Στα ελληνοτουρκικά στραμμένη η προσοχή-Στάση αναμονής για το Κυπριακό με μηνύματα από τη Λευκωσία

Σε κατάσταση αναμονής βρίσκεται η Κυβέρνηση σε ό,τι αφορά τα επόμενα βήματα στο Κυπριακό, καθώς η πρωτοβουλία των κινήσεων ανήκει στη Γενική Γραμματεία του ΟΗΕ. Στην τριμερή της Νέας Υόρκης λήφθηκαν μεν αποφάσεις για κινήσεις σε δύο επίπεδα, αλλά για την υλοποίησή τους χρειάζεται προεργασία, η οποία γίνεται αυτό το διάστημα στο παρασκήνιο.

Υπενθυμίζεται ότι, όπως έχει αποφασιστεί, σε ό,τι αφορά το κομμάτι των ΜΟΕ θα υπάρξει διάνοιξη δύο νέων σημείων διέλευσης, συζήτηση που θα γίνει στην Κύπρο μεταξύ του Προέδρου της Δημοκρατίας και του Ερσίν Τατάρ. Σε ό,τι αφορά την ουσία του Κυπριακού, θα πραγματοποιηθεί κάποια στιγμή διευρυμένη συνάντηση, στην οποία θα συμμετέχουν και οι εγγυήτριες δυνάμεις. Από τουρκικής πλευράς υπάρχει ένσταση για συμμετοχή του Ηνωμένου Βασιλείου, η οποία όμως κρίνεται ως ανεδαφική, καθώς δεν εδράζεται σε κάποιο λογικό επιχείρημα. Οι λεπτομέρειες της, ωστόσο, εξακολουθούν να παραμένουν ασαφείς, καθώς δεν έχουν ολοκληρωθεί οι ζυμώσεις από πλευράς Ηνωμένων Εθνών, τις οποίες ανέλαβε η Βοηθός Γενικός Γραμματέας, Ρόζμαρι Ντι Κάρλο και, ως εκ τούτου, δεν έχει οριστεί ούτε ημερομηνία, ούτε έχουν αποφασιστεί οι λεπτομέρειες.

Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας επιθυμεί να διατηρήσει το momentum, για αυτό και επιδιώκει πραγματοποίηση της πολυμερούς το συντομότερο αλλά αυτό δεν εξαρτάται από τον ίδιο, καθώς θα πρέπει να ολοκληρωθεί η προετοιμασία από πλευράς Ηνωμένων Εθνών. Η επιστολή του στον ΓΓ, Αντόνιο Γκουντέρες, λίγο μετά από την επιστροφή του στην Κύπρο, όμως, στόχευε ακριβώς στη συνέχιση της κινητικότητας που επιτεύχθηκε κατά το γεύμα, μετά από ένα πολυετές τέλμα.

Το Προεδρικό βρίσκεται σε ανοικτή γραμμή με τη Νέα Υόρκη, ενώ στην Κύπρο γίνονται εβδομαδιαίες συναντήσεις μεταξύ του Ε/κ διαπραγματευτή, Μενέλαου Μενελάου, και του διαπραγματευτή της τουρκικής πλευράς, Γκιουνές Ονάρ, στις οποίες συζητούνται τα πεπραγμένα του άτυπου δείπνου, με έμφαση στο κομμάτι των οδοφραγμάτων. Όπως είναι γνωστό, η τουρκική πλευρά επιδιώκει το άνοιγμα της Μιας Μηλιάς, καθώς θεωρεί ότι θα διευκολύνει τους Τ/κ, αλλά εμφανίζεται διστακτική στο άνοιγμα οδοφράγματος που θα διευκολύνει περισσότερο τους Ε/κ. Από πλευράς του Νίκου Χριστοδουλίδη προκρίνονται το Πυρόι και τα Κόκκινα, ενώ υπήρξε και πρόταση για ακόμη ένα σημείο διέλευσης στην παλιά Λευκωσία.

Αυτή η διστακτικότητα φαίνεται να εδράζεται στις διαφωνίες που εκφράζει ο κατοχικός στρατός. Και παρόλο που δεν αλλάζει τη θέση της ελληνικής πλευράς πως θα πρέπει να ανοίξουν ταυτόχρονα δύο οδοφράγματα, δεν επιταχύνει ούτε τις διαδικασίες. Δεδομένου ότι θεωρητικά θα έπρεπε να προηγηθεί η απόφαση για τα σημεία διέλευσης της πολυμερούς διάσκεψης, αφού θα βελτιώσει το κλίμα και θα δημιουργήσει περαιτέρω κινητικότητα, η απουσία εξελίξεων σε αυτόν τον τομέα δημιουργεί ερωτήματα ως προς το χρονοδιάγραμμα της διευρυμένης συνάντησης.

