«Τιμούμε αυτούς που έμειναν στις επάλξεις και θυσιάστηκαν για να περισώσουν την εθνική αξιοπρέπεια»

Με μία σεμνή τελετή στον Τύμβο της Μακεδονίτισσας, όπου τελέστηκε τρισάγιο για τους πεσόντες και δέηση για ανεύρεση των αγνοουμένων της Τουρκικής Εισβολής του 1974, παρουσία του Προέδρου της Δημοκρατίας, του Αρχιεπισκόπου Κύπρου, του υπουργού Άμυνας και της Επικεφαλής για Ανθρωπιστικά Θέματα Αγνοουμένων και Εγκλωβισμένων, κορυφώθηκαν οι εκδηλώσεις του 39ο Μαραθωνίου Αγάπης Αγνοουμένων, που διοργάνωσαν το Ίδρυμα Μαραθωνίου Αγάπης Αγνοουμένων και η Παγκύπρια Οργάνωση συγγενών αδηλώτων αιχμαλώτων και αγνοουμένων.

Η επιμνημόσυνη δέηση που πραγματοποιήθηκε στο χώρο, που έχει καταστεί ιερός για όλη την Κύπρο, πραγματοποιήθηκε το πρωί της Παρασκευής, με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας να δέχεται το χαιρετισμό αγήματος των ένοπλων δυνάμεων με την άφιξή του στο χώρο.

Στη συνέχεια ακολούθησε μία μικρή τελετή, κατά την οποία μαθητές τριών Δημοτικών Σχολείων της Λευκωσίας, απήγγειλαν ποίημα και έστεψαν τους ήρωες με λουλούδια. Το παρόν τους στην εκδήλωση, πέραν από εκπροσώπους των κομμάτων και της πολιτικής ηγεσίας, έδωσαν και οι συγγενείς αγνοουμένων, κρατώντας στο χέρι την φωτογραφία των αγαπημένων τους και με δάκρυα στα μάτια, προσευχήθηκαν για τον εντοπισμό τους.

Ανάμεσα στους συγγενείς που βρέθηκαν στον Τύμβο της Μακεδονίτισσας ήταν και ο γιος του ήρωα ειδικού αστυνομικού, Θεόδουλου Σολωμού, Γρηγόρης Σολωμού, ο οποίος ενημέρωσε τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας ότι ορίστηκε η κηδεία των λειψάνων του ήρωα, που ταυτοποιήθηκαν μέσα στις γιορτές των Χριστουγέννων, στις 25 Μαΐου και κάλεσε το Νίκο Χριστοδουλίδη να προσφωνήσει τον επικήδειο λόγο.

Στον χαιρετισμό του, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας τόνισε πως «είναι με αισθήματα τιμής, αλλά και περηφάνειας που συμμετέχω στη σημερινή σεμνή τελετή για τον 39ο Μαραθώνιο Αγάπης Αγνοουμένων, έναν θεσμό που έχει, ανάμεσα σε άλλα, στόχο, όχι να θυμόμαστε, γιατί ποτέ δεν ξεχάσαμε, αλλά την περαιτέρω ευαισθητοποίηση και ενίσχυση της προσπάθειας διακρίβωσης της τύχης των αγνοουμένων μας, που αποτελεί την πλέον τραγική πτυχή της τουρκικής εισβολής του 1974».

Συνεχίζοντας, επεσήμανε ότι «είναι γεγονός ότι κάθε φορά που βρίσκομαι σε αυτόν εδώ τον ιερό χώρο, τόσο ως Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, αλλά και ως απλός προσκυνητής αισθάνομαι απεριόριστο δέος απέναντι σε όλους τους συμπατριώτες μας και τους Ελλαδίτες αδελφούς μας, οι οποίοι θυσιάστηκαν για την πατρίδα, θυσιάστηκαν για να υπάρχει σήμερα η Κυπριακή Δημοκρατία. Ο χώρος αυτός, πολύ φυσιολογικά, έχει πλέον μετεξελιχθεί στο σύμβολο και τη σημαία των προσπαθειών μας για απελευθέρωση της πατρίδας μας. Έχει καταστεί ένας χώρος υπόσχεσης για ανάληψη ευθύνης, σημείο εθνικού επαναπροσανατολισμού, αλλά και υπενθύμισης του χρέους του καθενός από εμάς. Αδιαμφισβήτητα, σ’ αυτόν εδώ τον χώρο, πάλλεται η καρδιά και κατοικεί η ψυχή της σύγχρονης Ιστορίας της Κύπρου και ολόκληρου του Ελληνισμού, εδώ βρίσκεται ο οδοδείκτης και ο φάρος κάθε αγώνα και κάθε προσπάθειας για ελευθερία».

Ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης σημείωσε πως φέτος συμπληρώνονται πενήντα χρόνια από τα τραγικά γεγονότα του 1974 και ουσιαστικά είναι πενήντα χρόνια παραβίασης της εδαφικής ακεραιότητας της Κύπρου και των θεμελιωδών δικαιωμάτων από την Τουρκί.

«Όλα αυτά τα χρόνια αντιπροσωπεύουν την ίδια στιγμή για τόσους πολλούς μια μακρά Οδύσσεια. Οδύσσεια για τις οικογένειες των θυμάτων, των προσφύγων, των τραυματιών, των εγκλωβισμένων, των αιχμαλώτων και πολύ περισσότερο όλων εσάς των συγγενών των αγνοουμένων. Πιστεύω ακράδαντα και για αυτό εργάζομαι από την πρώτη μέρα της εκλογής μου πως αυτή η Οδύσσεια παρά τα προβλήματα, τις δυσκολίες, τις προκλήσεις, αργά ή γρήγορα θα τελειώσει και θα οδηγηθούμε με ασφάλεια στη δική μας Ιθάκη».

Με αφορμή τα πενήντα χρόνια από το μαύρο καλοκαίρι του 1974, ο Νίκος Χριστοδουλίδης θέλησε να στείλει το μήνυμα ότι «φέτος, όσο ποτέ άλλοτε, οφείλουμε να είμαστε ενωμένοι και να τονίσουμε προς κάθε κατεύθυνση ότι η πάροδος 50 χρόνων δεν αλλοιώνει με οιονδήποτε τρόπο τις επιπτώσεις της βάρβαρης τουρκικής εισβολής: την καταπάτηση των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων εκ μέρους της Τουρκίας και την αδιαλλαξία της για επανέναρξη του διαλόγου με μοναδικό στόχο την επίλυση του Κυπριακού στη βάση του συμφωνημένου πλαισίου. Οφείλουμε να αγωνιστούμε ακόμα πιο συντονισμένα, επίμονα και στοχευμένα για επανένωση της πατρίδας μας, για την εξεύρεση μιας βιώσιμης και λειτουργικής λύσης, για μια Κύπρο απαλλαγμένη από τα κατοχικά στρατεύματα και αναχρονιστικές εγγυήσεις, μια λύση βασισμένη στα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών και στις αρχές και αξίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης».

Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας αναφέρθηκε και στα Συμπεράσματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Τουρκία και τη διασύνδεση με το Κυπριακό, τονίζοντας πως «στο πλαίσιο αυτό, για να αναφερθώ σε μια πρόσφατη εξέλιξη, είναι πιστεύω σημαντική η ουσιαστική διασύνδεση της ευρωπαϊκής πορείας της Τουρκίας με τις εξελίξεις στο κυπριακό πρόβλημα, όπως προέκυψε πρόσφατα από τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Ήταν κάτι που ως Κυβέρνηση επιδιώξαμε από την αρχή. Και να δούμε τα Συμπεράσματα, η Τουρκία έλαβε ένα ξεκάθαρο μήνυμα από την Ευρώπη, ότι η ουσιαστική εμπλοκή της στο Κυπριακό, στη συμφωνημένη πάντα βάση, θα λειτουργήσει ως καταλύτης για εξελίξεις στα ευρωτουρκικά».

Ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης αναφέρθηκε και στη συνάντηση που είχε με τον τουρκοκύπριο ηγέτη στο ανθρωπολογικό εργαστήριο της ΔΕΑ και επεσήμανε πως «βασικός άξονας και βασικός πυρήνας της Διακυβέρνησής μας είναι ο άνθρωπος στην ολότητά του και κατ’ επέκταση τα ανθρωπιστικά θέματα είναι ψηλά στις προτεραιότητές μας. Το θέμα των αγνοουμένων είναι πρωτίστως ανθρωπιστικό και μόνο ως τέτοιο το προσεγγίζουμε. Υπενθυμίζω, συναφώς, πως μετά από δική μας επιμονή και προσπάθεια πραγματοποιήθηκε μια πρώτη συνάντηση με τον Τουρκοκύπριο ηγέτη αποκλειστικά για το θέμα των αγνοουμένων, και ευελπιστώ να υπάρξει συνέχεια».

