Δρ. Οδυσσέως: Η επανάσταση των Ψηφιακών Διδύμων, η σημασία τους και η φιλοξενία του 1ου Διεθνούς Συμποσίου στην Κύπρο

Σύνορα η Γνώση και η Επιστήμη δεν γνωρίζουν. Εκεί που ο φυσικός κόσμος συναντά τον νοητό, Κύπριοι επιστήμονες με συσσωρευμένες επιτυχίες στα πλέον ανταγωνιστικά προγράμματα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, τα προγράμματα Pathfinder του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Καινοτομίας, συμβάλλουν δυναμικά στην χάραξη πορείας με μακροπρόθεσμη προοπτική και στη διαμόρφωση στρατηγικής για την αντιμετώπιση των προκλήσεων στο χώρο της Υγείας.

Σε αυτό το πλαίσιο διοργανώνεται και αποτελεί σημαντικό σταθμό, το πρώτο Διεθνές Συμπόσιο για τα Ψηφιακά Δίδυμα στην Φροντίδα της Υγείας, το οποίο θα πραγματοποιηθεί στην Αγία Νάπα το διήμερο 16 και 17 Μαΐου και του οποίου πρόεδρος είναι η Δρ. Ανδρειανή Οδυσσέως, Διευθύντρια Έρευνας του Οργανισμού Έρευνας και Ανάπτυξης EPOS-Iasis και Εμπειρογνώμονας του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Καινοτομίας.

Η Δρ. Οδυσσέως, με συμμετοχή σε τρία έργα Pathfinder για Μελλοντικές Αναδυόμενες Τεχνολογίες, μιλά στον REPORTER, για τα ψηφιακά δίδυμα, τη σημασία του επικείμενουν συνεδρίου και τον ρόλο της Κύπρου και των επιστημόνων της σε μια εν εξελίξει επανάσταση στον τομέα της Υγείας.

Η Διευθύντρια Έρευνας του Οργανισμού EPOS-Iasis αναλύει τον κόσμο των Ψηφιακών Διδύμων και αναδεικνύει την σημασία της φιλοξενίας αυτού τού πρώτου στο είδος του Συμποσίου στην Κύπρο. Μπορείτε να επισκεφθείτε τη σελίδα του Συνεδρίου εδώ www.digitaltwin4health2024.eu.

Διαβάστε τη συνέντευξη της Δρ. Οδυσσέως

Πώς ακριβώς προσδιορίζονται τα Ψηφιακά Δίδυμα; Και πώς έχει αποφασιστεί το πρώτο στο είδος του Διεθνές Συμπόσιο για την εφαρμογή τους στην Υγεία ειδικότερα να φιλοξενείται στην Κύπρο και μάλιστα ως πρωτοβουλία Κυπρίων επιστημόνων.

Η έννοια του Ψηφιακού Δίδυμου είναι μεν νεόδμητη και δεν αφορά μόνο στον ανθρώπινο οργανισμό ή την Υγεία αποκλειστικά. Ήδη βρίσκονται σε τροχιά εφαρμογής σε πολλαπλούς τομείς τεχνολογικής ανάπτυξης. Για την Υγεία ιδιαίτερα, τα Ψηφιακά Δίδυμα συνιστούν την επιτομή της Τεχνητής Νοημοσύνης και των Ψηφιακών Τεχνολογιών στις Βιο-ιατρικές επιστήμες. Ένα Ανθρώπινο Ψηφιακό Δίδυμο αποτελεί μια υπολογιστική και ψηφιακή αποτύπωση λειτουργικών βιο-φυσιολογικών προτύπων με διαβαθμισμένη πολυπλοκότητα και διάφορα επίπεδα ανταπόκρισης σε ερεθίσματα. Εύκολα μπορεί κανείς να αντιληφθεί πως τα Ψηφιακά Δίδυμα υπόσχονται μια επανάσταση, ενισχύοντας δεδομένα τα οποία ανανεώνονται συνεχώς σε μια πληθώρα από προηγμένες απεικονιστικές εφαρμογές, πολυδύναμους εμφυτεύσιμους ή φορητούς βιοαισθητήρες και περιβαλλοντική έκθεση συλλέγοντας πληροφορίες για την ανάπτυξη μιας συγκεκριμένης πάθησης, διαχρονικά και σε πολλαπλές κλίμακες. Οι κλίμακες αυτές ξεκινούν από το μοριακό και κυτταρικό επίπεδο μέχρι και το επίπεδο του ασθενούς ολόκληρου αλλά και των μονοπατιών φροντίδας του. Επιπρόσθετα, είναι δίδυμα όλων των επί μέρους συνιστωσών της ανάπτυξης ιατρικών και φαρμακευτικών τεχνολογιών, όπως το Ψηφιακό Δίδυμο ενός πειραματοζώου ή μας κλινικής δοκιμασίας .Εξατομικευμένα Ανθρώπινα Ψηφιακά Δίδυμα, θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την πρόβλεψη, πρόληψη και έγκαιρη θεραπεία, στα πολύ αρχικά μοριακά στάδια της κάθε νόσου.

