Πριν εξήντα χρόνια ήρθε στην Κύπρο η ΟΥΝΦΙΚΥΠ-Το ψήφισμα, το ιστορικό πλαίσιο και οι βετεράνοι

Η πρώτη από τις σημαντικές επετείους φέτος για την Κύπρο. Το ψήφισμα 186 του ΣΑ του ΟΗΕ της 4ης Μαρτίου 1964 είναι από τα πιο ισχυρά στην πορεία του Κυπριακού, καθιερώνοντας την έλευση στην Κύπρο μιας ειρηνευτικής δύναμης από χώρες μέλη των ΗΕ. Βετεράνοι ειρηνευτές από διάφορες δεκαετίες που επέστρεψαν στην Κύπρο για να παρασημοφορηθούν και μιλούν στο ΚΥΠΕ για την εμπειρία τους. Δύο ακαδημαϊκοί καθορίζουν κι εξηγούν την σημασία αυτού του ψηφίσματος στο ιστορικό πλαίσιο της εποχής και την νομική του πτυχή.

Το ψήφισμα

Το ψήφισμα 186 υιοθετήθηκε ομόφωνα κατά τη 1102η συνεδρία από το Συμβούλιο Ασφαλείας.

«Tο Συμβούλιο Aσφαλείας,

Σημειώνοντας ότι η παρούσα κατάσταση αναφορικά με την Kύπρο είναι πιθανόν να απειλήσει τη διεθνή ειρήνη και ασφάλεια και μπορεί να επιδεινωθεί περαιτέρω αν δεν ληφθούν αμέσως επιπρόσθετα μέτρα για διατήρηση της ειρήνης και αναζήτηση μιας διαρκούς λύσης,

Λαμβάνοντας υπόψη τις θέσεις που πήραν τα μέρη αναφορικά με τις Συνθήκες που υπογράφηκαν στη Λευκωσία στις 16 Aυγούστου 1960,

Έχοντας υπόψη τις σχετικές πρόνοιες του Kαταστατικού Xάρτη των Hνωμένων Eθνών και το άρθρο του 2, παράγραφος 4, το οποίο αναφέρει: ‘Όλα τα Mέλη θα απέχουν στις διεθνείς τους σχέσεις από την απειλή ή τη χρήση βίας εναντίον της εδαφικής ακεραιότητας ή της πολιτικής ανεξαρτησίας οποιουδήποτε Kράτους, ή με οποιοδήποτε άλλο τρόπο ασυμβίβαστο με τους σκοπούς των Hνωμένων Eθνών’,

