Οι στόχοι της εξωτερικής πολιτικής και τα επόμενα βήματα του Υπουργείου Εξωτερικών

Τους βασικούς άξονες της κυπριακής εξωτερικής πολιτικής παρουσίασε, μεταξύ άλλων, ο Υπουργός Εξωτερικών, Κωνσταντίνος Κόμπος, στο πλαίσιο του απολογισμού του Υπουργείου του για το 2023-24. Όπως εξήγησε, η πυξίδα της Κύπρου είναι η γεωγραφική της θέση, το γεγονός πως είναι κράτος-μέλος της ΕΕ και οι άριστες σχέσεις με τα κράτη της περιοχής.

Σύμφωνα με τον κ. Κόμπο, η εξωτερική πολιτική της Κυπριακής Δημοκρατίας έχει 14 βασικούς στόχους. Πρόκειται για την προστασία της Κυπριακής Δημοκρατίας, τη δημιουργία συνθηκών επωφελών για την επανένωση, την αξιοποίηση της ιδιότητας του κράτους μέλους της ΕΕ και τη διοργάνωση με επιτυχία της Προεδρίας του Συμβουλίου της ΕΕ το 2026. Στους στόχους περιλαμβάνονται επίσης η προσήλωση στον δυτικόστροφο προσανατολισμό μας και η εδραίωση ισχυρής σχέσης με τις ΗΠΑ, καθώς και η σταθερή εμβάθυνση των εξαίρετων σχέσεων με κράτη της περιοχής.

Ο Υπουργός προσδιόρισε, επίσης, ως στόχους την επέκταση και προσαρμογή της περιφερειακής πολυμέρειας με τις τριμερείς και τις ενισχυμένες τριμερείς, την αύξηση των εμπορικών σχέσεων, με μετρήσιμη ετήσια πρόοδο και την στρατηγική αναβάθμιση των σχέσεων με το Ηνωμένο Βασίλειο. Ακόμη, στους στόχους που τέθηκαν είναι ο μετασχηματισμός των σχέσεων με την παροικία, οργανικά και αλληλεπιδραστικά και η ενίσχυση της αξιοπιστίας μας με προσήλωση σε θέσεις αρχών, διεθνούς νομιμότητας και γνώμονα την εικόνα της χώρας. Περαιτέρω, ο κ. Κόμπος αναφέρθηκε στη διασφάλιση της αγαστής σχέσης με την Ελλάδα και τη διαρκή ενίσχυση της στενότητας των δεσμών μας, τη διαρκή εξωστρέφεια, διπλωματική κινητικότητα για εξυπηρέτηση των συμφερόντων της Κύπρου και την παροχή ποιοτικής προξενικής αρωγής στους Κύπριους πολίτες στο εξωτερικό.

Όπως επισημάνθηκε, μάλιστα, αυτή είναι η πρώτη φορά που οι στόχοι τέθηκαν τόσο συγκεκριμένα και εξειδικευμένα, ενώ δικούς της στόχους έχει και η κάθε διπλωματική αποστολή, στο πλαίσιο των σχεδίων δράσης που καταρτίζουν.

Σε ό,τι αφορά τα επόμενα βήματα, ο Κωνσταντίνος Κόμπος ανέφερε ότι η εξωτερική μας πολιτική παραμένει αμετακίνητα προσηλωμένη στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, με σαφή προσανατολισμό και δέσμευση στις αρχές και αξίες της ΕΕ, καθώς η ιδιότητα του κράτους μέλους αποτελεί τον πυρήνα της προσέγγισής μας. Παρόλο που η επίλυση του Κυπριακού αποτελεί ζήτημα επιβίωσης για εμάς και αποτελεί βασικό άξονα, βασική επιδίωξη είναι να μην είμαστε μονοθεματικοί. «Στόχος είναι το Υπουργείο Εξωτερικών να λειτουργεί ως μια σύγχρονη, εξωστρεφής, ευρωπαϊκή Διπλωματική Υπηρεσία, με αποτύπωμα μεγαλύτερο του μεγέθους της χώρας μας», τόνισε ο Υπουργός.

