«Έχουν ξεπεράσει τους 542 οι Σύροι που ζήτησαν να επαναπατριστούν... Κάποιοι το έχουν πράξει ιδιωτικά»

Τον απολογισμό του, για τους έξι μήνες που βρίσκεται στο πηδάλιο του Υφυπουργείου Μετανάστευσης και Διεθνούς Προστασίας, έκανε ο Νικόλας Ιωαννίδης, σε μία εφ’ όλης της ύλης συνέντευξη στον REPORTER, τονίζοντας πως η διαχείριση του μεταναστευτικού χωρίζεται σε δύο πυλώνες: Την παράτυπη μετανάστευση και τη νόμιμη μετανάστευση.

Ο κ. Ιωαννίδης στη συνέντευξή του υπέδειξε πως κατά τους πρώτους έξι μήνες δρομολογήθηκε η προσπάθεια για οργάνωση του Υφυπουργείου Μετανάστευσης και Διεθνούς Προστασίας, ενώ τέθηκαν οι βασικοί στόχοι που θα πραγματωθούν το 2025. Όσον αφορά στους αριθμούς, ο υφυπουργός Μετανάστευσης σημείωσε πως για το 2024 οι αναχωρήσεις μεταναστών, είτε εθελούσιες, είτε απελάσεις, είτε μετεγκαταστάσεις, ξεπέρασαν τις 10,000 και πλέον η Κύπρος έχει φτάσει στο σημείο να έχει περισσότερες αναχωρήσεις παρά αφίξεις. Η μείωση στις αφίξεις είχε ως αποτέλεσμα να μειωθούν κατά πολύ οι διαμένοντες στα Κέντρα Πρώτης Υποδοχής και Φιλοξενίας, αφού, αυτή τη στιγμή, υπάρχουν περίπου 900 άτομα που διαμένουν σε Πουρνάρα, Κοφίνου και Λίμνες.

Αναφορικά με την κατάσταση στη Συρία, ο κ. Ιωαννίδης επεσήμανε πως μέσα σε δύο εβδομάδες έχουν υποβληθεί 542 αιτήσεις από Σύρους που είτε ζητούσαν ακύρωση της διαδικασίας για παραχώρηση διεθνούς προστασίας, είτε ανάκλησης του καθεστώτος που έχουν λάβει.

Όσον αφορά στον φράκτη στην Πράσινη Γραμμή, ο υφυπουργός Μετανάστευσης επεσήμανε πως αρχές Ιανουαρίου αναμένεται να ξεκινήσουν οι διαδικασίες για αφαίρεσή του και τα υλικά θα διατεθούν σε άλλες υπηρεσίες της Κυπριακής Δημοκρατίας.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Αυξάνονται κλιμακωτά οι αιτήσεις Σύριων για εθελούσιες επιστροφές-Σχεδόν 200 μέσα σε μια εβδομάδα

-Αναλάβατε ένα δύσκολο πόστο, ένα νεοσύστατο Υφυπουργείο, που διαχειρίζεται ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Κύπρος, το μεταναστευτικό. Ποιος είναι ο απολογισμός σας αυτούς τους έξι μήνες;

Το χαρτοφυλάκιο είναι αρκετά απαιτητικό. Πρόκειται για ένα ζήτημα δύσκολο, το οποίο απασχολεί και την Ευρώπη και άλλες χώρες της υφηλίου. Εκτός από το ζήτημα της παράτυπης μετανάστευσης, βλέπουμε και το ζήτημα της νόμιμης μετανάστευσης, καθώς αποτελεί προτεραιότητα της Κυβέρνησης Χριστοδουλίδη ο εξορθολογισμός των διαδικασιών που αφορούν στη νόμιμη μετανάστευση. Είναι κι αυτή μία πρόκληση. Το ζήτημα του μεταναστευτικού, γενικά, έχει αποκτήσει ιδιαίτερη βαρύτητα τα τελευταία χρόνια και αυτό φαίνεται από τις άλλες χώρες της Ευρώπης που έχουν δημιουργήσει ειδικά Υπουργεία Μετανάστευσης. Συνεπώς, και η Κυβέρνηση Χριστοδουλίδη έχει αντιληφθεί πόσο σημαντικό ήταν αυτό το ζήτημα και έχει δημιουργήσει το Υφυπουργείο.