Με στόχο, λοιπόν την υλοποίηση ενός οράματος για αναδιαμόρφωση των συστημάτων Υγείας και με πραγματική δέσμευση για όφελος όλων των τομέων της κοινωνίας, το δίκτυο συνεργασίας αναδυομένων τεχνολογιών με προδραστική εφαρμογή, DigiPredict FETProactive, το οποίο χρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Καινοτομίας και στο οποίο συμμετέχουμε ως οργανισμός Έρευνας και Ανάπτυξης EPOS-Iasis, φιλοξενούμε στην Κύπρο και στην Αγία Νάπα, στις 16-17 Μαΐου 2024, το 1ο Διεθνές Συμπόσιο για Ψηφιακά Δίδυμα στην Υγεία.

-Με τον τρόπο που τα περιγράφετε αντιλαμβάνεται κανείς πως απαιτούνται εφαρμογές σε πολλούς τομείς της τεχνολογίας. Ποιο είναι το τεχνολογικό υπόβαθρο και ποιες είναι οι ηθικές και κοινωνικές προεκτάσεις σε εθνικό αλλά και σε Ευρωπαϊκό επίπεδο;

Η παράλληλη και συνεργιστική ανάπτυξη των επιμέρους τεχνολογιών που αναπτύσσουν τις γέφυρες που φέρνουν κοντά τον φυσικό με τον ψηφιακό κόσμο είναι ιδιαίτερα σημαντική. Στην πράξη έχουμε τον συγκερασμό του «Φυσικού Διδύμου» που είναι συστήματα οργανιδίων, πειραματοζώων και τέλος των ιδίων των ασθενών σε πολλαπλές κλίμακες, με τις τεχνολογίες που τα υποστηρίζουν όπως είναι οι μικρο-νανο-βιοτεχνολογίες μαζί με την ψηφιακή συνιστώσα που αποτελείται από προσομοιώσεις και αλγόριθμους πρόβλεψης, οι υποστηρίζονται από την Τεχνητή Νοημοσύνη.

Αντιλαμβάνεται λοιπόν κανείς πόσο σημαντική είναι η συνέργεια επιστημόνων και φορέων από όλα αυτά τα πεδία. Αν και ένας εθνικός σχεδιασμός για την ανάπτυξη και αποδοχή των Ψηφιακών Διδύμων απουσιάζει εμφαντικά από την Κύπρο, μέσα από μια πολύ πρόσφατη προσπάθεια για οικοδόμηση Κόμβου Αριστείας στην Νοτιοανατολική Ευρώπη, πετύχαμε να ενώσουμε δυνάμεις με τα Κέντρα Αριστείας ΚΟΙΟΣ και CYENS και το Ινστιτούτο Κύπρου, οι οποίοι είναι και συν-διοργανωτές στο Συμπόσιο. Στην προσπάθεια μας είχαμε συνοδοιπόρους τον ΠΑΣΥΚΑΦ και τον ΟΑΥ. Ιδιαίτερα θέλω να σταθώ στον τελευταίο επειδή ακριβώς η προδραστικότητα του εγχειρήματος έγκειται ακριβώς στην εμπλοκή των συστημάτων Υγείας εξ’υπαρχής για προετοιμασία της αποδοχής και ενσωμάτωσης στην καθημερινή ιατρική πράξη.

