Η δύσκολη μεταβατική περίοδος στη Συρία και το διακύβευμα για Κύπρο, Ισραήλ και ΕΕ

Στη Συρία έχουν στραφεί τα βλέμματα όλου του πλανήτη, ειδικά μετά την πτώση του καθεστώτος Άσαντ, που δημιουργεί νέα δεδομένα τόσο για την κατάσταση στη Μέση Ανατολή, όσο και για την Ευρωπαϊκή Ένωση, με τους εκτιμητές να τονίζουν πως η Συρία εισέρχεται σε μία δύσκολη μεταβατική περίοδο, η οποία θα καθορίσει και την εξέλιξη της ιστορίας. Ανάμεσα στα κεφάλαια που θα επηρεάσει είναι και το μεταναστευτικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει η Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς θα κριθεί κατά πόσο υπάρχει πρόσφορο έδαφος να αποχαρακτηριστεί η Συρία ως εμπόλεμη ζώνη και να ξεκινήσουν οι επιστροφές των προσφύγων.

Τις τελευταίες ημέρες, όλος ο πλανήτης παρακολουθεί τις εξελίξεις στη Συρία, ειδικά μετά την πτώση του καθεστώτος και την φυγή του Άσαντ προ τη Ρωσία, καθώς πλέον ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο για την ιστορία. Κι αυτό, επειδή η Συρία εισέρχεται σε μία μεταβατική περίοδο, για να διαπιστωθεί κατά πόσο οι δυνάμεις που κατάφεραν την ανατροπή Άσαντ βρίσκονται σε θέση να κυβερνήσουν, κάτι που θα επιφέρει εξελίξεις σε όλα τα επίπεδα.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Ποιος ελέγχει και τι στη Συρία-Ο χάρτης με τις περιοχές τζιχαντιστών και άλλων ανταρτών

«Μετά την πρώτη στου καθεστώτος Άσαντ αρχίζει μία δύσκολη μεταβατική περίοδος και το μεγάλο ζητούμενο είναι η ισορροπία δυνάμεων και πώς θα διεκδικήσουν μερίδιο εξουσίας οι διάφορες ομάδες που συνενώθηκαν για να ανατρέψουν το καθεστώς Άσαντ. Υπάρχει ένα μεγάλο πρόβλημα, που αφορά το εδαφικό επίπεδο και κατά πόσο αυτές οι ομάδες θα κρατήσουν τον ενιαίο γεωγραφικό χαρακτήρα της Συρίας, που γνωρίζουμε μέχρι σήμερα ή κατά πόσο θα ανοίξει ένας νέος εμφύλιος πόλεμος, που ενδεχομένως να οδηγήσει σε γεωγραφική κατάκλιση της Συρίας, κάτι το οποίο θα προκαλέσει αλυσιδωτές γεωπολιτικές συνέπειες», εξήγησε στον REPORTER ο διευθυντής του Κυπριακού Κέντρου Μελετών, Χρίστος Ιακώβου.

Ουσιαστικά, με βάση τα νέα δεδομένα που επικρατούν αυτή τη στιγμή στη Συρία, διαφαίνεται πως από τις ανομοιογενείς ομάδες που είχαν συνενωθεί για να ανατρέψουν το καθεστώς Άσαντ, η πιο ισχυρή για να μπορεί να διοικήσει τη χώρα, τόσο πολιτικά όσο και στρατιωτικά είναι η ομάδα των σκληρών τζιχαντιστών, που εκπροσωπείται από τον αρχηγό τους, Αμπού Μοχάμαντ αλ-Τζολάνι, ο οποίος ουσιαστικά συνένωσε τις ομάδες αυτές και συντόνισε την αποτελεσματική αντεπίθεση, ενάντια στον Άσαντ.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Η διαβόητη οικογένεια Άσαντ-Η αδίστακτη μητέρα, ο σκληρός γαμπρός και η αδελφή του, το «γεράκι» του καθεστώτος

