Οι μεγάλες φουρτούνες του ΔΗΣΥ, οι δυο καραβοκύρηδες και η πίεση στην ηγεσία

Τα μεγάλα κόμματα έρχονται με μεγάλες φουρτούνες, όπως οι τελευταίες ημέρες αποδεικνύουν για τον Δημοκρατικό Συναγερμό. Και η γαλάζια φουρτούνα είναι πολύ μεγάλη. Με τα στρατόπεδα στο κόμμα να βρίσκονται σε θέσεις μάχης, η ηγεσία προσπαθεί να πατήσει γερά στα πόδια της, ενώ περπατά ανάμεσα στα σκάγια.

Τα αίτια αυτής της διαμάχης δεν είναι σημερινά και η επιλογή του Κωστάκη Κωνσταντίνου για την Προεδρία του Επαρχιακού Οργανισμού Αυτοδιοίκησης Πάφου δεν ήταν παρά μια αφορμή για να βγουν στην επιφάνεια για άλλη μια φορά οι αντιπαραθέσεις των Προεδρικών Εκλογών. Αντιπαραθέσεις επικίνδυνες, οι οποίες τροφοδοτούνται περισσότερο από το συναίσθημα και λιγότερο από ψυχρή πολιτική λογική, και που στο τέλος της ημέρας αποτελούν μια μάχη επικράτησης σε ένα κόμμα που δεν βρίσκεται ενώπιον εσωτερικής εκλογικής διαδικασίας και απέκτησε νέα ηγεσία λίγους μήνες πριν.

Στο επίκεντρο αυτής της διαμάχης βρίσκονται δύο πρόσωπα τα οποία πλέον δεν βρίσκονται στην ανώτατη ηγεσία του ΔΗΣΥ: Ο Αβέρωφ Νεοφύτου και ο Νίκος Αναστασιάδης. Ο κ. Νεοφύτου παραμένει βουλευτής του κόμματος και ο κ. Αναστασιάδης επίτιμος πρόεδρος, ωστόσο θεωρητικά δεν θα έπρεπε ο Συναγερμικός κόσμος να συνεχίζει να περιστρέφεται γύρω τους. Το κόμμα, με απόφαση των μελών του, παρέδωσε την σκυτάλη στις νεότερες γενιές, βάζοντας μία 38χρονη στο τιμόνι του με έναν 42χρονο συνοδηγό και μια ανώτατη ηγεσία στην οποία το μεγαλύτερο μέλος είναι 51 ετών, ακριβώς επειδή φαίνεται πως η βάση αισθανόταν πως, μετά από την κορύφωση της τοξικότητας, η παράταξη χρειαζόταν μια νέα αρχή.

Αβέρωφ vs Αναστασιάδης

Η πραγματικότητα, όμως, είναι πως η υπόγεια διαμάχη μεταξύ Νίκου Αναστασιάδη και Αβέρωφ Νεοφύτου, η οποία δεν δημιουργήθηκε αλλά εκδηλώθηκε δημόσια στις Προεδρικές Εκλογές, συνεχίζει να βρίσκεται στο επίκεντρο των αντιπαραθέσεων και να επισκιάζει τη νέα αρχή. Αν και οι δύο άνδρες είχαν πάντα working relationship και για πολλά χρόνια κατάφερναν να κρατούν τις διαφωνίες τους σχεδόν αποκλειστικά στο παρασκήνιο, λίγους μήνες πριν από τις Προεδρικές Εκλογές του 2023 η κατάσταση ξέφυγε, με αποτέλεσμα πλέον στο κόμμα, σε όλες τις βαθμίδες, να υπάρχουν «αβερωφικοί» και «αναστασιαδικοί» με εκ διαμέτρου διαφορετικές απόψεις για το μέλλον της παράταξης, καθώς και άλλες υποκατηγορίες που αφορούν την στάση του κόμματος έναντι του Προέδρου της Δημοκρατίας. Πρόσωπα που παίρνουν το μέρος του Νίκου Αναστασιάδη είναι και πιο φιλικά διακείμενα στον Νίκο Χριστοδουλίδη αλλά σε καμία περίπτωση δεν θεωρούνται όλοι οι «αναστασιαδικοί» και «χριστοδουλιδικοί», όπως δεν θεωρούνται όλοι οι «αντιχριστοδουλιδικοί» και «αβερωφικοί». Οι γραμμές και οι αποχρώσεις είναι συγκεχυμένες, γεγονός που δημιουργεί ακόμη περισσότερες παράλληλες ατζέντες.