1. Kαλεί όλα τα Kράτη Mέλη, σύμφωνα με τις υποχρεώσεις τους που απορρέουν από τον Kαταστατικό Xάρτη των Hνωμένων Eθνών, να απέχουν από οποιαδήποτε ενέργεια ή απειλή ενέργειας που θα επιδεινώσει την κατάσταση στην κυρίαρχη Kυπριακή Δημοκρατία ή θα θέσει σε κίνδυνο τη διεθνή ειρήνη,
2. Zητεί από την Kυβέρνηση της Kύπρου, η οποία έχει την ευθύνη για τη διατήρηση και αποκατάσταση του νόμου και της τάξης, να λάβει όλα τα επιπρόσθετα μέτρα που είναι απαραίτητα για τον τερματισμό της βίας και της αιματοχυσίας στην Kύπρο,
3. Kαλεί τις κοινότητες στην Kύπρο και τους ηγέτες τους να ενεργούν με τη μέγιστη συγκράτηση,
4. Συστήνει τη δημιουργία, με τη συναίνεση της Kυβέρνησης της Kύπρου, μιας Eιρηνευτικής Δύναμης των Hνωμένων Eθνών στην Kύπρο. H σύνθεση και το μέγεθος της Δύναμης θα καθοριστεί από το Γενικό Γραμματέα, σε διαβούλευση με τις Kυβερνήσεις της Kύπρου, Eλλάδας, Tουρκίας και Hνωμένου Bασιλείου. O Διοικητής της Δύναμης θα διορίζεται από το Γενικό Γραμματέα και θα είναι υπόλογος σ’ αυτόν. O Γενικός Γραμματέας, ο οποίος θα κρατεί τις Kυβερνήσεις που συνεισφέρουν στη Δύναμη πλήρως ενήμερες, θα δίνει περιοδικά αναφορά στο Συμβούλιο Aσφαλείας για τη λειτουργία της,
5. Συστήνει όπως η αποστολή της Δύναμης πρέπει να είναι προς όφελος της διατήρησης της διεθνούς ειρήνης και ασφάλειας, να κάνει ό,τι είναι δυνατό για την αποφυγή της επανάληψης των συγκρούσεων και, σύμφωνα με τις ανάγκες, να συμβάλλει στη διατήρηση και αποκατάσταση του νόμου και της τάξης και την επιστροφή στις κανονικές συνθήκες,
6. Συστήνει όπως η Δύναμη σταθμεύσει για μια περίοδο τριών μηνών και όλα τα έξοδα που την αφορούν αναλαμβάνονται, με τρόπο που θα συμφωνηθεί από αυτές, από τις Kυβερνήσεις που θα διαθέτουν τα αποσπάσματα και από την Kυβέρνηση της Kύπρου. O Γενικός Γραμματέας μπορεί επίσης να δεχθεί εθελοντικές εισφορές γι’ αυτό το σκοπό,
7. Συστήνει περαιτέρω όπως ο Γενικός Γραμματέας διορίσει, σε συμφωνία με την Kυβέρνηση της Kύπρου και τις Kυβερνήσεις Eλλάδας, Tουρκίας και Hνωμένου Bασιλείου, έναν μεσολαβητή ο οποίος θα καταβάλει μέγιστες προσπάθειες μαζί με τους εκπροσώπους των κοινοτήτων και επίσης μαζί με τις προαναφερθείσες τέσσερις Kυβερνήσεις, για το σκοπό της προώθησης μιας ειρηνικής επίλυσης και μιας συμφωνημένης διευθέτησης του προβλήματος που αντιμετωπίζει η Kύπρος, σύμφωνα με τον Kαταστατικό Xάρτη των Hνωμένων Eθνών, έχοντας υπόψη την ευημερία του λαού της Kύπρου ως συνόλου και τη διατήρηση της διεθνούς ειρήνης και ασφάλειας. O μεσολαβητής θα δίνει περιοδικά αναφορά στο Γενικό Γραμματέα για τις προσπάθειές του,
8. Zητεί από το Γενικό Γραμματέα να καλύψει, από κονδύλια των Hνωμένων Eθνών, την αμοιβή και τα έξοδα του μεσολαβητή και του προσωπικού του».

Βετεράνοι

Ήταν 20 χρόνων όταν ήρθε από την Σουηδία το καλοκαίρι του 1964 στην Κύπρο και υπηρέτησε για 7 μήνες. Η Σουηδία ήταν από τις πρώτες χώρες που συνείσφεραν στην πρώτη ειρηνευτική δύναμη του ΟΗΕ στην Κύπρο. Ο Άντερς Άρβιντσον (Anders Arvidsson) επέστρεψε στα 80 του για να πάρει το παράσημο του βετεράνου στην τελετή της ΟΥΝΦΙΚΥΠ για τα 60χρονα, επικεφαλής μάλιστα μια μεγάλης ομάδας 42 βετεράνων από την χώρα του.

Υπηρέτησε στην Τυλληρία, τον Κάτω Πύργο, την Λεύκα για τους πρώτους 3 μήνες και μετά στην Αμμόχωστο αντικαθιστώντας το ιρλανδικό απόσπασμα. Τι θυμάστε, τον ρώτησα κι απάντησε: «Τα θυμάμαι όλα». «Νιώθατε τον κίνδυνο; Όταν είσαι νέος δεν σε νοιάζει. Ήταν επικίνδυνα, το γνωρίζαμε». Όταν έφτασε οι διακοινοτικές ταραχές ήταν σε εξέλιξη. «Υπήρχαν εντάσεις, καβγάδες, αντιπαραθέσεις. Όταν υπήρχε αντιπαράθεση μεταξύ δύο χωριών είχαμε εντολή να μεσολαβήσουμε, να σταματήσουν οι πυροβολισμοί και ν’ αρχίσουν οι διαπραγματεύσεις. Τους ρωτούσαμε ‘γιατί πυροβολήσατε;’ μας απαντούσαν ότι το ξεκίνησαν οι άλλοι. Και οι άλλοι έλεγαν ότι ήταν ‘οι άλλοι’. Κάποτε ήταν παιδιαρίστικο (childish)».

