Ηλικία, μόρφωση και οικονομική επιφάνεια, επηρεάζουν την άποψη των Κυπρίων για τους μετανάστες

Σημαντικά ευρήματα ως προς το ρατσισμό και τη ξενοφοβική στάση, που διατηρεί ο κυπριακός λαός προς τους μετανάστες, κατέδειξαν τα αποτελέσματα της Ευρωπαϊκής Κοινωνικής Έρευνας, σύμφωνα με το Πανεπιστημιακό Κέντρο Ερευνών Πεδίου του Πανεπιστημίου Κύπρου, όπου η Κύπρος φιγουράρει ανάμεσα στις δέκα πιο ξενοφοβικές χώρες. Από τα ευρήματα της έρευνας, αυτό που προκύπτει, είναι οι παράγοντες που επηρεάζουν την άποψη των Κυπρίων για τους μετανάστες, μεταξύ των οποίων είναι η ηλικία, το επίπεδο μόρφωσης, η οικονομική επιφάνειας, ο τόπος διαμονής και η σχέση τους με τη θρησκεία.

Η έρευνα, έλαβε υπόψη και τα πρόσφατα περιστατικά που σημειώθηκαν κατά κοινοτήτων μεταναστών, σε Χλώρακα και Λεμεσό, επιβεβαιώνοντας πως ο ρατσισμός μπορεί να λάβει επικίνδυνες μορφές. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, η Κύπρος με μέσο όρο 2,64, συγκαταλέγεται έκτη, ανάμεσα στις χώρες με τους ψηλότερους μέσους όρους, που εκδηλώνει μια ξενοφοβική στάση απέναντι στο φαινόμενο της μετανάστευσης, από άτομα που προέρχονται από διαφορετική φυλή ή και εθνοτική ομάδα, στην οποία ανήκει και η πλειοψηφία των πολιτών της χώρας. Ο μέσος όρος της Ευρώπης συνολικά είναι στο 2.36.

Σε μια σειρά ερωτήσεων που τέθηκαν μέσω της έρευνας, πολίτες κλήθηκαν να απαντήσουν σε ερωτήματα που βασίζονται στη θεωρία της απειλής. Ουσιαστικά, η θεωρία της απειλής που αναλύεται στην εν λόγω έρευνα, αφορά τον φόβο για τις αρνητικές συνέπειες που το άτομο αναμένει από τη μετανάστευση. Όπως αναφέρετε στην έρευνα, το αίσθημα της απειλής των αρνητικών συνεπειών μπορεί να λάβει δύο μορφές: Τη ρεαλιστική και τη συμβολική απειλή. Η ρεαλιστική απειλή έχει να κάνει με τον φόβο που αφορά φυσικούς κινδύνους, όπως η σωματική ακεραιότητα του ατόμου, η υγεία του ή ακόμα και η οικονομική ευημερία. Έπειτα, η συμβολική απειλή, αφορά το αίσθημα κινδύνου που μπορεί να προκύψει μέσα από τη σύγκρουση της κοσμοθεωρίας ενός ατόμου ή μιας ομάδας με μια άλλη ξένη αντίληψη των πραγμάτων.

Αναλύοντας τα αποτελέσματα της έρευνας, για την Κύπρο, φαίνεται να εκδηλώνεται μεγαλύτερη αποδοχή των μεταναστών που προέρχονται από την ίδια εθνοτική ομάδα, αλλά πολύ μικρότερη αποδοχή μεταναστών από διαφορετικές εθνοτικές ομάδες ή από φτωχότερες χώρες εκτός Ευρώπης.

Σε ότι αφορά την αποδοχή των μεταναστών, σε σχέση με το φύλο των ερωτηθέντων, αυτό που προκύπτει, είναι πως οι γυναίκες τείνουν να εκδηλώνουν λιγότερο αρνητική στάση για τη μετανάστευση. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, οι γυναίκες με μέσο όρο 2.56 στις δέκα, προσεγγίζουν πιο θετικά το ζήτημα της Μετανάστευσης, έναντι των ανδρών, οι οποίοι έχουν μέσο όρο απαντήσεων 2.72. Ακόμη, οι γυναίκες φαίνεται να αξιολογούν θετικότερα την επίδραση της μετανάστευσης στη ζωή στην Κύπρο γενικά απ’ ότι οι άνδρες, των οποίων το ποσοστό είναι χαμηλότερο.

