Μαζί ηρωικά απέναντι στους Τούρκους, μαζί και στον θάνατο-Κηδεύτηκαν 50χρονια μετά πατέρας και γιός

Τελέστηκαν οι κηδείες ακόμη δυο θυμάτων της Τουρκικής Εισβολής, πρόκειται για τον πατέρα Χριστόδουλο Γατανά και τον γιο του Σάββα, των οποίων τα ίχνη χάθηκαν το καλοκαίρι του 1974.Επικήδειο λόγο εκφώνησε η Επικεφαλής Ανθρωπιστικών Θεμάτων Αγνοουμένων και Εγκλωβισμένων Άννα Αριστοτέλου, η οποία ανέφερε πως, «είναι με αισθήματα θλίψης και συγκίνησης που σήμερα βρισκόμαστε εδώ, για να αποχαιρετήσουμε άλλα δύο θύματα της τουρκικής εισβολής του 1974. Δύο ανθρώπους, μέλη της ίδιας οικογένειας. Τον πατέρα Χριστόδουλο Γατανά και τον γιο του Σάββα, των οποίων τα ίχνη χάθηκαν το καλοκαίρι του 1974».

Όπως ανάφερε η Άννα Αριστοτέλους, η οικογένεια Γατανά, ήταν μια από αυτές που ξεκληρίστηκε συνεπεία της τουρκικής εισβολής. Πίσω έμειναν η σύζυγος του Χριστόδουλου Βασιλική και η κόρη τους Σωτηρούλλα, οι οποίες γλίτωσαν, αφού μετά από την έναρξη της πρώτης φάσης της τουρκικής εισβολής εγκατέλειψαν τη Λάπηθο και μετέβησαν στη Μόρφου.

Μέχρι το 1974 η οικογένεια Γατανά ζούσε στη Λάπηθο, στην ενορία του Αγίου Θεοδώρου, εκεί όπου ο Χριστόδουλος και η Βασιλική ευτύχησαν να δημιουργήσουν μια όμορφη οικογένεια. Φτωχοί άνθρωποι, βιοπαλαιστές, μα φρόντισαν να μην λείπει τίποτα από το σπίτι τους. Η εισβολή βρήκε τον Χριστόδουλο στα 61 του χρόνια με μια ζωή γεμάτη. Άνθρωπος εργατικός, που για να αναθρέψει την οικογένεια του εργαζόταν για χρόνια ως εργάτης στα δημόσια έργα στην Κερύνεια.

Ο γιος του Σάββας, 28 χρονών, δεν είχε παντρευτεί και διέμενε κι αυτός στο πατρικό σπίτι με την οικογένεια του, όπως και η αδερφή του Σωτηρούλλα. Εργαζόταν ως σκυβαλοσυλλέκτης στο δημαρχείο Λαπήθου. Τόσο η μητέρα Βασιλική, όσο και η Σωτηρούλλα πέθαναν στην προσφυγιά το 1995 και το 2000, αντίστοιχα, πριν προλάβουν να μάθουν για την τύχη των αγαπημένων τους.

Ανήμερα της τουρκικής εισβολής, όπως και στην υπόλοιπη Κύπρο, έτσι και στη Λάπηθο επικράτησε χάος. Οι κάτοικοι οδηγούμενοι από το αίσθημα της επιβίωσης επιχειρούσαν να βρουν ασφαλές καταφύγιο, για να γλιτώσουν από το μένος των εισβολέων. Οι περισσότεροι κάτοικοι της Λαπήθου έτρεχαν ανάστατοι στα στενά δρομάκια των συνοικιών, για να καταλήξουν σε πιο ασφαλείς περιοχές, είτε με κατεύθυνση τη Λευκωσία ή τη Μόρφου. Η αποβίβαση των τουρκικών στρατευμάτων πραγματοποιείτο στο Πέντε Μίλι, μεταξύ δηλαδή Λαπήθου και Κερύνειας, και την ίδια ώρα τουρκικά πολεμικά αεροπλάνα βομβάρδιζαν την ευρύτερη περιοχή, με στόχο τη διασφάλιση της επιτυχημένης αποβίβασης των στρατευμάτων του Αττίλα.

Παρά το γεγονός ότι η Βασιλική και η Σωτηρούλλα εγκατέλειψαν τη Λάπηθο για τη Μόρφου, ο Χριστόδουλος και ο γιος του Σάββας πήραν την απόφαση να μείνουν στο χωριό. Αυτό ήταν κάτι άλλωστε που συνέβη σε πολλές περιπτώσεις, κυρίως με ανθρώπους που είτε δεν μπορούσαν, είτε δεν επιθυμούσαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους, τη στιγμή μάλιστα που δεν υπήρχε καμία επίσημη καθοδήγηση για το τι θα έπρεπε να πράξουν.

