Ανθρωπιστική βοήθεια και Ευρωπαϊκή Ένωση

Η Ευρωπαϊκή Ένωση αποτελεί ένα από τους μεγαλύτερους φορείς παροχής ανθρωπιστικής βοήθειας στον κόσμο και στο πλαίσιο της δράσης της Ένωσης στον τομέα αυτό, συγκλήθηκε στις Βρυξέλλες το τρίτο Ευρωπαϊκό Ανθρωπιστικό Φόρουμ όπου, πέραν των 5,000 συμμετεχόντων συζήτησαν τις φλέγουσες ανθρωπιστικές κρίσεις που τεκταίνονται σήμερα στον κόσμο. Κατ’ εκτίμηση, σχεδόν 300 εκατομμύρια άνθρωποι ανά τον κόσμο θα χρειαστούν ανθρωπιστική βοήθεια το 2024, με την Ευρωπαϊκή Ένωση να δεσμεύεται να παράσχει βοήθεια ύψους 7.7 δισεκατομμυρίων ευρώ. Οι προκλήσεις προφανώς είναι τεράστιες και περιλαμβάνουν την αναγκαιότητα αύξησης της χρηματοδότησης για πιο αποτελεσματική, μακροπρόθεσμη και στοχευμένη βοήθεια, την μείωση του χάσματος μεταξύ των αναγκών και των διαθέσιμων πόρων, την ταύτιση της ανθρωπιστικής βοήθειας με τους στόχους ανάπτυξης και τις προσπάθειες ειρήνευσης σε περιοχές που πλήττονται από συρράξεις και τον συντονισμό της στήριξης με ορόσημο την βιώσιμη ανάπτυξη και την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.

Η μεγαλύτερη πρόκληση για την στήριξη πληθυσμών που χρήζουν ανθρωπιστικής βοήθειας είναι οι μεταβαλλόμενες γεωπολιτικές συνθήκες και η πολυπλοκότητα που χαρακτηρίζει την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας σε εμπόλεμες περιοχές. Ένα χαρακτηριστικό, πρόσφατο παράδειγμα είναι η υλοποίηση του ναυτικού ανθρωπιστικού διαδρόμου προς την Γάζα στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας της Κυπριακής Δημοκρατίας με την ονομασία «Αμάλθεια». Παράλληλα, θα πρέπει να τονιστεί η σημασία σεβασμού των κανόνων του Διεθνούς Ανθρωπιστικού Δικαίου που συσχετίζεται άρρηκτα με την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας και ο συντονισμός της ανθρωπιστικής στήριξης σε ένα περιβάλλον όπου υπάρχουν, εκ των πραγμάτων, αυξανόμενες ανθρωπιστικές ανάγκες. Προς τούτα αναφέρεται η εξέχουσας σημασίας διασφάλιση της απρόσκοπτης ανθρωπιστικής πρόσβασης η οποία πρέπει να παρέχεται έγκαιρα και εκεί ακριβώς που απαιτείται.

Η συχνότητα και η ένταση των ανθρωπιστικών κρίσεων ανά το παγκόσμιο επιβάλλει τον εξορθολογισμό των δράσεων της διεθνούς κοινότητας προς αντιμετώπισή τους. Ο ρόλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι καθοριστικός, παρέχοντας ανθρωπιστική βοήθεια από το 1992 σε πέραν των 110 χωρών, με παρουσία ευρωπαίων εμπειρογνωμόνων σε πέραν των 40 χωρών και το μεγαλύτερο ποσοστό της στήριξης να δίνεται στις περιοχές της υποσαχάριας Αφρικής και της Μέσης Ανατολής / Βορείου Αφρικής. Στο πλαίσιο του τρίτου Ευρωπαϊκού Ανθρωπιστικού Φόρουμ τονίστηκε η έμφαση που δίνει η Ευρωπαϊκή Ένωση και τα κράτη – μέλη της στην αντιμετώπιση των αυξανόμενων ανθρωπιστικών κρίσεων, την εξεύρεση και διαχείριση των απαραίτητων πόρων και την βελτίωση της απόδοσης της ανθρωπιστικής βοήθειας στους τελικούς αποδέκτες με διαφανείς διαδικασίες.

Είναι γεγονός ότι η χρηματοδότηση ανθρωπιστικών δράσεων αποτελεί ένα πολύπλοκο έργο και για αυτόν ακριβώς το λόγο θα πρέπει να δημιουργηθούν περαιτέρω συνέργειες μεταξύ των θεσμών, των φορέων παροχής ανθρωπιστικής βοήθειας και του ιδιωτικού τομέα ούτως ώστε να υπάρξει καλύτερος συντονισμός, ισορροπημένη δομή χρηματοδότησης και εφαρμογή των βέλτιστων πρακτικών στη διαχείριση των πόρων. Η εμπλοκή τοπικών παραγόντων και επί του πεδίου προσωπικού μπορεί, επιπρόσθετα με τα πιο πάνω, να διασφαλίσει την λογοδοσία σε σχέση με την απόδοση της ανθρωπιστικής βοήθειας, η οποία, σε συνάρτηση με εκσυγχρονισμό των διαδικασιών που εφαρμόζονται, ψηφιοποίησης, καινοτόμων μεθόδων άντλησης πόρων και κεφαλαίων, εφαρμογής στρατηγικών αλυσίδων εφοδιασμού δύνανται να μετεξελίξουν το σύστημα παροχής ανθρωπιστικής βοήθειας καθιστώντας το πιο αποτελεσματικό, αμεσότερο και στοχευμένο.

* Του Δρα Αντώνη Στ. Στυλιανού, Λέκτορας Νομικής στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, LL.B Law (Bristol), Ph.D in Law – International Law and Human Rights (Kent), Διευθυντής Μονάδας Νομικής Κλινικής Πανεπιστημίου Λευκωσίας.