Στους έξι μήνες που είμαστε εδώ έχουμε κάνει αρκετά πράγματα για να δημιουργήσουμε ένα οργανισμό, ο οποίος θα διαχειρίζεται αποτελεσματικά τόσο την παράτυπη όσο και τη νόμιμη μετανάστευση. Οι δύο πυλώνες του Υφυπουργείου Μετανάστευσης είναι η Υπηρεσία Ασύλου, για την παράτυπη μετανάστευση και το Τμήμα Μετανάστευσης, που αφορά στη νόμιμη. Λόγω των μέτρων που είχαν παρθεί και πριν τη δημιουργία του Υφυπουργείου, από το Υπουργείο Εσωτερικών, είχε σταθεροποιηθεί η κατάσταση σε σχέση με την παράτυπη μετανάστευση. Βεβαίως, είναι συνεχώς μεταβαλλόμενο το σκηνικό, οπότε πρέπει να είμαστε έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε οποιεσδήποτε εξελίξεις. Αυτή τη στιγμή, η κατάσταση είναι διαχειρίσιμη, αναφορικά με την παράτυπη μετανάστευση. Στόχος μας είναι μέσα στους επόμενους μήνες να υπάρξει ακόμη μεγαλύτερη βελτίωση.

Σε σχέση με την νόμιμη μετανάστευση, προσπαθούμε να εξορθολογίσουμε το σύστημα, να απλοποιήσουμε διαδικασίες, άλλες να τις ψηφιοποιήσουμε, ώστε να είναι πιο αποτελεσματική η διαχείριση, για να εξυπηρετείται καλύτερα και το κοινό.

Στους πρώτους έξι μήνες δώσαμε βαρύτητα στην οργάνωση, έχουμε θέσει τον σχεδιασμό μας για το 2025, εντός του οποίου θα πραγματωθούν αρκετοί στόχοι, για αντιμετώπιση της κατάστασης.

-Με βάση τους αριθμούς που παρουσιάσατε στη Βουλή, είδαμε ότι έχουν μηδενιστεί οι ροές μεταναστών διά θαλάσσης, ενώ την ίδια ώρα οι επιστροφές και μετεγκαταστάσεις πλησίαζαν τις 9,000. Αυτή τη στιγμή, ποια είναι τα δεδομένα αναφορικά με τις αφίξεις και τις αναχωρήσεις μεταναστών;

