Οι δεξαμενές των αναποφάσιστων ψηφοφόρων, οι στοχεύσεις των κομμάτων και οι εκπλήξεις

Αν και πλέον μας χωρίζει λιγότερο από ένας μήνας από τις διπλές εκλογές, φαίνεται ότι χιλιάδες συνάνθρωποί μας συνεχίζουν να παραμένουν αναποφάσιστοι, τόσο σε ό,τι αφορά το σκέλος των Ευρωεκλογών όσο και σε σχέση με το τι θα πράξουν στις τοπικές εκλογές που καλούνται να ψηφίσουν.

Αν και οι πιο πρόσφατες δημοσκοπήσεις που έχουμε στη διάθεσή μας πραγματοποιήθηκαν πριν από το Πάσχα και, ως εκ τούτου, έχει παρέλθει αρκετός καιρός ώστε να έχουν προκύψει διαφοροποιήσεις, οι οποίες θα διαφανούν στις επόμενες δημοσκοπήσεις, οι τρεις πιο πρόσφατες (ΡΙΚ, Σίγμα, ΑΝΤ1) έδειξαν τους αναποφάσιστους των Ευρωεκλογών να κυμαίνονται μεταξύ 17-22%. Σε έρευνες, δε, που κατέγραψαν και πρόθεση ψήφου ενόψει των εκλογών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, τα ποσοστά αυτά ήταν σε ορισμένες περιπτώσεις πολλαπλάσια.

Σε όλες τις εκλογικές διαδικασίες υπάρχει μία μερίδα κόσμου που αποφασίζει τον τελευταίο μήνα πώς θα κινηθεί. Σε ορισμένες περιπτώσεις, μάλιστα, οι άνθρωποι αυτοί δεν αποφασίζουν πριν από την τελευταία εβδομάδα. Για αυτό και διαχρονικά καταγράφονται σε αυτή τη χρονική περίοδο ποσοστά αναποφάσιστων, τα οποία μικραίνουν όσο πλησιάζουμε την ημερομηνία διεξαγωγής των εκλογών.

Σε γενικές γραμμές υπάρχουν δύο κατηγορίες ατόμων που τείνουν να αποφασίζουν πιο αργά τι θα ψηφίσουν και είναι, κατά κάποιο τρόπο, εντελώς αντίθετες περιπτώσεις: Είναι τα άτομα που δεν ανήκουν σε κάποιο κόμμα και επιλέγουν κάθε φορά πώς θα κινηθούν με τα δικά τους κριτήρια ή με λογική «το μη χείρον βέλτιστον» ή εντελώς τακτικιστικά. Η δεύτερη κατηγορία είναι τα άτομα που ανήκουν σε κάποιο κόμμα αλλά έχουν λόγους να μην το ψηφίσουν και προσπαθούν να αποφασίσουν τι θα κάνουν. Σε γενικές γραμμές, οι πολίτες που ανήκουν σε κάποια κομματική βάση αποτελούν συνήθως και την σκληρή ψήφο του εν λόγω κόμματος. Δηλαδή αποφασίζουν νωρίς ότι θα το ξαναψηφίσουν και δεν αλλάζουν εύκολα τη γνώμη τους για την απόφασή τους, για αυτό και οι περισσότεροι αναποφάσιστοι ανήκουν σε μία από τις πιο πάνω κατηγορίες.

Σε αυτές τις εκλογές το ποσοστό των αναποφάσιστων φαίνεται να είναι ψηλό, καθώς ενδεχομένως υπάρχει και μία τρίτη κατηγορία αναποφάσιστων. Αυτό αφορά κυρίως το σκέλος των τοπικών εκλογών, όπου φαίνεται να επικρατεί μια γενικότερη σύγχυση ανάμεσα σε κάποιους ψηφοφόρους σε σχέση με το τι ψηφίζουν, μετά τις συνενώσεις και τις μετατροπές υφιστάμενων Δήμων σε δημοτικά διαμερίσματα και την αύξηση των αιρετών αξιωματούχων. Γι’ αυτό και φαίνεται από τις έρευνες ότι είναι ακόμη πιο πολλοί οι αναποφάσιστοι για αυτές τις εκλογικές αναμετρήσεις, αν και γίνεται κατανοητό ότι τα δείγματα που έχουν στη διάθεσή τους οι δημοσκόποι είναι πολύ μικρότερα και υπάρχει μεγαλύτερο περιθώριο στατιστικού λάθους στα ευρήματά τους. Στην πράξη, όμως, όσο ένας εκλογέας δεν γνωρίζει για τι ακριβώς ψηφίζει, είναι δύσκολο να αποφασίσει εγκαίρως ποιους θα ψηφίσει.

