τα ινδάλματα των κομμάτων. Τα πρόσωπα που άφησαν τα σχολεία χωρίς κλιματιστικά, με αποτέλεσμα να κλείνουν επειδή είναι καλοκαίρι σε χώρα της Ανατολικής Μεσογείου, είναι τα ινδάλματα των κομμάτων. Και τα κόμματα περιμένουν ότι με τις αναφορές σε αυτά τα άτομα, εκείνοι που υποφέρουν από τις παραλείψεις τους, θα αισθανθούν μια τεράστια έμπνευση και θα σπεύσουν να τα ψηφίσουν.

Παραδείγματα υπάρχουν πολλά. Σε βάθη δεκαετιών αλλά και πρόσφατα. Το πλέον παρωχημένο στοιχείο των κομμάτων είναι, όμως, πως δεν καταλαβαίνουν ποια είναι τα προβλήματα σήμερα και με ποια γλώσσα θα πρέπει να τα εκφράσουν. Ή καταλαβαίνουν, αλλά κινούνται έξω από το comfort zone τους, όταν πρέπει να ασχοληθούν με αυτά. Για αυτό και αναλώνουν τις προεκλογικές περιόδους να συζητούν για ζητήματα που δεν αποτελούν προτεραιότητα για πολύ μεγάλη μερίδα ψηφοφόρων, γεγονός που αναπόφευκτα ερμηνεύεται ως αδιαφορία ή παρουσιάζει τα κόμματα ως εκπροσώπους κάποιων άλλων, που δεν έχουν σχέση με τους συγκεκριμένους πολίτες.

Τα κόμματα πρέπει να αφήσουν πίσω τους το παρελθόν και να δουν ποιοι είναι το πραγματικό εκλογικό σώμα στο παρόν και ποιοι θα είναι στο μέλλον. Να τους κατανοήσουν πραγματικά και να ανταποκριθούν στις δικές τους ανάγκες. Αλλιώς όλο και περισσότερο γερασμένα θα μοιάζουν στα μάτια των πολιτών, ακόμα και αν στην ηγεσία τους βρίσκονται νεότεροι άνθρωποι με φρέσκες ιδέες.