Όμως, συμπλήρωσε, μετέφεραν επίσης ιατρική φροντίδα εκεί και όπου χρειαζόταν ή μετέφεραν ασθενείς, κυρίως παιδιά Τ/κ, στο πλησιέστερο νοσοκομείο, καθώς δεν υπήρχαν πολλά τότε, κι έπρεπε να περνάνε πολλά σημεία ελέγχου. «Δεν  επιτρεπόταν να περιθάλπουμε ενήλικες άνδρες ή γυναίκες». Θυμάται επίσης ότι όταν συνόδευαν κάποιους Τ/κ πίσω στα χωριά τους να δουν το σπίτι τους (ΣΣ: είχαν εγκαταλείψει τα χωριά τους και μπήκαν σε θύλακες οι Τ/κ), «γινόταν πάντα πάρτι στην πλατεία του χωριού, όπου τους περίμεναν οι Ε/κ συγχωριανοί τους. Είχαν μεγαλώσει μαζί. Ήταν όμοιοι, ήταν Κύπριοι. Οκ, μπορεί ο ένας να πήγαινε στην  εκκλησία και ο άλλος στο τζαμί, αλλά μετά, το απόγευμα έπαιζαν μαζί μπάλα. Μπορεί ο ένας να πήγαινε σε ε/κ σχολείο και ο άλλος σε τ/κ, αλλά το απόγευμα διάβαζαν μαζί».

Ήταν φίλοι, ανέφερε ο Σουηδός πρώην ειρηνευτής. «Αυτό δεν ήταν ποτέ – ούτε τότε – πρόβλημα. Το πρόβλημα ήταν κατευθυνόμενο από ψηλά. Αυτό πιστεύω εγώ».

Ο κ. Άρβιντσον έχει ακόμη μια σύνδεση με το νησί. «Ήμουν εδώ με την γυναίκα του το καλοκαίρι του 1974, για διακοπές. Έφυγα στις 13 Ιουλίου από αυτό εδώ το αεροδρόμιο. Ήμουν τυχερός. Αυτοί που είχαν έρθει τότε μ’ εκείνη την πτήση, εγκλωβίστηκαν γιατί ξεκίνησε ο πόλεμος». Ο 80χρονος σήμερα βετεράνος Σουηδός επισκέπτεται όμως την Κύπρο έκτοτε. Μάλιστα, είπε, τα τελευταία 30 χρόνια διοργανώνει εκδρομές με άλλους βετεράνους κι έρχονται για να δουν το νησί με τις οικογένειές τους.

Θεωρεί, είπε, πως η λειτουργία της ΟΥΝΦΙΚΥΠ σήμερα είναι πολύ πιο εύκολη από τότε που αυτός υπηρέτησε στην Κύπρο, σημειώνοντας ότι επειδή ο ίδιος δεν ήταν επαγγελματίας στρατιώτης, όπως υπήρχαν από άλλες χώρες, «μπορούσαμε να καταλάβουμε τους απλούς ανθρώπους καλύτερα».

Δύο Ολλανδοί, ο Συνταγματάρχης Ralf Tieken, διοικητής του ολλανδικού τμήματος 100 στρατιωτών τότε και η Υπολοχαγός Elizabeth Schiltmans, υπεύθυνη μιας ομάδας 10 στρατιωτών, υπηρέτησαν την ίδια περίοδο στην Κύπρο από τον Ιούνιο του 2000 για 4 μήνες. Η Schiltmans ήταν μάλιστα η μοναδική γυναίκα τότε υποδιοικητής. Υπήρχαν γυναίκες, αλλά στην διοίκηση, ανέφερε, όχι στον στρατό.

