Από το θανατηφόρο του 2012 στη δολοφονία Θανάση-Η αμφισβήτηση, η μη ανάληψη ευθυνών και η ανάγκη για αλλαγές

Η υπόθεση του Θανάση Νικολάου, αποτελεί πλέον τη μεγαλύτερη ήττα του συστήματος της Δικαιοσύνης, που ανατράπηκε μόνο στην τελευταία θανατική ανάκριση. Μια ήττα που συνεπάγεται με βαριές ευθύνες, που αγγίζουν πολλούς, από το 2005 μέχρι και το 2023 που ήταν η τελευταία ευκαιρία για σωστή διερεύνηση αλλά και πάλι Εισαγγελία και Αστυνομία επέμεναν προς πρόκειται για αυτοκτονία, δείχνοντας στην θανατική ανάκριση πως δεν ήθελαν να ακούσουν καν για σενάριο εγκληματικής ενέργειας. Και τελικά, δεν επρόκειτο για σενάριο αλλά και εύρημα του Δικαστηρίου. Ένα εύρημα που έβαλε την ταφόπλακα στην αμφισβήτηση σε δύο κορυφαίους θεσμούς, που ήδη εδώ και αρκετό καιρό βρίσκονται στο μάτι του κυκλώνα για μια σειρά από λόγους, που αποτελούν το σημαντικότερο γρανάζι στην απονομή της Δικαιοσύνης.

Βλέποντας τι συμβαίνει σε άλλες χώρες, όπου πρωθυπουργός στη Σουηδία παραιτήθηκε επειδή υπερέβη το όριο κατανάλωσης αλκοόλ, θα ανέμενε κανείς πως μετά από μια τέτοια απόφαση, που ντροπιάζει ολόκληρο το κράτος, θα υπήρχαν παραιτήσεις στις επόμενες ώρες. Και οι παραιτήσεις δεν θα έπρεπε να μετριόνται στο ένα χέρι, αλλά η ηθική υποχρέωση κάποιων, δεδομένου των θέσεων που κατέχουν και την εμπλοκή που είχαν στην υπόθεση που παρέμεινε στο σκοτάδι για 19 χρόνια, θα τους οδηγούσε να αναλάβουν το μερίδιο ευθύνης τους. Ωστόσο, επειδή όπως πολύ γνωστά ειπώθηκε κάπου, κάποτε, από κάποιο, «this is cyprus», όλοι αυτοί παραμένουν στη θέση τους, αντιμετωπίζοντας την απόφαση της θανατικής ανακρίτριας, ως απλά μια απόφαση. Τόσο απλά!

Θα ανέμενε κανείς πως οι ηγεσίες των τριών θεσμών, Εισαγγελία, Αστυνομία και Εθνική Φρουρά, θα τολμούσαν να βγουν μπροστά και να πουν κάτι, έστω για τους τύπους. Γιατί η υπόθεση του Θανάση, δεν αφορά μόνο την οικογένεια του, αφορά ολόκληρη κοινωνία. Μια κοινωνία που είδε να συγκαλύπτεται μια δολοφονία ενός παιδιού, για την οποία με πάθος στηρίχθηκε μέχρι τέλους πως πρόκειται για αυτοκτονία. Γιατί αυτή η δολοφονία, «δολοφόνησε» κάθε ελπίδα ανάκτησης της εμπιστοσύνης των πολιτών έναντι κορυφαίων θεσμών του κράτους, το κύρος των οποίων τα τελευταία χρόνια έχουν πληγεί.

Γυρίζοντας τον χρόνο πίσω, στο 2019 και στην υπόθεση του κατά συρροή δολοφόνου, θα αντιληφθεί κανείς πως εκ τότε σταματήσαμε να μιλάμε για ανάληψη ευθύνης και πλέον συζητούμε για απόδοση ευθύνης. Δηλαδή, είναι λες και έφυγε εντελώς από το κάδρο το θέμα της ανάληψης ευθύνης για λόγους ηθικής και ευθιξίας από πρόσωπα που βρίσκονται σε θέσεις κλειδιά και πλέον αν αυτές οι ευθύνες δεν αποδοθούν, που εκ του αποτελέσματος δεν αποδίδονται, τίποτα δεν αλλάζει. Και κάποιο εδώ μπαίνει ένα βασικό ερώτημα. Εάν σε μια τέτοια υπόθεση, σε μια ανεξιχνίαστη δολοφονία που αν δεν επέμενε μια «πελλή» μάνα να αποδείξει πως κάποιοι σκότωσαν το παιδί της, δεν υπήρξε ανάληψη ευθυνών, τότε τι να περιμένει κανείς;