Όσο πιο μεγάλη είναι η δεξαμενή των αναποφάσιστών, τόσο πιο καθοριστική καθίσταται. Αποτελεί, συνεπώς, ερώτημα τι θα κάνουν τα κόμματα, τώρα που βρισκόμαστε στην τελική ευθεία, ώστε να κερδίσουν αυτούς τους ψηφοφόρους, οι οποίοι είναι θεωρητικά ανοικτοί προς διεκδίκηση από όλους, εκτός εάν έχουν προσωπικές κόκκινες γραμμές και αποκλείουν εκ προοιμίου κάποια κόμματα ή υποψηφίους.

Σίγουρα η πρώτη προτεραιότητα για τα κόμματα είναι να συσπειρώσουν τις δικές τους δυνάμεις. Να βρουν, δηλαδή, τους δικούς τους δυσαρεστημένους ψηφοφόρους, που σκέφτονται να αποκλίνουν από την τυπική εκλογική τους συμπεριφορά και να προσπαθήσουν να τους επαναφέρουν στην κομματική γραμμή. Αυτό το εγχείρημα δεν είναι εύκολο, καθώς συνήθως αυτοί οι άνθρωποι έχουν λόγους να αισθάνονται δυσαρεστημένοι με το κόμμα τους, είτε προσωπικούς είτε πολιτικούς. Δεν έχουν απαραιτήτως αποφασίσει να ψηφίσουν κάποιο αντίπαλο, αλλά συχνά αποτελούν τη μεγαλύτερη αιμορραγία μίας πολιτικής δύναμης προς την αποχή. Αν και με την τήρηση αποχής δεν κερδίζουν οι αντίπαλοι, ζημιώνει το ίδιο το κόμμα από το οποίο προέρχονται, καθώς για να διατηρήσει τα ποσοστά του θα πρέπει να τους αντικαταστήσει με νέους ψηφοφόρους. Πόσο μάλλον, μάλιστα, εάν ο στόχος είναι η αύξηση των ποσοστών. Κανένα κόμμα, βέβαια, δεν καταγράφει 100% συσπείρωση, καθώς πάντα έχουν ευκαιριακούς ψηφοφόρους που δεν αποτελούν μέρος της βάσης τους, αλλά αυτά τα άτομα καταγράφονται από τους δημοσκόπους, καθώς η σύγκριση γίνεται με βάση το τι ψήφισε κάποιος στις προηγούμενες εκλογές που κατέγραφαν κομματικό ποσοστό.

Πιο περίπλοκο είναι για τα κόμματα να καταφέρουν να κερδίσουν τους αναποφάσιστους που ψηφίζουν με δικά τους πολιτικά κριτήρια, καθώς δεν υπάρχει κάποιου είδους κομματικός πατριωτισμός για να ενεργοποιήσουν, ούτε μπορούν να λειτουργήσουν επιχειρήματα πόλωσης και φανατισμού. Την ίδια στιγμή, σε πρακτικό επίπεδο, αυτοί οι άνθρωποι δεν είναι εύκολο να εντοπιστούν και να προσεγγιστούν, καθώς δεν είναι καταγεγραμμένοι οργανωτικά τις περισσότερες φορές. Ακόμη και αν είναι όμως, δεν σημαίνει πως υπάρχουν τα κατάλληλα άτομα ή τρόποι να προσεγγιστούν από ένα κόμμα, καθώς θα πρέπει και οι ίδιοι είναι ανοιχτοί σε τέτοιες συζητήσεις.

Ενδεχομένως πιο πιθανόν να είναι αυτοί οι ψηφοφόροι να προσεγγιστούν μέσα από πρακτικές δημόσιας επικοινωνίας, καθώς θα πρέπει να φτάσουν κοντά τους μηνύματα που να είναι συμβατά με τα κριτήρια που θέτουν, τα οποία διαφέρουν από άνθρωπο σε άνθρωπο, καθώς δεν πρόκειται για μια ομοιόμορφη δεξαμενή. Εάν πρόκειται για ψηφοφόρους που μπαίνουν στη διαδικασία να συγκρίνουν προγραμματικές θέσεις, για παράδειγμα, θα πρέπει μέσα στο επόμενο χρονικό διάστημα να καταφέρουν τα κόμματα να τους μεταφέρουν τις προτάσεις τους και να τους πείσουν για την ορθότητά τους. Εναλλακτικά θα πρέπει να δημιουργήσουν εικόνα πως υπάρχουν τέτοια διακυβεύματα, ώστε να διοχετευθεί προς την κατεύθυνσή τους τακτικιστική ψήφος.

Η προσπάθεια δεν θα είναι εύκολη και ο χρόνος τελειώνει. Όσο όμως παραμένει υψηλή η αδιευκρίνιστη ψήφος και δεν αποφασίζουν χιλιάδες ψηφοφόροι, τόσο πιο δύσκολες καθίστανται και οι εκτιμήσεις για το τελικό αποτέλεσμα. Και αυτό αναπόφευκτα αυξάνει και την πιθανότητα εκπλήξεων.