Μήνυμα δεν ελήφθη-Η συρρίκνωση των παραδοσιακών κομμάτων και το χαστούκι από τον Φειδία

Στο πρώτο του σχόλιο για τα αποτελέσματα των Ευρωεκλογών, ο πρόεδρος του ΕΛΑΜ υπέδειξε στα άλλα κόμματα πως «οι παραλήπτες των μηνυμάτων οφείλουν να κάνουν ανάλυση και να καταλήξουν. Ακόμα δεν υπάρχει αυτοκριτική στο σύστημα, προσπαθούν να ρίξουν τις ευθύνες αλλού». Ο κ. Χρίστου ήταν ο μοναδικός κομματάρχης στην Κύπρο που είδε τα ποσοστά του να εκτοξεύονται στις Ευρωεκλογές και είχε προλάβει να ακούσει τις τοποθετήσεις των υπόλοιπων πολιτικών αρχηγών, οι οποίες δεν έδειχναν ότι εισπράττουν πραγματικά το μήνυμα του θριάμβου του Φειδία Παναγιώτου.

Αυτή δεν ήταν η πρώτη φορά που τα παραδοσιακά κόμματα έδειξαν να μην καταλαβαίνουν τι τους λένε οι ψηφοφόροι. Ο ΔΗΣΥ, το ΑΚΕΛ, το ΔΗΚΟ και η ΕΔΕΚ παρουσιάζουν διακυμάνσεις στα ποσοστά τους στις τέσσερις τελευταίες εκλογικές διαδικασίες, οι οποίες δεν τα θορύβησαν. Από εκεί που βρίσκονταν σχεδόν σταθερά στην πρώτη, τη δεύτερη, την τρίτη και την τέταρτη θέση για δεκαετίες, τα δύο κόμματα του Κέντρου βρίσκονται σε πτώση και στην κατάταξη, καθώς πλέον εκτός από το ΕΛΑΜ τους περνά και ο Φειδίας, ενώ οι πρώτοι δύο, αν και διατηρούν τις θέσεις τους, βλέπουν τα ποσοστά τους κάθε φορά να κινούνται όλο και πιο χαμηλά.

Στις Βουλευτικές Εκλογές του 2016, όταν το ΕΛΑΜ μπήκε για πρώτη φορά στη Βουλή, και τα τέσσερα παραδοσιακά κόμματα σημείωσαν μειώσεις. Ο ΔΗΣΥ είδε το ποσοστό του να μειώνεται κατά 3,7%, το ΑΚΕΛ κατά 7,1%, το ΔΗΚΟ κατά 1,3% και η ΕΔΕΚ κατά 2,8%. Δεν ανησύχησαν και πολύ. Κράτησαν σφικτά τις καρέκλες τους, πίστεψαν μάλλον ότι ο κόσμος έκανε μεγάλο λάθος και συνέχισαν ακάθεκτοι την πορεία τους. Μέχρι τις επόμενες Βουλευτικές Εκλογές, ΑΚΕΛ και ΔΗΚΟ είχαν χάσει περισσότερους από δέκα χιλιάδες ψηφοφόρους το κάθε ένα, ο ΔΗΣΥ περισσότερους από οκτώ χιλιάδες και η ΕΔΕΚ σημείωσε αύξηση αλλά βρέθηκε από την τέταρτη στην πέμπτη θέση της κατάταξης.

Στις Ευρωεκλογές του 2024 ΔΗΣΥ και ΑΚΕΛ σημείωσαν αύξηση σε πραγματικούς αριθμούς, παρά τη μείωση των ποσοστών τους. Σε μία εκλογική διαδικασία που αυξήθηκαν κατά σχεδόν 114 χιλιάδες οι πολίτες που άσκησαν το εκλογικό τους δικαίωμα, τα δύο μεγαλύτερα κόμματα του τόπου μετά βίας κατάφεραν να απορρόφησαν μεταξύ τους λίγο περισσότερες από έντεκα χιλιάδες από αυτές τις ψήφους (με αυτές του ΔΗΣΥ να είναι πολλαπλάσιες από αυτές του ΑΚΕΛ). Το ΔΗΚΟ και η ΕΔΕΚ δε, δεν πήραν ούτε μία από αυτές τις επιπλέον διαθέσιμες ψήφους, αφού αμφότερα σημείωσαν μείωση, και αμφότερα κατρακύλησαν στην κατάταξη.

Είναι ξεκάθαρο πως τα τέσσερα αυτά κόμματα εδώ και πολύ καιρό δεν αυξάνουν την δυναμική τους. Αν ανατρέξουμε ακόμη πιο πίσω, η τάση είναι ξεκάθαρη. Για παράδειγμα, στις Βουλευτικές Εκλογές του 2011, ο ΔΗΣΥ ήταν πρώτο κόμμα με ποσοστό 34,28%, ενώ δέκα χρόνια μετά ήταν ξανά πρώτο κόμμα αλλά με 27,77%. Το ΑΚΕΛ ήταν δεύτερο τότε με 32,67%, ενώ κατέγραψε ποσοστό 22,34% το 2021. Το πρώην τρίτο κόμμα ΔΗΚΟ, το 2011 βρισκόταν στο 15,76%, ενώ στις τελευταίες Βουλευτικές έπεσε στο 11,29% και η ΕΔΕΚ από το 8,93% μπήκε στη Βουλή το 2021 με 6,72%.