Στην υπόθεση του κατά συρροή δολοφόνου, αν και ο τότε υπουργός Δικαιοσύνης Ιωνάς Νικολάου δεν είχε καμία εμπλοκή σε ένα καθαρό επιχειρησιακό ζήτημα, ανέλαβε την πολιτική του ευθύνη και υπέβαλε την παραίτηση του, την ώρα μάλιστα που ο τότε Αρχηγός Αστυνομίας δεν έλεγε να παραιτηθεί, με αποτέλεσμα ο Πρόεδρος να προχωρήσει στην παύση του. Ακόμα και οι πιο σκληροί αντίπαλοι του Ιωνά Νικολάου, αναγνώρισαν την πράξη του, παραδεχόμενοι μάλιστα πως στην συγκεκριμένη περίπτωση που δεν είχε οποιαδήποτε ευθύνη και ενδεχομένως να μην έπρεπε να υποβάλει την παραίτηση του.

Εμπλοκή στην συγκεκριμένη υπόθεση, είχε και ο νυν Αρχηγός Αστυνομίας, Στέλιος Παπαθεοδώρου, που τότε ήταν Βοηθός Επιχειρήσεων, θέση η οποία είναι άμεσα συνδεδεμένη με την διερεύνηση υποθέσεων. Μάλιστα, το όνομα του βρίσκεται στη λίστα μαρτύρων εναντίον των αστυνομικών που διώκονται πειθαρχικά.

Ο Στέλιος Παπαθεοδώρου, εδώ και αρκετό καιρό, βρίσκεται στο μάτι του κυκλώνα και έχει τεθεί υπό αμφισβήτηση, ειδικότερα μετά το δημόσιο άδειασμα του Προέδρου της Δημοκρατίας, στον απόηχο των σοβαρών επεισοδίων στη Χλώρακα και στη Λεμεσό. Πέραν του ότι στο βιογραφικό του, από το 2020 οπότε ανέλαβε, μετρά σοβαρά επεισόδια, αποδράσεις, έξαρση του σοβαρού εγκλήματος, επιχειρησιακές αδυναμίες, έντονες διαμάχες με μέλη του, κτλ, στο κάδρο τους τελευταίους μήνες, προστέθηκαν δύο πολύκροτες υποθέσεις, με οσμή σκανδάλου, που το αποτέλεσμα τον άφησε εκτεθειμένο και δημιούργησε μαύρα σύννεφα γύρω από το όνομα του.

Τον Μάρτιο του 2023, είχαν δει το φως της δημοσιότητας σοβαρές καταγγελίες που έκαναν λόγο για συγκάλυψη, σε σχέση με το θανατηφόρο του 2012, το οποίο προκάλεσε μια άγνωστη οδηγός, η οποία δεν εντοπίστηκε μέχρι σήμερα. Τα γεγονότα και οι ισχυρισμοί, λίγο πολύ γνωστά σε όλους. Στην σκιά του ντόρου, ο Αρχηγός Αστυνομίας, έστειλε το μήνυμα πως ουδέν μεμπτό και πως κατά τον ουσιώδη χρόνο έγιναν όλες οι έρευνες από πλευράς Αστυνομίας και δεν προέκυψε οτιδήποτε. Μάλιστα, απέρριψε μέσω του εκπροσώπου του, κάθε ισχυρισμό περί συγκάλυψης και εμπλοκή γνωστών προσώπων.