Ήταν πολύ δύσκολο να περάσει κάποιος από την μια στην άλλη πλευρά, δεν ήταν όπως σήμερα, ανέφερε ο Tieken που πριν την Κύπρο είχε υπηρετήσει στην πρώην Γιουγκοσλαβία το 1994-1995 και συγκρίνοντας τις δύο αποστολές έβρισκε αυτή την Κύπρο πολύ καλύτερη, αφού δεν υπήρχε βία και η γενική προσπάθεια ήταν να μείνουν τα πράγματα ήρεμα και ειρηνικά. «Υπήρχε ο διαχωρισμός, ναι. Αλλά όχι πυροβολισμοί, ούτε σκοτωμοί. Ήταν σχετικά εύκολα κι ειρηνικά». Ο κόσμος ήταν φιλικός μαζί τους, αλλά διαπίστωσε την πικρία που υπήρχε με την κατάσταση στην Κύπρο, άνθρωποι του έλεγαν ότι είχαν σπίτια στην άλλη πλευρά και ήθελαν να πάνε πίσω.

Ήταν περίεργο το συναίσθημα όταν αντίκρισε την διαχωριστική γραμμή για πρώτη φορά, είπε η Schiltmans. «Είμασταν σε μια νεκρή ζώνη (no man's land), όπου όλα έμειναν όπως το 1974 και μπορούσε να το δεις και να περπατάς ανάμεσά τους». Διαπίστωσε και η ίδια την πικρία των ανθρώπων αλλά και ότι «πολλοί δεν συμφωνούσαν με την κατάσταση όπως ήταν, αλλά αναγκάστηκαν να το αποδεχθούν». Θυμάται επίσης τις εκδηλώσεις τα Σάββατα και τις Κυριακές των συγγενών των αγνοουμένων.

Τι θυμάστε πιο έντονα από την Κύπρο τότε, τους ρωτήσαμε και ο Tieken απάντησε μετά από λίγη σκέψη: «Μάλλον τη ζέστη και την σκόνη». «Παραμένουν, όπως και η ΟΥΝΦΙΚΥΠ», σχολιάσαμε και γελάσαμε.  Η Schiltmans σημείωσε την εμπειρία στην νεκρή ζώνη όπου έπρεπε να λύνουν τα προβλήματα που υπήρχαν με τους Τούρκους στρατιώτες άμεσα σε «χαμηλό επίπεδο. Ήταν μια πρόκληση για εμάς, τους στρατιώτες  της πρώτης γραμμής». Πριν την Κύπρο, το 1996 είχε υπηρετήσει στην Βοσνία και μετά την Κύπρο το 2005, πήγε στο Αφγανιστάν.

Ήρθε από την Αργεντινή και υπηρέτησε από τον Αύγουστο του 2017 μέχρι τον Φεβρουάριο του 2018 στη Ζώνη 1, κοντά στην Σκουριώτισσα. Ήσυχα πράγματα, χωρίς πολλές φασαρίες, αντιμετώπιζαν μόνο κάποια μεμονωμένα περιστατικά με γεωργούς που καλλιεργούν γη εντός της ουδέτερης ζώνης ή κυνηγούς την κυνηγετική περίοδο, ανέφερε στο ΚΥΠΕ ο Gabriiel Enriquo Acosta. Έμελλε να μείνει όμως από την μακρινή Αργεντινή στην Κύπρο, αφού γνώρισε κατά την θητεία του εδώ την σύζυγό του, Ελληνοκύπρια, παντρεύτηκαν και έχει έναν γιο 6 χρόνων.

Εξήγησε ότι ο λόγος που ήρθε από την χώρα του εδώ ήταν τα χρήματα και η δουλειά, καθώς η κατάσταση στην Αργεντινή ήταν κακή και ήδη είχε εκτίσει την στρατιωτική του θητεία εκεί. Επιστρέφεις στην πατρίδα του κάθε δύο χρόνια περίπου να δει την οικογένεια του, αλλά πλέον έχει την δική του εδώ στην Κύπρο, είπε. «Προτιμώ τη ζωή εδώ. Οι άνθρωποι είναι πολύ καλοί. Η δουλειά είναι ασφαλής, ο μισθός είναι καλός».