-Ακούγεται σαν μια πραγματική επανάσταση στο χώρο της Υγείας. Είναι;

Όντως. Μια τεχνολογική και ιατρική επανάσταση αυτής της εμβέλειας, όμως, προφανώς και αναδεικνύει την ανάγκη για αναθεώρηση και επικαιροποίηση κανονισμών και προτύπων από τις Εθνικές και Ευρωπαϊκές Ρυθμιστικές Αρχές. Η ηθική θωράκιση των ασθενών αλλά και της κοινωνίας ευρύτερα μέσα από αξιόπιστα εργαλεία είναι εκ των ων ουκ άνευ.

Για αυτό και η συμμετοχή των ασθενών και της κοινωνίας των πολιτών είναι απαραίτητη. Προκειμένου να αποδεχθεί την εφαρμογή της Τεχνητής Νοημοσύνης στην Υγεία του, ο καθένας μας θέλει να αισθανθεί πως οι αρχές για αξιόπιστη και υπεύθυνη Τεχνητή Νοημοσύνη και ο σεβασμός του Θείου δώρου που αποκαλούμε αυτεξούσιο δεν παραβιάζονται κατ’ελάχιστον. Αντιμετωπίζουμε μια πολυδιάστατη πρόκληση για αναδιαμόρφωση της στρατηγικής μας και τον πολιτικό σχεδιασμό για εφαρμογή των τεχνολογικών αυτών προκλήσεων.

-Μελετώντας το πρόγραμμα του Συμποσίου σας ξεχωρίζουμε ένα βιωματικό εργαστήρι το απόγευμα της 16ης Μαΐου. Ο τίτλος του γεννά πολλές προσδοκίες. Ποια είναι η δυνατότητα των Ψηφιακών Διδύμων να αναδιαμορφώσουν το σύστημα Υγείας στο σύνολό του; Και γιατί χρειάζεται νέα και ιδιαίτερα περιεκτική πολιτική; 

Αυτό που αξίζει αρχικά να τονιστεί είναι πως θα ανακοινωθούν αποτελέσματα έρευνας και καινοτομίας διεθνούς εμβέλειας, καλύπτοντας τομείς διαμόρφωσης μακροπρόθεσμης στρατηγικής σε βασικούς τεχνολογικούς πυλώνες με χαρακτηριστικά παραδείγματα την Τεχνητή Νοημοσύνη, την Επιστήμη Δεδομένων, Ψηφιακές Τεχνολογίες και Κυβερνοασφάλεια, Μικρο-Νανο-Βιοτεχνολογία, Αισθητήρες και Απεικονιστική καθώς και παραδείγματα για μεταφορά στην Κλινική πράξη, πρόσληψη από Ιατρικές βιομηχανίες, πρωτοτυποποίηση και διαδραστικότητα.

Όπως έχετε ήδη διαπιστώσει προσδίδουμε μια ιδιαιτερότητα στα βιωματικά εργαστήρια για επίλυση συγκεκριμένων προβλημάτων. Προσφέρουμε βήμα για να πραγματοποιηθεί μια στοχευμένη συζήτηση με συμμετοχή αξιωματούχων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αλλά και επιστημόνων που ηγούνται στην διαμόρφωση απόψεων στα πεδία στα οποία πρωταγωνσιτούν.

Στόχος και απώτερο παραδοτέο της συζήτησης αυτής θα είναι η μακροπρόθεσμη αναδιαμόρφωση της στρατηγικής και του Οδικού Χάρτη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την ανάπτυξη Ανθρώπινων Ψηφιακών Διδύμων. Και αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό γιατί βρισκόμαστε σε ένα καθοριστικό σταυροδρόμι όπου, ενώ βιώνουμε μια κοσμογονία στην ανάπτυξη των Ιατρο-βιολογικών επιστημών και των επιστημών της Πληροφορικής και της Τεχνητής Νοημοσύνης, οι διάφορες πρωτοβουλίες και δράσεις σε επίπεδο Ευρωπαϊκών θεσμών, παραμένουν οδυνηρά κατακερματισμένες και αλληλοεπικαλυπτόμενες.

