Ανοίγει ξανά η συζήτηση για την οπτικογράφηση καταθέσεων από Αστυνομία-«Ναι μεν αλλά» από την Ισότητα

Την άποψη ότι η Αστυνομία είναι ανέτοιμη να εφαρμόσει τις πρόνοιες του Νόμου που βρίσκονται υπό συζήτηση στην επιτροπή Νομικών, της Βουλής, ο οποίος προβλέπει πως θα οπτικογραφείται όλες οι καταθέσεις, ή ανακρίσεις περιλαμβάνουν αδίκημα για το οποίο η μέγιστη προβλεπόμενη ποινή φυλάκισης, υπερβαίνει τα τρία έτη, εκφράζει η Συντεχνία Ισότητα.

Η πρόταση Νόμου, η οποία χρονολογείται από την προηγούμενη σύνθεση της Βουλής και θα τεθεί σήμερα εκ νέου ενώπιον της επιτροπής Νομικών, έχει ως στόχο, στην ουσία να εκσυγχρονίσει τον τρόπο με τον οποίο λαμβάνονται οι καταθέσεις από την Αστυνομία, καθιστώντας υποχρεωτική την οπτικογράφηση και μαγνητοσκόπηση από ανακριτή της ανάκρισης, συνέντευξης, εξέτασης και λήψης κατάθεσης από πρόσωπα που εμπλέκονται με οποιοδήποτε τρόπο.

Μετά από τη λήψη των απόψεων, τόσο από τη Νομική Υπηρεσία, όσο και άλλους εμπλεκομένους, ενώπιον της επιτροπής Νομικών, βρίσκεται αναθεωρημένο κείμενο της πρότασης που επιφέρει κάποιες αλλαγές.

Πάνω σε αυτό το κείμενο, τοποθετήθηκε με επιστολή της προς τη Βουλή η Συντεχνία Ισότητα, καταθέτοντας τις απόψεις της, μεταξύ των οποίων είναι όπως εναλλακτικά, μέχρι η Αστυνομία καταστεί έτοιμη για να οπτικογραφεί όλες τις μαρτυρίες που τίθενται ενώπιον της να περιοριστούν επί του παρόντος, στην οπτικογράφηση ανακριτικών καταθέσεων υπόπτων, για τα αδικήματα του φόνου εκ προμελέτης, της απόπειρας φόνου, της ανθρωποκτονίας και του βιασμού (κι από το θύμα).

Η Ισότητα, αφού εκφράζει την ικανοποίηση της για την προσπάθεια εκσυγχρονισμού του Νόμου, κάτι που όπως σημειώνουν θα βοηθήσει στην αποτελεσματικότητα της διερεύνησης από μέρους της Αστυνομίας μιας υπόθεσης, αλλά και την καλύτερη απονομή Δικαιοσύνης, υπενθυμίζει πως ήδη λαμβάνονται οπτικογραφημένες καταθέσεις στην Αστυνομία, σε σχέση με αδικήματα που αφορούν τη σεξουαλική κακοποίηση, τη σεξουαλική εκμετάλλευση παιδιών και της παιδικής πορνογραφίας, όπως επίσης της βίας στην οικογένεια και την προστασία μαρτύρων.

Ωστόσο, όπως σημειώνεται στο υπόμνημα, η άποψη της Ισότητας είναι πως επί του παρόντος, οι προτεινόμενες τροποποιήσεις δεν μπορούν να τύχουν άμεσης εφαρμογής, χωρίς ουσιώδεις αλλαγές.