Εξίσου ενδιαφέρον, είναι ακόμα ένα στοιχείο που προκύπτει από την έρευνα, που αφορά την προσέγγιση του Μεταναστευτικού, ανά ηλικιακή ομάδα. Αυτό που προκύπτει είναι ότι οι νέοι 15-34, εκφράζουν πιο θετική στάση για τη Μετανάστευση, έναντι των μεγαλύτερων ηλικιών. Επιπλέον, η γνώμη των Κυπρίων για το Μεταναστευτικό, επηρεάζεται και από το επίπεδο της μόρφωσης των ερωτηθέντων, αλλά κι από τη σχέση τους με τη θρησκεία. Ειδικότερα, όσο πιο θρησκευόμενος δηλώνει κάποιος, τόσο πιο αρνητικά προσεγγίζει τα θέματα της Μετανάστευσης. Ένας ακόμη παράγοντας που διαφάνηκε ότι επηρεάζει τις απόψεις μέσα στην κοινωνία, είναι και το δημογραφικό. Ειδικότερα, οι συμμετέχοντες που κατοικούν σε αγροτική περιοχή εκδήλωσαν μεγαλύτερη αντίθεση με την μετανάστευση ατόμων ίδιας εθνοτικής καταγωγής, σε σχέση με τους συμμετέχοντες που κατοικούν σε αστικές περιοχές. Επίσης, οι κάτοικοι αγροτικών περιοχών αξιολόγησαν πιο αρνητικά την επίδραση της μετανάστευσης στην πολιτιστική ζωή, με τον μέσο όρο να βρίσκεται στα 3.62, απ’ ότι οι κάτοικοι αστικών περιοχών των οποίων ο μέσος όρος είναι στα 4.24.

Τέλος, από την έρευνα προκύπτει, ότι και η οικονομική επιφάνεια των πολιτών, διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην άποψη τους για το Μεταναστευτικό. Κι αυτό διότι, τα άτομα με μεγαλύτερα εισοδήματα, εκφράστηκαν πιο ήπια για τους μετανάστες, ενώ διαπιστώθηκε πως όσο αυξάνεται το εισόδημα τόσο μειώνεται η αντίθεση προς την μετανάστευση ατόμων ίδιας εθνοτικής καταγωγής και τόσο αυξάνονται οι θετικές αξιολογήσεις για την επίδραση της μετανάστευσης στην οικονομία και την πολιτιστική ζωή της Κύπρου.

Κληθείς να σχολιάσει τα ευρήματα της έρευνας, ο διευθυντής του Πανεπιστημιακού Κέντρου Ερευνών Πεδίου και Καθηγητής στο Τμήμα Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Κύπρου, Δρ. Χάρης Ψάλτης, στάθηκε στο γεγονός ότι η νέα γενιά σήμερα είναι πιο θετική και ανεκτική στο θέμα της διαφορετικότητας, σε αντίθεση με τις προηγούμενες γενιές. «Φαίνεται ότι υπάρχει μια νέα γενιά η οποία μεγάλωσε μετά την ένταξη μας στην Ε.Ε., η οποία είναι πιο θετική στο θέμα της ανοχής των μεταναστών. Πέραν από αυτό, υπάρχουν γεγονότα που επηρεάζουν αρνητικά τους πολίτες, δηλαδή ένα μεταναστευτικό ρεύμα, ένας ξενοφοβικός λόγος από κάποιο πολιτικό, ή ξενοφοβικές προβολές από τα ΜΜΕ, που φαίνεται να έχουν αρνητική επίπτωση στην κοινωνία».