Στη συνέχεια, ο Νίκος Χριστοδουλίδης έκανε ειδική μνεία στο έργο που επιτελεί η Άννα Αριστοτέλους, ως Επικεφαλής της Υπηρεσίας Ανθρωπιστικών Θεμάτων Αγνοουμένων και Εγκλωβισμένων, σημειώνοντας ότι «ως Κυβέρνηση δώσαμε σαφή εντολή στην Επικεφαλής Ανθρωπιστικών Θεμάτων Αγνοουμένων και Εγκλωβισμένων για ουσιαστικές διαφοροποιήσεις ως προς την προσέγγιση του ζητήματος. Με στόχο την ενθάρρυνση και υποβοήθηση άντλησης όσον το δυνατό περισσότερων πληροφοριών, διαφοροποιήσαμε τον τρόπο λήψης και καταγραφής τους, παρακάμπτοντας δύσκαμπτες διαδικασίες και δημιουργώντας πιο φιλικό και έμπιστο περιβάλλον για τους μάρτυρες. Τα αποτελέσματα ήταν θετικά, αφού σε σύντομο χρονικό διάστημα είχαμε αρκετές νέες ταυτοποιήσεις, με τη συμβολή και του Εκπροσώπου μας στη ΔΕΑ κ. Λεωνίδας Παντελίδη, όπως, μεταξύ άλλων, την ταυτοποίηση των λειψάνων έξι Ελλήνων στρατιωτών της ΕΛΔΥΚ».

Ο κ. Χριστοδουλίδης εξήρε το γεγονός ότι η κα. Αριστοτέλους δείχνει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για συνάντηση με τους συγγενείς των αγνοουμένων, υποδεικνύοντας ότι «η ενημέρωση των συγγενών των Ελλήνων στρατιωτών έγινε αυτοπροσώπως από την ίδια την Επικεφαλής του Γραφείου, στην Ελλάδα, αποδίδοντας με αυτόν τον τρόπο και την πρέπουσα τιμή και σημασία της θυσίας τους από την Κυπριακή Δημοκρατία».

Ο Νίκος Χριστοδουλίδης, κατά την ομιλία του, θέλησε να συγχαρεί το Ίδρυμα του Παγκύπριου Ταμείου Μαραθωνίου Αγάπης Αγνοουμένων και την Παγκύπρια Οργάνωση συγγενών αδηλώτων αιχμαλώτων και αγνοουμένων, που ενισχύουν, όπως είπε, με διάφορους τρόπους τη συλλογική προσπάθεια για διακρίβωση της τύχης των αγνοουμένων.

«Η πολιτική βούληση υπάρχει, είναι δεδομένη, και οι προσπάθειές μας είναι διαρκείς και αδιάκοπες. Εναπόκειται στην τουρκική πλευρά και προς αυτήν την κατεύθυνση εργαζόμαστε μέσω της διεθνούς κοινότητας, να αλλάξει τη στάση της και να συνεργαστεί στον βαθμό που της αναλογεί για τερματισμό ενός καθαρά ανθρωπιστικού θέματος, του δράματος των συγγενών των αγνοουμένων».

Καταλήγοντας, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας απευθύνθηκε στους συγγενείς των αγνοουμένων και τόνισε πως «είμαστε και θα συνεχίσουμε να είμαστε πάντα δίπλα σας. Δίπλα στα προβλήματα, στις αγωνίες και στους καημούς σας. Δίπλα σε κάθε μάνα, αδελφή, παιδί, σύζυγο και συγγενή αγνοουμένου. Το δράμα σας είναι και δικό μας δράμα. Η αγωνία σας είναι και δική μας. Σας διαβεβαιώ προσωπικά πως θα με έχετε σθεναρό σύμμαχο στην προσπάθεια διακρίβωσης της τύχης όλων των αγνοουμένων, στην προσπάθεια δικαίωσης της προσφοράς και της θυσίας ενός εκάστου αγωνιστή της ελευθερίας τούτου του τόπου μέχρι την ευλογημένη μέρα της επανένωσης της πατρίδας μας, για μια Κύπρο, για μια πατρίδα χωρίς στρατεύματα κατοχής και ξένες εγγυήσεις, ενωμένη και ειρηνική».

Στη δική του ομιλία, ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου, κ.κ. Γεώργιος, υπέδειξε πως «η απονομή έμπρακτης τιμής σε αυτούς που θυσίασαν τη ζωή τους στους αγώνες υπέρ της εθνικής ελευθερίας, υπερασπιζόμενοι την πατρίδα μας, αποτελεί επιτακτικό μας καθήκον. Συναισθανόμενοι το οφειλόμενο καθήκον προς τους ήρωές μας, που θυσίασαν τη ζωή τους για την πατρίδα εκείνο το μαύρο καλοκαίρι του 1974, βρισκόμαστε σήμερα εδώ, μπροστά στους εκατοντάδες τάφους των παιδιών της Κύπρου και της Ελλάδας, για να τους αποδώσουμε τον πρέποντα φόρο τιμής».