Μετά τη διακοπή των επιχειρήσεων του Αττίλα, στις 23 Ιουλίου, οι Τούρκοι δεν είχαν φθάσει ακόμη στη Λάπηθο. Αυτό συνέβη 14 ημέρες αργότερα, στις 6 Αυγούστου κι ενώ ήταν σε ισχύ η συμφωνία για κατάπαυση του πυρός. Οι Τούρκοι καταπατώντας την εκεχειρία που είχε συμφωνηθεί, αφού βρίσκονταν σε εξέλιξη διπλωματικές προσπάθειες, για να αποφευχθεί η συνέχιση των πολεμικών επιχειρήσεων, αιφνιδιαστικά ξεκίνησαν νέες επιχειρήσεις. Χρησιμοποιώντας άρματα μάχης και βαρύ οπλισμό, οι στρατιώτες του Αττίλα επιτέθηκαν κατά των θέσεων της Εθνικής Φρουράς σε όλη τη γραμμή κατάπαυσης του πυρός στην περιοχή Λαπήθου-Καραβά.

Οι υπεράνθρωπες προσπάθειες των ανδρών της Εθνικής Φρουράς, που επάνδρωναν τις αμυντικές θέσεις, δεν στάθηκαν ικανές να ανακόψουν τη δύναμη πυρός των Τούρκων. Λίγες ώρες αργότερα τα τουρκικά στρατεύματα βρίσκονταν στους δρόμους της Λαπήθου. Και τότε ήταν που ακολούθησε ένας νέος γύρος εγκλημάτων πολέμου, αφού όπου έβρισκαν στρατιώτες ή πολίτες, όπως ήταν και ο Χριστόδουλος με τον γιο του Σάββα, προέβαιναν σε βιαιοπραγίες και δολοφονίες.

Σύμφωνα με μαρτυρίες, στις 6 Αυγούστου, ένοπλοι τούρκοι στρατιώτες έφθασαν στην οικία της οικογένειας Γατανά και συνέλαβαν τόσο τον Χριστόδουλο όσο και τον Σάββα. Ακολούθως τους οδήγησαν προς άγνωστη κατεύθυνση και έκτοτε αγνοείτο η τύχη τους.

Τα οστά πατέρα και γιου εντοπίστηκαν 37 χρόνια μετά στην περιοχή της Λαπήθου μετά από εκταφές, στο πλαίσιο του προγράμματος εκταφών και αναγνώρισης λειψάνων. Θα πρέπει να σημειωθεί πως στον ίδιο τάφο, στη Λάπηθο, εντοπίστηκαν και τα οστά του Κώστα Κωνσταντίνου, ο οποίος τάφηκε τον Ιούλιο του 2015 στο κοιμητήριο του Βορείου Πόλου.

Η Λάπηθος ήταν από τις περιοχές που πλήρωσαν βαρύ φόρο αίματος κατά τη διάρκεια της εισβολής. Οι κατακτητές φρόντισαν να παρουσιάσουν στη Λάπηθο ένα μνημειώδες έργο φρικαλεότητας, αφού εξάντλησαν όλο τους το μένος, κυρίως πάνω σε τυφλούς, άρρωστους και ηλικιωμένους ανθρώπους, που δεν κατάφεραν να φύγουν και βίωσαν μαρτυρικό θάνατο.

Νιώθω την ανάγκη να κάνω ιδιαίτερη αναφορά, αφενός, στην ηρωική προσπάθεια του 256 Τάγματος Πεζικού, του 70 Τάγματος Μηχανικού και του 286 Μηχανοκίνητου Τάγματος Πεζικού, που υπερασπίστηκαν μέχρις εσχάτων την πατρίδα μας απέναντι στις πολυπληθείς και με σύγχρονα όπλα ορδές του Αττίλα, που το ξημέρωμα της 6ης Αυγούστου επέδραμαν τόσο αιφνιδιαστικά κατά της Λαπήθου και του Καραβά. Οφειλόμενη μνεία βεβαίως θα πρέπει να γίνει και στην Κυρά της Λαπήθου, την Ευφροσύνη Προεστού, που στην κυριολεξία έσωσε από βέβαιο θάνατο δώδεκα στρατιώτες του 286 Μηχανοκίνητου Τάγματος Πεζικού και του 256 Τάγματος Πεζικού, οι οποίοι αποκόπηκαν και έμειναν εγκλωβισμένοι πίσω από τις εχθρικές γραμμές. Αυτή η μεγάλη Ελληνίδα, η μάνα της Λαπήθου, τους φρόντιζε για ένα μήνα, ενώ δεν υπέκυψε στα φρικτά και εξευτελιστικά βασανιστήρια που υποβλήθηκε από τους Τούρκους όταν αυτοί αντιλήφθηκαν τη δράση της.