Το ιστορικό πλαίσιο

Νίκη της ε/κ πλευράς το ψήφισμα, δήλωσε στο ΚΥΠΕ ο Πέτρος Παπαπολυβίου, που όμως «βάλαμε τα χεριά μας και βγάλαμε τα ματιά μας». Ο Αναπληρωτής Καθηγητής Σύγχρονης Ελληνικής Ιστορίας στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κύπρου είπε ότι το ψήφισμα προκλήθηκε από τις «ραγδαιότατες εξελίξεις» που συνέβησαν στο νησί. Προηγήθηκε, σημείωσε, τον Νοέμβριο του 1963 η πρόταση του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου για την αναθεώρηση του Συντάγματος, τα γνωστά 13 σημεία, τα οποία απορρίφθηκαν αμέσως από την Τουρκία.

Ακολούθησε η έκρηξη των διακοινοτικών συγκρούσεων στις 21 Δεκεμβρίου του 1963, που πέρασε στην ιστορία ως τα Ματωμένα Χριστούγεννα, από ένα τυχαίο – όπως είπε - γεγονός (η δολοφονία δυο Τ/κ, μιας γυναίκας και ενός άνδρα σε έλεγχο της αστυνομίας μετά από συμπλοκή). Μετά την έναρξη των συγκρούσεων οι Τ/κ κλείστηκαν σε θύλακες, συνέχισε, υπήρξε μια προσπάθεια Μακαρίου – Κιουτσιούκ να «κατευνάσουν τα πάθη» που δυστυχώς απέβη άκαρπη και παραμονή Πρωτοχρονιάς ήρθε η χάραξη της Πράσινης Γραμμής στη Λευκωσία από τον τότε διοικητή των Βρετανικών Δυνάμεων στην Κύπρο, Στρατηγό Γιάνγκ.

Αυτά έφεραν και την αποχώρηση από την κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας του Αντιπροέδρου Φαζίλ Κιουτσιούκ, των τριών τ/κ Υπουργών (Υπουργός Άμυνας, Οσμάν Ορέκ, Υπουργός Γεωργίας και Φυσικών Πόρων Φαζίλ Πλουμέρ, Υπουργός Υγείας, Νιαζί Μανιέρα) και όλων των Τ/κ πολιτειακών και πολιτικών παραγόντων. Οι συγκρούσεις, ανέφερε ο κ. Παπαπολυβίου, συνεχίστηκαν σποραδικά και τους επόμενους μήνες.

Προγενέστερη του ψηφίσματος, ανέφερε, η Διάσκεψη του Λονδίνου τον Ιανουάριο του 1964 όπου η πρόταση να έρθει στην Κύπρο μεγάλη ΝΑΤΟϊκή δύναμη υποστηρίχθηκε από Τουρκία, Ελλάδα – που ήταν τότε σε προεκλογική περίοδο – και τ/κ πλευρά, αλλά αρνήθηκε ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος, θεωρώντας ότι υπήρχαν ΝΑΤΟϊκές δυνάμεις στην Κύπρο από το 1960 μέσω των τριών εγγυητριών δυνάμεων και των αποσπασμάτων τους.

Έτσι, είπε ο Αν, Καθηγητής φτάσαμε τον Μάρτιο του 1964 στο ψήφισμα 186 και την εγκατάσταση εδώ ειρηνευτικής δύναμης του ΟΗΕ που θα έμενε αρχικά για ένα 3μηνο. «Κι αυτοί οι 3 μήνες έγιναν 60 χρόνια». Σημείωσε τον όρο στο ψήφισμα για τον διορισμό μεσολαβητή, σε συνεννόηση με τις εμπλεκόμενες χώρες Ελλάδα, Τουρκία,  Βρετανία, Κύπρο, κάτι που επίσης συνεχίζεται για 60 χρόνια. Στο ψήφισμα, πρόσθεσε, υπάρχουν και οι «κλασσικές διακηρύξεις» των ΗΕ για αποφυγή βίας, εκτόνωση της κρίσης κ.ά, ασχέτως κι αν δεν εισακούονται.