Όπως εξηγεί η Ισότητα, υπάρχουν επτά ειδικά διαμορφωμένες αίθουσες για λήψη οπτικογραφημένων καταθέσεων και μία κινητή μονάδα στο, «Σπίτι του παιδιού» στη Λευκωσία και στα έξι ΤΑΕ των Επαρχιών. Σύμφωνα με τα στοιχεία από τη Λευκωσία, το πρώτο πρόβλημα είναι το κτιριακό, αφού στην πράξη, το ΤΑΕ Λευκωσίας από μόνο του σε μία κανονική ημέρα (12ωρο) λαμβάνει περί τις οκτώ ανακριτικές καταθέσεις υπόπτων. Σε περίπτωση που λειτουργεί Ομάδα Διερεύνησης για σοβαρή υπόθεση, όπου τελούν υπό προφυλάκιση ύποπτοι, η ανακριτική ομάδα θα λάβει ακόμα 1 με 2 ανακριτικές καταθέσεις την ημέρα. Στον αριθμό των ανακριτικών καταθέσεων δεν μετριούνται οι ανακριτικές καταθέσεις υπόπτων, που λαμβάνουν οι 5 Σταθμοί Πόλεως και 5 Σταθμοί Υπαίθρου της Λευκωσίας, όπως επίσης ούτε οι υποθέσεις Τροχαίας και Δυστυχημάτων.

Την ίδια ώρα η Ισότητα τονίζει πως, «πέραν των ανακριτικών καταθέσεων λαμβάνονται καθημερινά και μαρτυρικές καταθέσεις παραπονούμενων προσώπων». Παράλληλα επισημαίνει ότι, στους πιο πάνω αριθμούς, δεν περιλαμβάνονται, άλλα τμήματα όπως η ΥΚΑΝ, το ΤΑΕ Αρχηγείου, το Γραφείο Καταπολέμησης Εμπορίας Προσώπων, η Δίωξη Οικονομικού Εγκλήματος και το Γραφείο Καταπολέμησης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος.

«Εξ αντικειμένου, δεν είναι εφικτό με τις υπάρχουσες υποδομές, να ληφθούν οπτικογραφημένες καταθέσεις παραπονουμένων και υπόπτων για αδικήματα που επισύρουν ποινές φυλάκισης πέραν των τριών ετών, όταν σε ολόκληρη την Επαρχία Λευκωσίας, η Αστυνομία διαθέτει μόνο μία ειδικά διαμορφωμένη, αίθουσα λήψης οπτικογραφημένων, η οποία βρίσκεται στο ΤΑΕ Λευκωσίας και συνήθως είναι κατειλημμένη για λήψη καταθέσεων για υποθέσεις που διερευνά το Κλιμάκιο Βίας στην Οικογένεια και από Σταθμούς αναφορικά με ευάλωτους μάρτυρες (σύμφωνα με την υφιστάμενη νομοθεσία). Σημειώνεται ότι, «Στο σπίτι του παιδιού», υπάρχει ειδικά διαμορφωμένη αίθουσα για λήψη οτικογραφημένων καταθέσεων, την οποία χρησιμοποιεί ο Κλάδος Διερεύνησης Αδικημάτων Σεξουαλικής Κακοποίησης Ανηλίκων», αναφέρει η Ισότητα.

Επιπλέον τίθεται το θέμα του αριθμού των αστυνομικών που θα χρειαστούν για απομαγνητοφώνηση των καταθέσεων που, όπως προνοείται από τη Νομοθεσία, θα πρέπει να κατατίθενται ενώπιον του Δικαστηρίου για σκοπούς απόδειξες. «Επισημαίνεται ότι, σύμφωνα με έμπειρους ανακριτές στη λήψη οτικογραφημένων καταθέσεων, για μία ώρα ανακριτικής οπτικογραφημένης κατάθεσης, χρειάζεται περίπου εξαπλάσιος χρόνος για απομαγνητοφώνησή της (6 ώρες)».

