«Μάχου υπέρ πίστεως και πατρίδος»-Η συνεισφορά της Κύπρου στην Ελληνική Επανάσταση

«Η ώρα ήλθεν, ω Άνδρες Έλληνες! Προ πολλού οι λαοί της Ευρώπης, πολεμούντες υπέρ των ιδίων Δικαιωμάτων και ελευθερίας αυτών, μας επροσκάλουν εις μίμησιν, αυτοί, καίτοι οπωσούν ελεύθεροι, επροσπάθησαν όλαις δυνάμεσι να αυξήσωσι την ελευθερίαν, και δι’ αυτής πάσαν αυτών την Ευδαιμονίαν. Ποία ελληνική ψυχή θέλει αδιαφορήση εις την πρόσκλησιν της Πατρίδος; Εις την Ρώμην ένας του Καίσαρος φίλος σείων την αιματομένην χλαμύδα του τυράννου εγείρει τον λαόν. […] Είναι καιρός να αποτινάξωμεν τον αφόρητον τούτον Ζυγόν, να ελευθερώσωμεν την Πατρίδα, να κρημνίσωμεν από τα νέφη την ημισέληνον να υψώσωμεν το σημείον, δι’ ου πάντοτε νικώμεν! λέγω τον Σταυρόν, και ούτω να εκδικήσωμεν την Πατρίδα, και την Ορθόδοξον ημών Πίστιν από την ασεβή των ασεβών Καταφρόνησιν».

Αυτή είναι η προκήρυξη του Αλέξανδρου Υψηλάντη για την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης. Με αυτά τα λόγια θέλησε να ταρακουνήσει τους Έλληνες, για να αντισταθούν στον τούρκικο ζυγό και να πολεμήσουν κατά του Οθωμανού τυράννου. Και όπως έδειξε η ιστορία, τα κατάφερε. Ήταν το έναυσμα που χρειάζονταν οι Έλληνες, για να πάρουν τα όπλα και να καταφέρουν να κερδίσουν την ανεξαρτησία τους.

Δύο αιώνες και τρία χρόνια έχουν περάσει από την 25η Μαρτίου 1821, από την ημέρα που οι Έλληνες ξεσηκώθηκαν, μία μέρα που έχει γραφτεί στην ιστορία με τα πιο χρυσά γράμματα. Από τότε, τα ονόματα Αλέξανδρος Υψηλάντης, Γεώργιος Καραϊσκάκης, Οδυσσέας Ανδρούτσος, Παπαφλέσσας, Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα, Μαντώ Μαυρογένους, Ανδρέας Μιαούλης, Μάρκος Μπότσαρης, Κωνσταντίνος Κανάρης έχουν μείνει στο μυαλό γενιών και γενιών, που μέχρι και σήμερα τιμούν την Ελληνική Επανάσταση και τους αγώνες εκείνων που ήταν ικανοί και άξιοι να φέρουν την αλλαγή στην Ελλάδα και να την απελευθερώσουν από τον Οθωμανικό κλοιό.

Σε αυτή την Επανάσταση δεν θα μπορούσαν να λείπουν και οι Κύπριοι, οι οποίοι έπαιξαν το δικό τους ρόλο στους αγώνες για την αποτίναξη του Οθωμανικού ζυγού. Ο Αρχιεπίσκοπος Κυπριανός και η 9η Ιουλίου ίσως είναι η πιο γνωστή ιστορία που συνδέει την Κύπρο με την Ελληνική Επανάσταση, όταν οι Οθωμανοί κατακτητές απαγχόνισαν τον Προκαθήμενο της Εκκλησίας της Κύπρου και εκτέλεσαν τους Μητροπολίτες Πάφου Χρύσανθος, Κιτίου Μελέτιος και Κυρηνείας Λαυρέντιος.