«Το πιο σημαντικό για την ΚΔ ήταν ότι αυτό το ψήφισμα αναγνωρίζει ως νόμιμη κυβέρνηση αυτή της Κυπριακής Δημοκρατίας, την τότε κυβέρνηση του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου. Με αυτή (την νόμιμη κυβέρνηση της ΚΔ) συνδιαλέγεται ο διεθνής οργανισμός και αυτή αποτελεί ουσιαστικά την μόνη εκπρόσωπο του νησιού». Έκτοτε, ανέφερε, η τουρκική πλευρά θεωρεί το ψήφισμα αυτό ως μια «μαύρη σελίδα» και παρέπεμψε στις συχνές σχετικές δηλώσεις του νυν ηγέτη των Τ/κ, Ερσίν Τατάρ. Σημείωσε όμως ότι η Τουρκία είχε τότε δεχθεί αναγκαστικά το ψήφισμα αυτό που εγκρίθηκε ομόφωνα από το ΣΑ, αν και τα πρώτα χρόνια αντιδρούσε κατά την ανανέωση της θητείας της ΟΥΝΦΙΚΥΠ, κάτι που εξασθένησε χρονικά.

Στο χρονικό πλαίσιο της περιόδου ενέταξε και τις απειλές της Τουρκίας το καλοκαίρι του 1964 για εισβολή, την κάθοδο τον Ιούλιο μυστικά ελληνικής μεραρχίας, και τον βομβαρδισμό της Τυλληρίας από την Τουρκία.

Μετά το ψήφισμα 186, είπε, η κυπριακή κυβέρνηση αισθάνθηκε ιδιαίτερα ενισχυμένη και προχώρησε στην ίδρυση της Εθνικής Φρουράς, που επίσης συμπληρώνει φέτος 60 χρόνια, θεωρεί ότι ισχύει το δίκαιο της ανάγκης κι αντικαθιστά τους τρεις Τ/κ Υπουργούς με αναπληρωτές Ε/κ Υπουργούς κι αργότερα προχωρεί στην ίδρυση του Υπουργείου Παιδείας. «Αυτό που δεν αντιλήφθηκε η πλευρά μας ήταν ότι ναι μεν ήταν η κυρίαρχη σε διεθνές επίπεδο και στο εσωτερικό, όμως αυτό δεν θα μπορούσε να συνεχιστεί επ’ άπειρον.». Σημείωσε όμως ότι εάν δεν γινόταν το πραξικόπημα κανείς δεν μπορεί να πει με σιγουριά πότε θα ανατρεπόταν αυτή η κατάσταση κι αν ανατρεπόταν».

Ενώ υπάρχει το ψήφισμα 186, συνέχισε, οι ΗΠΑ ασκούν  την δική τους άτυπη αλλά πολύ ισχυρή μεσολάβηση, αντικαθιστώντας εκείνη την περίοδο την Βρετανία και ήθελαν να επιβάλλουν την δική τους οριστική λύση, εξού και υπήρξε η πρωτοβουλία Άτσεσον (δύο σχέδια λύσης), οι διαπραγματεύσεις στην Γενεύη απευθείας μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας τον  Ιούλιο – Αύγουστο του 1964 με τον Φιλανδό μεσολαβητή Σάκαρι Τουομιόγια να τίθεται στο περιθώριο. Η ελληνική μεραρχία ήρθε τον Ιούνιος του 1964 εις γνώση των Αμερικανών, σημείωσε.

Για το ψήφισμα 186, συμπλήρωσε ο κ. Παπαπολυβίου, εργάστηκε πολύ καλά τότε τόσο η Κυπριακή Δημοκρατία όσο και η ελληνική διπλωματία της κυβέρνησης Γιώργου Παπανδρέου. «Ήταν μια από τις μεγάλές πτυχές, όμως δεν ερμηνεύθηκε σωστά. Ήταν μια νίκη που την υπονομεύσαμε εμείς οι ίδιοι».  Αυτό έγινε, εξήγησε, με τα πρώτα σύννεφα την ίδια χρονιά στις σχέσεις Αθηνών – Λευκωσίας και Μακαρίου – Γ. Παπανδρέου, με τον βομβαρδισμό της Τυλληρίας και 10 χρόνια αργότερα με το πρόσχημα που έδωσε το πραξικόπημα στην Τουρκία για να εισβάλλει στην Κύπρο.