Παραμένουν μειωμένοι οι αριθμοί, αναφορικά με τις αφίξεις, ενώ οι αναχωρήσεις των μεταναστών αυξάνονται. Συνδυαστικά, οι αναχωρήσεις είτε αναγκαστικές, είτε εθελούσιες, μαζί με τις μετεγκαταστάσεις σε κράτη μέλη της ΕΕ, έχουν ξεπεράσει τις 10,000 για το 2024. Βλέπουμε μία σταδιακή αύξηση στον αριθμό των αναχωρήσεων από το 2023, όταν ανέλαβε η παρούσα Κυβέρνηση, άρα περίπου συνολικά τα δύο χρόνια, έχουμε επαναπατρίσει περισσότερα από 18,000 άτομα. Είναι ένας σημαντικός αριθμός, αν αναλογιστεί κανείς τις ροές αφίξεων που παρατηρούνταν τα προηγούμενα χρόνια. Το 2024 φτάσαμε να έχουμε περισσότερες αναχωρήσεις παρά αφίξεις και αυτό είναι πολύ ενθαρρυντικό. Συνεχίζουμε με αυτούς τους ρυθμούς, κρατώντας χαμηλά τις ροές και αυξάνοντας τις αναχωρήσεις, όχι επειδή είναι αυτοσκοπός ο αριθμός, αλλά για να μπορέσει η Κυπριακή Δημοκρατία, που έχει περιορισμένες δυνατότητες, να διατηρεί ένα βιώσιμο σύστημα ασύλου. Αν είναι γεμάτα τα κέντρα φιλοξενίας και έχουμε δεκάδες χιλιάδες αιτήσεις για άσυλο, δεν θα μπορούμε να ανταποκριθούμε στις διεθνείς μας υποχρεώσεις και να μπορέσουμε να διασφαλίζουμε τα ανθρώπινα δικαιώματα αυτών των ατόμων. Είναι και θέμα δυνατοτήτων του κράτους, ως ένα μικρό ημικατεχόμενο κράτος, κοντά στην ταραγμένη Μέση Ανατολή, να έχουμε χαμηλούς αριθμούς.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Σε ετοιμότητα η Κύπρος για μεταναστευτικές ροές από τη Συρία-Πιθανή αύξηση μέτρων αν παραστεί ανάγκη

-Το τελευταίο διάστημα είμαστε μάρτυρες σοβαρών συρράξεων στην ευρύτερη περιοχή μας, ανάμεσά τους ο πόλεμος στο Ισραήλ, με σοβαρές προεκτάσεις στο Λίβανο. Δεδομένου ότι η Κύπρος τα τελευταία χρόνια προωθούσε αίτημα στην Ευρωπαϊκή Ένωση για στήριξη του Λιβάνου, ώστε να μπορεί να κρατήσει τα σύνορά του, μας ανησυχεί μία ενδεχόμενη κατάρρευση του Λιβάνου και τι θα σήμαινε για την Κύπρο ένα τέτοιο ενδεχόμενο;

Η περιοχή μας είναι ταραγμένη. Στη Μέση Ανατολή βλέπουμε συνεχώς συρράξεις. Σίγουρα παρακολουθούμε τις εξελίξεις. Ο ρόλος της Κύπρου είναι σταθεροποιητικός στην περιοχή και γι’ αυτό το λόγο ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας λαμβάνει τόσες πρωτοβουλίες με τους ηγέτες άλλων κρατών και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Κυπριακή Δημοκρατία αποτελεί πυλώνα σταθερότητας και ασφάλειας στην περιοχή. Στόχος μας είναι να έχουμε ρόλο στις εξελίξεις, ώστε να συμβάλλουμε είτε στην αποτροπή είτε στη διαχείρισή των συγκρούσεων, για να μην δημιουργούνται σημαντικά προβλήματα στα γειτονικά μας κράτη, που οι συνέπειές τους θα είναι άσχημες τόσο για την Κύπρο, την Ευρωπαϊκή Ένωση και τα άλλα τρίτα κράτη της περιοχής. Δεν είναι μόνο το μεταναστευτικό, είναι και θέμα ασφάλειας.

-Μία άλλη σύρραξη στην περιοχή παρατηρείται στη Συρία, όπου είχαμε και την κατάρρευση του καθεστώτος Άσαντ. Αμέσως μετά είδαμε μεγάλο ενδιαφέρον από Σύρους πολίτες στην Κύπρο να ζητούν επιστροφή τους. Πόσες αιτήσεις για επιστροφή έχουν υποβληθεί μέχρι σήμερα;