Σήμερα αποχαιρετούμε τον Χριστόδουλο και τον Σάββα, κλείνοντας ακόμα μια ανοιχτή πληγή της τουρκικής εισβολής. Οι σκέψεις μας βρίσκονται στη σύζυγο του Βασιλική, όπως και στην κόρη τους Σωτηρούλλα, που πέθαναν στην προσφυγιά με το μεγάλο παράπονο ότι δεν γνώριζαν ποια ήταν η τύχη του Χριστόδουλου και του Σάββα. Και αυτές οι σκέψεις δεν αγγίζουν μόνο την οικογένεια Γατανά, αλλά κάθε οικογένεια που περιμένει να μάθει για το τι απέγιναν οι πατέρες, οι μανάδες, τα αδέλφια και τα παιδιά της.

Κι αυτό παραμένει το δικό μας χρέος απέναντι σε όλες αυτές τις οικογένειες. Να συνεχίσουμε την προσπάθεια μέχρι την ημέρα που θα διακριβώσουμε την τύχη και του τελευταίου αγνοουμένου μας. Μέχρι τη μέρα που η Τουρκία θα πάψει να εμποδίζει εγκληματικά τη διενέργεια ανασκαφών σε περιοχές στα κατεχόμενα και να επιτρέψει την πρόσβαση στα αρχεία του τουρκικού στρατού, για να μάθουμε επιτέλους τι απέγιναν οι αγνοούμενοι μας.

Επιπρόσθετα, η κα. Αριστοτέλους σημείθωσε πως, η διακρίβωση της τύχης των αγνοουμένων μας αποτελεί μια πληγή πενήντα χρόνων, όπως βέβαια και η διαίρεση της πατρίδας μας και κατοχή του 38% δια της επιβολής του κατοχικού τουρκικού στρατού. Η πλευρά μας και ειδικότερα ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας κ. Νίκος Χριστοδουλίδης εργάζεται συστηματικά, με πολιτική βούληση και αποφασιστικότητα, με προτάσεις που βασίζονται στη νομιμότητα και σε θέσεις αρχής. Μεταβαίνει σε κάθε συνάντηση με συγκεκριμένες θέσεις που εδράζονται στις αρχές και τις αξίες του Ευρωπαϊκού και Διεθνούς Δικαίου και είναι έτοιμη να προσέλθει ανά πάσα στιγμή στον διάλογο με μοναδικό στόχο την εξεύρεση μιας βιώσιμης και λειτουργικής λύσης του κυπριακού προβλήματος.

Όραμά μας είναι, όπως σημείωσε, μια Κύπρος ευημερούσα, ειρηνική, επανενωμένη και ελεύθερη, χωρίς αναχρονιστικές εγγυήσεις και την παρουσία κατοχικών στρατευμάτων. Σκοπός μας είναι η δημιουργία εκείνων των συνθηκών που θα ενδυναμώσουν τον ρόλο της Κύπρου ως πυλώνα ασφάλειας και σταθερότητας στην περιοχή.

Με τα δεδομένα αυτά και με αίσθημα ευθύνης έναντι της νέας γενιάς, στεκόμαστε απέναντι από τους ήρωες μας με υπερηφάνεια, εκφράζουμε τον θαυμασμό, την εκτίμηση και την ευγνωμοσύνη μας.

Σήμερα, σεμνά και ταπεινά, αποχαιρετάμε δυο ανθρώπους που παρέμειναν μέχρι την τελευταία τους πνοή στο χώμα της αγαπημένης τους κωμόπολης, τον Χριστόδουλο και τον Σάββα Γατανά.

Με αισθήματα σεβασμού, συγκίνησης και υπερηφάνειας, η κυπριακή γη είναι έτοιμη να τους υποδεχθεί. Με καθυστέρηση πενήντα χρόνων, οι ψυχές του Χριστόδουλου και του Σάββα θα αναπαυθούν.

Ας είναι αιωνία η μνήμη σας, Χριστόδουλε και Σάββα Γατανά, και ελαφρύ το χώμα που θα σας σκεπάσει, κατέληξε η Άννα Αριστοτέλους.