Τα ψηφίσματά παραμένουν, αλλά οι συνθήκες αλλάζουν, κατέληξε σημειώνοντας τον ρόλο των μεγάλων δυνάμεων. Θυμάται ότι ήταν μικρό παιδί όταν οι ειρηνευτές ήρθαν στην Κύπρο και μοίραζαν καραμέλες στα παιδιά στα χωριά. «Όταν χρειάστηκε όμως, δυστυχώς δεν είχαν την δύναμη, ούτε την εξουσιοδότηση να επιβάλλουν την ειρήνη. Είχαν κι αυτοί θύματα, ειδικά κατά την τουρκική εισβολή. Αλλά η παρουσία τους  σαφώς βοηθά στην επίλυση του Κυπριακού. Ελπίζω να μην χρειαστεί ποτέ να παρέμβουν ουσιαστικά».

Το νομικό πλαίσιο

Ήταν η πρώτη φορά μετά την αποχώρηση των Τ/κ που τέθηκε το ζήτημα πώς εκπροσωπείται νόμιμα διεθνώς η Κυπριακή Δημοκρατία, και η διεθνής κοινότητα, με το ψήφισμα 186 του ΣΑ του ΟΗΕ, αποδέχθηκε πως η κυβέρνηση Μακαρίου, παρά την αποχώρηση των Τ/κ, είναι αυτή που εκπροσωπεί νόμιμα διεθνώς την Κύπρο, δήλωσε ο Αναπληρωτής Καθηγητής Διεθνούς Δικαίου και Δικαίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Τμήματος Νομικής του Πανεπιστημίου Κύπρου, Αριστοτέλης Κωνσταντινίδης. 

Το ψήφισμα αυτό είναι σημαντικό, ανέφερε, γιατί ζητήθηκε η συναίνεση της κυβέρνησης Μακαρίου για την εγκαθίδρυση της ειρηνευτικής δύναμης του ΟΗΕ στην Κύπρο, σε μία περίοδο που οι Τ/κ είχαν αποχωρήσει από την κυβέρνηση και υποστήριζαν, όπως και η Τουρκία, τότε και σε κάθε ανανέωση της θητείας της ΟΥΝΦΙΚΥΠ έκτοτε, ότι η Κυπριακή κυβέρνηση μόνο με την συμμετοχή των Ε/κ δεν εκπροσωπεί νόμιμα την Κυπριακή Δημοκρατία διεθνώς σύμφωνα με το Σύνταγμα του ’60, που είχε δικοινοτικό χαρακτήρα..

«Το γεγονός ότι το ΣΑ του ΟΗΕ έμμεσα πλην σαφώς αποδέχθηκε να δίδεται η συγκατάθεση από την κυβέρνηση που δεν ήταν σε συμφωνία με το Σύνταγμα του 1960, είναι έμμεση αποδοχή από τα ΗΕ, τον πιο σημαντικό διεθνή οργανισμό, της κατάστασης πραγμάτων που διαμορφώθηκε μετά την αποχώρηση των Τ/κ». Εξήγησε επίσης ότι την δεκαετία του ’60 η διεθνής κοινότητα δεν ασχολούνταν με τις όποιες εσωτερικές αλλαγές μπορεί να συνέβαιναν σε ένα κράτος, αυτό που παραδοσιακά ενδιέφερε ήταν εάν η κυβέρνηση ασκεί τον αποτελεσματικό έλεγχο κι έχει την αποτελεσματική εξουσία επί του εδάφους. Έτσι, ήταν αναμενόμενο ότι η διεθνής κοινότητα θα αποδεχόταν την κυβέρνηση Μακαρίου που αποτελούνταν μόνο από Ε/κ. Αυτό επαναλαμβάνεται κατά την δεκαετία του ‘60 και με την συναίνεση της κυβέρνησης της ΚΔ ανανεώνονταν η θητεία της ΟΥΝΦΙΚΥΠ ανά 6 μήνες αρχικά και μεταγενέστερα κάθε χρόνο, πρόσθεσε, παρά την αντίδραση της Τουρκίας και των Τ/κ. «Πλέον είναι πολύ πιο συνειδητή και ξεκάθαρη η αποδοχή της κυβέρνησης της ΚΔ. Επειδή  είναι πολύ εύγλωττη τα τελευταία χρόνια η αντίδραση της Τουρκίας και των Τ/κ που μιλούν για ‘εκλιπούσα ΚΔ’ – κυρίως την τελευταία δεκαετία – η απόρριψη αυτών των επιχειρημάτων από την διεθνή κοινότητα και τον ΟΗΕ ισοδυναμεί με διεθνή αποδοχή της νομιμότητας της κυπριακής κυβέρνησης και της κατάστασης πραγμάτων που δημιουργήθηκε μετά την αποχώρηση των Τ/κ, παρά τις αντιδράσεις Τουρκίας και Τ/κ».