Ο Προκαθήμενος της Εκκλησίας της Κύπρου επεσήμανε, παράλληλα, ότι με την παρουσία στο Τύμβο της Μακεδονίτισσας, όπου πολλοί ταυτοποιηθέντες αγνοούμενοι έχουν ταφεί, απευθύνουν ένα εγκάρδιο χαιρετισμό αγάπης, τιμής, εκτίμησης και πατρικής συμπαράστασης στους συγγενείς των αγνοουμένων και των πεσόντων της τουρκικής εισβολής.

«Για μία ακόμη φορά καλούμαστε να μην υποκύψουμε στην ραστώνη των ημερών, αλλά να παραμείνουμε σε εγρήγορση και δράση και αγώνα, προκειμένου να μην ξεχάσουμε και να μην καταπνιγούμε από την καθημερινή μέριμνα, αλλά να εργαζόμαστε ακατάπαυστα και να αναπτερώνουμε την ελπίδα ανεύρεσης των αγνοουμένων μας. Δεν μπορούμε να μην εκφράσουμε για ακόμη μία φορά την βαθιά μας λύπη, επειδή το μεγάλο και καθαρά ανθρωπιστικό θέμα των αγνοουμένων μας, εξακολουθεί για πενήντα χρόνια να παραμένει άλυτο. Παρά τις φιλότιμες προσπάθειες της πλευράς μας, οι διαδικασίες για εξεύρεση των αγνοούμενων συμπατριωτών μας, δεν έχουν καρποφορήσει».

Ο Αρχιεπίσκοπος Γεώργιος, συνεχίζοντας, επεσήμανε πως «παρά πάσα έννοια ηθικής και δικαίου, αρκετοί εξακολουθούν να είναι αγνοούμενοι από το 1974 και τονίζω ότι ως Εκκλησία δεν θεωρούμε απροϋπόθετα ότι όλοι οι αγνοούμενοί μας είναι νεκροί. Πολλοί συνελήφθησαν ζώντες από τους Τούρκους. Γιατί η Τουρκία αρνείται επίμονα να συνεργαστεί για ανεύρεσή τους, προς επίλυση του προβλήματος και διαλεύκανση της τύχης τους;».

Καταλήγοντας, ο Αρχιεπίσκοπος τόνισε ότι ως Εκκλησία της Κύπρου, αισθάνονται βαθιά την ποιμαντική τους ευθύνη και την αποστολή τους απέναντι στους πιστούς της νήσου, «να αναδεικνύουμε διαχρονικά τόσο την κεντρική θέση της ειρήνης και της δικαιοσύνης, όσο και τις αξίες και του μεγαλείου ενός εκάστου προσώπου του μεγαλείου του Θεού. Για το λόγο αυτό θεωρούμε το θέμα των αγνοουμένων μας ως μόνο ως έγκλημα πολέμου και παραβίασης βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αλλά και ως ύβρι απέναντι στο πρόσωπο του Θεού και του ειρηνοποιού θελήματός του».

Ο πρόεδρος της Παγκύπριας Οργάνωσης συγγενών αδηλώτων αιχμαλώτων και αγνοουμένων, Νίκος Σεργίδης, σημείωσε πως στο ιερό χώρο, «τον καθαγιασμένο με τα οστά των ηρώων μας, τελούμε σήμερα τρισάγιο για τους πεσόντες και δέηση για ανεύρεση των ηρώων μας. Με το δέοντα σεβασμό, υποκλινόμαστε στο μεγαλείο της θυσίας τους και εναποθέτουμε στους τάφους τους, τα αμάραντα λουλούδια της αιώνιας ευγνωμοσύνης μας».

Ο κ. Σεργίδης υπέδειξε πως με τη σημερινή τελετή, «τιμούμε αυτούς που έμειναν στις επάλξεις του χρέους σε μία απέλπιδα προσπάθεια να σταματήσουν την προέλαση των τουρκικών ορδών του Αττίλα. Τιμούμε αυτούς, που αν και γνώριζαν το αποτέλεσμα της άνισης μάχης, παρέμειναν στις επάλξεις του χρέους και θυσιάστηκαν για να περισώσουν την εθνική μας αξιοπρέπεια».

Συνεχίζοντας, υπέδειξε πως η σημερινή σεμνή τελετή, πέραν από τις νενομισμένες τιμές που καθηκόντως αποδίδουμε στους αγνοούμενους, θα πρέπει να αποτελεί για όλους αναβάπτισμα του αγωνιστικού φρονήματος.