Έκλεισαν τρεις εβδομάδες από τότε που ξεκίνησε η ροή των Σύρων στα γραφεία της Υπηρεσίας Ασύλου του Υφυπουργείου. Έχουμε ξεπεράσει τα 542 άτομα, που έχουν αποσύρει τις αιτήσεις για διεθνή προστασία ή έχουν ανακαλέσει το καθεστώς τους. Η κατάσταση είναι ρευστή στη Συρία και θεωρούμε ότι όσο περνά ο καιρός και εφόσον επιτευχθεί σταθερότητα στη χώρα, θα αυξηθεί ο αριθμός των ατόμων που θα επιχειρήσουν να επαναπατριστούν. Κάποιοι το έχουν πράξει ιδιωτικά. Εμείς αυτό που κάνουμε είναι να υποστηρίζουμε την προσπάθειά τους για επαναπατρισμό, εντάσσοντας αυτά τα άτομα στο σύστημα εθελούσιων επιστροφών, να λαμβάνουν την χορηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μαζί με το αεροπορικό εισιτήριο. Υπάρχουν άτομα που δεν εντάχθηκαν στο σύστημα και επέστρεψαν στη Συρία. Συνεχίζονται οι επιστροφές, υπήρχαν άτομα που επέστρεψαν στη Συρία από το Λίβανο και από την Τουρκία. Ήδη πριν την πτώση του καθεστώτος Άσαντ είχαν επιστρέψει μισό εκατομμύριο άτομα και άρα θεωρούμε πως είναι μία καλή συγκυρία για να επαναπατρίζονται οι Σύροι, μετά από τον καταστροφικό εμφύλιο στη χώρα τους.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Μηδενικές οι ροές μεταναστών διά θαλάσσης-Στις 9,000 οι αναχωρήσεις μέσα σε δέκα μήνες

-Ένα άλλο σημαντικό θέμα, αφορά στις ροές μεταναστών από τη Νεκρή Ζώνη και για αντιμετώπιση αυτού του φαινομένου είχαν παρθεί κάποια μέτρα, όπως η πρόσληψη ειδικών αστυνομικών. Πώς αξιολογούνται τα μέτρα;

Οι αριθμοί από το 2023 και την ανάληψη της διακυβέρνησης από την παρούσα Κυβέρνηση, αναφορικά με τις ροές μεταναστών από τη Νεκρά Ζώνη, έχουν μειωθεί κατακόρυφα. Για παράδειγμα, εκεί που είχαμε εκατοντάδες να περνούν καθημερινά το 2022, πλέον έχουμε περίπου δέκα άτομα κατά μέσο όρο ημερησίως. Αυτή η καλή εικόνα φαίνεται στο σύνολο και η κατάσταση είναι υπό έλεγχο. Δεν εφησυχάζουμε, είμαστε σε επαφή με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, επειδή δεν έχουμε διπλωματικές σχέσεις με την Τουρκία, ώστε αν παρατηρηθεί αύξηση να ζητήσουμε συνδρομή για να γίνουν τα κατάλληλα διαβήματα με σκοπό να μειωθούν οι ροές,.

-Το τελευταίο διάστημα, η Κυβέρνηση είχε δεχτεί έντονη κριτική, τόσο από κόμματα της αντιπολίτευσης, όσο και από ΜΚΟ, για τον τρόπο διαχείρισης των περιπτώσεων των παράτυπων μεταναστών που εγκλωβίστηκαν στη Νεκρή Ζώνη και που πλέον έχουν μετακινηθεί. Πώς απαντάτε σε αυτή την κριτική; Θεωρείτε ότι οι κινήσεις που έγιναν από πλευράς Κυβέρνησης ήταν προς την ορθή κατεύθυνση;