Το διακύβευμα για Κύπρο και ΕΕ

Πάντως, η Ευρωπαϊκή Ένωση παρακολουθεί στενά την κατάσταση που επικρατεί αυτή τη στιγμή στη Συρία, δεδομένου ότι ένα από τα βασικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα κράτη μέλη της είναι το μεταναστευτικό, που κατά κύριο λόγο διογκώνεται λόγω της έκρυθμης κατάστασης στη Συρία. Ουσιαστικά, οι κυβερνήσεις των χωρώ της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναμένουν τις εξελίξεις αναφορικά με τον διάδοχο του Άσαντ και τις αποφάσεις αυτού, ώστε να ακολουθήσουν πολιτικές που θα απαμβλύνουν το μεταναστευτικό ζήτημα.

«Εκείνο που φοβάται η ΕΕ είναι σε περίπτωση ενός νέου πολέμου να αυξήσει τις μεταναστευτικές ροές από τη Συρία. Η Ευρωπαϊκή Ένωση μέχρι στιγμής παρουσίαζε τη Συρία ως εμπόλεμη ζώνη, με αποτέλεσμα αυτό να περιόριζε τις πολιτικές διαφόρων κρατών που είχαν Σύρους πρόσφυγες να τους επαναπατρίσουν στη Συρία. Από τη στιγμή που ήταν εμπόλεμη ζώνη, δεν μπορούσαν να προχωρήσουν οι επαναπατρισμοί. Αν το επόμενο διάστημα υπάρξει σταθερότητα στην περιοχή και δεν είναι εμπόλεμη ζώνη η Συρία, αυξάνονται οι πιθανότητες επιστροφής πολλών προσφύγων. Υπάρχει μία τάση να επιστρέψουν πολλοί πρόσφυγες, επειδή θεωρούν το περιβάλλον ασφαλές. Αυτό διευκολύνει την ΕΕ να αποχαρακτηρίσει από εμπόλεμη ζώνη τη Συρία».

Το ενδεχόμενο να υπάρξει μία Κυβέρνηση στη Συρία, η οποία θα ελέγχεται από την Τουρκία, προκαλεί ανησυχία στην Κυπριακή Δημοκρατία, η οποία δεν θέλει να βρεθεί προ τετελεσμένων.

«Το πολιτικό ενδιαφέρον είναι σε ποιο βαθμό η Συρία θα ελέγξει τις καταστάσεις. Στην περίπτωση της Κύπρου είναι να μην έχουμε επανάληψη αυτού που έγινε με τη Λιβύη, που υπήρξε μία υπογραφή συμφωνίας με την Τουρκία, για οριοθέτηση της ΑΟΖ. Ήταν μία Κυβέρνηση που ελεγχόταν από την Τουρκιά και δημιούργησε νέα δεδομένα για την Κυπριακή Δημοκρατία», σημείωσε ο κ. Ιακώβου.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Η Συρία μετά τον Άσαντ-Το κυνήγι των βασανιστών αξιωματικών και η βία στην Μπανμπίτζ

Μεγάλος χαμένος το Ιράν

Σημειώνεται πως με την αλλαγή στο καθεστώς στη Συρία, δημιουργούνται νέα δεδομένα και στην εξωτερική πολιτική, καθώς οι χώρες που θεωρούνταν σύμμαχοι της Συρίας, πλέον είτε μένουν εκτεθειμένες, είτε ενδεχομένως να έρθουν αντιμέτωπες μαζί της, αναλόγως του νέου καθεστώτος που θα επικρατήσει.

«Τα νέα δεδομένα, τα οποία δημιουργούνται, φαίνεται ότι σε περιφερειακό επίπεδο, ο μεγάλος ηττημένος, πέραν του καθεστώτος Άσαντ, είναι το Ιράν που προκάλεσε την κρίση στη Λωρίδα της Γάζας πριν ένα χρόνο, με τη Χαμάς, επειδή βλέπει σήμερα τη Χαμάς να εξαντλείται και να αποδυναμώνεται καθοριστικά από τις επιχειρήσεις του Ισραήλ. Έχει αποδυναμώσει τη Χεζμπολάχ, που μέσω της αντιπαράθεσης με το Ισραήλ αποδείχθηκε η αδυναμία της για να κρατήσει το έλεγχο του νοτίου Λιβάνου και να στηρίξει το καθεστώς Άσαντ. Το Ιράν χάνει ένα σημαντικό έρεισμα, ως αποτέλεσμα της ενέργειας που προκάλεσε πριν ένα χρόνο στο Ισραήλ».