Μετά από αίτημα της οικογένειας, η έρευνα άνοιξε και πάλι. Και το αποτέλεσμα άφησε άκρως εκτεθειμένο τον Αρχηγό που θέλησε σε 24 ώρες να αναφέρει πως μελετήθηκε ο φάκελος και δεν προκύπτει οτιδήποτε. Τελικά, ο φάκελος της υπόθεσης που διερευνάτο ενδελεχώς για μερικούς μήνες - και όχι σε 24 ώρες - έδειξε από τη μια πλημμελή διερεύνηση και από την άλλη, ποινικά αδικήματα σε βάρος επτά προσώπων, εκ των οποίων τα έξι είναι μέλη της Δύναμης. Με απλά λόγια, η έρευνα αποδόμησε το αφήγημα του Αρχηγού της Αστυνομίας, από τον οποίο θα ανέμενε κανείς πως θα ήταν ο πρώτος που θα ζητούσε έρευνα για να διαπιστωθεί εάν υπάρχουν γκρίζες ζώνες και όχι μέσα σε μερικές ώρες, χωρίς την δέουσα έρευνα, να επιχειρήσει να σβήσει κάθε σκιά.

Η πιο πάνω ήταν η πρώτη υπόθεση, ενώ η δεύτερη, δεν είναι άλλη από την πολύκροτη υπόθεση του Θανάση Νικολάου. Μετά το πόρισμα Μάτσα-Αλεξόπουλου, τον Σεπτέμβριο του 2022, το οποίο ανέτρεψε τα δεδομένα και έδειξε πως πρόκειται για δολοφονία, ο Αρχηγός Αστυνομίας, που σπάνια τοποθετείται και συνήθως δίνει χώρο στους εκπροσώπους του, ή ακόμα και στους πολιτικούς του προϊσταμένους, κλήθηκε να τοποθετηθεί στα περί συγκάλυψης. «Δεν ξέρω τι λένε οι φήμες. Εμείς γνωρίζουμε το σήμερα αλλά δεν μπορώ να πιστέψω ότι οι αστυνομικοί εκείνης της εποχής ανακάλυψαν φόνο και δεν το είπαν», είχε δηλώσει ο κ. Παπαθεοδώρου.

Αυτό που δεν μπορούσε να πιστέψει ο Αρχηγός, επιβεβαιώθηκε από την έρευνα της Αστυνομίας που διεξήγαγε μετά το πόρισμα Μάτσα-Αλεξόπουλου, αφού και πάλι στην κατάληξη της, το 2023, μίλησε για θάνατο που δεν επήλθε από εγκληματική ενέργεια. Ωστόσο, αυτό που δεν μπορούσε να πιστέψει, το πίστεψε η θανατική ανακρίτρια, η οποία δεν έβγαλε αυθαίρετα συμπεράσματα αλλά στηρίχθηκε στα ευρήματα εμπειρογνώμονα που έδειξε πως πρόκειται για στραγγαλισμό, λέγοντας μάλιστα πως ο δράστης ήταν αριστερόχερας.

Συνοψίζοντας, σε διάστημα μερικών μηνών, ο Αρχηγός της Αστυνομίας, δηλαδή του θεσμού που είναι επιφορτισμένος με τη διερεύνηση, τη διαφάνεια, την απόδοση της δικαιοσύνης κατά ίσο τρόπο κτλ, έμεινε εκτεθειμένος για δύο υποθέσεις με οσμή συγκάλυψης. Για δύο υποθέσεις θανάτων. Για δύο υποθέσεις που οι οικογένειες των θυμάτων περίμεναν και περιμένουν για χρόνια δικαίωση. Όχι μόνο όσων ευθύνονται για τον θάνατο του παιδιού τους, αλλά και για όσους με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, ευθύνονται και την συσκότιση της διερεύνησης.

Ο Αρχηγός Αστυνομίας, γενικότερα ομιλούντες, δεν εκπροσωπεί τον εαυτό του ή οποιαδήποτε πρόσωπα. Εκπροσωπεί ένα από τους πιο κορυφαίους θεσμούς, υψίστης σημασίας, σε διάφορα επίπεδα. Δεν μπορεί να λειτουργεί με το αίσθημα της προστασίας της θέσης του, αλλά της προστασίας των πολιτών και των δικαιωμάτων τους.

Οι δύο πιο πάνω υποθέσεις, πέραν των υπόλοιπων θεμάτων που πίεσαν ή πιέζουν τον Αρχηγό Αστυνομίας, θα έλεγε κανείς πως επισφράγισαν στην αμφισβήτηση του Στέλιου Παπαθεοδώρου, αφού το αποτέλεσμα, που τον διέψευσε πανηγυρικά, κλόνισε ακόμη περισσότερο την εμπιστοσύνη των πολιτών. Και επειδή δεν πρόκειται για ένα απλό μέλος, αλλά για τον Αρχηγό Αστυνομίας, δεν νοείται σε ένα κράτος δικαίου, οι πολίτες να βλέπουν στο πρόσωπο του δυσπιστία και αναξιοπιστία, αντιθέτως ο Αρχηγός μιας Αστυνομίας θα πρέπει να εμπνέει, όχι μόνο την κοινωνία, αλλά και τα ίδια τα μέλη του, από τα οποία συχνά πυκνά δέχεται πυρά.