Αποτελεί επιβεβαίωση και ενίσχυση της νόμιμης διεθνούς υπόστασης της κυβέρνησης της ΚΔ που δεν περιλαμβάνει Τ/κ, όπως προνοούσε το Σύνταγμα του ‘60, συνέχισε, το γεγονός ότι κάθε φορά δεν εισακούονται οι αντιδράσεις της Τουρκίας και των Τ/κ, που απειλούν ότι δεν θα συνεργαστούν για την λειτουργία της ΟΥΝΦΙΚΥΠ.

Ο κ. Κωνσταντινίδης ανέφερε επίσης ότι ο διορισμός μεσολαβητή που εισάχθηκε για πρώτη φορά με το ψήφισμα 186, είναι μια συνήθης πρακτική του ΟΗΕ και του ΓΓ να μεσολαβεί ανάμεσα σε πλευρές που βρίσκονται σε αντιπαράθεση, στην προσπάθεια να επιλυθεί η διαφορά. Σημείωσε δε ότι η ενασχόληση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ με την Κύπρο από το 1964, η εγκαθίδρυση της ΟΥΝΦΙΚΥΠ και η αποστολή μεσολαβητή το 1964, καθώς και η έναρξη διακοινοτικών συνομιλιών το 1968, «μας υπενθυμίζουν ότι το κυπριακό πρόβλημα υπήρχε και πριν το 1974 και δεν είναι μόνο ζήτημα εισβολής και κατοχής. Προφανώς η διεθνής πτυχή του, της εισβολής και κατοχής, είναι η κυρίαρχη μετά το 1974, αλλά δεν ξεκίνησε το 1974. Η βασικότερη απόδειξη αυτού είναι τα ψηφίσματα του ΣΑ από το 1964 και η ύπαρξη από τότε της ΟΥΝΦΙΚΥΠ».

Όσον αφορά το καθήκοντα της ειρηνευτικής δύναμης. έχουν διαφοροποιηθεί, ανέφερε, χωρίς το επίσημο λεκτικό της εντολής της να έχει αλλάξει. Τότε, είπε, υπήρχαν ταραχές και η ΟΥΝΦΙΚΥΠ είχε μεσολαβήσει για να αποκαταστήσει το νόμο και την τάξη, ενώ μετά το 1974 υπάρχει η νεκρή ζώνη κατά μήκος της Κύπρου, την οποία επιτηρεί η ειρηνευτική δύναμη, κι ένας ξένος κατοχικός στρατός, που δεν υπήρχε την δεκαετία του ‘60. 

Επίσης, συνέχισε, στο πλαίσιο των προσπαθειών για οικοδόμηση της ειρήνης, η ΟΥΝΦΙΚΥΠ έχει διευρύνει την αποστολή της, διευκολύνοντας την προσέγγιση μεταξύ των δύο πλευρών ώστε να δημιουργηθεί ένα πρόσφορο έδαφος που θα επιτρέψει την επίτευξη λύσης.

Πηγή: ΚΥΠΕ