Ανάμεσα στις χώρες που επηρεάζονται είναι και η Ρωσία, η οποία πλέον είναι αποδυναμωμένη λόγω της συνεχιζόμενης εμπόλεμης κατάστασης με την Ουκρανία, με τους εκτιμητές να αναμένουν να διαπιστώσουν κατά πόσο υπήρξε οποιαδήποτε παρασκηνιακή συμφωνία με την Τουρκία, με γνώμονα να μην επηρεαστούν τα συμφέροντά της στην περιοχή της Συρίας.

«Βλέπουμε τη Ρωσία η οποία έχει υποχωρήσει και το μόνο της ενδιαφέρον αυτή τη στιγμή είναι να διατηρήσει τις βάσεις που έχει στην περιοχή και τις επόμενες ημέρες αναμένεται να διαφανεί κατά πόσο έχει κάνει ήδη κάποιες παρασκηνιακές συμφωνίες με την Τουρκία. Η Ρωσία ενώ έδειχνε ότι μπορούσε να στηρίξει το καθεστώς Άσαντ, φαίνεται ότι δεν μπόρεσε, λόγω της αποδυνάμωσης στον πόλεμο με την Ουκρανία, αλλά και λόγω ότι η Τουρκία από την άλλη πλευρά, λειτούργησε με μεθοδικότητα, οργανώνοντας τους τζιχαντιστές».

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Το ανθρώπινο σφαγείο του Άσαντ-Aνθρώπινη πρέσα, ηλεκτροσόκ στα γεννητικά όργανα και σύνθλιψη κεφαλιών

Σε στάση αναμονής το Ισραήλ, παθητική στάση από ΗΠΑ

Στο μεταξύ, τις εξελίξεις στη Συρία αναμένει και το Ισραήλ, το οποίο έχασε ένα άτυπο σύμμαχο, μετά την πτώση του καθεστώτος Άσαντ, δεδομένου ότι για χρόνια επικρατούσε μία ψυχρή ειρήνη ανάμεσα στις δύο χώρες, ειδικά μετά τον πόλεμο του 1973. Ωστόσο, οι εξελίξεις μετά την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου 2023 ήταν καταλυτικές για την ανατροπή του Άσαντ.

«Το Ισραήλ είναι σε αναμονή για να δει κατά πόσο θα υπάρξει σταθερότητα στην περιοχή ή θα ξεσπάσει ένας εμφύλιος πόλεμος στη Συρία και σε ποιο βαθμό η Τουρκία θα ελέγξει τις καταστάσεις εντός της Συρίας και θα προκαλέσει προβλήματα στο Ισραήλ, δεδομένου ότι ο έλεγχος από πλευράς Τουρκίας μέσω των ισλαμιστών, μπορεί να φέρει εκ των πραγμάτων την Τουρκία σε γεωπολιτική γειτνίαση με το Ισραήλ, να έρθουν δηλαδή κοντά οι δύο χώρες».

Αναφορικά με το ρόλο των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής, ο κ. Ιακώβου εκτιμά ότι θα ακολουθήσουν την ίδια παθητική στάση, την οποία ακολουθούσε τα τελευταία χρόνια, καθώς η Συρία δεν αποτελούσε γεωπολιτικά προνομιακό χώρο, ώστε να υπάρχει μία άμεση και καθοριστική εμπλοκή στις εξελίξεις.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: H θολή επόμενη μέρα της Συρίας, η έκρυθμη κατάσταση και οι εθελούσιες επιστροφές