Κομβικές επαφές για το μεταναστευτικό πραγματοποιεί η Κυβέρνηση στον Λίβανο

Κομβικό σημείο στη διαχείριση της νέας μεταναστευτικής κρίσης που έχει ξεσπάσει θεωρείται η σημερινή μετάβαση του Προέδρου της Δημοκρατίας στον Λίβανο. Ο Νίκος Χριστοδουλίδης θα συνοδεύεται από τους Υπουργούς Εσωτερικών και Εξωτερικών, ενώ στην αντιπροσωπεία θα βρίσκονται επίσης ο Αρχηγός της Εθνικής Φρουράς, ο Διοικητής της ΚΥΠ και Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας, ο Επικεφαλής του Διπλωματικού Γραφείου του Προέδρου της Δημοκρατίας και υπηρεσιακοί παράγοντες

Μιλώντας την Παρασκευή για τη μετάβαση στη Βηρυτό, ο Υπουργός Εξωτερικών, Κωνσταντίνος Κόμπος, δήλωσε ότι «θα εξετάσουμε διάφορες επιλογές ,οι οποίες έχουν προκύψει στα πλαίσια του σχεδιασμού μας, με σκοπό να φτάσουμε σε κάποιο αποτέλεσμα το οποίο να είναι ικανοποιητικό». Πρόσθεσε πως «η κατάσταση είναι εξαιρετικά δύσκολη και αυτό είναι κάτι το οποίο πρέπει να ανησυχεί τόσο την Ευρωπαϊκή Ένωση είναι όσο βέβαια και τη φίλη χώρα του Λιβάνου».

Ο Υπουργός Εσωτερικών, Κωνσταντίνος Ιωάννου δήλωσε, από πλευράς του, πως «στόχος της επίσκεψης στον Λίβανο είναι να ενδυναμωθούν οι διμερείς σχέσεις και να εξεταστούν τρόποι για να περιοριστούν οι ροές, με την παραχώρηση οικονομικής ή τεχνικής βοήθειας», σημειώνοντας ότι «στόχος μας είναι, σε συνεργασία με τις Αρχές του Λιβάνου, να δούμε εάν μπορούν εξευρεθούν τρόποι για να αυξηθεί η ικανότητα του Λιβάνου να επιτηρεί τις ακτές του». Επίσης, συνέχισε, προσδιορίζοντας ουσιαστικά την ατζέντα, «για μας πολύ σημαντικό, είναι η σύλληψη των διακινητών που δρουν στον Λίβανο».

Της μετάβασης στη γειτονική χώρα προηγήθηκε η συνάντηση του Προέδρου της Δημοκρατίας με την Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, με την οποία συντόνισαν κινήσεις, καθώς είναι η ΕΕ που θα κάνει συμφωνία με τον Λίβανο. Η συνάντηση επικεντρώθηκε στους τρόπους με τους οποίους η ΕΕ μπορεί να ενισχύσει, με συγκεκριμένο τρόπο, την Κυπριακή Δημοκρατία για αποτροπή μεταναστευτικών ροών προς το έδαφός της και στα μηνύματα που αναμένεται να μεταφέρει αύριο στον Λίβανο ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης εκ μέρους της ΕΕ.

Ουσιαστικά, ο στόχος της Λευκωσίας, είναι να διασυνδεθεί η οικονομική βοήθεια που λαμβάνει η χώρα από την ΕΕ με την ικανότητά της να επιτηρεί αποτελεσματικά την ακτογραμμή της, ώστε να μην επιτρέπει τη ροή μεταναστών προς τα ευρωπαϊκά παράλια. Επιδίωξη της κυπριακής Κυβέρνησης είναι στην προσπάθεια αυτή να συμβάλλει ο Frontex, ενώ η Λευκωσία επιδιώκει την εμπλοκή και της Europol για να παταχθούν τα κυκλώματα των διακινητών. Σε ό,τι αφορά τα δύο τελευταία, μέχρι στιγμής υπάρχει άρνηση από τον Λίβανο, ωστόσο η ένταξή τους σε ένα ευρύτερο πλαίσιο με οικονομικά κίνητρα, ενδεχομένως να κάμψει τις όποιες αντιδράσεις.

Θα πρέπει να σημειωθεί πως η συμφωνία που είχε η Κυπριακή Δημοκρατία με τον Λίβανο ήταν άτυπη και προφορική και την είχε πετύχει το καλοκαίρι ο Υπουργός Εσωτερικών, στη βάση κοινής κατανόησης. Στο πλαίσιο αυτό, ο Λίβανος απέτρεπε τον απόπλου σκαφών με παράτυπους μετανάστες προς την Κύπρο και σε ορισμένες περιπτώσεις επέτρεψε την επαναπροώθησή τους, ενώ αξιοποιούσε και πληροφορίες του διαβίβαζαν οι κυπριακές Αρχές στη διαδικασία επιτήρησης. Ακριβώς επειδή, τουλάχιστον σε κάποιο βαθμό, υπήρχε εφαρμογή της άτυπης συμφωνίας, δεν είχαμε τα μεγάλα μεταναστευτικά κύματα που έχουμε τώρα κατά τους προηγούμενους μήνες.