«Να ανανεώσουμε την υπόσχεση πως θα πορευθούμε στον δρόμο που χάραξαν εκείνοι με την θυσία τους για ελευθερία και δικαίωση της πατρίδας μας. Όσο εξαρτάται από εμάς, θα συνεχίσουμε με σύνεση και αποφασιστικότητα να μαχόμαστε για τη δικαίωση της πατρίδας μας και αποκατάσταση των θεμελιωδών ελευθεριών και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων του λαού μας. Θα συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε για την επιστροφή των προσφύγων μας στις πατρογονικές τους εστίες και για δικαίωση του ανθρωπιστικού αγώνα που για πενήντα χρόνια τώρα διεξάγουμε, για την διακρίβωση του κάθε αγνοούμενού μας».

Ο κ. Σεργίδης ανέφερε, ακόμα, η διακρίβωση της τύχης των αγνοουμένων πρέπει να αποτελεί για τον καθένα «ανθρωπιστική και πατριωτική επιταγή και υποχρέωση προς τους ήρωές μας και προς την ιστορία», επισημαίνοντας ότι η Τουρκία συνεχίζει να μεθοδεύει άνομα επεκτατικά σχέδια εναντίον της Κύπρου.

Στην «αναλγησία, αδιαλλαξία και άρνηση της κατοχικής δύναμης να συνεργαστεί ουσιαστικά για την επίλυση του τεράστιου ανθρωπιστικού θέματος», της διακρίβωσης της τύχης των αγνοουμένων, αναφέρθηκε στον χαιρετισμό της η Πρόεδρος της Πανελλήνιας Επιτροπής Συγγενών Αγνοουμένων, Μαρίας Καλμπουρτζή. Τον χαιρετισμό της ανέγνωσε κατά την τελετή ο Αντιπρόεδρος της Παγκύπριας Οργάνωσης Συγγενών Αγνοουμένων, Ιωάννης Κολιός.

«Καλούμε τους πολίτες, τα κράτη σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο, να ενώσουν τις δυνάμεις τους με τους συγγενείς των αγνοουμένων από Ελλάδα και Κύπρο, ώστε το αυτονόητο να γίνει πράξη και να δοθεί ένα τέλος στην πολύχρονη αναζήτηση και στον πόνο των οικογενειών τους», πρόσθεσε στον χαιρετισμό της η κ. Καλμπουρτζή.

Συνέχισε καλώντας την Τουρκία να συνεργαστεί με τη ΔΕΑ για την παροχή κάθε πληροφορίας και πρόσβασης, ώστε να διευκολυνθεί το έργο της και να φέρει αποτελέσματα. Κάλεσε, επίσης, τους αρμόδιους φορείς και τη διεθνή κοινότητα να φέρουν την Τουρκία ενώπιον των ευθυνών της και να ασκήσουν πίεση προκειμένου να υπάρξει η απαραίτητη συνεργασία. Στο πλαίσιο αυτό, είναι απαραίτητο, όπως είπε, τα κράτη Ελλάδας και Κύπρου να αναλάβουν έντονη διπλωματική δραστηριότητα για το θέμα αυτό, σε κέντρα λήψης αποφάσεων.

«Το ανθρωπιστικό θέμα είναι η καταλληλότερη και ίσως η μοναδική βάση για αμοιβαία εμπιστοσύνη και κοινό σημείο αμοιβαίου σεβασμού», κατέληξε η κ. Καλμπουρτζή.

Στη συνέχεια, αναγνώστηκε το προσκλητήριο των αγνοουμένων και όπως ακούστηκε:

-Αγνοούμενοι συνεπεία της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο είναι 1,619

-Αγνοούμενοι συνεπεία της τουρκανταρσίας το 1963-1964 είναι 42

-Αγνοούμενοι εξ Ελλάδος συνεπεία της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο το 1974 είναι 83

-Αγνοούμενοι ανευρεθέντες και ταυτοποιηθέντες κατά τις εκταφές του προγράμματος της Κυπριακής Κυβέρνησης είναι 52

-Αγνοούμενοι ανευρεθέντες και ταυτοποιηθέντες κατά τις εκταφές 2006-2024 στα πλαίσια της ΔΕΑ είναι 790

Μετά την ανάγνωση του προσκλητηρίου αγνοουμένων ακολούθησε κατάθεση στεφάνων από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, τον Αρχιεπίσκοπο Κύπρου και εκπροσώπους της πολιτικής ηγεσίας.