Ο δρόμος που επιλέξαμε ήταν να στείλουμε το μήνυμα ότι δεν μπορεί να δημιουργηθεί νέα δίοδος, μέσω κατεχομένων, για παράτυπους μετανάστες, ειδικά από τη στιγμή που αυτοί ταξιδεύουν με αεροπλάνα και πλοία της γραμμής από την Τουρκία προς τα κατεχόμενα και οι διακινητές τούς περιμένουν και τους προωθούν προς τις ελεύθερες περιοχές. Θέλουμε να τονίσουμε ότι το παρακολουθούμε αυτό και το προσπαθούμε να το αποτρέψουμε. Ταυτόχρονα, όμως, δεν παραγνωρίσαμε την ανθρωπιστική πτυχή και καθ’ όλη την παραμονή αυτών των ατόμων στη Νεκρά Ζώνη τους παρείχαμε νερό, τρόφιμα και ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Ήταν μία σωστή διαχείριση από πλευράς Κυβέρνησης, χωρίς να παραβλέπουμε το ανθρωπιστικό μέρος, αλλά από την άλλη εμμένοντας στη θέση αρχής, ότι δεν θέλουμε η Πράσινη Γραμμή να καταστεί δίοδος παράτυπων μεταναστών και να διευκολύνεται το έργο των διακινητών. Κάποια εξ αυτών των ατόμων έχουν ήδη αναχωρήσει και κάποιοι θα αποχωρήσουν εντός των επόμενων εβδομάδων.

-Ένα θέμα που βρίσκεται στο επίκεντρο των συζητήσεων είναι ο φράκτης στη Νεκρή Ζώνη. Η Κυβέρνηση έλαβε απόφαση να αφαιρεθεί. Ποιο είναι το χρονοδιάγραμμα για αφαίρεσή του και πώς αναμένεται να αξιοποιηθούν τα υλικά;

Αυτό το διάστημα που μεσολάβησε συγκροτήθηκαν οι τεχνικές ομάδες που θα αναλάβουν το έργο και αρχές Ιανουαρίου θα ξεκινήσει η αφαίρεση. Τα υλικά θα διατεθούν σε άλλες υπηρεσίες της Κυπριακής Δημοκρατίας, όπως είναι η Εθνική Φρουρά. Κάτι τέτοιο είχε γίνει και για τα υλικά που δεν χρησιμοποιήθηκαν όταν τοποθετείτο ο φράκτης.

-Ένα άλλο θέμα που διαχειρίζεστε είναι τα κέντρα που φιλοξενούν τους μετανάστες, όπως Πουρνάρα και Λίμνες. Ποια είναι η πληρότητά τους σήμερα;

Αρχικά, να διευκρινίσουμε ότι το Πουρνάρα είναι κέντρο πρώτης υποδοχής και δεν πρέπει να διαμένουν εκεί οι μετανάστες. Κάποιοι μένουν εξ ανάγκης, μέχρι να βρουν χώρο διαμονής. Εκεί πλέον διαμένουν 300 άτομα και στην Κοφίνου και στις Λίμνες περίπου 600 άτομα. Άρα, στα κέντρα είναι περίπου 900 άτομα. Το Κέντρο Φιλοξενίας είναι χώρος προσωρινής φιλοξενίας των αιτούντων άσυλο, μέχρι να εξεταστεί η αίτησή τους, δεν είναι μόνιμη κατοικία για τους μετανάστες. Κατασκευάζουμε το νέο Κέντρο Φιλοξενίας στις Λίμνες, χωρητικότητας 1000 κλινών, το οποίο θα είναι έτοιμο περί τα τέλη του 2025, για να διαμένουν σε ένα μέρος οι αιτούντες και όταν εξεταστούν οι αιτήσεις τους, θα μπορούμε να λάβουμε μέτρα, είτε ένταξης αν εγκριθούν, είτε επαναπατρισμού αν απορριφθούν. Το 2022 είχαμε 3,500 άτομα στο Πουρνάρα. Αν υπάρχει υπερπληθυσμός στα Κέντρα, οι συνθήκες διαβίωσης είναι απάνθρωπες. Εμείς θέλουμε να έχουμε συνθήκες ανθρώπινες και να είναι χαμηλά τα νούμερα, ώστε όσοι χρειάζονται διεθνή προστασία, να την έχουν.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Οι πολιτικές Κυβέρνησης για μεταναστευτικό με θετικό πρόσημο και η ανάκτηση της εμπιστοσύνης των πολίτων