Όμως, αυτή δεν ήταν η μόνη συνεισφορά της Κύπρου στον αγώνα των Ελλήνων κατά του κατακτητή. Ο Αρχιεπίσκοπος Κυπριανός ήταν ένα από τα μέλη της Φιλικής Εταιρείας, που προετοίμαζε την Επανάσταση, ο οποίος είχε μυστική επικοινωνία με την ηγεσία, ενώ οι συναντήσεις με τους απεσταλμένους της Φιλικής Εταιρείας που έρχονταν στην Κύπρο, λάμβαναν χώρα στα υπόγεια της Παλιάς Αρχιεπισκοπής. Σημειώνεται πως στην Παλιά Αρχιεπισκοπή είχε δημιουργηθεί η Ελληνική Σχολή, το 1812, από τον Αρχιεπίσκοπο Κυπριανό, το γνωστό σήμερα Παγκύπριο Γυμνάσιο.

Οι ήρωες και η Φάλαγγα των Κυπριών

Παρ’ όλο που η Κύπρος δεν ήταν ανάμεσα στις περιοχές που προγραμματιζόταν η εξέγερση του 1821, το μικρό μας νησί δεν έμεινε αμέτοχο, αφού έστελνε οικονομική βοήθεια στον αγώνα, ενώ υπήρχαν και αγωνιστές που ήταν στην Ελλάδα και πολεμούσαν, με τις ιστορικές αναφορές να κάνουν λόγο για πάνω από 1,000 Κύπριους.

Ανάμεσα σε αυτούς ήταν ο Μιχάλης Κυπραίος που σκοτώθηκε στις 13 Ιουνίου 1825 στην μάχη των Μύλων, ενώ είχε πολεμήσει στο πλευρό του Ιωάννη Μακρυγιάννη, ο Χαράλαμπος Μάλης, που πολέμησε δίπλα στον Παπαφλέσσα και ήταν στέλεχος της πρώτης διοικητικής μηχανής στην ελεύθερη Ελλάδα, διετέλεσε γραμματέας του επίσκοπου Ανδρούσης Ιωσήφ και του Ανδρέα Ζαΐμη. Ένας άλλος Κύπριος ήρωας ήταν ο Γιάννης Πασαπόρτης από την Πάφο, που συμμετείχε στην ηρωική Έξοδο του Μεσολογγίου και ήταν ένας από τους επιζώντες, ενώ στην ιστορία έμεινε και ο Ιωάννης Σταυρινός, που θεωρείται ίσως ο πιο γνωστός Κύπριος αγωνιστής της Ελληνικής Επανάστασης, ο οποίος μάλιστα υπήρξε και αυτόπτης μάρτυρας της δολοφονίας του Γεώργιου Καραϊσκάκη, ενώ κατάφερε να ξεφύγει από την αιχμαλωσία, λόγω του γεγονότος ότι ήξερε την τουρκική γλώσσα.

Εκτός από τους ήρωες και την προσφορά του Αρχιεπισκόπου Κυπριανού, στην ιστορία έχει μείνει και η ομάδα των Κύπριων στρατιωτών, η λεγόμενη «Φάλαγγα των Κυπρίων». Όπως αναφέρεται στην σελίδα Εκκλησία online, η εν λόγω ομάδα είχε επικεφαλής τον στρατηγό Χατζηπέτρο και πολέμησαν σε διάφορες μάχες, έχοντας μάλιστα και τη δική τους σημαία, η οποία ήταν λευκή με ένα μπλε σταυρό.

Τα αντίποινα των Τούρκων

Σύμφωνα με τα ιστορικά γεγονότα, οι Οθωμανοί σκλήραναν την στάση τους απέναντι στους Κύπριους μετά την έξαρση της Ελληνικής Επανάστασης, καθώς στις 3 Μαΐου του 1821 έφτασαν στην Κύπρο 4,000 Τούρκοι στρατιώτες και άρχισαν τα αντίποινα. Τα γεγονότα της 9ης Ιουλίου ήταν μόνο η αρχή, καθώς υπολογίζεται ότι περίπου 470 Κύπριοι εκτελέστηκαν διά απαγχονισμού μέσα σε πέντε ημέρες.

Όμως, δεν έμειναν μέχρι εκεί οι Οθωμανοί. Καθ΄ όλη τη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης οι Τούρκοι στρατιώτες προέβαιναν σε εκτελέσεις όσων ατόμων θεωρούσαν ότι ήταν υποκινητές της αντίστασης, με τους ιστορικούς να κάνουν λόγο για πάνω από 2,000 θανάτους των Ελλήνων της Κύπρου.