Το πρότυπο που ακολουθούν τα συστήματα Υγείας παραμένει «αντιδραστικό», με παρέμβαση όταν και εφόσον διαφαίνεται πρόβλημα, καθιστώντας τα μη βιώσιμα. Οι αριθμοί είναι αμείλικτοι. Ενδεικτικά αναφέρω πως 80% του προϋπολογισμού για την Υγεία στην ΕΕ που ξεπερνά τα 700 δισεκατομμύρια Ευρω αναλώνεται για χρόνιες παθήσεις ενώ, με βάση τον ΟΑΣΕ, οι δαπάνες για την Υγεία θα ξεπεράσουν το 10% του εγχώριου προϊόντος, με 2% απώλειες λόγω απουσίας από την εργασία. «Προδραστική» κλινική πράξη, λοιπόν, δεν είναι τίποτα άλλο από την εφαρμογή της προβλεψιμότητας για την πορεία του ασθενούς που παρέχουν τα Ψηφιακά Δίδυμα. Αυτό συνεπάγεται εξάλειψη αχρείαστων παρεμβάσεων, έγκαιρη εφαρμογή των ενδεικνυόμενων παρεμβάσεων όπου χρειάζονται, με σημαντικό αντίκτυπο στην επιβίωση, την ποιότητα ζωής και την Διεθνή Οικονομία. Περιεκτική πολιτική δεν είναι παρά ο συμψηφισμός όλων αυτών των πυλώνων και παραμέτρων. Τόσο η αναδιαμορφωτική ικανότητα των Ψηφιακών Διδύμων στην  παροχή Υπηρεσιών Υγείας όσο και η μετατόπιση παραδείγματος είναι έκδηλες.

Πόσο έτοιμη είναι η Κύπρος να υποδεχθεί και να εντάξει τα Ψηφιακά Δίδυμα στο σύστημα Υγείας; Ποια η συμμετοχή μας ως κράτος στη διαμόρφωση των περιεκτικών πολιτικών τις οποίες έχετε περιγράψει;

Η Κύπρος μας διαθέτει σημαντικές μονάδες που κατέχουν και αναπτύσσουν με επιτυχίες διεθνούς εμβέλειας τις επιμέρους τεχνολογίες των Ψηφιακών Διδύμων. Συνένωση όμως αυτών των επιμέρους μονάδων σε ένα δομημένο δίκτυο με κοινούς στόχους και προοπτική σε βάθος χρόνου, έχει επιτευχθεί σε κάποιο βαθμό μέσα από την προσπάθεια για τον Κόμβο Αριστείας που προανέφερα. Αυτή όμως δεν συνιστά αυτή την στιγμή παρά μόνο μια ερευνητική πρόταση. Επιμένω να υπογραμμίζω την συμμετοχή του ΟΑΥ ως ισότιμου φορέα σε αυτή την πρόταση. Επιβάλλεται να διατηρηθεί αυτή η δυναμική.

Αυτό προϋποθέτει όπως οι επί μέρους εξουσίες στην Κυπριακή Δημοκρατία αξιοποιήσουν την συσσωρευμένη μας εμπειρία ώστε να μάς παρασχεθεί η δυνατότητα να χαράξουμε τον δικό μας παράλληλο οδικό χάρτη με πρώτιστο στόχο την ανάπτυξη υποδομών, κυρίως θεσμικών , ενώ θα συμβάλλουμε και στην διαμόρφωση ενός ενιαίου και περιεκτικού Ευρωπαϊκού οδικού χάρτη που να καλύπτει εξελικτικά την ανάπτυξη ενιαίου οικοσυστήματος, τεχνολογικών προτύπων, κλινικών δοκιμών, ρυθμιστικής κάλυψης και βιομηχανικής ανάπτυξης. Μπορούμε και οφείλουμε να είμαστε Προμηθείς και όχι Επιμηθείς.

Και ξέρετε κάτι; Η μεγαλύτερη επιβράβευση είναι σού δίνεται η δυνατότητα να κάνεις κάτι παραπάνω. Κι εμείς τολμούμε να κάνουμε το καθοριστικό πρώτο βήμα.