Την ίδια ώρα, συγκρίνοντας την Κύπρο του σήμερα με αυτή πριν από μια δεκαετία περίπου και πιο συγκεκριμένα του 2012, η κατάσταση είναι βελτιωμένη. «Όπως αντιλαμβάνεστε, τότε ήταν το κούρεμα, όπου υπήρχε μεγάλη οικονομική κρίση, κάτι που συνήθως επηρεάζει τους πολίτες προς το αρνητικό, γιατί μεγαλώνουν συνήθως οι ρεαλιστικές απειλές. Ωστόσο, θεωρώ, ότι το σημείο στροφή, είναι η ένταξή μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και επίσης, σημαντικό παράγοντα έφερε η διάνοιξη των οδοφραγμάτων το 2003, κάτι που επέτρεψε και την επαφή των δυο κοινοτήτων. Δηλαδή, όσο αυξάνεται η θετική στάση της μιας κοινότητας για την άλλη, τόσο επηρεάζεται και η στάση προς τη μετανάστευση. Αυτή είναι και η στάση προς τη διαφορετικότητα ουσιαστικά», εξήγησε ο Δρ. Ψάλτης.

Αναφορικά με το εκπαιδευτικό μας σύστημα, ο Δρ. Ψάλτης ανέφερε ότι από την ημερομηνία ένταξης της Κύπρου στην Ε.Ε. έχει κάνει σπουδαία δουλειά, τόσο το Συμβούλιο της Ευρώπης, όσο και τα Ηνωμένα Έθνη, τα οποία δίνουν μεγάλη έμφαση στα θέματα της ανοχής της διαφορετικότητας. «Γι’ αυτό τον λόγο θεωρώ ότι η γενιά κάτω των 35 ετών, είναι πολύ πιο θετική στη διαφορετικότητα σε σύγκριση με τους υπόλοιπους».

Σημειώνεται, ότι σύμφωνα με τα στοιχεία, η Κύπρος κατατάσσεται δεύτερη σε σειρά με τους χαμηλότερους μέσους όρους που σημαίνει υπάρχουν περισσότερο αρνητικές εκτιμήσεις στη χώρα μας για την επίδραση της μετανάστευσης στην πολιτιστική ζωή και παράδοση και κατ’ επέκταση μεγαλύτερη συμβολική απειλή. Αντίθετα οι υψηλοί μέσοι όροι εδώ, φανερώνουν ότι στις χώρες αυτές υπάρχει θετική αξιολόγηση της μετανάστευσης στην πολιτιστική ζωή και παράδοση των χωρών υποδοχής και κατ’ επέκταση μικρότερη συμβολική απειλή. Πρώτη στις χώρες, κατατάσσεται η Τσεχία, δεύτερη η Κύπρος, ακολουθεί η Βόρεια Μακεδονία, η Σλοβακία και η Ελλάδα στη πέμπτη θέση.

Μέσα από την έρευνα επίσης, παρατίθενται και συγκεκριμένοι τρόποι για την καταπολέμηση της ξενοφοβίας και μια θεωρία που έχει λάβει ευρεία αποδοχή και ερευνητική στήριξη είναι η θεωρία της επαφής. Ουσιαστικά, αυτό που προτείνεται, είναι πως μέσω της ποιοτικής επαφής μεταξύ διαφορετικών πολιτισμικών ομάδων μπορούν να μειωθούν τα αρνητικά στερεότυπα.

Κατάληξη και εισήγηση των ερευνητών, σύμφωνα με τον Δρ. Ψάλτη, είναι όπως καθιερωθεί ένα Εθνικό Σχέδιο Ένταξης των μεταναστών. «Πριν πέντε χρόνια είχε αρχίσει μια συζήτηση, ωστόσο υπήρξε μια ξενοφοβική στροφή τα τελευταία χρόνια και παρέμεινε στα συρτάρια και τον τελευταίο καιρό, υπάρχει μια κινητικότητα από το Υπουργείο Εσωτερικών για ένταξη αυτών των ατόμων. Με αυτό τον τρόπο, τα άτομα αυτά θα νιώσουν ότι είναι πιο κοντά στην κοινότητα Ε/κ και να αισθάνονται ότι μπορούν να βοηθήσουν στην οικονομία και να ενταχθούν με ποιο ενεργητικό τρόπο στην κοινωνία. Με ένα τέτοιο σχέδιο, θα αποφευχθούν τα προβλήματα που πολλοί φοβούνται ότι δημιουργούνται από τους μετανάστες».