Η αλήθεια είναι πως στα δέκα χρόνια που βρισκόταν στην εξουσία, ο ΔΗΣΥ έγινε πολύ κάλος στο να κρύβει τα όποια προβλήματα και τις όποιες αντιπαραθέσεις κάτω από το χαλί. Κατά τη διάρκεια της κρίσης των Προεδρικών, ο Αβέρωφ Νεοφύτου έγινε πιο ομιλητικός ως προς την πραγματική φύση της σχέσης του και τις διαφωνίες του με τον Νίκο Αναστασιάδη, ενώ ακόμη και αυτή την εβδομάδα, άδραξε την ευκαιρία που του δόθηκε μέσα από συζήτηση στο Χ για να διαχωρίσει δημόσια τη θέση του από χειρισμούς στο Κραν Μοντανά, δηλαδή το 2017. Από πλευράς του, ο Νίκος Αναστασιάδης, μέσα σε μια πρόταση ουσιαστικά, κατέγραψε όλα όσα θεωρεί λάθη και ευθύνες του Αβέρωφ Νεοφύτου και του επέρριψε την ευθύνη για την κατάσταση στον ΔΗΣΥ.

Στην πραγματικότητα το γεγονός ότι δεν συμφωνούσαν πάντα δεν ήταν πρόβλημα όσο ο ΔΗΣΥ συνέχιζε να καταγράφει εκλογικές νίκες. Και, παρά τις όποιες απώλειες, δεν έχασε ποτέ την πρωτιά, επειδή απώλειες κατέγραφαν και τα υπόλοιπα παραδοσιακά κόμματα, με του ΑΚΕΛ να είναι σαφώς πιο πρόδηλες, αφού μόνο σε μία εκλογική διαδικασία, τις Βουλευτικές του 2016, έχασε το 7,1% της εκλογικής του δύναμης. Έτσι, ενώ και ο ΔΗΣΥ ήταν θύμα της αποσυσπείρωσης των παραδοσιακών κομμάτων και υφίστατο ταυτόχρονα φθορά εξουσίας, κατάφερνε να κόβει πρώτος το νήμα και οι εσωτερικές δυναμικές του να μην αποτελούν σοβαρό ζήτημα.

Χαρακτηριστικό των απωλειών είναι ότι στις Βουλευτικές Εκλογές του 2011, πριν δηλαδή την εκλογή του Νίκου Αναστασιάδη στην Προεδρία, ο ΔΗΣΥ είχε ποσοστό 34,28%, το οποίο μάλιστα συνιστούσε αύξηση, ενώ σε πραγματικούς αριθμούς τον είχαν επιλέξει 138,682 ψηφοφόροι. Πέντε χρόνια αργότερα, το ποσοστό του μειώθηκε στο 30,69%, ενώ στις Βουλευτικές του 2021 η πρωτιά του εξασφαλίστηκε με 27,77% και οι ψηφοφόροι του ήταν πλέον 99,328. Δηλαδή, μέσα σε δέκα χρόνια, ο ΔΗΣΥ απώλεσε σε πραγματικούς αριθμούς ένα ολόκληρο ΔΗΚΟ. Αυτές οι απώλειες, βέβαια, δεν μπορούν να αποδοθούν κατ’ αποκλειστικότητα ούτε στον κ. Νεοφύτου ούτε στον κ. Αναστασιάδη. Παρόλο που είχαν και οι δύο ευθύνη, στην εξίσωση μπαίνουν ολόκληρος ο κομματικός μηχανισμός αλλά και το ευρύτερο πολιτικό κλίμα, οι αλλαγές στην κυπριακή κοινωνία και οι παγκόσμιες τάσεις.