-Αναφορικά με τη νόμιμη μετανάστευση, στην οποία αναφερθήκατε, είδαμε ότι άνοιξε ενώπιον της Βουλής μία συζήτηση για το θέμα της φυγής των οικιακών βοηθών και γενικά των ατόμων που έρχονται στην Κύπρο για εργατικούς λόγους και με την άφιξή τους κάνουν αίτηση ασύλου. Ποιο είναι το πλάνο του Υφυπουργείου για αντιμετώπιση του εν λόγω φαινομένου;

Ο ρόλος μας ως Υφυπουργείο είναι οριζόντιος και στο θέμα της μετανάστευσης υπάρχουν θέματα που εμπίπτουν στις αρμοδιότητες των Υπουργείων Εργασίας, Παιδείας, Δικαιοσύνης, Κοινωνικής Πρόνοιας. Δεν θα μπορούσαμε να εφαρμόσουμε αποτελεσματική μεταναστευτική πολιτική χωρίς να έχουμε συνεργασία με όλους τους φορείς. Είμαστε σε συντονισμό με τα άλλα Υπουργεία. Είναι ένας τομέας που μας απασχολεί, είναι πρωτίστως εργασιακό θέμα και είμαστε σε συνεργασία με το Υπουργείο Εργασίας για να αντιμετωπίσουμε το ζήτημα. Το έχουμε εντοπίσει και στο σχεδιασμό μας, είναι ένα από τα θέματα που θέλουμε να αγγίξουμε. Ήδη το Τμήμα Μετανάστευσης του Υφυπουργείου μας έχει λάβει μέτρα και παρέχει διευκολύνσεις ώστε να είναι ελκυστικό οι οικιακοί εργαζόμενοι να παραμένουν στον εργοδότη τους, όπως είναι η άρση του χρονικού περιορισμού για την παραμονή οικιακών εργαζομένων στη Δημοκρατία, ενώ σχετικά με τις εγκαταλείψεις εργοδοτών, εκεί και όπου αυτό δεν οφείλεται σε σεξουαλική ή άλλης μορφής παρενόχληση, τότε το Τμήμα δεν επιτρέπει στην/στον εργαζόμενη/ο να διευθετήσει την παραμονή του σε νέο εργοδότη.

-Στη Βουλή έχει ανοίξει η συζήτηση για το γεγονός ότι το Υφυπουργείο Μετανάστευσης έχει την ευθύνη για εποπτεία, στο θέμα της εμπορίας προσώπων, ένα θέμα που εμπίπτει στο οργανωμένο έγκλημα και καθ’ ύλη αρμόδιο θα έπρεπε να είναι το Υπουργείο Δικαιοσύνης. Εσείς εκφράσατε την ετοιμότητά σας να αναλάβετε τη διαχείριση. Θεωρείτε ότι ένα νεοσύστατο Υφυπουργείο είναι αρμόδιο και κατάλληλα προετοιμασμένο να αναλάβει αυτή την ευθύνη;

Δεν έχουμε τη διαχείριση του θέματος, έχουμε το συντονισμό της πολυθεματικής ομάδας, στην οποία συμμετέχει και η Αστυνομία. Οι αρμοδιότητες κάθε συμμετέχοντος σε αυτή την ομάδα είναι προκαθορισμένες από το νόμο. Εμείς έχουμε τον συντονισμό της αρμόδιας εκ του νόμου ομάδας. Να τονίσουμε ότι μέσα σε τρεις μήνες λειτουργίας, είχαμε πραγματοποιήσει ήδη δύο συνεδρίες και εμείς αντιμετωπίζουμε πολύ σοβαρά το συγκεκριμένο θέμα.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Στην Κοφίνου οι μετανάστες που ήταν στη Νεκρή Ζώνη-Δεν φοβάται τυχόν προσφυγές στο ΕΔΑΔ η Κυβέρνηση