Κάποια από αυτά τα ερωτήματα ενδέχεται να απαντηθούν την Παρασκευή, κατά την συνάντηση του Υπουργού Εξωτερικών της Ελλάδας, Γιώργου Γεραπετρίτη, με τον Υπουργό Εξωτερικών της Τουρκίας, Χακάν Φιντάν. Αν και η συζήτηση μεταξύ τους αφορά κυρίως τα ελληνοτουρκικά, στα οποία δεν εντάσσεται επισήμως το Κυπριακό, γίνεται κατανοητό ότι θα πέσει με τον ένα ή τον άλλο τρόπο στο τραπέζι. Και ακόμη και αν δεν γίνει οποιαδήποτε συζήτηση ουσίας, που έτσι κι αλλιώς δεν αναμένεται, εκτιμάται ότι ενδεχομένως να συζητηθεί το διαδικαστικό μεταξύ των δύο Υπουργών.

Ο Χακάν Φιντάν, πάντως, σε συνέντευξή του στα «Νέα», δήλωσε πως υπάρχει θετικό μομέντουμ στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, για αυτό και επέλεξε να έρθει στην ελληνική πρωτεύουσα τη δεδομένη στιγμή. «Πιστεύω θα έχουμε μεγαλύτερη επιτυχία στις διμερείς σχέσεις αν ξεκινήσουμε τη συζήτηση σκεπτόμενοι ότι και η άλλη πλευρά έχει δικαιώματα και προτεραιότητες», επεσήμανε. «Λαμβάνονται υπόψη τα συμφέροντα και των δυο πλευρών ενώ ενοχλούνται όσοι αντλούν κέρδη από την κρίση. Εάν δεν μπορούμε να καταλήξουμε σε ολοκληρωμένες λύσεις ως αποτέλεσμα ουσιαστικού διαλόγου, θα προσφύγουμε στη διεθνή δικαιοδοσία με μια ολιστική προσέγγιση. Σε κάθε περίπτωση, με τον Γιώργο θέσαμε τα θεμέλια του σημερινού μας διαλόγου, κάνοντας μια μακρά συζήτηση».

Από την πλευρά του, ο κ. Γεραπετρίτης, σε συνέντευξή του στην τουρκική «Χουριέτ» ανέφερε ότι «έχουμε επιτύχει βήμα βήμα ένα επίπεδο εμπιστοσύνης, ώστε να συζητούμε με ειλικρίνεια και να προλαβαίνουμε κρίσεις» και πρόσθεσε ότι «όραμά μου είναι μια γειτονιά μακράς ειρήνης και ευημερίας μεταξύ των λαών μας». Δήλωσε, δε, πως «η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ είναι η μία και μοναδική διαφορά μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας, η οποία μπορεί να τεθεί ενώπιον διεθνούς δικαιοδοσίας. Θεωρώ ότι μπορούμε να προχωρήσουμε συντεταγμένα σε μια ουσιαστική συζήτηση με αμοιβαία εποικοδομητικό πνεύμα» τόνισε, υποδεικνύοντας ότι «η εθνική κυριαρχία των κρατών δεν μπορεί να είναι αντικείμενο συζήτησης ή διεθνούς δικαιοδοσίας».

Μιλώντας για το Κυπριακό, ο Υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας επανέλαβε πως «εμείς παραμένουμε στη διάθεση του Γενικού Γραμματέα για να συμβάλουμε στον διάλογο για την εξεύρεση μιας δίκαιης, βιώσιμης και λειτουργικής λύσης του κυπριακού προβλήματος στο πλαίσιο των Ψηφισμάτων του ΟΗΕ. Σε έναν κόσμο γεμάτο διχασμούς, μια ενωμένη ευρωπαϊκή Κύπρος, πέρα από τη δημιουργία ευημερίας για τους πολίτες της, θα αποτελούσε και ένα ισχυρό οικουμενικό σύμβολο». «Υπάρχει αξιοσημείωτη βούληση να οδηγηθούν οι [διμερείς] σχέσεις σε διαφορετικό μονοπάτι», είπε, υποστηρίζοντας ότι η βελτίωση των σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών έχει ήδη δημιουργήσει καλύτερες συνθήκες για το Κυπριακό.