«Ήδη οι απομαγνητοφωνήσεις των μαρτυρικών καταθέσεων των ευάλωτων θυμάτων που λαμβάνονται από μέλη του Κλιμακίου της Βίας στην οικογένεια αποτελούν ένα σοβαρό φόρτο εργασίας για την Αστυνομία και απασχολούν ένα μεγάλο μέρος των ανακριτών. Εκτός εάν αντί απομαγνητοφώνησης συνοψίζονται τα λεγόμενα του ανακρινόμενου ή καταγγέλλοντα, όπως είναι η τακτική στις Βρετανικές Βάσεις

«Σημειώνεται ότι η απομαγνητοφώνηση σε χαρτί παραλείπει αρκετές πληροφορίες που φαίνονται στην μαγνητοφώνηση των καταθέσεων, όπως η γλώσσα σώματος, η σιωπή, παύση, το κλάμα κτλ. Τα ίδια υλικοτεχνικά προβλήματα θα αντιμετωπίσουν και οι υπόλοιπες αρχές της Ποινικής Δικαιοσύνης όπως η Νομική Υπηρεσία και τα Δικαστήρια τα οποία θα πρέπει να παρακολουθήσουν την οπτικογράφηση», υποδεικνύει η Ισότητα.

Μάλιστα, οι Αστυνομικοί της Ισότητας, φέρουν ως παράδειγμα αυτό της Βρετανίας, όπου όπως αναφέρουν προκάλεσε σοβαρά προβλήματα. «Όταν εφαρμόστηκε η οπτικογράφηση στην Αγγλία, σύμφωνα με τη βιβλιογραφία, το σύστημα έγινε αργό λόγω του ότι δεν μπορεί να λαμβάνεται ανακριτική με οπτικογράφηση για όλες τις υποθέσεις. Για παράδειγμα η διερεύνηση του καθημερινού εγκλήματος volume crime (διαρρήξεις) όπου η ανάκριση είναι απλή και εμπλέκει υποδείξεις σκηνών σχεδόν σε κάθε περίπτωση. Οι Άγγλοι που εφηύραν τη μέθοδο αναφέρουν ότι για το καθημερινό έγκλημα, η χρήση της οπτικογράφησης παρομοιάζεται με τη χρήση βαριοπούλας για να καρφώσεις βελόνα. Όσον αφορά την Κύπρο, αναφέρουμε ότι, η λήψη οπτικογραφημένων καταθέσεων δεν μπορεί να τύχει καμίας εφαρμογής, όσον αφορά αδικήματα ναρκωτικών. Αυτό γιατί απλή κατοχή μιας δόσης κάνναβης προνοεί ποινή φυλάκισης 8 ετών».

Επιπλέον, τίθεται και το θέμα του ανθρώπινου δυναμικού, αφού όπως υποστηρίζει στο υπόμνημά της η Ισότητα, για τη λήψη οπτικογραφημένης κατάθεσης χρειάζονται δύο ανακριτές, ανεξάρτητα από όλα το υπόλοιπο προσωπικό που θα χρειαστεί, για την ετοιμασία των τεχνικών ζητημάτων και την απομαγνητοφώνηση.

«Εν κατακλείδι, είναι η θέση της Συντεχνίας μας, ότι δεν μπορεί να τύχει άμεσης εφαρμογής η προτεινόμενη τροποποίηση, εάν πρώτα δεν τακτοποιήσουμε κτιριακές εγκαταστάσεις, εξοπλισμό, ανθρώπινο δυναμικό τα οποία αν δεν υπάρχουν εκ των προτέρων, απλά θα επιφορτίσουμε την Αστυνομία με τεράστιο όγκο εργασίας και πολύπλοκες και χρονοβόρες διαδικασίες, χωρίς το αναμενόμενο αποτέλεσμα», καταλήγει η Ισότητα, η οποία εισηγείται εναλλακτικά, όπως οι προτεινόμενες τροποποιήσεις περιοριστούν επί του παρόντος, μόνο σε ανακριτικές καταθέσεις υπόπτων, για τα αδικήματα του φόνου εκ προμελέτης, της απόπειρας φόνου, της ανθρωποκτονίας και του βιασμού.