Ωστόσο, ο Νίκος Αναστασιάδης κατάφερε να εκλεγεί για δεύτερη πενταετία και, αν τα πράγματα ήταν διαφορετικά, θα μπορούσε το κόμμα να παραμείνει στο Προεδρικό και για τρίτη θητεία. Η μεγάλη κρίση σχετίζεται ακριβώς με το πώς ήρθαν τα πράγματα. Εκ των υστέρων, πολλοί στο κόμμα εκφράζουν την άποψη ότι ο Αβέρωφ Νεοφύτου δεν θα έπρεπε να ήταν ο υποψήφιός τους. Όχι γιατί δεν πίστευαν στις ικανότητές του, όχι γιατί δεν αναγνώριζαν την πολιτική του εμπειρία, όχι γιατί προτιμούσαν τον νυν Πρόεδρο (υπήρχαν, βέβαια, και αυτοί), αλλά επειδή ήξεραν τις δυσκολίες στη σύναψη συνεργασιών γύρω από το πρόσωπό του και είχαν καλύτερη αντίληψη για τις τάσεις της βάσης, η οποία αισθανόταν αποξενωμένη και παραμερισμένη. Αυτά τα άτομα δεν ήταν απαραιτήτως μυστικοί ή φανεροί ψηφοφόροι του Νίκου Χριστοδουλίδη. Αντιθέτως, κάποιοι από αυτούς δούλεψαν σκληρά για την υποψηφιότητα του τέως προέδρου της παράταξης. Ακόμη και πρόσωπα που δεν είχαν αμφιβολίες για τον Αβέρωφ Νεοφύτου, τον θεωρούσαν εκ των προτέρων την ορθότερη επιλογή και δούλευαν για αυτόν, όμως, καιρούς εξέφραζαν διαφωνίες για την προεκλογική στρατηγική και κάποιοι αισθάνονταν ότι δεν λαμβάνονταν υπόψιν.

Υπήρχαν, όμως, και οι άλλοι. Εκείνοι που είτε πέρασαν φανερά στην πλευρά Χριστοδουλίδη είτε πατούσαν σε δύο βάρκες. Φήμες υπάρχουν πολλές, αλλά είναι κατανοητό πως η στάση μεταξύ πρώτου και δευτέρου γύρου δεν αποτελεί ένδειξη για το τι έκαναν πριν από τον πρώτο γύρο. Οι φανατικοί «αβερωφικοί» θεωρούν ότι πίσω από αυτούς τους φανερούς και κυρίως μυστικούς υποστηρικτές του Νίκου Χριστοδουλίδη βρισκόταν ο Νίκος Αναστασιάδης, γι’ αυτό και του αποδίδουν την ευθύνη της ήττας. Από την άλλη, οι φανατικοί «αναστασιαδικοί» θεωρούν ότι ο Αβέρωφ Νεοφύτου φέρει ακεραία την ευθύνη για την ήττα του και κατ’ επέκταση την ήττα του κόμματος, είτε επειδή δεν άκουγε, είτε επειδή δεν διάβαζε σωστά το προεκλογικό πεδίο και τη βάση του κόμματος, ώστε να γνωρίζει τις δυσκολίες της υποψηφιότητάς του και να κάνει καλύτερη διαχείριση.