Το Υπουργείο Εξωτερικών διαθέτει 57 διπλωματικές αποστολές, με το διπλωματικό σώμα της Κύπρου να ανέρχεται σε 178 άτομα. Το 2023 ανοίχθηκαν αποστολές στην Ινδονησία, το Μπαχρέιν και την Αργεντινή, ενώ στον σχεδιασμό του 2024 είναι να ανοίξουν στο Καζακστάν και στην Αρμενία. Θα επαναλειτουργήσει επίσης η Διπλωματική Αποστολή της Κυπριακής Δημοκρατίας στη Λιβύη, ενώ στους στόχους είναι η περαιτέρω επέκταση του διπλωματικού μας δικτύου στην Αφρική.

Για βελτίωση της λειτουργίας και των δομών του, το Υπουργείο ετοίμασε νέο οργανόγραμμα. Όπως εξήγησε ο κ. Κόμπος, επανήλθε σε αυτό η Υπηρεσία Αποδήμων και Επαναπατρισθέντων, επανασχεδιάζεται η λειτουργεία της Διπλωματικής Ακαδημίας, διορίστηκε Ειδικός Απεσταλμένος για την Αφρική και Πρέσβειρα για την Ισότητα των Φύλων και συστάθηκε μονάδα Επικοινωνίας και Δημόσιας Διπλωματίας. Διαμορφώνεται επίσης η πολιτική παροχής υποτροφιών, που θεωρείται εργαλείο ήπιας διπλωματίας και υπάρχει ολιστική πολιτική ανθρωπιστικής και αναπτυξιακής βοήθειας. Σημειώνεται ότι η συνολική δαπάνη για παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας από την Κυπριακή Δημοκρατία το 2023 ανήλθε στα 2,802,680.78 ευρώ.

Στις αλλαγές που προωθεί το Υπουργείο Εξωτερικών είναι και η αναδιαμόρφωση της κτηριακής πολιτικής (σημειώνεται ότι διαχειρίζεται ακίνητα και εκτός Κύπρου), η οποία σχετίζεται και με την κυπριακή Προεδρία της ΕΕ. Γι’ αυτό και το επόμενο διάστημα αναμένεται να μετακομίσει προσωρινά σε άλλο κτίριο, ώστε να προχωρήσουν οι εργασίες στο δικό του. Ενώ τρέχουν οι προετοιμασίες για την Προεδρία του Συμβουλίου, η Κύπρος το 2024 θα προεδρεύει των MED9, ενώ συμμετέχει ενεργά στις διεργασίες για θέματα εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ.

Σε ό,τι αφορά τις σχέσεις με τρίτα κράτη, ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στις ΗΠΑ, με τις οποίες, όπως ανέφερε ο Υπουργός, οι σχέσεις έχουν αναβαθμιστεί στο υψηλότερο επίπεδο από την ανεξαρτησία της Κυπριακής Δημοκρατίας και αυτό αντανακλάται και στην πυκνότητα των επαφών και επισκέψεων αξιωματούχων. Η Κύπρος εργάζεται εντατικά, στενά και στη βάση σχεδιασμού με τη χώρα. Εδραιώνοντας τη σχέση αυτή, ενισχύθηκε η συνεργασία για θέματα εφαρμογής κυρώσεων και καταπολέμησης της διακίνησης παράνομου χρήματος και επεκτάθηκε η άρση του εμπάργκο όπλων. Σε ό,τι αφορά το εκπαιδευτικό κέντρο CYCLOPS, πέραν του ρόλο που επιτελεί πρακτικά και σε διπλωματικό επίπεδο, αποφέρει και έσοδα στο κράτος, καθώς το 2023 προσφέρθηκαν 40 εκπαιδεύσεις σε 953 συμμετέχοντες από 20 χώρες και μπήκαν περίπου 100,000 ευρώ στα ταμεία του κράτους και 500,000 ευρώ στην τοπική οικονομία. Παράλληλα, οι συνεργασίες, που γίνονται σε περιφερειακό επίπεδο, αποτελούν εργαλείο για επέκταση και ενίσχυση συνεργιών και απόδειξη της σταθερής εμβάθυνσης των εξαίρετων σχέσεων με κράτη της περιοχής.