Η εκτίμηση της Λευκωσίας, πάντως, είναι πως η βελτίωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων, στις οποίες υπάρχουν αρκετά αγκάθια, μπορεί να ανοίξει δρόμους και για το Κυπριακό. Η Άγκυρα έχει ρίξει τους τόνους το τελευταίο διάστημα και το κλίμα με την Ελλάδα είναι βελτιωμένο σε σχέση με το πρόσφατο παρελθόν, ωστόσο εξακολουθεί να υπάρχει τεράστια διάσταση εν μέσω ανήσυχης ηρεμίας, κυρίως για τα ζητήματα που άπτονται του Δικαίου της Θάλασσας. Οι συναντήσεις Γεραπετρίτη-Φιντάν ήταν πυκνές το τελευταίο διάστημα, ωστόσο θα διαφανεί κατά πόσον αυτή τη φορά θα μπουν πιο βαθιά στον πολιτικό διάλογο, καθορίζοντας πιο συγκεκριμένη μεθοδολογία και ενδεχόμενα χρονοδιαγράμματα.

Η χρονική συγκυρία αυτής της συνάντησης έρχεται, πάντως, σε μία περίοδο που η Άγκυρα ευνοεί αναβίωση των ευρωτουρκικών, γνωρίζοντας ότι η βελτίωση των σχέσεων με την Αθήνα θα μπορούσε να βοηθήσει αυτή την προσπάθεια. Προς αυτή την κατεύθυνση, άλλωστε, ήταν που άλλαξε και προσέγγιση στο Κυπριακό σε ό,τι αφορά τη μεθοδολογία και αποδέχθηκε τη συμμετοχή του Ερσίν Τατάρ στην τριμερή και τα επόμενα βήματα που αποφασίστηκαν, ενώ για πολύ καιρό κάτι τέτοιο απορριπτόταν εντελώς ή συνοδευόταν από απαράδεκτα προαπαιτούμενα.

Πάντως ο Φιντάν δεν άφησε και ιδιαίτερα περιθώρια αισιοδοξίας, αφού κινήθηκε και πάλι εκτός των παραμέτρων στις τοποθετήσεις του για την ουσία του Κυπριακού. «Θα πρέπει πλέον να γίνει κατανοητό ότι η σελίδα της “επανένωσης” του νησιού της Κύπρου έχει κλείσει», είπε, υποστηρίζοντας η λύση είναι βεβαίως δυνατή αλλά μέσα από διαφορετικούς τρόπους επίλυσης, παραπέμποντας σε συνεργασία δύο κρατών. «Δεν υπάρχει επί του παρόντος καμία διαδικασία διαπραγμάτευσης, επειδή υπάρχουν βαθιές διαφωνίες σχετικά με το τι πρέπει να είναι προς διαπραγμάτευση», πρόσθεσε, τονίζοντας ότι «η ευρείας μορφής άτυπη συνάντηση που θα πραγματοποιηθεί το επόμενο διάστημα θα παρέχει μόνο την ανταλλαγή απόψεων σχετικά με το τι μπορεί να γίνει στο μέλλον».

«Υπάρχουν δύο ξεχωριστοί λαοί και δύο ξεχωριστά κράτη στο νησί. Μπορούν να ζήσουν δίπλα δίπλα με συνεργασία, ως γείτονες. Το πώς θα το πετύχουν αυτό είναι κάτι που θα αποφασίσουν από κοινού οι δύο λαοί. Υπάρχει ανάγκη για ένα νέο πνεύμα στο νησί που θα καταστήσει εφικτό τον πλούτο, την ασφάλεια, την ελευθερία, την ειρήνη και την κυριαρχία τόσο των Ελληνοκυπρίων όσο και των Τουρκοκυπρίων», δήλωσε περαιτέρω.

Οι τοποθετήσεις Φιντάν έρχονται σε ευθεία σύγκρουση με τα μηνύματα που έστειλε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ο οποίος είχε την ευκαιρία για ολιγόλεπτη συζήτηση με τον Ταγίπ Ερντογάν και τον Τούρκο Υπουργό Εξωτερικών, κατά την παρουσία τους στη σύνοδο της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κοινότητας στη Βουδαπέστη. Όπως έκανε γνωστό ο Νίκος Χριστοδουλίδης, υπέδειξε κατ' επανάληψη στην τουρκική πλευρά και κατ' ιδίαν αλλά και μέσω τρίτων, όπως η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, και ο Γάλλος Πρόεδρος Εμμανουέλ Μακρόν, ότι η λύση του Κυπριακού πρέπει να εμπίπτει στο συμφωνημένο πλαίσιο, κάτι που απέχει πολύ από την «εθνική πολιτική» της τουρκικής πλευράς. Μάλιστα, ο Πρόεδρος επανέλαβε την προθυμία της Λευκωσίας να συμβάλει στα ευρωτουρκικά, αλλά μόνο υπό την προϋπόθεση ουσιαστικών εξελίξεων στο Κυπριακό.