Η Αννίτα ανάμεσα στις σφαίρες

Πλέον, οποιαδήποτε ενέργεια κάνει η ηγεσία του ΔΗΣΥ περνά μέσα από αυτούς τους φακούς και από αυτό το blame game. Και στο επίκεντρο αναπόφευκτα βρίσκεται η νέα πρόεδρος, η Αννίτα Δημητρίου. Μια πολιτικός με εντυπωσιακή πορεία ανόδου, η οποία βρισκόταν στο πλευρό τόσο του Νίκου Αναστασιάδη όσο και του Αβέρωφ Νεοφύτου όταν έπρεπε αλλά σήμερα φαίνεται να βάλλεται από παντού και κυρίως από το «αβερωφικό» στρατόπεδο, που θεωρεί ότι είναι επιρρεπής στην επιρροή του τέως Προέδρου της Δημοκρατίας.

Η Αννίτα Δημητρίου εξελέγη ως το πρόσωπο στο οποίο συμβιβάστηκαν οι κύριοι Νεοφύτου και Αναστασιάδης, επειδή ήταν κοινή αντίληψη ότι μπορεί να λειτουργήσει συνενωτικά και να βγάλει το κόμμα από την εσωστρέφεια. Νεαρή, μη συγκρουσιακή και φιλόδοξη, περιστοιχισμένη από άτομα με τα οποία μπορεί να συνταιριάξει, κλήθηκε να βγάλει τα κάρβουνα από τη φωτιά. Υπάρχει, βέβαια, και η πιο κακεντρεχής γνώμη, που λέει ότι κάποιοι δεν την ψήφισαν επειδή αναγνώριζαν αυτά της τα χαρακτηριστικά αλλά επειδή την υποτιμούσαν, θεωρώντας ότι θα μπορούσαν εύκολα να την επηρεάσουν, και ενοχλήθηκαν όταν αντιλήφθηκαν ότι δεν είναι πρόθυμη να υποκύπτει στις επιθυμίες τους. Αυτή δεν είναι η πρώτη φορά που κάποιοι την υποτιμούν.

Η Αννίτα ήταν πολιτικό παιδί της περιόδου που πρωταγωνιστούσαν Αναστασιάδης και Νεοφύτου στο κόμμα. Προερχόμενη από τη νεολαία, το 2016, η κοινοτική σύμβουλος από τους Τρούλλους επιδίωξε να βρίσκεται στο ψηφοδέλτιο του ΔΗΣΥ στην εκλογική περιφέρεια Λάρνακας και πήρε τη θέση. Ωστόσο το Πολιτικό Γραφείο, υπό τον Αβέρωφ Νεοφύτου, είχε άλλη γνώμη, αφού προτιμούσε στο εν λόγω ψηφοδέλτιο να βρίσκεται ο Γιάννης Γιαννάκη και την εξανάγκασε σε παραίτηση. Ο τότε Εκπρόσωπος Τύπου του κόμματος, Πρόδρομος Προδρόμου, προσπαθώντας να δικαιολογήσει το σκεπτικό της απόφασης, είπε το ανεκδιήγητο «θα κατεβούμε σε εκλογές, δεν θα κάνουμε καλλιστεία». Η κ. Δημητρίου, την οποία γνώριζαν πολύ λίγοι πριν από όλα αυτά, επανήλθε στο ψηφοδέλτιο του ΔΗΣΥ, καθώς μετά τον σάλο που προκλήθηκε απέρριψε τη θέση ο Γιάννης Γιαννάκη, και οι πολίτες, που φάνηκε να είχαν διαφορετική άποψη από την τότε ηγεσία του ΔΗΣΥ γι’ αυτήν, την εξέλεξαν βουλεύτρια.

Κατά την προεκλογική εκστρατεία για τις Προεδρικές του 2018, ο Νίκος Αναστασιάδης επέλεξε την Αννίτα Δημητρίου ως Εκπρόσωπο Τύπου του επιτελείου του, δίνοντας της μία εξαιρετική ευκαιρία και η πορεία της αξιολογήθηκε θετικά. Το 2020 εξελέγη αντιπρόεδρος του ΔΗΣΥ και στις Βουλευτικές Εκλογές του 2021 επανεξελέγη στη Βουλή. Λίγες ημέρες μετά έγινε η πρώτη γυναίκα Πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων. Εγκέφαλος πίσω από την εκλογή της στο δεύτερο υψηλότερο αξίωμα του κράτους θεωρείται ο Αβέρωφ Νεοφύτου, ο οποίος όχι μόνο την πρότεινε, αλλά φρόντισε να εξασφαλίσει και την απαραίτητη κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Τον Μάρτιο του 2023 η Αννίτα Δημητρίου διεκδίκησε την Προεδρία της παράταξής της με αντίπαλο τον βουλευτή Δημήτρη Δημητρίου και κέρδισε, έχοντας αναπτύξει την εικόνα πως πρόκειται για πρόσωπο κοινής αποδοχής.