Παρά τις αυξομειώσεις που σε μεγάλο βαθμό οφείλονται στις αλλαγές στη συμμετοχή και ειδικές συνθήκες, όπως το γεγονός πως στις προηγούμενες Ευρωεκλογές συσπειρώθηκαν γύρω από την ΕΔΕΚ χιλιάδες ψηφοφόροι άλλων κομμάτων, με στόχο να ανακόψουν την είσοδο του ΕΛΑΜ στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, τα παραδοσιακά κόμματα δεν γίνονται πιο δυνατά μέσα από τις εκλογικές διαδικασίες. Στην καλύτερη περίπτωση συντηρούνται στις θέσεις τους, στη χειρότερη βλέπουν Φειδίες να εισβάλλουν στον πολιτικό χάρτη και να κάνουν παρέλαση και οι ίδιοι κυματίζουν κομματικές σημαίες και αναζητούν τους φταίχτες.

Θα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι αυτά τα κόμματα, με δεκαετίες εμπειρίας, διαθέτουν σταθερές εκλογικές βάσεις και εξαιρετικούς κομματικούς μηχανισμούς. Και ο Φειδίας του 19,4% είχε μόνο followers και «επιτελείο» (αν μπορεί να χαρακτηριστεί έτσι) αποτελούμενο από συγγενείς και φίλους του, χωρίς οργανωτικά, μηχανισμούς ή οποιαδήποτε άμεση συνάφεια με την πολιτική. Το ΕΛΑΜ, δε, παρόλο που αποτελεί οργανωμένο κόμμα και έχει πλέον πολιτική εμπειρία, είναι κατά πολύ νεότερο, δεν διαθέτει σταθερή εκλογική βάση και ούτε φημίζεται για τον κομματικό του μηχανισμό. Το κοινό στοιχείο του Φειδία και του ΕΛΑΜ ήταν ότι δήλωναν πως δεν είναι σαν και αυτούς, αν και προφανώς η περίπτωση του ΕΛΑΜ, ως ένα κόμμα που χρόνο με τον χρόνο εμπεδώνεται πιο πολύ στο σύστημα, είναι σαφέστατα διαφορετική από αυτήν του προσφάτως εκλεγέντα ευρωβουλευτή.

Το να μην είσαι «σαν τα (υπόλοιπα) κόμματα» είναι αυτή τη στιγμή η συνταγή που κερδίζει τις εκλογές. Και η μπάλα, μάλιστα, πιάνει και τα δύο κόμματα που δεν θεωρούνται παραδοσιακά, τους Οικολόγους και τη ΔΗΠΑ. Αυτό ήταν το μήνυμα που έπρεπε να φτάσει στα κόμματα και δεν έφτασε ή τουλάχιστον δεν έφτασε με την ένταση που απαιτείτο. Ένα μεγάλο ποσοστό των πολιτών δεν μπήκε καν στη διαδικασία να αξιολογήσει τις πολιτικές προτάσεις, γιατί αν το έπρατταν, δεν θα ψήφιζαν ένας στους πέντε τον Φειδία, ο οποίος δεν διέθετε πολιτικές προτάσεις. Τα κόμματα έχασαν επειδή είναι αυτό που είναι. Και ο Φειδίας κέρδισε επειδή δεν είναι αυτό είναι εκείνοι.

Προφανώς όλοι και δη τα παραδοσιακά κόμματα φέρουν βαρύτατες ευθύνες για αυτή την εξέλιξη. Για το γεγονός πως τα κόμματα κατάντησαν πλέον να είναι αποτρεπτικός παράγοντας. Δεν απορρίπτονται συγκεκριμένες προτάσεις τους, απορρίπτεται ο τρόπος που υπάρχουν και λειτουργούν μέσα στο σύστημα. Και αυτό συμβαίνει χρόνια τώρα και εκδηλωνόταν πιο ήπια. Πλέον η αντίδραση σταμάτησε να είναι ήπια. Πλέον είναι χαστούκι.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ:

• Έσπασε τα κοντέρ ο Φειδίας, κατέρριψε το ιστορικό ρεκόρ του Κασουλίδη-Πόσους ψήφους έλαβε ο κάθε Ευρωβουλευτής
• Η μεγάλη ήττα του συστήματος-Γιατί οι πολίτες έκαναν follow τον Φειδία αντί τα κόμματα
• Το… φαινόμενο των Ευρωεκλογών και η αποτυχία ενός πολιτικού συστήματος που εκτρέφει Φειδίες