Ένα μεγάλο μέρος της διπλωματικής προσπάθειας της Κυπριακής Δημοκρατίας τους τελευταίους μήνες εστιάστηκε ακριβώς στην περιφερειακή ανάφλεξη που παρουσιάστηκε, με τη Λευκωσία να θέτει σε ισχύ τα σχέδια Εστία και Αμάλθεια. Σύμφωνα με τον κ. Κόμπο, ο ρόλος της Κύπρου ως συντονιστικό κέντρο για τη διάθεση έκτακτης ανθρωπιστικής βοήθειας σε περιπτώσεις φυσικών καταστροφών ή ενόπλων περιφερειακών συγκρούσεων είναι ζωτικής σημασίας.

Σε ό,τι αφορά το Εστία, ενεργοποιήθηκε δύο φορές την προηγούμενη χρονιά. Τον Απρίλιο η επιχείρηση αφορούσε το Σουδάν και μέσα σε 12 ημέρες επαναπατρίστηκαν 2,611 πολίτες από 28 διαφορετικές χώρες, εκ των οποίων οι 14 ήταν Κύπριοι. Τον Οκτώβριο το σχέδιο επανενεργοποίθηκε μετά την επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ και την συνακόλουθη επίθεση του Ισραήλ στη Λωρίδα της Γάζας και επαναπατρίστηκαν 1,088 άμαχοι. Ταυτόχρονα, το Υπουργείο Εξωτερικών προετοιμάζεται για την εκτέλεση επιχειρήσεων επαναπατρισμού σε περίπτωση που χρειαστεί μαζική εκκένωση από τον Λίβανο ή το Ισραήλ μέσω Κύπρου. Για τον σκοπό αυτό συγκροτήθηκε στο Συντονιστικό Κέντρο Ζήνων coordination cell, με τη συμμετοχή πέραν των 400 εκπροσώπων από 25 χώρες.

Το σχέδιο Αμάλθεια, μετά από μήνες προεργασίας, βρίσκεται στα πρώτα στάδια της εφαρμογής του. Όπως εξήγησε ο Κωνσταντίνος Κόμπος, η πρωτοβουλία εδράζεται στην γεωγραφική εγγύτητα και το εξαίρετο επίπεδο σχέσεων της Κύπρου με όλα τα εμπλεκόμενα μέρη, καθώς και την αξιοπιστία της χώρας μας. Στις 13 Μαρτίου πραγματοποιήθηκε τηλεδιάσκεψη με την συμμετοχή των ΗΠΑ, του ΗΒ, των ΗΑΕ, το Κατάρ, την ΕΕ και τον ΟΗΕ. Στην σύνοδο των ανώτερων αξιωματούχων που διοργάνωσε το Συντονιστικό Κέντρο Ζήνων, συμμετείχαν 36 χώρες, εκ των οποίων είναι τα μέλη των G7 και 23 κράτη μέλη της ΕΕ και τέσσερις διεθνείς οργανισμοί: η ΕΕ, ο ΟΗΕ (Ειδική Συντονίστρια για την Ανθρωπιστική Βοήθεα και Ανοικοδόμηση της Γάζας, WFP, OCHA, UNICEF, UNOPS), η USAID και ο WHO. Στη σύνοδο συμμετείχαν επίσης δύο ΜΚΟ, η World Central Kitchen και η Fogbow.

Πριν από το θανάσιμο πλήγμα στο κομβόι της World Central Kitchen, είχαν προλάβει να αποσταλούν δύο φορτία με ανθρωπιστική βοήθεια και τώρα αναμένουμε την απόφαση της οργάνωσης, η οποία προς το παρόν έχει αναστείλει τις αποστολές της. Σημειώνεται ότι, μέρος της ανθρωπιστικής βοήθειας αγοράζεται από την Κύπρο και υπάρχουν οφέλη και για την κυπριακή οικονομία. Στις αρχές Μαΐου υπολογίζεται να είναι έτοιμη η πλατφόρμα που ετοιμάζει ο αμερικανικός στρατός. Όταν ολοκληρωθεί, θα μπορούν να αποστέλλονται μέσω του κυπριακού θαλάσσιου διαδρόμου στη Γάζα 1500 τόνοι βοήθειας την εβδομάδα. Η Κύπρος βρίσκεται σε στενή συνεργασία με τις ΗΠΑ για το ζήτημα και τώρα συζητείται το ενδεχόμενο διοργανωθεί κοινή ενημερωτική ημερίδα. Παράλληλα, ανακοινώθηκε σήμερα ότι τα ΗΕ διέθεσαν 15 εκατομμύρια δολάρια για την στήριξη του «Ταμείου για την Αμάλθεια».