Θα ανέμενε κανείς πως μετά και την απόφαση για τον Θανάση Νικολάου, ο Αρχηγός Αστυνομίας, για λόγους ευθιξίας, έστω και αν ο ίδιος θεωρεί πως δεν έχει ευθύνη, ανεξαρτήτως εάν η έρευνα του 2023, έτος κατά το οποίο ήταν Αρχηγός, έδειξε και πάλι πως δεν πρόκειται για εγκληματική ενέργεια, θα υπέβαλλε την παραίτηση του. Πράγμα το οποίο δεν έπραξε και επίσης δεν του ζητήθηκε, ούτε υπήρξε οποιαδήποτε αντίδραση από τον πολιτικό του προϊστάμενο, Μάριο Χαρτσιώτη, δεδομένης πάντα της απόφασης του Δικαστηρίου. Η κοινή γνώμη βλέπει για άλλη μια φορά την γενικότερη «αλλεργία» στην ανάληψη ευθυνών, σε όλα τα επίπεδα και δώματα, την ώρα μάλιστα που κατά την θητεία του ίδιου Αρχηγού Αστυνομίας, Υπουργοί Δικαιοσύνης πλήρωσαν τον τίμημα για διάφορες αστοχίες της Αστυνομίας. Τελευταίο παράδειγμα η Άννα Προκοπίου, που πλήρωσε τα σπασμένα των τελευταίων μηνών πριν την αποχώρηση της, ειδικότερα για τα γεγονότα που έλαβαν χώρα σε Χλώρακα και Λεμεσό, ωστόσο στην θέση του παρέμεινε ο Στέλιος Παπαθεοδώρου. Υπενθυμίζεται πως από το 2020 μέχρι σήμερα άλλαξαν τέσσερις υπουργοί Δικαιοσύνης.

Πλέον το θέμα είναι και πολιτικό, καθώς η ευθύνη αναπόφευκτα μετατοπίζεται στην ίδια την Κυβέρνηση, η οποία σε ουκ ολίγες περιπτώσεις, έστειλε το μήνυμα πως τόσο η ασφάλεια όσο και η εμπιστοσύνη των πολιτών, είναι κορυφαίας σημασίας, εξού και σε διάφορες περιπτώσεις επενέβη για λήψη μέτρων.

Η θέση του ίδιου του Προέδρου, πως στόχος είναι να αναπτυχθεί το αίσθημα ασφάλειας και η εμπιστοσύνη των πολιτών, είναι προς την ορθή κατεύθυνση, ωστόσο αυτό που πρέπει να προβληματίσει ακόμη περισσότερο, είναι πως δεν νοείται σε ένα ευρωπαϊκό κράτος, το Σώμα Ασφαλείας, η Διωκτική Αρχή της χώρας, να βρίσκεται συνεχώς στο επίκεντρο για τους λάθος λόγους και να βρίσκεται συνεχώς υπό αμφισβήτηση, με τους πολίτες να μην εμπιστεύονται την Αστυνομία.

Η Αστυνομία ενδεχομένως να βρίσκεται στη χειρότερη της φάση, κάτι που υποδεικνύεται πρώτα από τα ίδια τα μέλη της και στελέχη της, με την κατάσταση όσο εκτροχιάζεται, να είναι ακόμα πιο δύσκολο να διορθωθεί. Είναι για αυτό το λόγο που χρειάζονται ριζοσπαστικές αλλαγές σε όλα τα επίπεδα, σε όλα τμήματα και υπηρεσίες, αφού η συντήρηση των κακώς εχόντων, με επικοινωνιακά τερτίπια, δεν μπορούν να λύσουν τα προβλήματα, αντίθετα τα διογκώνουν και στο τέλος της ημέρας το τίμημα αντί να το πληρώσουν αυτοί που πρέπει, το πληρώνει ολόκληρη η κοινωνία.