Έκτοτε η πρόεδρος του ΔΗΣΥ, καθώς και η υπόλοιπη ηγεσία, προσπαθούν να ισορροπήσουν ανάμεσα στις αντικρουόμενες τάσεις, οι οποίες θέλουν να κυριαρχήσουν στο κόμμα. Κάθε τους επιλογή ελέγχεται και εάν θεωρούν ότι ευνοεί περισσότερο το αντίπαλο στρατόπεδο, όπως συνέβη με την περίπτωση του Κωστάκη Κωνσταντίνου, εισπράττει η ηγεσία τα πυρά, που ουσιαστικά έχουν στόχο άλλους. Και πλέον η Αννίτα Δημητρίου δεν κρύβει την ενόχλησή της για αυτό, αφού θεωρεί πως κάποιοι την περιμένουν στη γωνιά για να της φορτώσουν καταστάσεις που δεν δημιούργησε.

Η δύσκολη αποστολή

Η ηγεσία του κόμματος θέλει να ενώσει τα κομμάτια του. Και γνώριζε από την αρχή ότι το έργο αυτό δεν είναι εύκολο. Είναι αντιμέτωπη με μια αντιπαράθεση που σιγόβραζε για χρόνια, με πολύ έντονα συναισθήματα και με ένα διπλό εκλογικό ραντεβού, στο οποίο ο ΔΗΣΥ θα φτάσει λαβωμένος. Γνωρίζει πως οποιεσδήποτε περαιτέρω απώλειες θα χρεωθούν σε αυτήν, αν και ενδεχομένως οι λόγοι για αυτές να εντοπίζονται πιο πίσω. Ήδη βρήκε σημαντικά εμπόδια μπροστά της στη διαδικασία για τα ψηφοδέλτια, δέχθηκε επικρίσεις για πολλές κινήσεις και επιλογές (ακόμη και για το γεγονός πως πέτυχε συνεργασίες με άλλα κόμματα), ενώ προσπαθεί ταυτόχρονα -αν και πλέον λιγότερο αμήχανα- να ασκήσει αντιπολίτευση σε μία Κυβέρνηση που ψήφισε η μεγάλη πλειοψηφία της κομματικής βάσης.

Δεν είναι αλάνθαστοι ούτε η Αννίτα Δημητρίου, ούτε τα υπόλοιπα μέλη της ηγεσίας. Ούτε οι προκάτοχοί τους υπήρξαν αλάνθαστοι κομματάρχες. Άλλωστε, είναι τα λάθη του παρελθόντος που πληρώνονται σήμερα, με έλλειψη κομματικής συνοχής, ανταλλαγές πυρών και την ατέρμονη εσωστρέφεια. Αν θέλουν, όμως, ο ΔΗΣΥ να επιστρέψει στην ηρεμία και να παραμείνει εντός στόχων, πρέπει να βρουν ένα τρόπο αυτή η ασφυκτική κατάσταση να περάσει στο παρελθόν. Όχι για τα μάτια του κόσμου ενόψει εκλογών αλλά στην πραγματικότητα. Να μην καραδοκούν οι μεν και οι δε, να μην ανάβει πυρκαγιά κάθε μικρή σπίθα, να μπορούν να δουλέψουν ελεύθερα. Και αυτή είναι η πιο δύσκολη τους αποστολή και η πιο επιρρεπής σε λάθη.