Τα δεδομένα, ωστόσο, άρχισαν να αλλάζουν μετά την επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου και τον πόλεμο που ξέσπασε στη Λωρίδα της Γάζας. Στον Λίβανο εδρεύει (και σε κάποιες περιοχές διοικεί) η Χεζμπολάχ, με αποτέλεσμα οι εχθροπραξίες να επεκτείνονται και στη δική του πλευρά των συνόρων, ενώ σε περίπτωση μιας πιθανής γενικευμένης κρίσης η χώρα θα βρεθεί στο επίκεντρο. Στον Λίβανο ζουν πέραν των δύο εκατομμυρίων Σύροι, ενώ είναι υπαρκτό το ενδεχόμενο μελλοντικών κυμάτων και Παλαιστινίων, όπως έχει συμβεί στο παρελθόν. Με την προσοχή να έχει μετατοπιστεί στα χερσαία σύνορα και την πολύ ασταθή κατάσταση που επικρατεί στο εσωτερικό, σε συνδυασμό με την μεγάλη πίεση που δέχεται από τα δικά του μεταναστευτικά ρεύματα, φαίνεται πως σταδιακά πέρασε σε δεύτερη μοίρα η επιτήρηση της ακτογραμμής, ενώ σταμάτησε να δέχεται και επιστροφές. Επίσης, δεν είναι σαφές τι έλεγχος μπορεί πραγματικά να ασκηθεί σε περιοχές που διοικεί ουσιαστικά η Χεζμπολάχ.

Η κυπριακή Κυβέρνηση θεωρεί ότι ο σωστός έλεγχος από τον Λίβανο θα μειώσει αισθητά τις μεταναστευτικές ροές, ωστόσο αναγνωρίζει πως δεν αποτελεί μόνιμη λύση του προβλήματος. Αντιθέτως, αυτό που επιθυμεί, είναι να διευκρινιστεί ποιοι Σύροι χρειάζονται πραγματικά προστασία και πρέπει να διατηρήσουν το καθεστώς του πρόσφυγα και ποιοι μπορούν να είναι ασφαλείς στη χώρα τους. Ολόκληρη η Συρία αυτονόητα κρίθηκε ως μη ασφαλής από τη διεθνή κοινότητα μετά το ξέσπασμα του πολέμου το 2011. Έκτοτε, όμως, η κατάσταση στη χώρα έχει μεταβληθεί πολλές. Σήμερα έχει καταστεί ξεκάθαρο πως δεν υπάρχει αλλαγή ηγεσίας στον ορίζοντα, με αποτέλεσμα να έχουν περιοριστεί πολύ οι εχθροπραξίες και κάποιες περιοχές στην πράξη είναι πλέον ασφαλείς.

Όπως ανέφερε το Υπουργείο Εσωτερικών, η Κυπριακή Δημοκρατία ζητά επιτακτικά από την ΕΕ «στη βάση της αξιολόγησης από τον EUAA, να προχωρήσει στην επαναξιολόγηση της Συρίας και τον καθορισμό συγκεκριμένων περιοχών ως ασφαλείς, γεγονός που θα επιτρέψει τις επιστροφές υπό αυστηρές προϋποθέσεις». Μέχρι να συμβεί αυτό, όλες ανεξαιρέτως οι χώρες διεθνώς έχουν υποχρέωση να παραχωρούν καθεστώς προσωρινής προστασίας στους πολίτες της χώρας και κανένας δεν μπορεί να προχωρήσει σε επιστροφές ή απελάσεις Σύρων στην Συρία.

Αυτή η πρωτοβουλία, αν και εκτιμάται πως θα είναι περίπλοκη, αναμένεται να βοηθήσει πολύ και τον Λίβανο, που είναι βασική χώρα υποδοχής Σύρων προσφύγων, και αυτό είναι κάτι που η Κυπριακή Δημοκρατία αναμένεται να θέσει επί τάπητος, στο πλαίσιο μιας ευρύτερης συνεργασίας για το μεταναστευτικό. Δηλαδή, παρά τις αυξημένες ευθύνες που θα πρέπει να αναλάβει ο Λίβανος, έναντι αυξημένης ευρωπαϊκής βοήθειας, θα έχει και οφέλη από την προώθηση μιας τέτοιας πρωτοβουλίας.